T. AGROBIZNES POJECIA I FUNKCJE

1) POJĘCIE AGROBIZNESU

AGROBIZNES- pochodzi od dwóch słów agros (ziemia ogród rola) biznes ( ( firma, interes, pieniądze zajęcie)

Agrobiznes to działalność gospodarcza prowadzona w rolnictwie i firmach obsługujących rolnictwo. Agrobiznes obejmuje osoby fizyczne i prawne zajmujące się produkcją żywności, maszyn narzędzi, surowców, przetwarzaniem żywności oraz ich dystrybucją

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA- to zarobkowa działalność produkcyjna, handlowa, usługowa i budowlana prowadzona w sposób zorganizowany

JEDNOSTKA GOSPODARCZA- ( inaczej podmiot gospodarczy) to przedsiębiorstwo, spółka firma która prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek

osoba prawna- jednostka organizacyjna powołana do określonych celów, którą przepis prawny uznaje za samodzielny podmiot prawa cywilnego, np. w Polsce Skarb Państwa, przedsiębiorstwa, banki, spółki akcyjne, fundacje; nabycie osobowości prawnej następuje z chwilą wpisu jednostki organizacyjnej do właściwego rejestru./ OSOBA PRAWNA definiuje się zazwyczaj jako trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej wyposażonej przez prawo w osobowość prawną.

OSOBA FIZYCZNA- każdy człowiek od chwili urodzenia do chwili śmierci; sytuacja prawna osoby fizycznej zależy m.in. od zdolności do czynności prawnych, obywatelstwa, stanu cywilnego.

2) TWÓRCY AGROBIZNESU

Twórcami pojęcia agrobiznesu są I. Davis i R. Goldberg którzy po raz pierwszy użyli tego terminu w literaturze w 1957 roku w Polsce pojęcie agrobiznesu weszło do użytku w 1989 roku wraz z przejściem gospodarki nakazowej na gospodarkę rynkową. Wcześniej istniały takie formy działalności ale określamy je jako „ kompleks gospodarki żywnościowej”

3) AGREGATY AGROBIZNESU

Agrobiznes składa się z trzech agregatów:

1. zaopatrzenie tj. zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji, maszyny, środki ochrony roślin

2. rolnictwo zajmuje się produkcją surowców pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

3. przetwórstwo i dystrybucja obejmuje przemysł spożywczy gorzelnie i browary

T.POJĘCIE I FORMY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ

INTEGRACJA - łączenie, powiązanie, scalanie

RODZAJE INTEGRACJI

• pozioma - polega na łączeniu się jednostek o tej samej fazie produkcji, powstaje wtedy więź między grupą takich samych przedmiotów. Najbardziej popularna formą powiązań poziomych są grupy producenckie i spółdzielnie np. producenci owoców

• pionowa - łączenie wszystkich faz procesu produkcyjnego tzn. od surowca do produktu gotowego. Najbardziej popularną formą powiązań jest umowa kontraktacyjna np. producenci świń z masarnią.

T. OGNIWA AGROBIZNESU

OGNIWA AGROBIZNESU - działy agrobiznesu wydzielone w zależności od wytwarzanego produktu finalnego

Wyróżnia się następujące ogniwa

• podmioty wytwarzające środki produkcji, tzn. producenci i dystrybutorzy maszyn rolniczych, nawozów, środków ochrony roślin, wyposażenia budynków inwentarskich, leków weterynaryjnych

• gospodarstwa i przedsiębiorstwa rolne

• podmioty przetwórstwa rolnego i żywnościowego tj. zakłady mięsne, mleczarnie, młyny

• przedsiębiorstwa handlu hurtowego i detalicznego tj. hurtownie i sklepy zajmujące się obrotowymi produktami

• podmioty usługowe (weterynaryjne, doradcze, mechanizacyjne, transportowe)

• gastronomia (bary, restauracje, lodziarnie, piwiarnie)

Rolnictwo jako szczególne ogniwo agrobiznesu.

Cechy szczególne produkcji rolniczej:

• zależy od warunków przyrodniczych

• występowanie pór roku powoduje cykliczność procesu produkcji

Podstawowe działy w rolnictwie tzw. pierwotnym jest produkcja roślinna która wytwarza zarówno produkty gotowe jaki i surowce wykorzystywane w produkcji zwierzęcej.

CZYNNIKI PRODUKCJI W ROLNICTWIE

• ziemia

Jako czynnik produkcji charakteryzuje się cechami

• niewzruszalność czyli nieporuszalność oznaczającą stałość położenia

• niepomnażalność czyli niepowiększalność

• przestrzenność (praca odbywa się na dużym obszarze)

• praca

Umiejętności psychiczne i fizyczne człowieka niezbędne do produkcji

• kapitał

Obejmuje środki trwałe i obrotowe

• środki trwałe - składniki majątku, które mogą być użytkowane przez dłuższy niż 1 rok, zużywają się powoli i stopniowo przenoszą swoją wartość na wytwarzane produkty

Do środków trwałych zaliczamy: grunty, budynki, maszyny, środki transportu, inwentarz żywy (stado podstawowe), plantacje wieloletnie

• środki obrotowe - składniki majatku, które zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym i są zamieniane na środki trwałe

Do środków obrotowych należą

1. zapasy

• materiały

• produkcja w toku

• produkty gotowe

• towary

• należności

• środki pieniężne

• przedsiębiorczość - decydowanie o wykorzystaniu środków produkcji, podejmowanie ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej i wdrażanie nowych technologii

T. AMORTYZACJA ŚRODKÓW TRWAŁYCH

W trakcie użytkowania środki trwałe zużywają się sukcesywnie (powoli). Zużycie środków trwałych wyrażona jest w postaci umorzenia i amortyzacji

UMOŻENIE - zużycie środka trwałego pomniejszającego jego wartość początkową (cena zakupu)

AMORTYZACJA - zużycie środka trwałego zaliczany w koszty działalności

W praktyce obliczamy amortyzację różnymi sposobami:

I sposób

Ra = Wp : t

Ra - rata amortyzacji (wyraża w zł)

Wp - wartość początkowa środka trwałego (wyraża w zł)

t - przyjęty czas, okres eksploatacji środka trwałego (wyrażona w latach)

II sposób

Sa = 100% : t

Sa - stopa amortyzacji (wyraża w %)

t - czas

Rata amortyzacji (Ra)

Ra = Wp *Sa : 100

Rata amortyzacji informuje o ile zużywa się środek trwały co roku.

Ćwiczenie 1

Plan amortyzacji środków trwałych

L.P	Nazwa środka trwałego	Wartość początkowa (zł)	Okres użytkowania (lata)	Stopa amortyzacji (%)	Stawka roczna amortyzacji (zł)	Stopa amortyzacji miesiąca (zł)
1	Hala produkcyjna	60000,-	40	2,5%	1500	125
2	Tunel do przygotowania podłoża	11000,-	5	20%	2200	183,33
3	Regały do uprawy pieczarek	15000,-	10	10%	1500	125,-
4	Maszyny do napełnienia regału	25000,-	5	20%	5000	416,66,-
5	Urządzenia klimatyzacyjne	30000,-	10	10%	3000	250,-
6	Wózki do ....	5000,-	5	20%	1000	83,33

Razem: 1183,32

Polecenie

Oblicz brakujące dane, miesięczną stawkę amortyzacji wierszu razem, zaokrąglij do pełnych zł.

Ćwiczenie 2

Oblicz ratę amortyzacji maszyny rolniczej o okresie użytkowania 10 lat (t) i cenie zakupu 43900 (Wp)

I sposób

Ra = Wp : t = 43900 : 10lat = 4390zł

II sposób

Sa = 100% : t = 100% :10 lat = 10%

Ra = Wp * Sa : 100 = 43900 * 10 : 100 = 4390zł

T. POJĘCIE I PODZIAŁ RYNKU

RYNEK - miejsce spotkania sprzedających i kupujących, gdzie zachodzą procesy transakcji kupna - sprzedaży, w wyniku których producenci dążą do zysku a konsumenci do zaspokojenia potrzeb

PODZIAŁ RYNKU

KRYTERIA PODZIAŁU RYNKU	RODZAJE RYNKU
1. Ze względu na zasięg terytorialny	lokalny regionalny krajowy międzynarodowy globalny (światowy)
2. Ze względu na przedmiot obrotu	rynek dóbr i usług konsumpcyjnych Np. odzieżowy rynek dóbr i usług produkcyjnych rynek pracy rynek finansowy
3. ze względu na rodzaj obrotu	skup zbytu hurtowy

T. GOSPODAEKA RYNKOWA

1) POJĘCIE GOSPODARKI RYNKOWEJ

GOSPODARKA RYNKOWA- system gosp. oparty na rynku w którym kwestia co? jak? i dla kogo? produkować rozstrzygane są przez mechanizm rynkowy

- pierwsza kwestia co produkować dotyczy określenia jakie towary i usługi będą produkowane i w jakich ilościach

- druga kwestia jest to określenie jak produkować czyli z wykorzystaniem jakich technologii

- trzecia kwestia to określenie dla kogo towary i usługi zostaną wyprodukowane czyli kto będzie odbiorcą

MECHANIZM RYNKOWY- mechanizm w wyniku którego dochodzi do zrównania się wielkości popytu i podaży poprzez odpowiednie ustalenie ceny tzw. ceny równowagi rynkowej

2) CECHY GOSPODARKI RYNKOWEJ

- podstawową formą własności jest własność prywatna

- powszechna konkurencja pomiędzy konsumentami

- występowanie takich wielkości jak popyt i podaż

- wolność wyboru w podejmowaniu decyzji dotyczących działalności gospodarczej

- decyzje są podejmowane poprzez osoby prywatne i przedsiębiorców

3) POJĘCIE POPYTU I PODAŻY

POPYT- ilość dobra lub usługi, którą konsumenci chcą i mogą kupić w danym czasie przy różnych poziomach ceny.

PRAWO POPYTU- wraz ze wzrostem ceny danego dobra, zmaleje zapotrzebowanie na dobro, a wraz ze spadkiem ceny zapotrzebowanie wzrośnie.

/ CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT

- cena

- jakość

- dochód

- moda/ gusty

- działania marketingowe ( reklama, programy lojalnościowe)

- wiek

- płeć

- klimat

- ceny innych towarów tzw. substytucyjnych i komplementarnych

Czynniki kształtujące wielkość popytu (Determinanty popytu)

-związane z rynkiem:

*wielkość dochodów, gdy wzrasta dochód, wzrasta również popyt na dane dobro (i odwrotnie)

*cena towaru:

*ceny substytutów,

*ceny dóbr komplementarnych,

*przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości,

-nie związane z rynkiem (pozarynkowe):

*preferencje konsumentów:

-gusty konsumentów,

-upodobania i przyzwyczajenia,

*moda,

* czynniki demograficzne:

- liczba ludności,

- struktura wiekowa konsumentów,

- struktura płciowa konsumentów,

- stan cywilny,

- poziom wykształcenia,

- wyznanie,

* warunki geograficzne

* warunki klimatyczne,

* pora roku,

* poziom zamożności,

*sytuacja gospodarcza,

* sytuacja polityczna.

DOBRA SUBSTYTUCYJNE- to towary zastępcze które zaspakajają tą samą potrzebe konsumenta ale inaczej wyglądają np.:

- masło margaryna

- sok herbata mleko

- tapczan kanapa

Jedna rzecz zastępuje inną lecz mają takie samo przeznaczenie, zaspakajają tą samą potrzebę

DOBRA KOMPLEMENTARNE- są to dobra uzupełniające się czyli jedno nie może funkcjonować bez drugiego np. :

- lampa bez żarówki

- samochód bez paliwa

- stół bez krzesła

PODAŻ- ilość dobra dostarczanego przez producenta na rynek

PRAWO PODAŻY- podaż danego towaru się zwiększa, jeśli wzrasta jego cena, natomiast obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży. Poziom podaży, tak jak poziom popytu nie zależy tylko od ceny towaru.

/ CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PODAŻ

- cena

- zapotrzebowanie

- technologia

- koszty produkcji

Czynniki kształtujące wielkość podaży (Determinanty podaży)

• cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze sprzedaży każdej jednostki tego dobra

• ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za energię, czynsz, ceny urządzeń i surowców, procenty od zaciągniętych kredytów - czyli poziom kosztów produkcji

• technologia, czyli postęp techniczny

• ceny dóbr substytucyjnych (zamienników) i komplementarnych (uzupełniających)

• liczba producentów na danym rynku

• cele przedsiębiorstwa

• oczekiwania dotyczące zmian cen

• eksport oraz import

• wielkość rezerw

• czynniki przypadkowe, np. pogoda

• czas, jakim dysponują producenci

• interwencyjna polityka państwa, dotacje, subwencje, warunki prawne

• elastyczność podaży

Przy zrównaniu się popytu z podażą przy danej cenie występuje RÓWNOWAGA RYNKOWA czyli taka sytuacja na rynku gdy ilość towarów dostarczanych na rynek jest równa ilości towarów nabywanych przez konsumenta

T. WYZNACZANIE RUWNOWAGI RYNKOWEJ

Ćw. 1

Załóżmy że popyt na parówki i ich podaż w bieżącym miesiącu przy różnych poziomach ceny był następujący:

Wielkość popytu kg	100	200	300	400	500
Cena za 1 kg	12	10	8	6	4
Wielkość podaży kg	500	400	300	200	100




Rynek znajduje się w stanie równowagi przy cenie 8 zł za kg parówek ponieważ przy tym poziomie ceny wielkość popytu i podaży są sobie równe i wynoszą 300 kg

T. MAKRO I MIKROOTOCZENIE GOSPODARSTWA ROLNEGO

Gospodarstwo rolne funkcjonuje w otoczeniu które stanowią :

- inne gospodarstwa

- przedsiębiorstwa

- instytucje

Jednostki te można zgrupować w dwóch warstwach tj. otoczenie bliższe i dalsze.

OTOCZENIE BLIŻSZE

Stanowią instytucje i organizacje wchodzące w bezpośrednie kontakty z gospodarstwem lub oddziaływujące na nim.

W otoczeniu bliższym gospodarstwa funkcjonują:

- dostawcy

- odbiorcy produktów rolnych

- organizacje społeczno-polityczne

- regulatorzy

REGULATORZY- to organizacje i instytucje do których należą: urzędy gminy, zakłady ubezpieczeniowe, KRUS, ARiMR, banki

OTOCZENIE DALSZE

Stanowią wszystkie czynniki które oddziaływają nie tylko na gospodarstwo ale na przedsiębiorstwa położone na tym samym terytorium.

Na otoczenie dalsze składają się :

- warunki naturalne

- warunki makroekonomiczne

- warunki polityczno- prawne

- warunki techniczne

- warunki ekologiczne

T.INSTYTUCJE RZĄDOWE, POZARZĄDOWE, SAMORZĄDOWE

INSTYUTUCJE RZĄDOWE

- ARiMR

- ARR

- ANR (Agencja Nieruchomości Rolnej)

- KRUS

- CDR ( Centrum doradztwa rolniczego)

- Inspekcja ochrony środowiska

- MRIRW

- Ministerstwo Środowiska

INSTYUTUCJE SAMORZĄDOWE

- rada gminy

- Izby Rolne

- Spółdzielczość Rolna

---