Działanie środków odurzających na poziomie molekularnym na podstawie

Czynnik		Procesy w I neuronie (część presynaptyczna neuronu)		Procesy w neuronie pośrednim (neuron dopaminergiczny)		Procesy w II neuronie (część postsynaptyczna neuronu)
				Jon(y)/ transmitery	Receptor(y) /kanały/pompy	Jon(y)/ transmitery	Receptor(y) /kanały/pompy	Jon(y)/ transmitery	Receptor(y) /kanały/pompy
Alkohol	Bez	GABA (acetylocholina, serotonina, glutaminian)	GABA egzocytowany jest na zewnątrz do szczeliny synaptycznej przez błonę presynaptyczną.	-------------------------------	-------------------------------	Cl- w przestrzeni synaptycznej i egzocytowany GABA	GABA łączy się ze swoimi receptorami i otwiera kanały dla jonów chloru, które wędrują do części postsynaptycznej neuronu; po pewnym czasie GABA ulega rozkładowi lub jest zwrotnie wchłaniany
		Z	GABA	Do przestrzeni dostaje się alkohol i wiąże się z receptorami dla GABA; później zachodzi jak wyżej	-------------------------------	-------------------------------	Cl- w przestrzeni synaptycznej, alkohol i GABA	Z powodu przyłączenia alkoholu kanały chlorkowe pozostają otwarte dłużej i więcej jonów Cl- dostaje się do przestrzeni postsynaptycznej; zmniejsza to pobudliwość komórki nerwowej (potencjał bardziej ujemny, czyli potrzebny o wiele silniejszy bodziec do pobudzenia komórki); alkohol, a potem GABA ulegają rozkładowi
	Opiaty (np.: morfina, heroina)	Bez	GABA	Uwolnienie GABA do szczeliny synaptycznej przez błonę presynaptyczną	Jony Cl^- wnikające do neuronu pośredniczącego	Receptor GABA otwierający kanał jonowy dla Cl^-	Uwolnienie dopaminy do szczeliny synaptycznej przez błonę neuronu pośredniczącego	Przyłączenie odpowiedniej ilości dopaminy do receptorów w błonie postsynaptycznej i pobudzenie neuronu
		Z	GABA, heroina odebrana przez receptor dla opiatów	Receptor dla opiatów odbiera cząsteczkę heroiny; kanał jonowy dla Cl^-zamyka się szybciej	Mniejsza ilość Cl^-wnika do neuronu pośredniczącego, wywołując serię jego pobudzeń	Receptor GABA (teraz zamknięty) uniemożliwiający wniknięcie większej ilości Cl^-do neuronu dopaminergicznego	Nadmiar dopaminy w szczelinie między neuronem pośredniczącym i drugim	Przyłączenie zbyt dużej ilości dopaminy do receptorów w błonie postsynaptycznej i tym samym wywołanie serii pobudzeń neuronu
	Kokaina	Bez	Dopamina uwolniona do szczeliny synaptycznej.	Pompy do zwrotnego wychwytu dopaminy.	-------------------------------	-------------------------------	Dopamina nie przedostaje się do części postsynaptycznej.	Pobudzenie receptorów neuronu postsynaptycznego przez dopaminę i jej wychwyt zwrotny (pompy)
		Z	Kokaina w szczelinie synaptycznej; uwolnienie porcji dopaminy.	Pompy wychwytu zwrotnego zablokowane przez kokainę.	-------------------------------	-------------------------------	Nadmiar dopaminy w szczelinie synaptycznej	Pobudzenie neuronu, dopamina nie zostaje wychwycona; kolejne jej porcje uwalniają się z części presynaptycznej (nadmiar dopaminy w szczelinie); następuje stymulacja neuronu (wielokrotne pobudzenie).
	Nikotyna	Bez	Uwolnienie acetylocholiny z pęcherzyków	-------------------------------	-------------------------------	-------------------------------	1. Działanie acetylocholiny 2. Wnikniecie jonów sodu do neuronu postsynaptycznego - depolaryzacja 3. Rozłożenie resztek acetylocholiny ze szczeliny synaptycznej	1. Stymulacja receptora nikotynowego przez acetylocholinę, otwarcie kanału sodowego 2. Chwilowe nieuwrażliwienie receptora nikotynowego 3. Ponowne uwrażliwienie
		Z	Acetylocholina zostaje w pęcherzykach	-------------------------------	-------------------------------	-------------------------------	1. Działanie nikotyny 2. Wnikniecie jonów sodu do neuronu postsynaptycznego - depolaryzacja 3. Uwalnianie dopaminy	1. Stymulacja receptora nikotynowego przez nikotynę, otwarcie kanału sodowego 2. Ponowna stymulacja receptora nikotynowego - ponowna depolaryzacja
	Kofeina	Bez	Neurotransmitery są uwalniane do szczeliny synaptycznej.	Brak	------------------------------	-------------------------------	Wnikanie jonów Na+ do neuronu (powoli). Adenozyna spowalnia czynności nerwowe (przekaźnictwo, depolaryzację). Towarzyszy nam uczucie senności.	ADENOZYNA łączy się z receptorem adenozynowym.
		Z	Neurotransmitery są uwalniane do szczeliny synaptycznej.	Brak	-------------------------------	-------------------------------	Wnikanie jonów Na+ do neuronu (szybciej). Kofeina - antagonista adenozyny- przyspiesza czynności nerwowe (przekaźnictwo, depolaryzację). Jesteśmy pobudzeni.	Kofeina łączy się z receptorem adenozynowym uniemożliwiając połączenie z nim adenozynie.
	Amfetaminy	Bez	Dopamina uwolniona do szczeliny synaptycznej	Pompy do zwrotnego wychwytywania dopaminy	------------------------------	------------------------------	Odpowiednia ilość dopaminy odebrana przez receptor w błonie postsynaptycznej, reszta wraca przez pompy	Wychwyt zwrotny nadmiaru dopaminy (pompy) i pobudzenie części postsynaptycznej neuronu
		Z	Amfetaminy wnikają do pęcherzyków synaptycznych (przez pompy), „wypychając” tą samą drogą do szczeliny synaptycznej dopaminę	Pompy do zwrotnego wychwytywania nie spełniające swojej funkcji (dopamina zostaje w szczelinie)	------------------------------	------------------------------	Nadmiar dopaminy w szczelinie synaptycznej i na receptorach błony postsynaptycznej	Seria pobudzeń neuronu wskutek odebrania przez receptory większej ilości dopaminy; nadmiar dopaminy nie zostaje wychwycony przez pompy
	Kanabinoidy (np.: haszysz, marihuana)	Bez	Uwolnienie GABA do szczeliny synaptycznej.	-------------------------------	GABA uaktywnia kanał poprzez receptor GABA.	Następuje napływ jonów chloru do neuronu dopaminergicznego oraz uwolnienie dopaminy z neuronu dopaminergicznego do szczeliny synaptycznej.	Dopamina dostaje się do receptorów dopaminergicznych.	Receptory dopaminergiczne w drugim neuronie wychwytują dopaminę.
		Z	Tetrahydrokannabinol (THC) przyczepia się do receptora kannabinoidowego (CB1).	THC powoduje uwolnienie większej ilości GABA do szczeliny synaptycznej.	Większa ilość GABA powoduje otwarcie większej ilości kanałów jonowych.	Otwarte (poprzez GABA receptory) kanały pozwalają większej ilości jonów chloru na wniknięcie do neuronu dopaminergicznego.	Następuje uwolnienie o wiele większej ilości dopaminy.	Receptory dopaminergiczne w drugim neuronie wychwytują ogromne ilości dopaminy i jesteśmy “na high'u”.
	Ekstazy	Bez	Uwolnienie serotoniny do szczeliny synaptycznej	Wychwyt zwrotny nadmiaru serotoniny przez pompy	------------------------------	------------------------------	Połączenie się odpowiedniej ilości serotoniny z receptorem błonowym	Odebranie odpowiedniej ilości serotoniny przez receptor błonowy i depolaryzacja
		Z	Uwolnienie serotoniny do szczeliny synaptycznej i powtórzenie tego procesu	Pompy do zwrotnego wychwytu serotoniny zablokowane przez cząsteczki ekstazy	-------------------------------	-------------------------------	Połączenie się serotoniny z receptorem, ale nadmiar serotoniny w szczelinie synaptycznej. Powtórzenie procesu i znaczne zwiększenie ilości serotoniny docierającej do receptorów	Odebranie nadmiernej ilości serotoniny przez receptor i kilkukrotna depolaryzacja
	Benzodiazepiny (np.: Xanax, barbiturany)	Bez	Uwolnienie GABA (+ noradrenalina, serotonina, dopamina)	------------------------------	-------------------------------	-------------------------------	GABA reaguje z receptorami drugiego neuronu pozwalając na jego penetrację anionom Cl^-	Receptory GABA z kanałem chlorkowym
		Z	Uwolnienie GABA	-------------------------------	-------------------------------	-------------------------------	Benzodiazepiny wzmacniają działanie GABA - zwiększają przepływ Cl^- do drugiego neuronu, nawet blokując całkowicie impuls	Receptory GABA z kanałem chlorkowym i receptorem benzodiazepinowym

---