Podstawowe narzędzia polityki makroekonomicznej
Polityka fiskalna
Polityka pieniężna
Polityka dochodowa - jakiej polityki nie należy prowadzić
Polityka handlowa i kursowa
Polityka fiskalna
Pojęcie polityki fiskalnej - opiera się na wykorzystaniu wydatków i podatków do realizacji określonych celów
1.ekonomicznych w tym przede wszystkim łagodzenia cyklu koniunkturalnego (polityka stabilizacji) oraz sprzyjania wzrostowi gospodarczemu
2.społecznych w tym zwłaszcza dotyczących pomocy społecznej i łagodzenie nierówności (redystrybucji dochodów)
Rola polityki pieniężnej
Elementy polityki fiskalnej - wydatki i podatki
Wydatki - dwie formy
1.zakupy państwowe - wydatki na zakup dóbr i usług (pensje pracowników sektora publicznego - np. administracji, szkolnictwa, służby zdrowia, służb mundurowych, resortu sprawiedliwości
2.płatności transferowe - zwiększają dochody pewnych, wyselekcjonowanych grup ludności - np. ludzie starsi, chorzy, bezrobotni)
Podatki - pojęcie, podstawowe rodzaje i funkcje
1.Podatek to klasyczna danina publiczna będąca głównym źródłem dochodów budżetowych i mająca charakter świadczenia przymusowego, bezzwrotnego i powszechnego pobieranego przez państwo w oparciu o przepisy prawa, określające sposób jego wymiaru oraz warunki i terminy jego płatności
2.Rodzaje i funkcje
a.dochodowe - kształtują wielkości dochodów indywidualnych (dochodów do dyspozycji) i oszczędności wpływając ma wielkość popytu konsumpcyjnego i wielkość inwestycji oraz są narzędziem redystrybucji dochodów
b. pośrednie - wpływając na ceny kreują bodźce i zachowania konsumentów i przedsiębiorstw
Polityka pieniężna
Polityka pieniężna (monetarna) - polega na sterowaniu podażą pieniądza poprzez zarządzanie
a)walutą narodową - emisja, skup i sprzedaż papierów wartościowych przez bank centralny
b)systemem kredytowym i bankowym - chodzi o oddziaływanie na stopę procentową i warunki uzyskiwania kredytów po to, aby wpływać na wielkość wydatków (inwestycyjnych i konsumpcyjnych) i w ostatecznym rachunku na stan koniunktury
Niektóre ważne kwestie
1.Pytanie o charakter zależności między ilością pieniądza, wielkością produkcji oraz inflacją i wynikający stąd sposób prowadzenia polityki pieniężnej wyznacza jeden z najważniejszych a zarazem najbardziej trudnych i kontrowersyjnych obszarów makroekonomii - różne stanowiska
2.Polityka trudnego pieniądza (stosowana w celu zwalczania inflacji) - podniesienie stóp procentowych hamuje wydatki konsumentów i przedsiębiorstw, co w efekcie spowalnia wzrost gospodarczy i powoduje wzrost bezrobocia
3.Wzrost znaczenia w ostatnim okresie polityki pieniężnej - negatywne skutki prowadzenia polityki fiskalnej i wzrost skuteczności polityki pieniężnej
4.Depolityzacja polityki pieniężnej (niezależność banku centralnego) i problem celów polityki pieniężnej - stabilność cen czy także i dbałość o wzrost gospodarczy (spadek bezrobocia)
Polityka dochodowa - jakiej polityki nie należy prowadzić
Polityka dochodowa - (polityka kontroli cen i płac): rodzaj polityki który nie sprawdził się jako bezkosztowa alternatywa polityki antyinflacyjnej i nie jest już stosowany przez kraje o ustabilizowanej gospodarce rynkowej
1.Przesłanki tego rodzaju polityki makroekonomicznej - wysokie koszty zwalczania inflacji przy pomocy polityki fiskalnej (redukowanie wydatków i podnoszenie podatków) i pieniężnej (podnoszenie stopy procentowej)
2.Administracyjna kontrola cen i płac - różne stopnie restrykcji
a)bezpośrednia regulacja cen
b)polityka wytycznych i stosowania środków perswazji dla zahamowania wzrostu cen i płac
3.Słabości metody dochodowej
a)mało skuteczna w zakresie hamowania wzrostu cen i płac
b)zakłóca działanie mechanizmu rynkowego
Polityka handlowa
Polityka handlowa
1.Spór wokół potrzeby aktywnej polityki handlowej (protekcjonizmu i stymulowania eksportu) - jej alternatywą polityka otwarcia gospodarki, tworzenie rozwiązań systemowych sprzyjających poprawie jej konkurencyjności i jej promocja w świecie
2.Narzędzia aktywnej polityki handlowej
a)cła - opłaty uiszczane przez importerów lub eksporterów na rzecz budżetu państwa przy dokonywaniu transakcji zagranicznych - różnorodne motywy (fiskalne, popieranie wybranych dziedzin, ochrona niekonkurencyjnych gałęzi)
b)subsydia - promujące eksport lub skierowane przeciwko importowi
c)kontyngenty importowe i eksportowe - maksymalna wielkość dopuszczalnego importu lub eksportu
Polityka kursowa
Polityka kursowa - określony przez państwo sposób ustalania kursu walutowego czyli relacji wymiennej własnej waluty na inne waluty
1.System kursu sztywnego (w Polsce do 1993) - państwo określa relację wymienną i zobowiązuje się do jej utrzymania w przypadku zakłóceń na rynku walutowym poprzez skup lub sprzedaż waluty własnej waluty na rynku walutowym
a)dewaluacja - obniżenie ceny waluty własnej
b)rewaluacja - podwyższenie ceny waluty własnej
2.System kursu płynnego - kurs wynikiem gry sił rynku czyli ustalany jest w wyniku zmian relacji popytu i podaży danej waluty na rynku walutowym
a)deprecjacja - obniżanie kursu waluty własnej
b)aprecjacja - wzrost kursu
3.System kursu kierowanego (sterowanego) - interwencje banku centralnego na rynku walutowym w celu utrzymania kursu w wyznaczonych granicach
2