OWI 11.12.2008
Projekt racjonalizatorski
Kategoria projektów racjonalizatorskich pojawiała się po raz pierwszy w prawie radzieckim, gdzie w ustawie z 1931 roku wprowadzono ochronę na „pozostałe udoskonalenia techniczne”, oprócz ochrony wynalazków. W polskim prawie po II wojnie światowej wzorem prawa radzieckiego wprowadzono także ochronę udoskonaleń technicznych i usprawnień, które od 1962 roku zaczęto określać termonem projektów racjonalizatorskich. W aktualnej ustawie prawa własności przemysłowej ustawodawca zamieścił nieliczne przepisy dotyczące tych projektów zgodnie z art. 7 ustęp 2 ustawy projekty racjonalizatorskie. Są to rozwiązania, które twórcy zgłaszają przedsiębiorcom do wykorzystania. Przedsiębiorca ma pełną swobodę co do ustania danego rozwiązania za projekt racjonalizatorski. Jedynym ograniczeniem wynikającym z przepisów ustawy jest to, że rozwiązanie stanowiące projekt racjonalizatorski nie może być wynalazkiem, wzorem użytkowym, wzorem przemysłowym ani topografią układu scalonego. Przedsiębiorca w regulaminie racjonalizacji określa co w jego przedsiębiorstwie będzie uważane za projekt racjonalizatorski, na jakiej zasadzie projekty te będą przyjmowane i wdrażane i jak będzie wynagradzany twórca takiego projektu.
Wzory przemysłowe
Wzory przemysłowe są usytuowane na skrzyżowaniu sztuki i przemysłu, co stwarza trudność w wyborze odpowiedniego dla ich ochrony systemu prawnego. Zagadnienie to jest różnie rozstrzygane w ustawodawstwach poszczególnych krajów. W większości krajów podobnie jak w Polsce wzory przemysłowe są poddane ochronie kumulowanej, tzn. są poddane ochronie na podstawie prawa autorskiego jak i są poddane regulacjom prawnym z zakresu prawa własności przemysłowej. Zgodnie z art. 102 ustęp 1 prawa własności przemysłowej, wzorem przemysłowym jest równa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Aby wzór przemysłowy mógł być chroniony prawem wyłącznym (płynącym z rejestracji wzoru w urzędzie patentowym) musi spełniać łącznie 2 przesłanki. Nowość i indywidualny charakter. Wytworem o którym mowa w definicji wzoru przemysłowego jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego z wyłączeniem programów komputerowych. Za wytwór uważa się także :
wytwór złożony, czyli przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie.
część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego pozostaje ona widoczna w trakcie jego zwykłego używania przez które rozumie się każde używanie z wyłączeniem konserwacji, obsługi lub naprawy
część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego przedmiotu
Wzór uważa się za nowy, jeśli przed datą wg której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, ujawnienie, wystawienie itp. sposób. Wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wtedy, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami. Przy czym wzór nie uważa się za udostępniony publicznie w rozumieniu ustawy, jeśli nie mógł dotrzeć do widomości osób zajmujących się zawodowo dziedziną, której wzór dotyczy. Nie wyłącza udzielenia prawa z rejestracji sytuacja gdy wzór przemysłowy został
ujawniony osobie trzeciej, która w sposób wygrażany lub dorozumiany była zobowiązania do zachowania poufności,
ujawniony w ciągu 12 miesięcy przed datą wg której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania praw z rejestracji, jeżeli ujawnienie nastąpiło przez twórcę, jego następcę prawnego lub za zgodą uprawnionego przez osobę trzecią, a także jeżeli ujawnienie nastąpiło w wyniku nadużycia popełnionego wobec twórcy lub jego następcy prawnego,
Wzór odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku różni się od ogólnego wrażenia wywoływanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą wg której oznacza się pierwszeństwo. Przy ocenie indywidualnego charakteru wzoru, bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowaniu wzoru. W przypadku wzoru stosowanego lub zawartego w części składowej wytworu złożonego ocena nowości i indywidualnego charakteru dotyczy tylko jego widocznych cech.
Topografia układu scalonego
Ochrona topografii układów scalonych jest bardzo młodą dziedzina własności przemysłowej. Jako pierwsi jej ochronę wprowadzili Amerykanie w 1984 roku oraz Japończycy w 1985 roku. W tym czasie pojawiają się także międzynarodowe przepisy dotyczące tej materii. Tzn. dyrektywa EWG z 16 grudnia 1986 roku stanowiąca zalecenie dla krajów Unii co do potrzeby i sposobów unormowania ochrony topografii układów scalonych oraz traktat waszyngtoński 1989 roku o ochronie topografii. W ramach WIPO powołano komitet ekspertów do spraw układów scalonych. W Polsce topografie były początkowo chronione przepisami ustawy z 30 października 1992 roku, a aktualnie są chronione przepisami ustawy z 2000 roku. prawa własności przemysłowej. Zgodnie z art. 196 tej ustawy, topografia układu scalonego jest to rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób, rozplanowaniu elementów z których co najmniej 1 jest elementem aktywnym oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego. Natomiast układ scalony jest to jedno lub wielowarstwowy wytwór przestrzenny utworzony z elementów z materiału półprzewodnikowego tworzącego ciągłą warstwę ich wzajemnych połączeń przewodzących i obszarów izolujących nierozdzielnie ze sobą sprężonych w celu spełnienia funkcji elektronicznych. Jako wymóg rejestracji topografii, ustawa wprowadza warunek, aby była ona oryginalna. Za oryginalną może być uznana taka topografia, która jest wynikiem pracy intelektualnego twórcy i nie jest powszechnie znana w chwili jej powstania. Można udzielić prawa rejestracji na topografię składającą się z elementów powszechnie znanych, pod warunkiem, że kombinacja tych elementów jest oryginalna. Nie udziela się praw z rejestracji na topografię, jeżeli przed zgłoszeniem w urzędzie patentowym była ona wykorzystywania jawnie w celach handlowych w okresie dłuższym niż 2 lata. Nie może być udzielane prawo z rejestracji na topografię, jeżeli od jej dokonania i utrwalenia w dowolnej formie minęło 15 lat i nie była ona wykorzystywana w celach handlowych. Nie może być udzielane prawo rejestracji na topografię układu scalonego, która jednoznacznie wynika z funkcji układu scalonego, w którym jest stosowania.