Postanowienie
z dnia 17 maja 2006 r.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie
I OZ 657/2006
1. Art. 252 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) nie można interpretować wąsko, gdyż pojęcie "stanu majątkowego strony" nie jest tożsame z pojęciem "jej majątku". Jest ono zakresem zbliżone do pojęcia "sytuacji majątkowej", która obejmuje również dochody i majątek osób prowadzących z wnioskodawcą wspólne gospodarstwo domowe, czy też w inny sposób wpływających na jego możliwości finansowe.
2. Z mocy art. 174 pkt 2 oraz art. 185 § 1 w związku z art. 197 § 1 pkt 2 powołanej ustawy Naczelny Sąd Administracyjny ma prawo uchylić zaskarżony akt, któremu zostało zarzucone naruszenie przepisów postępowania tylko wówczas, gdy uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Brak pouczenia w wezwaniu (art. 255) o rygorze jego niewykonania nie mogło nie mogło mieć i nie miało wpływu na rozstrzygnięcie, gdyż skarżący znał rygor, a mimo to nie wykonał wezwania. Brak rygoru nie ograniczył zatem praw skarżącego jako strony, a więc ponowne wzywanie go z podaniem rygoru nie było celowe ze względu na ekonomikę procesową. Nie stanowi również uchybienia mogącego mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie pozostawienie wniosku o przyznanie prawa pomocy bez rozpoznania w formie postanowienia, a nie zarządzenia, tym bardziej że od każdego z tych orzeczeń przysługują stronie takie same środki zaskarżenia.
3. Uchylenie orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przez Naczelny Sąd Administracyjny i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania nie niweczy czynności dokonanych poprzednio przez sąd pierwszej instancji, a jedynie pozbawia skutków prawnych wydanego orzeczenia.
4. W świetle obowiązujących przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych w związku z art. 29 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych asystent sędziego wykonuje samodzielne czynności przygotowania spraw sądowych do ich rozpoznania (art. 155), a więc może wykonać czynności pracowników sekretariatu sądowego.
LEX nr 181557
181557
Dz.U.02.153.1270: art. 174 pkt 2; art. 185§ 1; art. 197; art. 255
Dz.U.02.153.1269: art. 29
Przewodniczący: Sędzia NSA Grażyna Pawlos-Janusz.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2006 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Piotra B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 2 marca 2006 r., sygn. akt II SA/Bd 113/05, w przedmiocie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi Piotra B. na decyzję Odwoławczej Komisji Stypendialnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu z dnia 8 marca 2004 r. w przedmiocie odmowy przyznania zapomogi postanawia:
oddalić zażalenie.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 marca 2006 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy pozostawił wniosek Piotra B. o przyznanie prawa pomocy bez rozpoznania ze względu na nieuzupełnienie braków formalnych wniosku.
Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że wniosek skarżącego był już przedmiotem rozpoznania przez tenże Sąd, który postanowieniem z dnia 18 maja 2005 r. odmówił przyznania mu prawa pomocy z uwagi na niewykonanie w terminie wezwania do złożenia uzupełniających oświadczeń majątkowych dokonanego na podstawie art. 255 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu zażalenia na to postanowienie uchylił je i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania podnosząc, że w sytuacji występującej w sprawie należało wniosek pozostawić bez rozpoznania na podstawie art. 257 cyt. ustawy.
Postanowieniem z dnia 5 października 2005 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy pozostawił wniosek skarżącego bez rozpoznania, ale wskutek kolejnego zażalenia Naczelny Sąd Administracyjny je uchylił z uwagi na niewłaściwy skład Sądu.
Rozpoznając sprawę ponownie Sąd pierwszej instancji stwierdził, że skarżący nie uzupełnił braków formalnych wniosku, dlatego należało wniosek pozostawić będą rozpoznania.
W zażaleniu na powyższe postanowienie Piotr B. wniósł o jego uchylenie, zarzucając przede wszystkim nieważność postępowania polegającą na tym, że wezwanie z dnia 31 marca 2005 r. do usunięcia braków formalnych wniosku w trybie art. 255 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wydał asystent sędziego, który jest osobą nieuprawnioną w rozumieniu art. 183 § 2 pkt 4 cyt. ustawy. Ponadto wezwanie nie zawiera rygoru jego niewykonania, dlatego zastosowanie art. 257 ustawy było niedopuszczalne. Również forma wydanego przez Sąd rozstrzygnięcia jest - zdaniem skarżącego - niewłaściwa, bowiem w świetle art. 258 § 2 pkt 6 ustawy o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania sędzia orzeka w formie zarządzenia. Niedopuszczalne było również wzywanie strony do wskazania stanu majątkowego osób trzecich, tj. jego rodziców (art. 255). Skarżący zarzucił także, iż po uchyleniu przez Naczelny Sąd Administracyjny poprzednio wydanych przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy postanowień w przedmiocie wniosku o przyznanie prawa pomocy, Sąd pierwszej instancji zobowiązany był wniosek rozpoznać w całości na nowo, a więc powinien był również ponownie wezwać skarżącego do usunięcia braków formalnych na podstawie art. 255 cyt. ustawy.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.
Referendarz Sądu pierwszej instancji wydał zarządzenie na podstawie powołanego przepisu, mimo to skarżący do dnia dzisiejszego nie wykonał wskazanych czynności, choć nie ma żadnych obiektywnych przeszkód uniemożliwiających mu wykonanie wezwania. W szczególności nie zasługuje na uwzględnienie zarzut, iż wezwanie było niewykonalne, ponieważ dotyczyło stanu majątkowego jego rodziców, a ci nie wyrazili zgody na ujawnianie swoich dochodów. Powołanego przepisu nie można bowiem interpretować wąsko, gdyż pojęcie "stanu majątkowego strony" nie jest tożsame z pojęciem "jej majątku." Zdaniem Sądu, jest ono zakresem zbliżone do pojęcia "sytuacji majątkowej", która obejmuje również dochody i majątek osób prowadzących z wnioskodawcą wspólne gospodarstwo domowe czy też w inny sposób wpływających na jego możliwości finansowe. Poza tym to na skarżącym spoczywał obowiązek jak najpełniejszego przedstawienia jego sytuacji życiowej, aby Sąd miał możliwość dokonania prawidłowej oceny, czy zachodzą przesłanki przyznania prawa pomocy. Skoro skarżący nie był w stanie podać dokładnych informacji o stanie majątkowym swoich rodziców, powinien był wskazać przynajmniej w sposób przybliżony, co składa się na ich dochód i majątek.
Odnosząc się do pozostałych zarzutów zażalenia, tj. dokonania wezwania bez wskazania rygoru jego niewykonania oraz wydania zaskarżonego orzeczenia w niewłaściwej formie postanowienia, zamiast zarządzenia, stwierdzić należy, że również nie zasługują one na uwzględnienie. Z mocy art. 174 pkt 2 oraz art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 1 pkt 2 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Naczelny Sąd Administracyjny ma prawo uchylić zaskarżony akt, któremu zostało zarzucone naruszenie przepisów postępowania tylko wówczas, gdy uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W ocenie Sądu, podniesione przez skarżącego naruszenia nie miały wpływu na wynik sprawy. Brak pouczenia w wezwaniu z dnia 31 października 2005 r. o rygorze jego niewykonania nie mogło mieć i nie miało wpływu na rozstrzygnięcie, gdyż sam skarżący w zażaleniu na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 15 kwietnia 2005 r. podnosił, że Sąd ten powinien był wniosek pozostawić bez rozpoznania, a nie odmawiać jego uwzględnienia. Oznacza to, że skarżący znał rygor, a mimo to nie wykonał wezwania. Brak rygoru nie ograniczył zatem praw skarżącego jako strony, a więc ponowne wzywanie go z podaniem rygoru nie było celowe ze względu na ekonomikę procesową.
Nie stanowi również uchybienia mogącego mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie pozostawienie wniosku o przyznanie prawa pomocy bez rozpoznania w formie postanowienia, a nie zarządzenia, tym bardziej że od każdego z tych orzeczeń przysługują stronie takie same środki zaskarżenia.
Nie można się ponadto zgodzić z zarzutem zażalenia, iż Sąd pierwszej instancji rozpoznając sprawę przekazaną po uchyleniu postanowienia przez Naczelny Sąd Administracyjny powinien był ponownie przeprowadzić wszystkie czynności procesowe, w szczególności powinien ponownie wezwać skarżącego na podstawie art. 255 cyt. ustawy do dokonania określonych czynności. Uchylenie orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przez Naczelny Sąd Administracyjny i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania nie niweczy bowiem czynności dokonanych poprzednio przez sąd pierwszej instancji, a jedynie pozbawia skutków prawnych wydanego orzeczenia. Ponadto podkreślić należy, że postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 grudnia 2005 r. uchylające postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy zostało wydane na podstawie art. 186 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a więc nie przekazywało Sądowi pierwszej instancji sprawy do ponownego rozpoznania, co zostało skarżącemu wyjaśnione w uzasadnieniu postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 stycznia 2006 r. oddalającego wniosek o uzupełnienie postanowienia.
Nie jest również słuszny zarzut wydania przedmiotowego zarządzenia z dnia 30 marca 2005 r. przez osobę nieuprawnioną, tj. przez asystenta sędziego. Jak wynika z akt sprawy, zarządzenie zostało wydane i podpisane przez referendarza sądowego Joannę B., a asystent sędziego dokonał tylko czynności technicznej poprzez sformułowanie tego zarządzenia pismem maszynowym w formie wezwania. W świetle obowiązujących przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z dnia 12 września 2001 r.) w zw. z art. 29 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) asystent sędziego wykonuje samodzielnie czynności administracji sądowej oraz czynności przygotowania spraw sądowych do ich rozpoznania (art. 155), a więc może wykonywać czynności pracowników sekretariatu sądowego.
Z powyższych względów stwierdzić należy, że zaskarżone postanowienie nie narusza przepisów prawa, dlatego Naczelny Sąd Administracyjny, na mocy art. 184 w zw. z art. 197 § 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w postanowieniu.