EWIDENCJA PAPIERÓW ZE WZGLĘDU NA TYP RYNKU;
informuje, które z nich są łatwiej zbywalne, rynek publiczny umożliwia szybkie znalezienie partnera wymiany
rynek kształtuje cenę rynkową
cena rynkowa stanowi podstawę do wyceny bilansowej posiadanego aktywu, jest udokumentowaną korektą ceny ewidencyjnej
W realizacji operacji papierami wartościowymi mogą powstawać należności i zobowiązania, rozliczane na właściwych kontach zespołu 5. Powstają również koszty np. prowizji płaconej pośrednikom obciążające konta zespołu 7.
Obrót papierami polega na zamianie pieniądza na inny aktyw i odwrotnie, na odzyskaniu pieniądza po sprzedaży tego aktywu, z tym, że kwota pieniądza odzyskanego powinna być większa. Taki cel był motywem tej operacji bankowej. Zakupione papiery wartościowe wprowadza się do ewidencji po cenie nabycia. Papiery wartościowe z prawem do kapitału ewidencjonuje się w cenie nabycia, którą jest w zasadzie cena rynkowa. Papiery wartościowe bez prawa do kapitału ewidencjonuje się w cenie nominalnej, w wartości określonej jako kwota wykupu przez emitenta. Cena nabycia (rynkowa) w zasadzie odbiega od ceny nominalnej, może być od niej wyższa lub niższa. Powstają różnice cen dodatnie i ujemne pomiędzy ceną nabycia a ceną nominalną, którą emitent zwróci w dniu wykupu. Różnica dodatnia jak i ujemna podlega rozliczeniu w czasie, i jest rozliczana z kontem zespołu 7 w przypadku różnic ujemnych - koszty związane z operacjami papierami wartościowymi lub kontem zespołu 8 - przychody z operacji papierami wartościowymi.
Papiery dyskontowe to papiery z kuponem zerowym, co oznacza, że maksymalna kwota wykupu przez emitenta, wyznaczona jest kwotą wartości nominalnej.
Posiadane w ewidencji papiery wartościowe mogą podlegać zmianom wartości w wyniku ich wyceny. Zmiana ta może być dodatnia lub ujemna tzn. powodująca wzrost wartości lub jej zmniejszenie. Wzrost oznacza przychód po stronie aktywów w korespondencji z kontem zespołu 8 - przychody z tytułu wzrostu wartości papierów wartościowych. Zmniejszenie wartości oznacza ubytek majątku, dlatego jest księgowany jako zmniejszenie aktywów w korespondencji z zespołem kont 7 - koszty z tytułu zmniejszenia wartości papierów wartościowych. W wypadku papierów wartościowych utrzymywanych do terminu zapadalności dla realizacji zasady ostrożności wyceny i realności stanu majątku dokonuje się odpisów na deprecjację wartości posiadanych papierów wartościowych, o ile nastąpiła trwała utrata ich wartości. Trwała utrata wartości zachodzi wtedy gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że składnik aktywów nie3 przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. W przypadku trwałego wzrostu wartości odpisy powinny być zmniejszone lub rozwiązane. Odpisy te stanowią zabezpieczenie finansowe na wypadek utraty wartości papierów wartościowych lokacyjnych. Kwotę utworzonej rezerwy księguje się na stronę Ma konta - odpisy z tytułu trwałej utraty wartości papierów wartościowych - w zespole 4 i w ciężar kosztów zespołu 7 - odpisy z tytułu trwałej wartości papierów wartościowych. Utworzenie tej rezerwy jest wyrazem zasady memoriału.
W ewidencji papierów wartościowych na kontach zespołu 4 znajdują się również inne ich rodzaje, np. jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych, papiery związane z transakcjami z przyrzeczenie odkupu, prawa poboru i inne.
Ewidencja zakupu papierów wartościowych odbywa się poprzez księgowanie na stronie Wn poprzez konto dotyczące pośrednika (np. Biuro Maklerskie) w zespole 5 po stronie Ma. W sprzedaży także występuje konto pośredniczące w zespole 5 - rozliczenie sprzedaży papierów wartościowych.
Banki emitują, posiadają i obracają papierami wartościowymi własnej emisji lub za własne uznane.
Główne przyczyny takiego działania to;
potrzeba powiększania kapitału własnego, który powinien być w odpowiednim stosunku do wartości aktywów,
stała potrzeba pozyskiwania kapitałów obcych, które można przeznaczyć na zwiększenie akcji kredytowej, na operacje finansowe na rynkach finansowych, uzyskanie przychodów z różnicy cen i odsetek.
Ewidencja własnych papierów wartościowych kapitałowych prowadzona jest w zespole 6 - Fundusze własne. Działalność depozytowa banku, mająca na celu pozyskiwanie środków płynnych, prowadzona jest w różnych formach. Jedną z nich jest emitowanie papierów wartościowych (bony, obligacje, certyfikaty) sprzedawanych nabywcom, którzy w oczekiwaniu na uzyskanie oferowanych przez bank korzyści finansowych powierzają bankowi swoje pieniądze. Dokumentem depozytu dla klienta jest wyemitowany przez bank papier wartościowy. Dokument ten może mieć charakter imienny ale najczęściej papiery depozytowe są na okaziciela lub jako pieniądz zdematerializowany (zapis w komputerze). Do ewidencji zobowiązań związanych z emisją własnych papierów wartościowych dłużnych służą konta zespołu 4 - emisja własnych papierów wartościowych. Na stronie Ma konta księguje się sprzedaż papierów wartościowych własnej emisji według wartości nominalnej w korespondencji z kontrahentami. W ewidencji papierów wartościowych własnej emisji, stosowane są również konta korygujące różnice wartości pomiędzy ceną nominalną a ceną sprzedaży. Dłużne papiery wartościowe są oprocentowane i w związku z tym w zespole 4 księgowane są odsetki z tytułu zobowiązań banku z tytułu odsetek od sprzedanych papierów wartościowych własnej emisji.
Ewidencja papierów ze względu na typ rynku
1