3. Podział etiologiczny skolioz

1.skoliozy funkcjonalne - odwracalna, wiadoma przyczyna, np. przy skrócie miednicy, bólu, małe wartości kątowe 1-15 stopni, najczęściej jednołukowa

2. skoliozy strukturalne - zmiany strukturalne, zaawansowane :

~ s. kostnopochodne - zmiana kostna np. zrosty kręgów, żeber

s. wrodzone,

s. torakogenne ( w obrębie klatki piersiowej np. zbliznowacenie z jednej str. )

s. inne

~ s. miogenne

s. wrodzone ( płodowa dystrofia mięśniowa)

s. dystroficzne

s. inne

~ s. nerwopochodne

s. wrodzone

s. po Heinego-Medina

s. inne

~s. idiopatyczne
4. czym różni się skolioza funkcjonalna od strukturalnej

S. funkcjonalne- dotyczą osób z osłabionym ukł. mięśniowym i aparatem torebkowo-więzadłowym. Mogą wynikać z zespołu bólowego (s. reflektoryczna), ze skośnego ustawienia miednicy spowodowanego przykurczowym skrótem lub rzeczywistym skrótem jednej z kkd. Zwykle są jednołukowe, z niewielkim stopniem skrzywienia i nieznaczną progresją.

S. strukturalne- występują już trwałe zmiany w obrębie kręgów i okolicznych tkanek oraz całego kręgosłupa i nawet tułowia. Mamy do czynienia z wyraźniejszym skręceniem kręgosłupa, zniekształceniem klatki piersiowej i miednicy oraz zaburzeniami w układzie oddechowym i krwionośnym. Są to skoliozy wielołukowe, dużego stopnia, o znacznej progresji.
5. omów podział skolioz idiopatycznych

Podział wg Jamesa uwzględnia typy chronologiczne:

typ niemowlęcy- dotyczy głównie chłopców, pojawia się przed 3 r.ż., najczęściej w odc. piersiowym i lewostronnie. Są 2 podtypy; skolioza niemowlęca postępująca, skolioza niemowlęca cofającą się (ustępującą ok. 4 r.ż.)

typ dziecięcy- pojawia się między 3-10 r.ż., im wcześniej się pojawi tym gorzej rokuje

typ młodzieńczy- najbardziej charakterystyczny typ skolioz idiopatycznych, pojawia się w wieku 10-14 lat
6. charakterystyka skolioz funkcjionalnych

Skolioza funkcjonalna nie osiąga nigdy dużych rozmiarów i jest odwracalna, można ją skorygować czynnie przez dowolne napięcie mięśni kontrolujących postawę lub biernie, np. w pozycji leżącej usunięcie bólu powodującego odruchowe skrzywienie itp. Skoliozy funkcjonalne cechują się jednołukowym wygięciem bocznym kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej, bez wyraźnej torsji kręgosłupa.

Towarzyszą skróceniom jednej kończyny dolnej, przykurczom przywiedzeniowym lub odwiedzeniowym biodra. Nie osiągają nigdy dużych rozmiarów, dotyczą zazwyczaj odcinka lędźwiowego kręgosłupa i są odwracalne po ustąpieniu przyczyny, jeśli skolioza nie utrwaliła się przez wiele lat zaniedbania.
7. charakterystyka skolioz strukturalnych

Skoliozy strukturalne wykazują utrwalone zmiany w budowie poszczególnych kręgów, całego kręgosłupa, tułowia. Skrzywienie boczne występuje zawsze z torsją kręgosłupa wzdłuż jego osi długiej. Dewiacje kręgosłupa pociągają za sobą zniekształcenie klatki piersiowej z upośledzeniem funkcji oddychania i krążenia, a często również zniekształcenie miednicy. Skoliozy strukturalne mogą osiągnąć dużą wielkość i stwarzając często trudne problemy lecznicze. Mogą być znaczne, wykazują utrwalone zmiany w budowie poszczególnych kręgów, całego kręgosłupa i tułowia. Zmiany w obrębie kręgosłupa pociągają za sobą zniekształcenia klatki piersiowej z upośledzeniem oddychania i krążenia. W przypadku skrzywienia odcinka lędźwiowego kręgosłupa zmiany obejmować mogą również miednicę.

Można wyróżnić trzy główne grupy skolioz strukturalnych:

* idiopatyczne (o nieznanej przyczynie) - stanowiące 50-90% wszystkich skolioz,

* wrodzone, stanowią nierzadko wyjątkowo trudne problemy lecznicze * porażenne. występują zazwyczaj w zespołach porażeń i niedowładów obejmujących tułów i kończyn

W skoliozach porażennych i wrodzonych etiologia deformacji są znane o tyle, ile znana jest przyczyna choroby zasadniczej (np. wirus poliomyelitis i niesymetryczne niedowłady mięśni tułowia, zaburzenia segmentów kręgosłupa itp.). Natomiast w skoliozach idiopatycznych czynnik etiologiczny jest nieznany

Zazwyczaj skrzywienie to dostrzegają inni, na przykład przy zakupie odzieży. Skrzywienie widoczne jest przy daleko posuniętej chorobie. Biodro z jednej strony jest bardziej wysunięte. Bark (zazwyczaj prawy)jest ustawiony nieco wyżej. Łopatka odstaje. Przy przodopochyleniu tułowia, patrząc od tyłu, widoczne jest uwypuklanie jednej połowy pleców (garb żebrowy albo uwypuklenie lędźwi).
8. Jakie są przyczyny skolioz funkcjonalnych
9. patomechanika zmian w płaszczyźnie czołowej w obrębie układu kostnego skolioz
10. zmiany w układzie mięśniowym skolioz
11. jakie upośledzenia układów wew. występują w skoliozach

Upośledzenie funkcji układów:

1.oddechowego 2.krążeniowego 3.nerwowego

Jakie upośledzenia:

1. płuco po str. wypukłej - uciśnięte - wyłączone z oddychania płuco po str. wklęsłej - przejmuje funkcję płuca uciśniętego + ulega rozedmie.

2. w następstwie niewydolności oddechowej - przerost prawej komory w ciężkich przypadkach - rozwój serca płucnego

3. zwężone otwory międzykręgowe po str. wklęsłej - ucisk na korzenie nerwowe - bóle korzeniowe + nn. międzyżebrowych.

Obraz pacjenta: mniej wydolni + z dusznościami
12. czym różni się rotacja od torsji kręgów

Rotacją nazywamy obracanie się kręgów w płaszczyźnie poziomej, a oś obrotu leży poza linią wyrostków kolczystych kręgów.

Torsja to zakłócenie przednio tylnej osi kręgów. Torsja powstaje w skutek asymetrii obciążeń przy stałym wzroście kręgosłupa. Prawo to dostrzegli i opisali Heutter-Volkmann i Wolf - Delpech.
13. co to jest kompensacja

Kompensacją skoliozy nazywane jest zjawisko wyrównania osi kręgosłupa. Występują dwa rodzaje kompensacji:

liniowa - kiedy dochodzi do kompensacji przez powstanie przeciwskrzywień (skrzywień wyrównawczych), wypukłością skierowaną w stronę przeciwną do pierwotnego;

Dwa rodzaje kompensacji liniowej:

-Są z reguły małe, stanowiące pół łuku.

-Z reguły powstają poniżej i powyżej wygięcia pierwotnego.

-Spełniają rolę połączeń z odcinkami prostymi kręgosłupa.

-Jest to pełne wtórne wygięcie, będące wygięciem kompensacyjnym.

-Nie pozostawia prostych odcinków w kręgosłupie.

pozaliniowa - odbywa się poprzez ustawienie miednicy, czyli dochodzi do jej skręcenia.

Wyznaczniki kompensacji:

Głowa ustawiona symetrycznie nad barkami, barki nad miednicą, miednica nad czworobokiem podparcia.

Pion wyprowadzony z guzowatości potylicznej zewnętrznej lub C7 pada na szparę pośladkową i pada na środek czworoboku podparcia.

Na podstawie zdjęcia rentgenowskiego:

Suma wygięć wtórnych jest w przybliżeniu równa wielkości wygięcia pierwotnego.

Na podstawie zdjęcia rentgenowskiego:

Suma długości wygięć wtórnych jest w przybliżeniu równa długości wygięcia pierwotnego (od granicznego kręgu górnego do granicznego kręgu dolnego).

Kompensacja nie rozwija się gdy:

-wygięcie pierwotne jest zbyt długie,

-odcinek wyrównywany nie ma odpowiedniej ruchomości,

-ze strony organizmu nie ma reakcji wyrównawczych (zaburzenia neurologiczne).
14. kiedy skolioza jest zrównoważona a kiedy wyrównana
15. metody pomiaru wielkości skrzywienia

Metoda Cobba

- wyznaczamy kręgi graniczne (początkowy i końcowy skrzywienia). SA najbardziej skośne ale najmniej zmienione strukturalnie, wchodzą w skład skoliozy.

- wykreślamy prostą wzdłuż górnej powierzchni górnego kręgu krańcowego i dolnej powierzchni dolnego kręgu krańcowego.

- do tych linii rysujemy proste prostopadłe, które przecinając się z boku wygięcia wskazują kąt stanowiący wielkość wygięcia w stopniach.

- bierze się pod uwagę nie właściwy kąt, ale kąt dopełnienia ( górny lub dolny)

2. Metoda Fergussona

- oznaczamy środek górnego i dolnego kręgu krańcowego oraz kręgu szczytowego

• punkty łączymy liniami prostymi, utworzą one kąt którego wierzchołek znajduje się w środku kręgu szczytowego
  16. co to jest krąg szczytowy i kręgi graniczne skrzywień

Krąg szczytowy-jest kręgiem najbardziej oddalonym od linii pośrodkowej, wykazuje największy obrót , największe sklinowanie , jest najbardziej poziomo położonym kręgiem w  skrzywieniu.

Kręgi graniczne(krańcowe) obejmują początek i koniec wygięcia; są najbardziej skośnie ustawione. Górny krąg graniczny jest w obrębie danego wygięcia najwyżej położonym kręgiem, którego górna powierzchnia jest najbardziej pochylona w stroną wklęsłości wygięcia, górna powierzchnia następnego, wyższego kręgu odchyla się już w stronę przeciwną lub jest równoległa. Krąg ten tworzy przejście między wygięciem znajdującym powyżej i poniżej niego; z tej racji nazywa się on kręgiem przejściowym. Przestrzeń międzytrzonowa poniżej kręgu krańcowego jest zwężona po str. wklęsłości wygięcia; powyżej tego kręgu może być równoległa lub zwężona po stronie przeciwnej. Jego górna krawędź jest najbardziej pochylona w stronę wklęsłości skrzywienia jest najmniej sklinowany i ma najmniejszy obrót w stosunku do kręgów niższych

Krąg graniczny dolny to najniżej położony krąg danego skrzywienia  jego dolna pow. jest najbardziej odchylona  w stronę wklęsłości skrzywienia
17. od czego zależy rokowanie rozwoju skolioz

Prognozowanie w skoliozach opiera się na obserwacji i analizie naturalnej historii tego schorzenia. Jeżeli boczne idiopatyczne skrzywienie kręgosłupa o kącie Cobba 10 st. i większym wykazuje w ciągu roku progresję o 5 st. i więcej to jest ono skoliozą progresywną. Największa progresja występuje u dziewcząt ze skrzywieniem piersiowym prawostronnym.

Źle rokują skrzywienia:

Którym towarzyszą plecy płaskie

Skoliozy o zmniejszonej ruchomości bocznej

Skoliozy o krótkim łuku skrzywienia

Dużej rotacji

Zmianami strukturalnymi w trzonach kręgowych

Tempo wzrostu dziecka wykazuje znaczne przyśpieszenie w skoliozach progresywnych wraz ze zmniejszeniem się krzywizn przednio- tylnych oraz opóźnieniem pojawienia jąder kostnienia nad grzebieniami talerzy biodrowych. Największe ryzyko progresji występuje pomiędzy 10 a 13 rokiem życia.

Radiologiczną metodą oceny progresywności skolioz opracowała Metha`y. metoda pozwala określić stopień progresywności skrzywienia na podstawie kąta żebrowo- kręgowego. Radiologiczny pomiar tego kąta wykonuje się prowadząc linię prostopadłą do środka górnej i dolnej krawędzi wybranego kręgu. W skoliozach piersiowych i piersiowo- lędźwiowych będzie to kręg szczytowy. Jest to linia odniesienia dla danego kręgu. Drugą linię prowadzi się od środka głowy żebra do środka szyjki żebra, przyśrodkowo od miejsca, w którym szyjka przechodzi w trzon. Po przedłużeniu linii żebrowej do przecięcia się z linią kręgową tworzy się kąt żebrowo- kręgowy. Fizjologiczne kąty żebrowo- kręgowe po obu stronach danego kręgu są równe. Dokładna analiza kątów żebrowo-kręgowych w kolejnych radiogramach pozwala ocenić stopień progresywności skrzywienia. Jeśli różnica kątów żebrowo- kręgowych między stronami wypukłą i wklęsłą jest większa od 20 st skolioza ma charakter progresywny.

Inną metodą prognozującą progresję skoliozy jest metoda Harringtona (info ode mnie z zeszytu nie wiem czy jest to dobrze)

Najpierw mierzymy kąt skrzywienia metodą Cobba następnie daną wielkość kątową dzielimy przez ilość kręgów wchodzących w skład skrzywienia pierwotnego

(3 wartość graniczna, rokowania takiej skoliozy są dobre, jeżeli czynnik F znajduje się między 3 a 5 sytuacja jest niejasna - wykonuje się dodatkowe badanie, mianowicie: rzut główki żebra na trzon kręgu szczytowego

Jeżeli cień nie zachodzi na trzon - skolioza dobrze rokująca

Kiedy cień rzutuje na trzon kręgowy - skolioza źle rokująca

( test Rissera, metoda Harringtona, kąt Methy, chyba bylo tu cos jeszcze ale nie zdążyłam zapisac)

18. Leczenie skolioz

---