PYTANIE 53.
Opłata z tytułu emisji gazów cieplarnianych.
W celu ochrony klimatu podejmowane są działania mające ograniczyć emisję gazów do atmosfery. 1997 - podpisanie protokołu z Kioto - zobowiązania do redukcji emisji gazów średniorocznie o 5,7%, a kraje UE - o 8% w porównaniu do emisji z 1990 r. 2 podstawowe instrumenty: 1)handel emisjami gazów; 2)projekty wspólnych wdrożeń i mechanizmu czystego rozwoju. Po ratyfikacji przez 55 państw dokument ten stał się obowiązującym prawem międzynarodowym. 2007 - szczyt na Bali - ustalenia skuteczniejszego korzystania z handlu uprawnieniami do emisjami gazów (jedno uprawnienie to 1 tona CO2).
Poszczególnym krajom przyznawany jest konkretny limit uprawnień na dany okres rozliczeniowy (obecnie lata 2008-2012), biorąc pod uwagę: 1)tempo wzrostu PKB, 2)stopień uzależnienia produkcji od danych surowców, 3)stosowane w przedsiębiorstwach technologie. Przyznawany przez Komisję Europejską limit uprawnień stanowi podstawę do opracowania Krajowego Planu Rozdziału Uprawnień do emisji, przyznający poszczególnym przedsiębiorstwom z podziałem na poszczególne lata. KPRU również musi zostać zatwierdzony przez KE. Z ogólnej liczby uprawnień tworzone są 2 rezerwy: 1)dla nowych instalacji oraz instalacji zmienianych w celu wzrostu możliwości produkcyjnych; 2)na projekty wspólnych wdrożeń. Ogólna liczba uprawnień przydzielona została do instalacji konkretnego rodzaju: rafinerii ropy naftowej, do produkcji szkła, wapnia czy papieru. Określone zostało ile ton CO2 przedsiębiorstwo może wyemitować nie ponosząc konsekwencji finansowych.
Przyznane instalacjom uprawnienia mogą zostać wykorzystane na potrzeby własne, sprzedane lub wykorzystane w kolejnych latach okresu rozliczeniowego (chyba, że zostanie wyrażona zgoda na przeniesienie nadwyżek na kolejny okres rozliczeniowy przez organ wydający uprawnienia). Umowy sprzedaży w krajowym systemie handlu uprawnieniami mogą być zawierane pomiędzy przedsiębiorstwami, a w systemie międzynarodowym - między osobami fizycznymi, prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi z państw UE oraz krajów, które ratyfikowały protokół z Kioto.
Jeżeli przedsiębiorstwo wyemituje więcej gazów niż przyznany limit może odkupić uprawnienia od przedsiębiorstw niewykorzystujących limitu, ponosi więc koszty nabycia brakujących uprawnień, a jeżeli nie wykupi brakującego limitu to płaci karę za przekroczenie emisji (100 euro za 1 tonę nadmiarowej emisji).
Projekty wspólnych wdrożeń, podejmowane przez polskie przedsiębiorstwa, polegają na zamianie nowoczesnych technologii na uprawnienia do emisji - wprowadzanie nowoczesnych technologii w innych przedsiębiorstwach, także zagranicznych, a w zamian otrzymywanie zwiększonych limitów emisji od przedsiębiorstw, w które się inwestuje.
Styczeń 2008 - ogłoszenie przez KE programu 3x20, zakładającego obniżenie emisji gazów do 2020 r. o 20% w porównaniu z emisją z 1990 r. i zwiększenie do 20% pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Będzie to bardzo trudny do zrealizowania plan, zwłaszcza dla Polski, szczególnie po 2013 r., kiedy planowane jest zmniejszenie limitów emisji gazów oraz zniesienie darmowych limitów narodowych. W wyniku tego przedsiębiorstwa będą zmuszone kupować uprawnienia na aukcjach po cenie od 30-118 euro za tonę, po jeszcze wyższych cenach na wolnym rynku lub płacenia kar za emisję w wysokości 100 euro za tonę. Proponuje się jednak stopniowe wprowadzanie tego programu dla polskich elektrowni, aby nadal otrzymywały pewną ilość uprawnień za darmo, aż do 2020 r.
Zniesienie darmowych limitów emisji może doprowadzić do wzrostu kosztów produkowanych wyrobów, a więc także ich cen finalnych. Jednocześnie te wysokie koszty mogą stymulować przedsiębiorstwa do odpowiednich inwestycji, mających na celu ograniczanie emisji gazów i stosowanie nowocześniejszych technologii.