Dymorfizm płciowy człowieka i jego przejawy w rozwoju fizycznym i motorycznym
Dymorfizm, z greckiego dimorphos oznacza dwukształtny. Termin dymorfizm płciowy oznacza dwupostaciowość organizmów, która zależna jest od płci i przejawia się w różnicach somatycznych (dotyczących ciała), funkcjonalnych i psychicznych. Pojęcie płci to zespół cech, które odróżniają osobniki męskie od osobników żeńskich. Dymorfizm płciowy pojawia się już w życiu płodowym i stale narasta, a szczególnie w okresie dojrzewania. Jego największe nasilenie możemy obserwować w wieku dorosłym natomiast, zmniejsza się w procesie starzenia się.
Aby móc opisać cechy typowe dla obu płci przyjmuje się istnienie dwóch typów hiperseksulnych: skrajnie męskiego i skrajnie żeńskiego, to znaczy jak pisze prof. Jaczewski 100% mężczyzny i 100% kobiety. Niestety nie da się spotkać typu skrajnie męskiego i skrajnie żeńskiego, ponieważ każdy człowiek w swojej strukturze psychofizycznej ma przesunięcia w kierunku płci odmiennej. Typ skrajnie męski charakteryzuje się większymi rozmiarami ciała (wysokością), ma również bardziej rozbudowane górne partie ciała (barki, duża głowa, kark). Wyróżnia się także potężną klatką piersiową oraz niewielką ilością tkanki tłuszczowej, rozmieszczoną głównie wokół obręczy barkowej. Typ skrajnie żeński ma mniejsze rozmiary ciała, mniejszą głowę, słabiej rozwiniętą obręcz barkową, znaczny i widoczny biust, wcięcie w talii i poszerzony tułów w okolicy obręczy biodrowej, gdzie szczególnie gromadzi się tłuszcz, rysy ciała kobiety nie są ostre a kształty są zaokrąglone. Z tego wynika, że mężczyźni są średnio o około 10-12 cm wyżsi niż kobiety i ciężsi o około 8-10 kg. Dane te mogą być różne dla różnych populacji czy nawet grup społecznych. Najmniejszy dymorfizm płciowy występuje w społeczeństwach matriarchalnych (jest to wynikiem pozycji społecznej kobiet), w takich społeczeństwach, dziewczynki otaczane są przez całe życie miłością i czułością i dzięki temu mogą pełniej wykorzystać w rozwoju potencjał genetyczny. Dymorfizm płciowy można również zaobserwować w budowie poszczególnych układów anatomicznych, nawet po budowie szkieletu jesteśmy w stanie rozpoznać płeć. Szkielet mężczyzny jest większy i cięższy, posiada wyraźne miejsca przyczepów mięśni. Czaszka kobiet jest delikatniejsza i budowa przypomina czaszkę dziecięcą, czoło u kobiet jest bardziej ostro ustawione , widoczne są guzy ciemieniowe i czołowe a łuki brwiowe są słabsze. Tak jak już pisałam, u mężczyzn otłuszczona jest górna część tułowia a u kobiet obręcz biodrowa. U mężczyzn przyrost tkanki tłuszczowej wraz z wiekiem jest większy i gromadzi się ona na brzuchu. Męski typ otłuszczenia (brzuszny), jest mniej korzystny, ponieważ następuje łatwiejsze uwalnianie lipidów do krwi, co może być przyczyną np. zawałów serca. W związku z rodzeniem dzieci, u kobiet dłuższy jest tułów w stosunku do kończyn dolnych, również niżej położony jest ośrodek ciężkości ciała oraz bardziej zaznaczone są krzywizny kręgosłupa. U kobiet mniejsza jest pojemność płuc oraz mniejsze, szybciej pracujące serce a także występuje piersiowy typ oddychania podczas gdy u mężczyzn brzuszny, z większym zaangażowaniem przepony.
Różnice dotyczą również wielu wskaźników fizjologicznych, tzn. mniejsza jest u kobiet ilość krwinek, niższa jest przemiana materii, dlatego kobiety mają mniejsze zapotrzebowanie na pokarm. Kobiety są bardziej zwinne i gibkie, ponieważ mają luźniejsze torebki stawowe i więzadła. Kobiety wyróżnia także większa odporność na niedobory żywieniowe oraz różne choroby, dlatego też generalnie kobiety żyją dłużej niż mężczyźni.
Także w sferze psychicznej można zaobserwować pewne różnice. Półkule kobiet są mniej wyspecjalizowane, kobiety posiadają raczej bardziej analityczny typ pamięci, to znaczy, że zapamiętują więcej szczegółów. Mężczyźni mają raczej pamięć syntetyczną, czyli lepiej kojarzą fakty i lepiej orientują się w przestrzeni.
Ogólny zakres różnic biologicznych i motorycznych między kobietą a mężczyzną określa się na około 8%.