1. Przedmiot i zadania socjologii jako nauki.Socjologia jest nauką o społeczeństwie i prawach rządzących jej rozwojem, interesuje się zjawiskami i wszelkimi procesami społecznymi oraz sposobami grupowania się ludzi.
Socjologię interesują pewne cechy człowieka , które sprzyjają wchodzeniu w kontakty z innymi jednostkami. Opisuje procesy tworzenia się zbiorowości: grup społecznych , warstw społecznych i kręgów społecznych. Tradycyjna socjologia zajmowała się opisem całego społeczeństwa. Natomiast współczesna socjologia zajmuje się nadal badaniem społeczeństwa, ale ustala związki między jednostką, a grupą. Socjologia to opisywanie relacji jednostka -grupa. W 1837 r. A. Comte'a użył słowa „socjologia".
2.Pojęcie grupy społecznej w socjologii.Grupa społeczna jest zbiorem przynajmniej 3 osób powiązanych więzią bezpośrednia lub pośrednią. Jest to grupa osób mających określone cele,zadania, określone terytorium na którym są one realizowane , mające też poczucie odrębności od innych grup społecznych i świadomość "my" mająca zewnętrzne oznaki przynależności.Według Zygmunta Ziębińskiego są 2 mechanizmy tworzenia się grup społecznych : spontaniczny i w sposób ustanowiony (stanowione przez
prawo, obyczaj, zwyczaj) .Grupa jest wtedy gdy utrzymywane są kontakty emocjonalne , rzeczowe oraz gdy jej cechy są stałe choćby przez jakiś czas.
3 Statyka społeczna według A.Comte'a .Statyka społeczna to część socjologii zajmująca się strukturalno -funkcjonalnym obrazem społeczeństwa. Jej zadaniem jest badanie warunków społecznej egzystencji jednostki , rodziny i społeczeństwa. Głównym zadaniem statyki społecznej jest badanie warunków egzystencji człowieka, i opis budowy wyodrębnionych struktur społecznych Strukturę tą wyobrażał sobie jako harmonię.
lad społeczny jest wówczas, gdy istnieje odpowiedni stosunek miedzy
płciami
ład społeczny gwarantuje, ład między pokoleniami
podporządkowanie młodszego pokolenia pokoleniu średniemu i starszemu
rodzina jako podstawowa komórka społeczna sprzyja podziałowi
pracy, kooperacji, a rodziny współpracujące ze sobą tworzą
społeczeństwo
stan harmonii uważał za stan naturalny (pozytywista), niechętnie
odnosił się do zmian burzących strukturę (był wrogiem rewolucji,
przemian, patologii).
• ogromną role przypisywał państwu, które poprzez aparat urzędniczy ma gwarantować ład i harmonię.
4 Dynamika społeczna według Comte'a.To teoria koniecznego i ciągłego rozwoju ludzkości. O tym rozwoju decydują czynniki :
• Pierwotne: rozwój intelektualny, rozwój wiedzy, wzrost wykształcenia społeczeństwa
Ludność przechodzi przez 3 fazy ewoluując.
okres teologiczny- rozważanie o tym co nadprzyrodzone, religijne
i boskie,
okres metafizyczny - filozoficzne przemyślenia, rozwój matematyki,
logiki,
okres pozytywistyczny - społeczeństwo świadome, wykształcone,
wykorzystujące wiedzę dla polepszenia warunków życia.
Zapomniał o roli czynników ekonomicznych.
• Wtórne: to rasa, klimat, długość życia, przyrost naturalny, gęstość
zaludnienia Rozwój społeczny to rozwój intelektualny i moralny wg. A. Comte'a
5. Cechy socjologii pozytywistycznej.Socjologię pozytywistyczną uprawiali A.Comte, Saint-Simon. Pozytywiści wychodzili z założenia, że ludzkie działania można obserwować, opisywać i tworzyć teorie. Pozytywiści w socjologii krytykowali skostniałą filozofię i zalecali wyjście z niej. Twierdzili, że można przenieść metody i techniki nauki pozytywistycznej do socjologii. Owe metody i techniki stosowane w naukach przyrodniczych nie różnią się od metod i technik stosowanych w naukach społecznych.
Pozytywiści uprawiając nauki przyrodnicze dyktowali pewne reguły w odniesieniu do przedmiotu badań -jedność świata przyrodniczego i społe-cznego..W założeniu pozytywislów socjologia miała być rodzajem inżynierii społecznej (poznawać, opisywać, obserwować, dawać wskazówki) Opisując i badając społeczeństwo można przewidywać jego rozwój i kontrolować przebieg procesów społecznych.
6.Główne założenia ewolucjonizmu
Najszerzej znane koncepcje ewolucjonizmu , to koncepcje H. Spencera i L. Morgana. Okres uprawiania ewolucjonizmu 1860 - 1890r. Wg H Spencera społeczeństwo jest częścią natury. Społeczeństwo pierwotne zagrożone zewnątrz ma charakter militarny (walka o byt, konieczność jednoczenia się). Społeczeństwo militarne jest: konserwatywne, oparte na przymusie na centralnej kontroli. Z czasem ze
społeczeństwa militarnego przeradza się w społeczeństwo industrialne tworząc instytucje służące zapew-nieniu pomyślności społeczeństwu, oparte jest na partnerstwie. Wg. L.Morgan przedstawia jednoliniową ewolucję społeczeństwa przechodzącą przez fazy - „dzikości", „barbarzyństwa" i „cywilizacji" związane z rozwojem cywilizacji Przedstawiciele ewolucjonizmu opracowali katalog wspólnych założeń:
• o jedność świata - społeczeństwo ludzkie jest częścią świata geologicznego i zwierzęcego .
• o prawidłowości - rzeczywistość ludzka podlega analogicznym prawom jak świat przyrody.
• genetyzm - chcąc wyjaśnić zjawisko należy wskazać jego genezę,
• o jednolitości natury ludzkiej - niezmienność natury ludzkiej to dziedziczenie cech przypisywanych gatunkowi.
• o zmienności - to fundamentalny element myślenia ewolucjonistów, zmiana jest wszechobecna , dokonuje się w każdym wycinku świata fizycznego i społecznego, niezależna od człowieka jest koniecznością.
• o globalnym charakter zmian - pozostanie jakiegoś stanu na dłuższy czas jest niemożliwe, tradycje, zwyczaje ulegają przeobrażeniom.
• zmiana jest postępem -każde przejście ze szczebla niższego do wyższego jest postępem, wg. Morgana 3 fazy; „dzikość", „barbarzyństwo", „cywilizacja".
• o nierównomierność postępu - nierównomierny postęp jest związany z cechami społeczeństwa (ewolucjoniści uważali, że tak jest dobrze).
• o ciągłości i stopniowość postępu - każda zmiana wyrasta z poprzedniego etapu.
• immanentność zmiany - zmiany są nieuniknione, człowiek tak jak świat zwierzęcy ulega ewolucji.
7 Socjologizmm E. Durkheima.
Przedstawicielem i twórcą socjologizmu byl Emil Durkheim (soc. francuski 1858- 1917r) Rozpoczął tworzenie podstaw socjologii jako nauki uniwersyteckiej Pragnął zbudować orginalny system o własnych metodach i koncepcji. Chcial takiego określenia kierunku, aby nie wchodził on w żaden istniejący kierunek naukowy. Idea socjologii jako
autonomicznej nauki może zostać zrealizowana, jeśli będzie miała wyraźnie zdefiniowany przedmiot badań i własne metody. Wprowadził pojęcie faktów społecznych i świadomości zbiorowej. Uważał, że socjologia, jako nauka o faktach społecznych winna zajmować się wyjaśnianiem tych faktów i powiązań między nimi. Świadomość zbiorowa pozwala socjologii na jej istnienie jako autonomicznej nauki i daje jej właściwy przedmiot badań. Dwie cechy świadomości zbiorowej umożliwiają badania empiryczne jej niezależność od stanów psychicznych jednostki i jej zewnętrzność w stosunku do psychiki ludzkiej. Zalecał socjologom rozpatrywanie faktów społecznych w odizolo-waniu od faktów jednostkowych. Działania społeczeństwa można opisywać zwracając uwagę na więź kolektywną, na to co jednostka robi dla innych.
8. Fakty społeczne według E.Durkeima.
Fakt społeczny jest to wszelki sposób działania ustalony lub nieustalony , zdolny do wywierania na jednostkę przymusu zewnętrznego , który jest powszechny w całym społeczeństwie zachowując własną egzystencję , niezależną od przejawów indywidualnych.
sposób zachowania się jednostek będący czymś zewnętrznym wobec tych jednostek i wywierający na tę jednostkę pewien nacisk, nie są sprowadzalne do indywidualnych przeżyć i zachowań jednostek, faktami społecznymi , którymi winna zajmować się socjologia są wszy-stkie stany , które przejawiają się w przymusie, nacisku, instytucjach, symbolach , które się materializuje przez działanie.
9 Działania społeczne według M.Webera.
Uważał , że najcenniejszą i najistotniejszą cecha socjologii jest interprtacja i rozuminie działań społecznych oraz wyjaśnianie ich przebiegu i skutków. Wprowadził podstawowe pojęcie socjologii czyli działania społeczne - to zachowania , które są zgodne z sensem nadanym mu przez działającego i odnoszącego się do zachowań innych , to sensowne odniesienie , które jest w swoim przebiegu współwyznaczane zatem to działanie , które cały czas jest sensowne.
10 Założenia socjologii humanistycznej.
To nowe spojrzenie na człowieka , sposoby gromadzenia wiedzy o społecze-ństwie , to rozumienie miejsca jednostki w społeczeństwie. Socjologia humanistyczna zapoczątkowana została nurtem opozycji przeciw pozytywistycznej wersji nauki. Podstawy metodologiczne stworzył niemiecki filozof Wilhelm Dilthey.
wprowadził nowy sposób badania przez wyjaśnienie i rozumienie, uważał , że społeczeństwa nie można traktować jako całości, proponował , aby podstawą socjologii uczynić rozumienie życia spo-łecznego,
socjologia humanistyczna to socjologia wyjaśniająca , jej zadaniem miało być intuicyjne wyjaśnianie struktury przeżyć psychicznych, - ujmować globalnie przeżycia a me pojedyńczc przeżycia jednostki.
11 Typy idealne w socjologii
Wprowadził to pojęcie Max Weber . Typ idealny to nie norma , lecz pewna fikcja , wytwór idealny w umyśle badacza, ma charakter zbioru cech idealnych, ale jest potrzebny żeby wyjaśnić jak byłoby gdyby nie zadziałały czynniki zakłócające. Jest zbiorem idealnych cech np. gospodarki kapitalistycznej, biurokracji, religii, systemu gospodarczego. Jest tylko po to by socjolog analizując społeczeństwo odnosił się do idealnej wizji tego
społeczeństwa i mógł stwierdzić jak daleko mu do ideału. Konstrukcja typów idealnych pokazuje jak przebiegałoby pewne działanie, gdyby było zorientowane celowo, sensownie , racjonalnie.
12.Tezy główne funkcjonalizmu.
Mianem funkcjonalizmu określa się w naukach społecznych różnorodne koncepcje, które łączy wspólny postulat, iż kulturę i życie społeczne należy rozpatrywać jako zintegrowaną całość współzależnych elementów. W etnologii (antropologii kulturowej) - funkcjonalizm przeciwstawiał się koncepcją ewolucjonistów. Na podstawie fragmentarycznych danych starali się ustalić ogólne linie rozwoju kultury. Badając współczesne społeczeństwa prymitywne starali się wykryć, jakie funkcji spełniają poszczególne elementy kultury danego społeczeństwa w podtrzymywaniu danego systemu społecznego. W szczególności B. Malinowski formułował i realizował program badań, jak zaobserwowane elementy kultury związane są z zaspokajaniem potrzeb w zakresie: wyżywienia, mieszkania, reprodukcji (struktur
rodziny),bezpieczeństwa, przekazywania wzorów zachowań, poczucia integracji poprzez takie środki jak: organizacja władzy, środki kontroli społecznej, mity, sztuka, tunika, religia.
13 Trzy postulaty funkcjonalizmu.
- funkcjonalnej jedności społeczeństwa- odnosił się tylko do społeczeństw pierwotnych , ukuty przez D. Malinowskiego mówił o skłonności społeczeństwa do unifikacji kultuiowcj w celu zaspokojenia potrzeb ,
- funkcjonalizmu uniwersalnego - przyjmuje się , że wszystkie formy społeczne i kulturowe mają funkcje pozytywne,
- niezbędności - każdy obiekt , obyczaj , idea spełniają jakąś żywotną
funkcje , mają do spełnienia żywotny cel i stanowią niezbędną część działającej całości.
14. Założenia teorii G.Meada i H.Blumera.
Twórcą interakcjonizmu symbolicznego był Gcorge Mead. Główną tezą było założenie , że rzeczywistość społeczna sprowadza się do wzajemnych oddziaływań i działań między jednostkami. Elementarnym faktem społecznym dla G.Meada jest interakcja symboliczna - to takie działanie , gdy dwie osoby działają na siebie za pośrednictwem komunikacji , modyfikując nawzajem swoje zachowanie. Ludzie nie reagują lecz interpretują wzajemnie swoje działania.
15. Główne założenia symbolicznego interakcjonizmu.
Twórcą tego kierunku był George Mead Główną tezą było założenie , że rzeczywistość społeczna sprowadza się do wzajemnych oddziaływań i działań między jednostkami -tym co rzeczywiście istnieje są jednostki ludzkie , działające i oddziaływujące na siebie za pomocą symboli. Drugim ważnym założeniem jest teza , że jednostka ludzka nie odtwarza zachowań wedlug pewnych wzorców lecz konstruuje działanie , tworzy działanie jest kreatorem zochowań i jednostka interpretuje zachowania partnera , wchodzi w jego rolę i na tej podstawie układa swoje działanie.
16. Pojęcie interakcji.
Interakcja to takie działanie , gdy dwie osoby oddziałują na siebie za pośrednictwem komunikacji, modyfikując nawzajem swoje zachowanie. Ludzie nie reagują lecz interpretują definiując wzajemnie swoje działania. Interakcja ma charakter symboliczny , polega na przekazie komunikacyjnych znaków , komunikacyjnej wymianie. Interakcja to wymiana między nadawcą a odbiorcą.
17. Kryteria podziału grup społecznych.
- genetyczne / pochodzenie biologiczne, kullmowe, społeczne , religijne
- przymusowej przynależności
- kontrolowanej przynależności / ekskluzywne , które dopuszczają do uczestnictwa w życiu grupy tylko te jednostki , które spełniają określone kryteria
- swobodnego dostępu może przystąpić każdy kto spełnia normy - są to grupy otwarte.
18 Grupy terytorialne.
To grupa charakteryzująca się względnie dużą liczebnością oraz więzią opartą na stosunkach o charakterze rzeczowym. Z uwagi na liczebność kontakty mają charakter bezosobowy , czyli pośredni. Grupy terytorialne to zbiorowości zajmujące określone terytorium i nie wywierające trwałego wpływu na tworzące je jednostki. Analiza grup terytorialnych wzbudziła zainteresowania socjologii w zakresie sąsiedztwa , które podzielono na przestrzenne i społeczne.
19 Pojęcie osobowości społecznej i jej elementy.
Najczęściej w socjologii mówi się , że osobowość społeczna jest zespołem cech wrodzonych i nabytych jednostki, które wpływają na jej postępowanie , wyrastają z cech biologicznych i psychicznych , ale pochodzą też od kultury i cech zbiorowości w których jednostka przebywa , została wychowana i w których uczestniczy. Bardzo silnie na osobowość wpływa rodzina, grupa rówieśnicza, grupa przyjacielska. Elementy osobowości:
- kulturowy wzór osobowości to ideał wychowawczy obowiązujący w danej epoce historycznej,
- rola społeczna to zespól względnie trwałych i spójnych zachowań związanych z pozycją społeczną , środowiskiem w którym człowiek się urodził , wychował są przekazywane z pokolenia na pokolenie,
- jaźń subiektywna to zespól wyobrażeń o sobie , wytworzonych na podstawie traktowania nas przez otoczenie społeczne / może być prawidłowa lub nie /,
- jaźń odzwierciedlona to zespól wyobrażeń jakie każdy z nas posiada o sobie na podstawie tego co naszym zdaniem sądzą o nas inni ludzie.
20 Podział ludzi według Znanieckiego.
Znaniecki wyróżnił cztery typy osobowości społecznych biorąc pod uwagę w jakim środowisku i w jakich warunkach dana osoba była wychowywana:
ludzie dobrze wychowani - dzięki urodzeniu w normalnych rodzinach zostali dobrze przygotowani do grania ról ludzi kulturalnych , grzecznych . Inspirowani do zdobywania wiedzy przyjęli to co w kulturze najważniejsze , nie pchają się do ról do których nie czują powołania - z reguły nie zajmują się polityką , zna swoją wartość , jest tolerancyjny , otwarty.
- ludzie pracy to osobowość ukształtowana przez konieczność uczestnictwa w różnych zajęciach domowych , aktywowana od najmłodszych lat do różnych zaięć w obrębie warsztatu pracy, mają emocjonalny stosunek do pracy. Ich zalety to pracowitość, upór , konsekwencja, cenią ludzi pracy , nie uchylają się od pracy , nie są kreatywni działają bardziej odtworzeniowo
- ludzie zabawy - to typ który często uczestniczył w zabawie z grupą rówieśniczą , przyjacielską , najczęściej spędzał czas na relaksie i rozrywce. To ludzie , którzy przez odpowiednie urodzenie mogli pozwolić sobie na bywanie w świecie rozrywki, kultury , na balach , przyjemnościach. Częściej bawią się w politykę , tworzą nowe style w sztuce,
zboczeńcy - to ci którzy nie są ani ludźmi pracy , ani zabawy , ani dobrze wychowani to urodzeni nonkonformiści , wiecznie zbuntowani.
21 Społeczne oddziaływanie na jednostkę ludzką ( 4 mechanizmy ).
Człowiek żyjący w społeczeństwie poddany jest oddziaływaniom ze strony innych jednostek oraz grup. Społeczne oddziaływanie na jednostkę może dokonywać się przez cztery mechanizmy:
1 wychowawczy - świadome, celowe kształtowanie osobowości społecznej
poprzez wskazywanie danej jednostce wzorców, jak należy postępować właściwie. Dokonuje się tego przez perswazję, chwalenie czy ganienie, nagradzanie czy karanie. Jest to oddziaływanie w sposób jawny, przy czym wychowywanego traktuje się jako osobę, a nie podmiot.
2 manipulacja - polega na poddawaniu czyjegoś postępowania w określony
sposób poprzez działania pozbawiające tę jednostkę
możliwości podepnowania świadomej decyzji. Środki manipulacji, to celowe dostarczanie fałszywej wiedzy, operacje neurochirurgiczne, traktowanie narkotykami czy alkoholem. Manipulowanie wiedzą o jednostce ma pejoratywny wydźwięk, a możliwości są szerokie , może ona mieć tak pozytywne jak i negatywne skutki. Manipulacja negatywna to np. sekty.
3 oddziaływanie przez wybory fizyczne -(stanowienie przez wybory-jak to
określał Cz Znamierowski) polega
na takim kształtowaniu świata zewnętrznego, by dana osoba wywierała sama pożądany sposób postępowania. Na przykład zamiast zakazywać deptania trawników sadzmy w odpowiednich miejscach kolczaste krzrewy, a na przejściach przez tory umieszczamy barierki skłaniaiące do zawrócenia. Jest to oddziaływanie z pozoru bezosobowe, nie powodujące takich napięć społecznych jak nakazywanie komuś czegoś bez jego zgody
4 formułowanie, stanowienie norm - popartych sankcją.Kto nie postępuje
zgodnie z normą naraża się na wymierzenie sankcji za jej przekroczenie. Przykładem kontroli spolecznej poprzez normy tego rodzaju są przede wszystkim normy prawne w złożony sposób ustanowione i stosowane przez
organizację państwową. Inne organizacje mają bardziej ograniczone możliwości wymierzania sankcji za przekroczenie ustanawianych przez nie norm.
22 Główne cele wychowania.
Wychowanie to okres od urodzenia do dorosłości , przemyślany system działań. Intencjonalne - przekazywanie sposobów zachowań właściwych i adekwatnych do sytuacji społecznej , najczęściej jest spójne z ideałem , modelem wychowania obowiązującym.-w danym społeczeństwie.
Spontaniczne -wychowuje jednostkę do różnorodności w formach zachowań , wzbogacające doświadczenie jednostki w sferze obrazów komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
23 Na czym polega socjalizacja.
To proces dzięki któremu jednostka przekształca się w jednostkę społeczną i potrafi grać role społeczne, niezwykle długi , zachodzący przez cale życie człowieka. Proces socjalizacji uczy dyscypliny , okiełznania popędu , panowania nad potrzebami, uczy sposobów zaspakajania potrzeb, wpaja aspiracje. Dzięki socjalizacji jednostka potrafi korzystać z osiągnięć cywilizacyjnych , korzystać z urządzeń technicznych, podnosi sprawność manualną , fizyczną , umysłową i organizacyjną.
24 Elementy więzi społecznej według J. Szczepańskiego.
Więź społeczna to długotrwały proces obfitujący w wielość różnorodnych działań. W koncepcji Szczepańskiego więź społeczna jest efektem rozwoju stosunków społecznych , wzajemnych oddziaływań, zależności społecznych i norm instytucjonalnych i obyczajowych, moralnych i religijnych. Wyróżnił 10 etapów, następujących po sobie tworzenia więzi:
• styczność przestrzenna
• styczność psychiczna
• styczność społeczna
• wzajemne oddziaływanie
• wzory działań społecznych
• stosunki społeczne
• zależności społeczne
• instytucje społeczne
• kontrola społeczna
• organizacja społeczna
Więź społeczna tworzy się poprzez fakt bliskości przestrzennej, społecznej, dzięki czemuś , komuś , funkcjonowanie czegoś.
25 Pojęcie styczności i rodzaje styczności.
Styczność jest to kontakt wzrokowy ludzi spotykających się na jakiejś przestrzeni, który może się przerodzić w styczność społeczną czy psychiczną. Styczność przestrzenna - w życiu społecznym ludzie stykają się w różnych miejscach, nie daje to możliwości pojawienia się czegoś trwałego, gdyż ludzie zmieniają przestrzenie. Jeżeli styczność tych samych ludzi powtarza się w tych samych miejscach np. w obrębie osiedla, instytucji, dzielnicy - nazywamy to stycznością przestrzenną czy terenową. Jednostki stykające, identyfikują się wzrokowo.
Styczność psychiczna - następuje wówczas, gdy jednostki stykające się wyrażają zainteresowanie psychiczne.
Styczność społeczna - to wymiana między ludźmi różnych wartości np. książek, czy komplementów. Kiedy ktoś się nam podoba łatwiej nawiązujemy kontakt, a uśmiech jest przyzwoleniem do wejścia w kontakt społeczny. Styczność społeczna może być przelotna lub być zaczynem powiązań. Styczność społeczną dzielimy na:
• rzeczową mającą charakter powiązania za pomocą rzeczy
• osobistą o charakterze emocjonalnym, bezpośrednim Dzielimy również na:
• prywatną
• publicznąjak np. forum klasy
działań społecznych i ich znaczenie.
26 Wzory działań społecznych to schematy, przyjęte zasady określonej zbiorowości Wzory działań to proste kopiowanie zachowań, są wyrazem dziedzictwa kulturowego takiego jak: zwyczaje, rytuały. Uznane za ważne, ułatwiające współżycie w grupie. Tworzone są poprzez akceptację tych, którzy je stosują. Nieakceptowane nie przechodzą do dziedzictwa kulturowego.
27 Wzajemne oddziaływania i ich znaczenie.
Wzajemne oddziaływanie powoduje, że nie umiera więź między ludźmi. Wzajemne oddziaływanie, to powtarzające się działania, mające zmienić coś w postępowaniu drugiej osoby, ma ono sprzężenie zwrotne.
A B
Wzajemne oddziaływanie to świadome lub nieświadome działania w stosunku do drugiej osoby.
Oddziaływania są to styczności mające charakter serii działań skierowanych na określoną jednostkę lub zbiorowość w celu wywierania wpływu i zmian.
28.Kontrola społeczna i jej znaczenie.
Kontrola społeczna jest systemem narzuconym każdej zbiorowości społecznej
i służy przestrzeganiu norm społecznych, obyczajowych, stanowi ważny
elemeny ladu społecznego. Bez kontroli społecznej doszłoby do dezintegracji
i grupa reozpadłaby się. Odgrywa ważną rolę w tworzeniu trwałych więzi
międzyludzkich.
W funkcjonowaniu kontroli społecznej ważną rolę odgrywają formalne i
nieformalne mechanizmy :
• mechanizm psychospołeczny - to posłuszeństwo wobec przyjętych zintegrowanych norm i wartości. Mechanizm ten to rodzaj sumienia, nakazu społecznego.
• mechanizm materialistyczny - kontroluje poprzez formy materialne, swobodne poruszanie ludzi w przestrzeni, ale leż instytucja, rodzaje prawa pozwalające tym instytucją na swobodną kontrolę i wymierzanie kar.
29 Instytucje społeczne , przykłady i różne znaczenia.
Funkcjonalizm zakładał, że to co dobre może stać się instytucją społeczną, którą
tworzą nie tylko budynki, ale i więzi społeczne.
Instytucja społeczna wg. Ziembińskiego ma 3 znaczenia:
W znaczeniu normatywnym - instytucja społeczna to pewien zespół norm
wyróżnionych jako całość, normy dotyczące działań związanych z jakąś odrębną
dziedziną spraw , które są powiązane wspólnym celem (np. małżeństwa,
własności, rodziny, szkoły umocowane w prawie).
W znaczeniu funkcjonalnym - instytucja społeczna to zespół działań
wyznaczonych przez jakiś zbiór norm dotyczących jakiejś dziedziny życia (np.
wojsko, zakon, placówka wychowawcza).
W znaczeniu personalnym- instytucja społeczna oznacza osobę czy konkretny
zespól osób , działających na podstawie upoważnień , wskazania zawartego w
zespole norm najczęściej prawnych (np. prokurator, sędzia, komisja, jury
konkursu - a więc pewna grupa czy osoba).
Instytucja jest zbiorem charakterystycznych cech:
ma funkcje,
czynności dopuszczalne do załatwienia są jej przypisywane zgodnie z
typem,
ustalone role społeczne, - dysponuje urządzeniami środkami dla załatwiania spraw,
sankcjami w stosunku do osób wykonujących te określone zespoły
czynności,
dysponuje sankcjami w stosunku do osób , które są przedmiotem tych działań
Instytucje możemy podzielić na :
• formalne - zarejestrowane, działające zgodnie z prawem
• nieformalne - grupy osób, które sobie pomagają coś organizują, ale nie są podporządkowane statutom, regulaminom, a działające zwyczajowo, połączone więzią emocjonalną
30 Trzy komponenty postawy społecznej.
Postawa jest to zbiór 3 komponentów:
• poznawczy - czyli zbiór naszych wiadomości, przekonań i przypuszczeń, to zbiór naszej wiedzy o świecie, doświadczeń dzięki którym mamy pewne przekonania. Różne źiódła wiedzy składają się na ten komponent, a im bardziej jesteśmy otwarci na poznawanie świata tym jest on bogatszy.
• afektywny (emocjonalny) - to nasz stosunek do świata, nasze uczucia estetyczne, moralne, społeczne, religijne, nasza wrażliwość na świat stanowiąca bardzo ważny czynnik bez którego nie tworzylibyśmy więzi, związków.
• bihewioralny ( zachowaniowy ) - to relacje werbalne i niewerbalne najczęściej badane przez socjologów. Najłatwiej obserwowane przez uczestników życia społecznego.
Życie społeczne polega na okazywaniu postaw, tworzeniu różnych form życia społecznego. Wymaga wchodzenia w interakcje mające wiązać lub dzielić ludzi
31 Rodzaje sankcji społecznych.
System kontroli społecznej opiera się na sankcji czyli reakcji otoczenia na zachowaine jednostki w sytuacjach społecznie różnych sankcje mogą być
pozytywne- negatywne, formalne i nieformalne. Możemy je podzielić na prawne - system kar i nagród ujęty przepisami, etyczne - kwalifikujące działania na moralne i niemoralne, satyryczne - system drwin , ośmieszeń , lekceważenia , braku szacunku, religijne - system kar i nagiód stosowany we wierzeniach religijnych
spisanych w formie dekalogu
32 Układy sankcji społecznych
Sankcje dają nam cztery układy
- nieformalne, negatywne - dotkli we , mogą wpływać destrukcyjnie , nie wiążą
jednostki z grupą, plotki , szyderstwo
- nieformalne, pozytywne - zachwyt,pochwała, szacunek, adoracja.
formalne negatywne - regulowane przepisami kodeksu, regulamin statut, dotkliwe dla sprawcy jednocześnie wskazują , że inni będą też tak karani,
formalne pozytywne - wyznaczone regulaminem, statutem, kodeksem ; nagrody , pochwały, gratyfikacje.
Sankcje społeczne dają możliwość kontrolowania zachowań i przeciwdziałania złym relacjom międzyludzkim , gwarantują spokuj.
33 Główne cechy małych grup społecznych
niewielka liczba członków, wszyscy znają się, bezpośrednie kontakty, prosta struktura, stykają się w miarę często, - łączy je więź emocjonalna,
mogą być budowane inne rodzaje więzi.
Rodzina jako mała grupa społeczna.
To niewielka zbiorowość w której wszyscy członkowie utrzymują kontakty " twarzą w twarz", wszyscy znają się i pełnią określone role społeczne , mają poczucie więzi , odrębności , świadomości "my". Rodzina jako mała grupa społeczna jest najbardziej przyjazną strukturą dla człowieka w której realizuje najbardziej elementarne potrzeby społeczne ( uznanie, bezpieczeństwo, wsparcie psychiczne, bycie blisko z innymi jednostkami) , uczy grać role społeczne oraz stwarza warunki do grania tych ról. Jest najbardziej elementarną , małą , pierwotną , formalną ( regulują przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) pozytywną , pierwotną grupą. Zaspakaja funkcje narzucone przez prawo, społeczeństwo, tradycję i obyczaj.
35 Funkcje biopsychiczne rodziny.
Czyli prokreacyjna i seksualna;
prokreacyjna : zaspokojenie potrzeb macierzyństwa i ojcostwa, łączy się z funkcją seksualną, wpisana w elementarną listę funkcji rodziny, seksualna : (przypisywana formalnie małżeństwu) usankcjonowanie współżycia w świetle prawa , akceptacja współżycia dwojga osób przez prawo.
36 Funkcje społeczno- wyznaczające rodziny.
Czyli funkcje klasowe i legalizacyjno - kontrolne
klasowe / nabiera znaczenia w społeczeństwach klasowych, następuje przekazywanie pozycji społecznej dzieciom , wartości związanych z przynależnością do klasy, ważna w społeczeństwach funkcjonalnych, legalizacyjne - kontrolne / wzajemna kontrola , kontrola czy zachowania odpowiadają nomrom obyczajowym i religijnym, legalizacja faktu współżycia pod jednym dachem, przyzwolenie społeczne na kontrolowanie przebiegu życia rodzinnego w najbliższym sąsiedztwie, obowiązek sprawowania kontroli wychowawczej ze strony rodziców w stosunku do dzieci a także ze strony męża czy żony.
37 Funkcje ekonomiczne rodziny.
Czyli funkcje :
a. materialna - ekonomiczna zespół działań lodziny nastawiony na realizacje potrzeb ekonomicznych, gospodarczych, konsumpcyjnych: - zarobkowanie / generowanie środków na utrzymanie rodziny/
gospodarcza / prowadzenie gospodarstwa domowego, wykonywanie
czynności gospodarczych /
usługowo - konsumpcyjna / czynności manualne związane z żywieniem,
czystością/
produkcyjna / charakterystyczna dla tradycyjnych rodzin chłopskich,
ważna w rodzinach ubogich / b. opiekuńczo - zabezpieczająca /
zespól czynności pielęgnacyjnych , zabezpieczających skierowanych na
zabezpieczenie potrzeb niesamodzielnych, niepełnosprawnych,
w zależności od struktury rodziny wykonują je dorośli członkowie na
rzecz najstarszego pokolenia,
zakres zależy od fazy rozwojowej rodziny oraz od oferty usługowch na
rynku opieki pielęgnacyjnej oraz ich ceny.
38 Cechy rodziny jako instytucji społecznej i wspólnoty.
Rodzina jest specyficznym zbiorem jest też instytucją, gdyż realizuje określone funkcje, które służą zaspokajaniu potrzeb. W każdej rodzinie są określone zadania prowadzące do zaspokojenia potrzeb. Pod tym względem jest oceniana przez społeczeństwo. Na przykładzie rodziny możemy ocenić jakie jest
społeczeństwo.
Rodzina jest też zbiorem zawiązanej wspólnoty - zbiór ludzi powiązany wspólnymi zadaniami, celami, wartościami. To instytucja, która ma cechy wspólnotowe (w gospodarce, uczuciach, kulturze) Każdy aspekt funkcjonujący oddzielnie daje możliwość zaistnienia wspólnoty
Jest też zrzeszeniem - zrzesza grupę osób dla dobra wszystkich, to zrzeszenie
gospodarcze reelizuje zadania na rzecz wszystkich członków.
39 Głuwne cechy grupy koleżeńskiej.
Grupa koleżeńska - to grupa mająca inny charakter niż towarzyski. Powstaje na podstawie formalnych zarządzeń, ale stwarza warunki do zadzierzgnięcia więzi dzięki celom, zadaniom narzyconym przez. twórców np. klasa szkolna. 2 mechanizmy tworzenia.
• formalny, narzucony
• Spontaniczny - koledzy dobierają się wg postaw, zainteresowań, cech osobowości
Grupa koleżeńska tworzy się i rozpada tak jak losy edukacyjne członków jest narażona na zmiany. Z przyczyn niezależnych od członków. Uczestnictwo w małych grupach społecznych jest współistniejące. Można należeć do wielu grup.
40 Główne cechy grupy przyjacielskiej.
Grupa przyjacielska ( mało liczna) tworzy się najdłużej z wszystkich grup poprzez wiele sit selekcyjnych. To grupa połączona więzią osobistą, która tworzyła się przez wiele lat. Kryteria selekcji są podobne i niezależne od statusu członków grupy przyjacielskiej. Grupa przyjacielska to zespól osób hołdujących podobnym wartością, ma podobne aspiracje, postawy i hołduje podobnym wzorom osob'owym (afeklywna, bihewioialna). To grupa niejednorodna pod względem wieku i statusu, osoby o różnym doświadczeniu, różnych zawodach, różny status ekonomiczny. Różni się od grupy towarzyskiej, koleżeńskiej, rówieśniczej bowiem kryteria podziału nie obowiązują, gdyż powodem tworzenia jest zaufanie do siebie, poczucie lojalności, przywiązanie do wspólnych przeżyć. Przeszła wszystkie eliminacje do innych grup społecznych. Ma cechy grupy samopomocowej, quasi rodzinnej, emocjonalnej.
41 Główne cechy grupy sąsiedzkiej.
Grupa sąsiedzka to mikrostruktura, która tworzy się na niewielkiej przestrzeni. Składa się z osób mających oprócz wspólnego terytorium podobne cechy społeczno zawodowe. Zbiór połączony więzią mający określone cele. Oprócz więzi przestrzennej ma na celu tworzenie czegoś dla dobra szerszego kręgu. Tworzy się w starych dzielnicach, gdzie zamieszkują te same rodziny, w małych społecznościach lokalnych oraz w środowiskach wielkomiejskich, jeżeli w pobliżu mieszkają ludzie o w.w. cechach. Może być podobna do grupy koleżeńskiej jeżeli członków łączy bezpośrednia więź psychiczna, rzeczowa Posiada cechy, które trudno oddzielić od od innych grup.
42 Cechy kręgu przyjacielskiego.
To krąg towarzyski , który może być zbiorowością dosyć luźną , osób stykających się , dyskutujących. Wyrażamy w nim opinie , dyskutujemy, mamy do siebie zaufanie, wchodzimy w kontakty emocjonalne i psychiczne.
43 Cechy kręgu koleżeńskiego.
Wyodiębnia się na ogól z kręgów stycznościowych. Są one mniej liczne Dotyczą kilku lub kilkunastu osób mających wspólne cechy. Podstawą jest częsty kontakt , wzajemna akceptacja , swoboda wypowiedzi myśli. Nie mają stałego charakteru związku.
44 Cechy kręgu sąsiedzkiego.
Opiera się na styczności przestrzennej. Sąsiedztwo przestrzenne polega na fizycznej i mieszkaniowej współegzystencji jakiejś zbiorowości na niewielkiej przestrzeni. Sąsiedztwo społeczne to zgrupowanie ludzi zamieszkujących określony niewielki teren związanych za sobą pewnym rodzajem więzi , jest czymś naturalnym, zastanym , narzuconym nam. Krąg sąsiedzki może odgrywać rolę kręgu społecznego.
45 Róznice między grupą a kręgiem społecznym.
Grupa ma: ■ określone cele , zadania
- określone terytorium na którym są one realizowane,
poczucie odiębności i świadomość "my" powiązani więzią bezpośrednią
Krąg
- nie ma z góry sprecyzowanych zadań,
- nie ma stałego składu,
- luźna zbiorowość,
- powstaje naturalnie,spontanicznie.
46 'Na czym polega sąsiedztwo ograniczające.
Czyli ograniczające się do faktu , że sąsiedzi są. Przejawia się poszanowaniem uprawnień i minimalizowaniem wzajemnych ograniczeń. Akceptujemy wzajemne prawa do przestrzeni ale jednocześnie nie znamy się ( bo nie chcemy).
47 Na czym polega sąsiedztwo poinformowane.
Minimum wzajemnych zainteresowań w obrębie podstawowych informacji dotyczących nazwiska, zawodu, obserwowanego stylu życia. Znane tak z obserwacji jak i z kontaktów bezpośrednich lub pośrednio przez osoby trzecie.
48 Cechy sąsiedztwa świadczeniowego.
Polega na świadczeniu drobnych usług , zaspakajaniu chwilowych potrzeb jest odbiciem kultury społeczeństwa i stopniem nasycenia usług. W Polsce bardzo rozwinięte w latach 80-tych, charakterystyczne dla społeczności wiejskiej czy robotniczej.
49 Cechy sąsiedztwa towarzysko - przyjacielskiego.
Bezpośrednie wchodzenie w kontakty emocjonalne , psychiczne , opartc na zasadzie wzajemności , zapraszania się , dzielenie się dobrymi radami, wspieranie się w trudnych sytuacjach. Ma miejsce tam gdzie mieszkają ludzie o podobnych zainteresowaniach i kulturze.
50 Znaczenie grup rówieśniczych dla młodych ludzi.
Grupa rówieśnicza może spełniać pozytywne funkcje tzn. organizować czas wolny, być źródłem wrażeń , przygód , doświadczeń , nowości, pełnić funkcje samopomocowe, być zapleczem emocjonalnym , krystalizować system wartości, uczyć grania ról. Gdy grupa neguje wartości rodzinne , burzy obraz ról społecznych
wyniesionych ze szkoły czy rodziny, jeśli wprowadza perturbacje, konflikty w
graniu ról jeśli pochłania zbyt wiele czasu i utrudnia wykonywanie elementarnych obowiązków jest grupą negatywną , hamującą rozwój psychofizyczny i społeczny.
51 Cechy charakterystyczne grup rówieśniczych.
Ma charakter grupy pierwotnej , pierwszej grupy społecznej w której jednostka odgrywa pewne role społeczne, uzupełnia funkcje rodziny w zakresie funkcji
emocjonalno-ekspresyjnej. Mogą mieć charakter formalny i nieformalny, celowy, zawiązują się samorzutnie spośród szerokiego kręgu koleżeńskiego. Jej członkowie mają podobny stosunek do wartości. Mogą być pozytywne lub
negatywne , konstruktywne lub destruktywne, konformistyczne lub nonkonformistyczne funkcjonale lub dysfunkcjonalne, celowe lub spontaniczne, zwarte lub luźne , pozytywne lub negatywne.
52 Główne funkcje grup rówieśniczych.
-egalitaryzacja struktury społecznej -pokonywanie barier tworzonych przez
stereotypy, historię nierówności społeczne,
-egalitaryzacja kultury czyli dystrybucja wartościowych wzorów kultury ,dzięki
niej wyrównywane są deficyty kulturowe,
-przekazywanie do środowiska młodzieżowego wszystkich schematów
nierówności społecznych, utrwalanie stereotypów, przekazywanie uprzedzeń
odwrotne funkcji do egalilaryzacji ),
-organizacja czasu wolnego,
- źródło wrażeń , przygód, doświadczeń, nowości, -samopomocowa ( pomoc różnego typu, powiernikiem problemów, -zaplecze emocjonalne,
-krystalizacja systemu wartości,
-polaryzacja ról męskich i żeńskich (jeśli jest to grupa pozytywna.
53 Rodzaje grup rówieśniczych.
Grupy rówieśnicze mogą być :
Pozytywne i negatywne, konstruktywne i destruktywue, konfoimislyczne i
nonkonformistyczne , funkcjonalne i dysfunkcjonalne, homogeniczne i
heterogeniczne, celowe i spontaniczne, zwarte i luźne.
54 Przyczyny powstania grup samopomocowych.
a. brak odpowiednich instytucji , które zajmują się rozwiązywaniem problemów społecznych,
b. niedostateczna liczba tych instytucji,
c. nie zadawalający poziom świadczonej opieki w ramach tych instytucji,
d. niedostateczny poziom tych usług,
e. brak możliwości i warunków zapewnienia pomocy i opieki we własnym zakresie,
f. pojawienie się nowych typów dolegliwości społecznych,
g świadomość jednostki dotkniętej konkretnym problemem , że jej sytuacja
jest nie zawiniona ,
h. doświadczenie osób korzystających z pomocy, i. potrzeba pomagania innym ludziom.
55 Etapy powstawania grup samopomocowych.
Świadomość jednostki , że nie jest winna tej sytuacji w jakiej się znalazła na
temat przyczyn , okoliczności które spowodowały taki stan
Poszukiwanie środków zaradczych - osób, instytucji , sprzymierzeńców. Jednostki mają okazje styczności z innymi , którzy przeżywają podobne problemy.
Poszukiwanie pomocy w organizacjach formalnych , państwowych, które statutowo powołane są do tego , najczęściej kończą się niepowodzeniem.
56 Cele grup samopomocowych.
Grupy samopomocowe to małe struktury społeczne, które nakierowane są na
wzajemną pomoc i osiągniecie określonego celu, to grupy celowe,przyświeca
im na ogól cel szlachetny. Oparte są na idei pomagania sobie i innym.
Przynależność zdeterminowana jest wcześniejszymi doświadczeniami.
57 Cechy charakterystyczne zbiegowiska.
To przelotne skupienie ludzi , ktorzy są zainteresowani zdarzeniem , wydarzeniem , jest to zbiorowość osób podobnie reagujących na incydent , fakt, (wypadek , pożar)
wywołuje go bezinteresowna ciekawość ale często troska o drugiego
człowieka , chęć sprawdzenia się jako ratownik,
tworzą go ludzie aktywni , chcący działać , ludzie wrażliwi ale też
gapiowie,
tylko 2 elementy więzi społecznych styczność przestrzenna i
podobieństwo zachowań.
58 Cechy tłumu jako zbiorowości.
przelotne zgromadzenic ludzi co najmniej kilkuset w jednym czasie i przestrzeni,
zbioiowość reagująca spontanicznie w identyczny sposób, może powstać z przekształcenia się publiczności skupionej, trudno go ogarnąć,
- więź społeczna zawiązuje się dzięki styczności przestrzennej, sprzyja nawiązaniu więzi psychicznej,
czynnikami są bodźce emocjonalne - poczucie krzywdy, gniew, zemsta, odwet,
to zbiorowość falująca , nie ma stałego zachowania, kopiowanie zachowań sąsiada z tłumu.
59.Rodzaje tłumu -agresywny
• występuje najczęściej,
• walczy o swoje prawa,
• może terroryzować instytucje lub grupę społeczną,
• może dokonać linczu, -uciekający
• pojawia się w formie paniki,
• ratuje się ucieczką jednocześnie tratując, -nabywający
• o cechach agresywnych,
• powoduje grabienie mienia , niszczenie, -demonstrujący
• zbiorowość demonstrująca przeciwko pewnym projektom, potępiająca wydarzenia politykę,
• najbardziej świadomy, przekonany, celowy,
• zdarza się że "doklejają " się do niego zupełnie przypadkowi ludzie , którzy zachowują się agresywnie.
60.Publiczność skupiona i jej przykłady.
Publiczność może występować w dwóch formach: skupiona ( zebrana) i rozproszona. Publiczność to zbiorowość nie grupa , tworzona przez ludzi którzy w tym samym czasie odbierają identyczny przekaz informacji , treści , wiedzy. Publiczność skupiona ( zebrana) to zbiór ludzi , którzy przybyli do określonego miejsca w celach rozrywkowych, rekreacyjnych nazywana również audytorium. Publiczność zebrana składa się z ludzi połączonych , -stycznością przestrzenną, -łącznością psychiczną, -wzajemnie oddziaływujących,
-nastawionych na wspólne działanie np. kibice na stadionie , widzowie w teatrze, uczestnicy wiecu, koncertu,
-łatwo nią manipulować , może przerodzić się w tłum.
61 Publiczność rozproszona i jej przykłady.
Publiczność może występować w dwóch formach : skupiona ( zebrana) i
rozproszona. Publiczność to zbiorowość nie grupa , tworzona przez ludzi którzy
w tym samym czasie odbierają identyczny przekaz informacji , treści , wiedzy.
Rozproszona - stanowią ją czytelnicy gazet , słuchacze radiowi , telewidzowie ,
internauci.
-uczestniczą w odbiorze określonych treści , -nie ma tak silnego wzajemnego ocldzialywnia , -tworzy się dzięki analogii w potrzebach kulturalnych, -brakuje wspólnych, emocji,
-dzięki lieścią, przekazowi icaguje poprzez zmianę postaw, nastawień , opinię ale nie lak silnie jak skupiona.
62 Kultura w węższym znaczeniu.
To rozwój języka , obyczajów , czytelnictwa, form rozrywki - składa się z wielu czynników. Według Antoniny Kłosowskiej kultura to dziedziny i wartości pozbawione użyteczności , szlachetne i wysublimowane.
63 Kultura w szerszym znaczeniu.
Wszystko co jest dziełem człowieka. Wszystkie wytwory ludzkie ( materialne i
niematerialne ) , które powstają dzięki celowej refleksji człowieka .
64 Kultura materialna.
To zespół trwałych wartości rzeczowych , które mają wartość użytkową, i artystyczną i przechodzą do historii ze względu na oryginalność i nowatorstwo zawarte w formie , zliczamy do niej budynki, narzędzia pracy, stroje , instrumenty, naczynia
65 Kultura duchowa
To wytwór dążeń jednostek do ideałów piękna , dobra ,prawdy ,
sprawiedliwości, to zespoły wyobrażeń , dzielą sztuki, symbole , obyczaje zwyczaje, a także symboliczne przedmioty w których zawarta jest idea np. flaga
narodowa, hymn, godło państwa.
66 Struktura kultury.
Kultura nie jest nigdy sumą prostą kultur jednostkowych - może ona współtworzyć kulturę Elementy składające się na kultur ę :
* kultura osobista - ogół sposobów zachowania się, myśli jednostki,
wiedza. Jest zespolem indywidualnych niepowtarzalnch cech
świadczących o stopniu wiedzy, umiejętności grania ról społecznych,
zbiorem cech jej postawy. Każda zbiorowość to zbiór jednostek o
określonej kulturze osobistej
* kultura zbiorowości - ogół wytworów, myśli działań, wartości, społeczne postępowania, które zostały przyjęte i zaakceptowane przez zbiorowość i nabrały specyficznej wartości. Zbiór najbardziej charakterystycznych cech zachowania.
Elementy kultury - czynności, przedmioty, idee, które wyznaczają ważne zadania dla zbiorowości działania, dają jej możliwość kontynuacji zachowań, są przyjazne, nie utrudniają, są funkcjonalne. Wyznaczają kierunek cywilizacyjny. Kultura składa się z 2 komponentów:
-kultura materialna - to wszystko dotykalne, konkretne wytwory człowieka np. odkrycia archeologiczne , obiekty i wynalazki człowieka. Jest ona przekazywana kolejnym pokoleniom. Bez względu na zachodzące zmiany składniki kultury mateiialnej są ważną częścią fizycznego środowiska społeczeństwa.
kultura niematerialna - to duchowe wytwory społeczeństwa przekazywane przez pokolenia : wiedza, przekonania, wartości, normy , przepisy, zwyczaje, obyczaje, tabu, prawa, znaki , symbole, język.
67. Dziedzictwo kulturowe.
To przekazywanie kultury następnym pokoleniom w postaci wartości, idei, stylów zachowań, wytworów materialnych , sposobów konsumpcji, obyczaju, tradycji, najlepszych treści historycznych, narodowych, etnicznych następnym
Pokoleniom
68 Wartości i ich rola w piocesie socjalizacji
Bez wartości nie ma kultury. Wartość to pewna idea, sposób zachowania Przedmiot y, idee w stosunku, do kturych ludzie mają szczególny szacunekię drogą selekcji. Niekiedy wartości są ponadczasowe , ale te wartości są
przyswajane przez jednostkę w procesie socjalizacji. Każda zbiorowość wytwarza własne wartości są one na ogół spójne . Układają się w całość -system wartości. To wartości, które ułatwiają człowiekowi życie pozwalają mu oceniać innych. Kultura daje człowiekowi zbiór sposobów zachowań, kryteriów oceny. Każda kultura dokonuje weryfikacji wartości.
69 Kulturowy wzór zachowania.
Kultura tworzy kulturowy wzór zachowań, najcenniejsze sposoby postępowania
Poprzez obecność kultury człowiek wie jak reagować w doniosłych, ważnych
sytuacjach społecznych.
Każda epoka ma swojego bohatera, każda zbiorowość ma zbiór cech
przypisanych autorytetowi. Wmawianie jednostce, że warto być najlepszym,
modelowym np. model biznesmena, Matki-Polki, sportowca.
70.Główne obszary kultury masowej.
Współczesne zainteresowania socjologii np. kulturą masową jest punktem wspólnym, nie ma definicji kultury masowej. Jest ona kompleksem norm i wzorów zachowań o bardzo rozległym zakresie zainteresowania. To szereg działań technicznych i duchowych mających wywołać określone zmiany w licznych zbiorach odbiorców. Różni się od kultury zbiorowej tym, że kultura.
masowa ma szeroki zasięg jest bardziej dostępna trafia do zbiorowości rozproszonej i skupionej.
71 Główne cechy kultury masowej.
Kultura masowa to wytwory trafiające w krótkim czasie do szerokiego grona odbiorców, korzysta z nośników informacji. Warunkiem powstania kultury masowej był druk (tania książka o dużym nakładzie), radio, telewizja, internet. Mogła się rozwinąć dzięki zdobyczom technicznym cywilizacji. Jest różnie oceniana przez socjologów. Treść dociera szybko lecz nie są to treści elitarne, wysublimowane. Kultura masowa pociąga obniżenie aspiracji człowieka. Merkantylność, urynkowienie spowodowało obniżenie jej poziomu. Cechuje się dostępnością, kształtuje też gusty i zachowania odbiorców przez narzucanie określonych trendów, form. Jest więziotwórcza, daje możliwości więzi pośredniej i bezpośredniej. Pozwala na przenikanie treści, wzorów, systemów waitości do jak najszerszego grona odbiorców, a z drugiej stony nie pozwala jednostce na wytworzenie dystansu do produktu. Jednostka zatraci swoją tożsamość.
72.Mechanizmy wpływu kultury na życie społeczne.
Wpływ pojawia się w momencie narodzin. Człowiek rodząc się w określonej
rodzinie ma narzuconą przynależność kulturową, scenariusz życia
Kultura jest najbardziej widoczna przez 4 mechanizmy wpływów :
• socjalizacja
• ustanawianie systemów wartości dużych kryteriów, które określają te wartości
• ustalanie wzorów zachowania (sposób reagowania)
• budowanie ideałów, ustalanie modelowych zachowań.
73.Cechy dużych grup społecznych.
- składają się z kilkudziesięciu , kilkuset osób ( nie ma ograniczeń ),
- liczebność uniemożliwia utrzymywanie bezpośrednich styczności,
- niemożliwość istnienia bezpośrednich stosunków i kontaktów psychicznych,
- nie wchodzi w skład innych grup społecznych , najczęściej wchłania inne grupy co świadczy że składa się z innych podgrup,
- są częściej niż małe grupy sformalizowane np. klasa społeczna, warstwa społeczna , partia.
74 Pojęcie zróżnicowania społecznego
Zróżnicowanie społeczne - nadaje każdemu człowiekowi miejsce w świecie. Każdy należy do określonej grupy ze względu na swoje cechy. W pewnym stopniu decyduje o tym człowiek, urodzenie.
Cechy społeczne różnicują położenie człowieka - 4 podstawowe różnice :
* biologiczno-fizyczne : wyznacza je wysoki lub niski wzrost, ludzie
sprawni i niepełnnosprawni (np podział te informuje nas ile osób jest chorych.
* demograficzne : ludzie młodzi, w średnim wieku itp. Opisuje społeczeństwo w poszczególnych grupach * psychiczne : zdrowi i chorzy psychicznie
* społeczne: fakt urodzenia (wyższe i niższe kasty). Zbiór kryteriów, które ułatwiają podział społeczeństwa z racji przynależności do istniejącej społeczności (narzucone) lub te, które człowiek sobie wypracuje, zmieni. Podział społeczny jest ważny z punktu widzenia polityki społecznej.
75 Różnice między ekonomicznym a funkcjonalnym ujęciem klasy społecznej. Różnią się pod 4 względami : 1 .genezą klas społecznych, 2. ocena roli klas społecznych dla całej struktury społecznej, 3. poglądami na naturę klas społecznych, 4.ocena moralną nierówności społecznych.
76 Stanowisko S.Simona w ujmowaniu klasy
Zakładał , że klasy są wytworem stosunków społecznych , gospodarczych i sposobów produkcji. Uważał , że dzięki uprzemysłowieniu struktura społeczna
ulega przemianom sprzyjającym podziałowi na klasy Przemiany wywołane rozwojem przemysłu dzielą społeczeństwo na dwie klasy: klasę produkcyjną (przedsiębiorcy, robotnicy, rolnicy ) i klasę nieprodukcyjną ( wszyscy którzy nie produkują niezależnie od statusu społecznego). Uważał, że klasy są ale nie są konfliktowe a stosunek do produkcji to jedyne kryterium podziału społeczeństwa nie stosunek do własności tylko stosunek do pracy.
77 Koncepcja klas społecznych według K Marksa.
W definicji marksistowskiej klasy społeczne to wielkie zbiory ludzi różniące się między sobą pod względem 1. zajmowanego miejsca w historycznie określonym systemie produkcji , 2. stosunku do środków produkcji, 3.roli
społecznej organizacji pracy 4. otrzymywnia tej części którą rzporządzają. j
- powstały kiedy pojawiła się własność prywatna, kiedy ludzic podzielili się na posiadających ( kapitalistów ) i nie posiadających (robotników) śiodki produkcji,
- zakładał powstanie klasy średniej,
- ze względu na różnice interesów, położenia, dochodów musi dochodzić do konfliktu między nimi,
- zakładał, że robotnicy mają historyczną rolę obalenia klasy kapitalistycznej w drodze rewolucji.
78 .Koncepcja klas społecznych M.Webera.
Twierdził , że dopiero kapitalizm wytworzył rynek, gospodarkę pieniężną oraz komercjalizację życia Społecznego. Cechą charakterystyczną kapitalizmu jest koncentracja własności, miejsc pracy , narzędzi pracy oraz surowców koncentracja w jednym ręku przedsiębiorcy. Ta koncentracja dzieli społeczeństwo na klasy społeczne - czyli zespoły osób o różnych możliwościach życiowych a wspólnych interesach ekonomicznych. Klasy dzieli się na zarobkujące i posiadające. Zgodność interesów obu klas i przez T6 niekonfliktowy stosunek do siebie. Twieidził, że klasy nie wytwarzają wewnętrznej organizacji , nie mają określonych celów , wartości, zadań to co charakteryzuje grupy w sensie socjologicznym.
79 Funkcjonalne ujęcie klas społecznych według K. Davisa i W.Moore'a. Aby społeczeństwo mogło należycie funkcjonować musi umiejscawiać jednostki na różnych pozycjach w strukturze społecznej i musi te jednostki motywować do zajmowania odpowiednich pozycji. Istotą przynależności klasowej jest przyjmowanie obowiązków wynikających z pozycji społecznych. Podkreśla on , że:
-nowożytne społeczeństwo zawsze było społeczeństwem nierówności ale w tym społeczeństwie zawsze istniały szanse na zmianę pozycji,
-nierówności społeczne wynikają z wyboru jednostki,
-społeczeństwo zachęca obywateli do zajmowania pozycji przez system
nagród ( korzyści materialnych i niematerialnych ) przy założeniu że
aby zajmować te pozycje trzeba mieć odpowiednie kwalifikacje,
-nie wszyscy mogą być równi bowiem różnią się wykształceniem ,
kwalifikacjami, dochodami , stanowiskami,
-teoria klas niczym nie różni się od teorii warstw społecznych,
-człowiek nabywa pozycje społeczną zapominając o miejscu urodzenia.
80 Poglądy T.Parsonsa na klasy społeczne.
Uważał, że całe społeczeństwo składa się z podsystemów.Ważnym jest podsystem zawodowy , który jest warunkowany podziałem pracy specjalizacją. Ten podział pracy pociąga za sobą wymianę dóbr i usług , a podsystem zawodowy obejmuje całą strukturę ról zawodowych oraz statusów i pozycji. Jednostka wykonując daną role zajmuje jednocześnie odpowiednią pozycję jaka jest przypisana do tej roli. Społeczeństwo jest czytelne - nagradza lata nauki i lata pracy, Hierarchia ról i pozycji oparta jest na dwóch podstawach ; 1: umiejętności , kwalifikacje , kompetencje, 2: zróznicowanic pozycji statusów ze względu na władzę i przywództwo.
81 Cechy warstwy społecznej
Warstwy społeczne to zbiory ludzi , któie uznają siebie i są uznawane przez
innych za społecznie wyższe lub niższe ze względu na zajmowane pozycje
społeczne . Układ warstw ma charakter pionowy od najniższej do najwyższej.
_ Podstawą wyodrębnienia warstw jest miejsce w hierarchicznej strukturze
społeczeństwa.
82.Przyczyny podziału społeczeństwa na warstwy społeczne. Warstwy społeczne to zbiory ludzi do siebie podobnych pod wieloma względami np. z racji urodzenia. Według Szczepańskiego warstwa społeczna to zbiór ludzi mniej lub bardziej oddzielonych od innych kryteriami wyższości lub niższości. Glównym kryterium jest dystans społeczny tj. prawdopodobieństwo wchodzenia w kotakty bezpośrednie z przedstawicielami innej warstwy. To grupy ludzi o podobnym stosunku do konsumpcji kulturalnej, materialnej, tradycji , kultury materialnej i duchowej , usług instytucjonalnych.
83 Przyklady warstw społecznych.
Warstwy społeczne to zbiory ludzi do siebie podobnych pod wieloma względami np. z racji urodzenia. Według Szczepańskiego warstwa społeczna to zbiór ludzi mniej lub bardziej oddzielonych od innych kryteriami wyższości lub
niższości
84 .Czynniki niezbędne do powstania narodu.
Warunkiem powstawania narodów jest dostatecznie długie pozostawanie w ramach wyodrębnionej społeczności, istnienie jako grupa, ma cele, więź, tradycję. Naród można traktować jako zbiorowość opartą na wspólnocie kultury oraz jako społeczność powiązaną procesami kulturowymi. Istnieje tylko w takiej mierze w jakiej jego członkowie intelektualnie i emocjonalnie identyfikują się ze zbiorowością , której uczestników w większości nigdy nie spotykają bezpośrednio.
85.Kulturowe koncepcje narodu.
Istotę narodu upatruje się w toku historycznego rozwoju społeczności , która tworzy własną kulturę , język , obyczaje, sztukę naukę. Według Ossowskiego naród jest wspólnotą kulturalną , faktyczną i ideologiczną gdyż członkowie narodu kierują się ideałami narodowymi - wizją, ideologią i aspiracjami w zakresie różnych dziedzin kultury. Według Chalasińskiego naród to zjawisko ze sfery kultury , bez kultury nie ma możliwości wytworzenia się , powstania narodu.
86. Politologiczne koncepcje narodu.
W koncepcjach politologicznych podkreśla się jedność i wzajemne
warunkowanie państwa i narodu- najpierw państwo potem naród.
Zakłada się , że wspólnoty plemienne w miarę swego wzrostu tworzą instytucje
państwowe , zręby organizacyjne dzięki którym powstaje państwo w obrębie
jednego narodu. Koncepcja R.Dmowskiego - naród jest tworem życia
państwowego , wszystkie narody maja swe własne państwo albo je kiedyś miały
i bez państwa żaden naród nie powstał.
87.Naturalistyczne koncepcje narodu.
Naród traktowany jest jako grupa genetyczna , twór społeczny warunkowany własnościami, cechami geograficznymi w jakich pewna grupa rasowa żyła ,zamieszkiwała , tworzyła kulturę. Ta koncepcja zakładała , ze określone śiodowisko geograficzne kształtuje razem z własnościami rasowymi cechy biopsychiczne jednostek , osobowość, w sposób naturalny wykształca pewne postawy.
88 Pojecie ojczyzny.
Ojczyzna istnieje tylko w rzeczywistości subiektywnej grup społecznych , które są wyposażone w pewne elementy kulturowe. Jakiś obszar jest ojczyzną jeśli istnieje jakiś zespól ludzi, który odnosi się do niego w pewien sposób , buduje jego obraz, to zespół wartości , które wiążą się z danym terenem.
89 Trzy koncepcje pojmowania państwa.
Teoria umowy społecznej twórcą był Tomasz Hobbes , podkreślał , że państwo runkcjonuje tylko dzięki specyficznej umowie między rządem a poddanymi.Ludzie wprawdzie tracą wolność gdy pojawia się państwo ale zyskują prawo i dzięki temu chroniona jest ich własność. Zwolennik państwa absolutnego. J.Rousseau twierdził , że pojawienie się własności prywatnej zakłóciło naturalny stan społeczny , który jest harmonijny, doskonały dlatego leż obywatele muszą zawierać umowę z rządem.
Teoria klasowa zawarta w teorii marksizmu - państwo jest organizacją klasy posiadaczy w celu ochrony ich interesów i ich władzy przeciwko klasom nie posiadającym. Klasy panujące są jednocześnie klasami rządzącymi , uciskającymi i czerpiącymi zyski . Klasa ekonomicznie silna jest jednocześnie klasą panującą politycznie. Teoria państwa jako społeczności naturalnej, (pojawiła się u Arystotelesa)
- państwo jest społecznością naturalną, potrzebną , niezbędną, - naturalny charakter państwa wynika z natury człowieka,
- jest koroną mniejszych wspólnot. Tomasz z Akwinu - państwo jest istotą doskonalą,
- podstawową zasadą funkcjonowania państwa jest hierarchia,
- za najlepszy ustrój uważał monarchię.
90.Państwo jako umowa społeczna.
Twórcą był Tomasz Hobbes. Podkreślał , że państwo istnieje tylko dzięki specyficznej umowie między rządem a poddanymi. Człowiek człowiekowi wilkiem , dlatego potrzebna jest umowa między rządem a poddanymi, ludzie tracą wolność gdy pojawia się państwo ale zyskują prawo i dzięki temu clironiona jest ich własność. Zwolennik państwa absolutnego , podkreślał , że obywatele nie mają zmieniać warunków w czasie gdy państwo już funkcjonuje. Jean Rousseau twierdził , że człowiek z natury jest dobry, naturalny stan społeczny jest harmonijny , doskonały. Pojawienie się własności prywatnej zakłóciło te harmonię dlatego obywatele musza zawierać umowę z rządem. Zwolennik monarchii oświeconej.
91 .Klasowe teorie państwa.
Twórcą był Engels. Państwo jest aparatem przemocy pozostającym na usługach klasy panującej. Dzięki instytucjom przemocy uciska obywateli , którzy nie przestrzegają prawa . Dzięki zinstytucjonalizowanym instytucjom wywiera nacisk na obywatela jest restrykcyjnym zespołem przemocy i nacisku. Marks- stwierdził, że państwo jest organizacją klasy posiadaczy w celu ochrony ich interesów i ich władzy przeciwko klasom nie posiadającym. Klasy panujące są jednocześnie klasami rządzącymi , uciskającymi i czerpiącymi zyski. Klasa ekonomicznie silna jest jednocześnie klasa panującą ekonomicznie.
92 Wizja państwa według J.Rousseau
Jean Rousseau twierdził , że człowiek z natury jest dobry, naturalny stan społeczny jest harmonijny , doskonały. Pojawienie się własności prywatnej zakłóciło tę harmonię dlatego obywatele musza zawierać umowę z rządem. Zwolennik monarchii oświeconej.
93 Cechy państwa według Platona i Arystotelesa
Arystoteles - wychodził z założenia że człowiek jest zwierzęciem politycznym , potrzebuje państwa. Państwo jest społecznością naturalną , potrzebną , niezbędną bo inne grupy społeczne nie zaspakajają potrzeb człowieka. Naturalny charakter państwa wynika z natury człowieka w tym sensie , że żyjąc poza wspólnotą rodzinną i innymi wspólnotami a w tym poza wspólnotą polityczną jednostka nie mogłaby urzeczywistniać w sobie społeczeństwa. Państwo jest tworem doskonałym mogącym sprostać potrzebom społecznym. Ideałem dla Arystotelesa była grecka Polis. Zakładał , że w sposób naturalny państsvo tworzy się z mniejszych wspólnot.
Platon- wg. Platona ustrój świadczy o państwie , ustrój demokratyczny jest najmniej stabilny, bogaci konspirują przeciw rządowi , lód bojąc się spisków szuka protektora i daje mu władzę najczęściej dyktatorską, która jest tyranią. W toku ewolucji ustrojowej systemy rządzenia degenerują się. Wskutek tego załamały się idealne państwa - miasta. Miał sentyment do greckiej Polis.
94. Główne funkcje współczesnego państwa.
Zewnętrzna - to realizacja zadań , które zmierzają do obrony granic,, tożsamości
uprawianie bezpiecznej polityki zagranicznej.
Wewnętrzna - to zaspakajanie potrzeb ładu, spokoju, porządku i obrony
potrzeby stałości funkcjonowania pewnych struktur.
Gospodarczo - organizacyjna to należyte funkcjonowanie wszystkich ważnych
działów gospodarki i organizacji państwowych.
Kulturowo-wychowawcza zależy od modelu państwa , w państwach
totalitarnych była priorytetowa a w społeczeństwach rozwiniętych nie jest silnie
realizowana przez państwo.
95.Zjawisko społeczne a proces społeczny.
Procesy społeczne - oznacza, że w społeczeństwie coś się dzieje, są niezależne od człowieka. Możemy mówić zamiennie procesów zjawisku społecznym procesów procesacli społecznych. Zjawisko, to pojedyncze zdarzenie dziejące się z pewną regularnością, to pewne powtarzające się typy zachowań. Zjawiska pozytywne - to takie, które działają więziotwórczo.
Zjawiska negatywne - to takie, które wprowadza zjawisko destrukcji Procesy społeczne to serie zjawisk dotyczące osobowości grup społecznych i zbiorowości. Są to serie zjawisk wywoływane określonymi przyczynami.
Procesy zachodzące w osobowości człowieka mogą wywierać pozytywne jak procesów negatywne skutki. Socjologów interesują procesy społeczne, które zachodzą między grupami, ale badają również genezę procesów sięgają do jednostki.
96 .Rodzaje procesów społecznych.
* Interpersonalne - procesy zachodzą w osobowości człowieka, w psychiczne jednostki i wywołujące skutki społeczne. Procesy interpersonalne trwają cale życie człowieka
* Procesy zachodzące między dwoma jednostkami np. małżeństwu -procesy dostosowywania się i różne jego fazy (15 rok małżeństwa przełomowy).
97 .Procesy zachodzące między jednostką a grupą.
Procesy między jednostką, a grupą społeczną procesy najczęściej zachodzące w zbiorowościach, grupach społecznych np. proces podporządkowania dziecka wobec rodziców, rodziny; proces identyfikacji w trakcie współistnienia w grupie; proces dominacji nad całą grupą rodzinną; proces buntu np. grupy wobec jednostki; proces alienacji.
98 Procesy społeczne zachodzące między grupami.
Procesy zachodzące miedzy grupami to: proces współpracy, współzawodnictwa, procesy wzajemnej pomocy, symetrii świadczeń, ale tez konfliktu, wrogości -zazdrość, zawiść, nietolerancja. Procesy zmieniające organizację i strukturę grupy : rozwój, dekadencja, reorganizacja, dezintegracja. Procesy społeczne zachodzą na poziomie mikro i makro społecznym.
99 Industrializacja jako proces społeczny,
(Według Jana Turowskiego jest złożonym procesem i kompleksem zmian ekonomicznych, społecznych, technicznych. Dwojakie rozumienie 1 rozwój zakładów gospodarczych i przemysłowych zajmujących się wydobyciem, przetwarzaniem i produkowaniem dóbr , 2 to forma mechanizacji i automatyzacji pracy uprzedmiotowionej pociągająca za sobą podzial pracy i konieczność kooperacji.
To nie tylko uprzemysłowienie ale także umiejętność sprostania wymogom rynku.
- intensywna: wszystkie procesy towarzyszące gwałtownym przemianom , budowie fabryk, zagłębia,
- ekstensywna: poddana naturalnym potrzebom środowiska naturalnego
100 Urbanizacja jako proces społeczny.
To proces bardzo złożony , możemy mówić o niej w sensie demograficznym,
ekonomicznym, ekologicznym i społecznym
- demograficznie to wzrost ludności miejskiej,
- ekonomicznie to wzrost kosztów utrzymania w mieście w porównaniu ze wsią , możliwości uzyskania zatrudnienia, - ekologicznie to walory otoczenia , środowiska naturalnego, - społecznie to realizacja określonych funkcji przez miasto, pewne przypisywane miastu funkcje (miasto jako ośrodek kulturalny, oświatowy, historyczny) . Możliwy na skutek rozwoju myśli technicznej związanej z budownictwem , zagęszczenie budowli, zmiany w technologii budowy , racjonalizacja przestrzeni. To również zmiana stylu myślenia w gospodarowaniu czasem , przenoszenie i kopiowanie zachowań związanych z miejskim stylem życia
Teoria konfliktu w socjologii.
Konflikt - to proces i cecha relacji międzygrupowych.
Ralph Dahrendorf uważa , że konflikt społeczny jest czymś powszechnym nieusuwalna cecha wszystkich społeczeństw . Ma 4 fazy ?:
1. każde społeczeństwo , jest nieustannie narażone na konflikt z powodu zmiany , a zmiana jest wszechobecna,
2. każde społeczeństwo doświadcza nieustannie konfliktu , to doświadczenie wpisane jest w specyfikę społeczeństwa,
3. każdy element w społeczeństwie przyczynia się do jego zmiany , zatem każdy element struktruy może stać się przyczyną konfliktu,
4. przyczyny tkwią w tym , że każde społeczeństwo opiera się na
przymusie wywieranym przez jednych osobników na drugich, Levis Coseva - konflikt dokonuje się na płaszczyźnie kontaktów między ludźmi
w mniejszym stopniu między grupami,
geneza tkwi w relacjach międzyludzkich , z różnic interesu z rożnic widzenia rzeczywistości ,
może przyczynić się do osiągnięcia jedności lub do przywrócenia jedności i spoistości zagrożonej przez wrogie i antagoniczne uczucia między jednostkami,
- do integracji dochodzi przez zwalczenie konfliktu później integracja ),
konflikt ma chaiakter konstiuktywny pozwala bowiem na osiąganie równowagi w układzie stosunków społecznych , sprzyja budowaniu mechanizmu przystosowaina systemu norm do nowych warunków.
102. Pojęcie "globalnej wioski"
Autorem tego terminu jest Marshall McLuhan
Społeczeństwo współczesne doświadcza radykalnych zmian związanych z rozwojem środków
masowego przekazu, który powoduje , ze niebawem wszystkie narody będą do siebie podobne pod względem wyobrażeń o świecie, myślenia , odczuwania albowiem otrzymując podobne treści podobnie je odbieramy , wszystkie narody na skutek tej unifikacji w treściach staną się "globalną wioską ". Jednak po fali globalizacji będą zwracały uwagę na własną tożsamość , narodowego przeznaczenia i miejsca narodu.
103 Pojęcie "wioski elektronicznej"
Wprowadził to pojęcie A.Tofllcr - zespół zmian , których można oczekiwać w najbliższych dziesięcioleciach w tych krajach , które mają rozwiniętą elektronikę. Zmiany te polegać będą na przeniesieniu części pracujących z miast do wsi bowiem elektronika umożliwia wykonywanie wielu czynności w domu. Koszt budowania stanowisk elektronicznych stanie się niższy niż budowanie biurowców. Praca przeniesie się na tereny przyjazne człowiekowi. Elektroniczna wioska to również skupienie tych stanowisk w pewnym środowisku ( rejony najmniej uprzemysłowione) to proces generujący stanowiska pracy.
104 Procesy zmieniające strukturę i styl życia.
- industrializacja,
- urbanizacja,
- marginalizacja,
- pauperyzacja,
- restrukturyzacja, - globalizacja, - patologizacjn,
- prywatyzacja, - dezorganizacja instytucjonalna,
- ocjalizacja i wychowanie w instytucjonalnych formach,
- starzenie się ludzi,
- emancypacja,
- dyskryminacja,
- migracje,
- liberalizacja postaw,
- nierówności społeczne.
105.Procesy przystosowania społecznego.
- reorientacja psychiczna -jednostka jest zmuszona do zmiany punktu widzenia , do zmian w osobowości , na postrzeganiu siebie na tle innych jednostek umożliwia przejście w stadium tolerancji,
-tolerancja
-akomodacja ( bardziej rozwinięta tolerancja czyli tolcjancja ustępstwa),
-asymilacja - przyjęcie wzorów zachowań i uznawanych wartości, -konflikt ( proces i częsta cecha relacji między grupowych )
106. Pojęcie metody badań w socjologii.
Metoda w socjologii jest czymś określonym , powtarzającym się , to określony sposób rozwiązywania pewnego typu problemu naukowego. Zawsze zakłada pewne działania empiryczne. Metoda badań empirycznych jest zespołem sposobów zdobywania pewnego typu niezbędnych informacji o rzeczywistości jak i o powiązaniach między grupami informacji.
107 . Metoda monograficzna.
Jedna z najstarszych metod , uprawiana przez najwcześniejszych badaczy , szczególnie funkcjonalistów. Uważana za trudną , czasochłonną, wymagającą rzetelnych technik badawczych. Metoda ta zakłada ,że układ społeczny jest pewna całością jest zespołem wzajemnie nakładających się zjawisk i procesów społecznych , konstruuje , poleca całościowe nie ukierunkowane badanie zjawisk , procesów, struktury i układów funkcjonalnych występujących w badanym środowisku , populacji , danej grupie. Ta metoda najczęściej opiera się na analizie danych statystycznych i analizie jakościowej inaczej analizie treści. Występują dwa typy analizy treści:
- uszczegóławiająca - opis pojedynczego przypadku , zjawiska , pojedynczo wybranej grupy czy instytucji, dostarczenie informacji o aktualnym stanie oraz dynamice funkcjonowania wybranego przypadku,
- uogólniająca- rozwijanie generalizacji empirycznych albo teorii poprzez analizą pojedynczego przypadku i przypadkiem tym posługuje się badacz aby mieć empiryczną podstawę do uogólnienia czy sformułowania teorii.
108. Metoda historyczno- porównawcza.
To najstarsza metoda , twórca byl A.Conmte'a. Obserwacja jest filarem , pierwszą metodą postrzegania i opisywania rzeczywistości. Proponował aby obserwować ludzi i świat natury, porównywać różne społeczeństwa żyjące w tym samym czasie , różne warstwy żyjące w tym samym społeczeństwie. Porównywać zmiany jakie zachodzą w czasie , w różnych zbiorowościach ludzkich , uwzględniać czynnik czasu i śledzić rozwój różnych zbiorowości społecznych w określonych odcinkach czasowych. Współcześnie metoda historyczno - porównawcza jest metoda trudną stosowana tylko przez wybitnych badaczy. Bowiem należy:
-uwzględniać stan wiedzy o społeczeństwie ,
-wymaga ogromnej erudycji,
-używana jest w bardzo okrojonej formie bowiem badacz musi być
równocześnie historykiem, ekonomistom, politologiem.
109 Metoda eksperymentalna w socjologii.
Polega generalnie na opisywaniu zmian jakie zaszły w badanej zbiorowości na skutek występowania czynników zakłócających. Proponuje się w tej metodzie opisywanie szczegółowe stanu przed zastosowaniem eksperymentu , następnie zmian zachodzących w trakcie przeprowadzania eksperymentu i opis do zmian po zakończeniu eksperymentu socjologicznego. Jest niezwykle odpowiedzialną i trudną metodą , wymaga wiedzy o przyczynach i skutkach pewnych zjawisk społecznych . Metoda jest bardziej popularna w psychologii i jest podstawową metodą badań psychologicznych dla socjologii jest metodą pomocniczą.
110 Metoda typologiczna.
Zakłada szukanie określonych kategorii i typów zachowań , zjawisk , procesów, postaw, opinii, relacji , więzi i innych cech charakterystycznych w badanej zbiorowości. Szuka najbardziej charakterystycznych i zagregowanych cech w częściach badanych zbiorów. Opisuje jak w całości funkcjonuje zbiorowość , społeczność lokalna, społeczeństwo. Ta metoda szuka typów , rodzajów , charakterystycznych części. Jej celem jest wyróżnienie pewnych charakterystycznych związków , cech , podzbiorów , podtypów , zadaniem jest budowa schematów klasyfikacyjnych i typologii.
111 Metoda statystyczna.
Metoda której celem jest swoisty sposób liczbowego ujmowania badanej
zbiorowości , to metoda wiodąca najczęściej stosowana;
- to przedstawienie świata społecznego za pomocą liczbowych relacji statystyki,
- to matematyzacja wyników badań ,
stosowana jest tylko wtedy gdy wyniki badań mają postać liczbową i
gdy badane są większe zbiorowości ( powyżej 100 jednostek ),
nacisk położony jest na szukaniu agregacji pewnej cechy , postawy i
operowaniu procentowym wskaźnikiem natężenia tej cechy,
z góry zakładane są związki między zmiennymi zależnymi i
niezależnymi,
zakłada konieczność budowy wskaźników empirycznych , definicyjnych
i inferencyjnych,
- opera się na wystandardowanych ankietach i wymaga przynajmniej dwukrotnego pilotażu,
stosujemy wtedy gdy celem jest weryfikacja hipotez czyli potwierdzenie wpływu zmiennej niezależnej na zmienną zależną.
112:Metoda egzemplifikacyjna.
Jest wskazaniem przykładu , typu , polega na szukaniu takich przypadków , które w sposób najwierniejszy odzwierciedlają pewne piawidlowości , pewne zbiory cech , pewien określony typ .Ta metoda z uwagi na jej uszczegóławiający
i selektywny sposób podejścia wymaga dokładnej wiedzy o całej klasie zjawisk by trafnie dokonać wyboru przykładu noszącego wszystkie cechy charakterystyczne , często towarzyszy metodzie typologicznej i służy jej uzasadnieniu. Efektem metody typologicznej jest podział społeczeństwa na osobników optymistycznych, pesymistycznych i realistycznych. To metoda szukania według odpowiedniego klucza najlepszych przykładów.
113 Metoda biograficzna.
To metoda nazywana metodą dokumentów osobistych lub pamiętnikarska lub autobiograficzna. Ulównyin celem jest analiza stanu rzeczywistości odtworzonego na podstawie relacji osobistych , na podstawie subiektywnych, indywidualnych odczuć ze szczególnym uwzględnieniem relacji z własnego życia. Pierwszymi dokumentami wykorzystanymi w tej metodzie były listy emigrantów z Polski . Twórcami tej metody byli Znaniecki i Thomas , dokonali oni wspólnego opracowania tych listów które stały się podstawą analizy jak głęboko w świadomości ludzkiej tkwią wydarzenia życia codziennego , przeżycia, borykanie się z codziennością. Rzadko występuje ta metoda autonomicznie bowiem wymaga uruchamiania innej części materiałów sprawdzających, weryfikujących bowiem jest metoda subiektywną , skazoną subiektywnym punktem widzenia autorów dokumentów na których bazuje.
114 Badania sondażowe.
To szybkie badania opinii , krótkotrwale , o czymś o kimś. To zbieranie informacji o nastrojach , postawach , poglądach , odczuciach. To badania powierzchowne , diagnozujące jak jest teraz. Na ogół opierają się na reprezentacji populacji. Mają ogromne znaczenie przy przeprowadzaniu eksperymentów społecznych.
Badania diagnostyczne.
Diagnozują czyli dostarczają informacji dlaczego tak się dzieje , to badania informujące o tym dlaczego nastąpiły pewne zjawiska , procesy dlaczego jest tak jak jest. Wnikliwa analiza , opis stanu , diagnoza faktu , opis sytuacji zastanej ale także dlaczego tak się stało , co było przyczyną i mówią też jakie będą skutki jeżeli dany proces czy zjawisko będzie się dalej rozwijać , wskazuje kierunek zmian i skutki społeczne zmian występujący i opisywanych przez badaczy.