26. Podmioty i przedmioty podatku akcyzowego
Przepisy nowej ustawy akcyzowej obowiązują od 1 marca 2009. Według przepisów nowej ustawy podatnikami podatku akcyzowego są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec których zaistniał stan faktycznych podlegający opodatkowaniu akcyzą. Poza tą ogólną definicją podatnika w ustawie jest kilka innych podmiotów szczegółowo określanych jako podatnicy akcyzy. Między innymi do podatników akcyzy zalicza się również podmioty, które nabywają lub posiadają wyroby akcyzowe znajdujące się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od wyrobów tych nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości. Podatnikami akcyzy są także te podmioty, u których powstały ubytki wyrobów akcyzowych, również gdy nie są właścicielami tych wyrobów akcyzowych.
Rejestr podatników akcyzy prowadzi właściwy naczelnik urzędu celnego. Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wyrobów akcyzowych są zobowiązani złożyć zgłoszenie rejestracyjne właściwemu naczelnikowi urzędu celnego przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą lub pierwszej czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie. Naczelnik zaś powinien, w terminie nie później niż 7 dni od przyjęcia zgłoszenia rejestracyjnego, pisemnie potwierdzić jego przyjęcie. Jeśli podatnik zaprzestanie wykonywania czynności podlegających akcyzie, jest zobowiązany w ciągu 7 dni zawiadomić naczelnika urzędu celnego, który dokonał jego rejestracji.
Ogólnie organami podatkowymi w zakresie akcyzy stosownie do ich właściwości są naczelnik urzędu celnego i dyrektor izby celnej. W praktyce czynności podlegające akcyzie mogą być wykonywane na terenie właściwości miejscowej dwóch lub więcej organów podatkowych. W takiej sytuacji jeśli podatnikiem jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, organ podatkowy ustala się ze względu na adres siedziby podatnika, a w przypadku osób fizycznych organ podatkowy określa się uwzględniając miejsce zamieszkania. W przypadku importu wyrobów akcyzowych organem podatkowym dla podatników jest naczelnik urzędu celnego i dyrektor izby celnej, którzy na podstawie przepisów prawa celnego są upoważnieni do wymiaru należności celnych przywozowych wynikających z długu celnego. Warto dodać, że jeśli nie można ustalić właściwości miejscowej, organem podatkowym jest naczelnik Urzędu Celnego I w Warszawie i Dyrektor Izby Celnej w Warszawie.
Przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:
produkcja wyrobów akcyzowych
wprowadzenie wyrobów akcyzowych do składu podatkowego
import wyrobów akcyzowych
wyprowadzenie ze składu podatkowego, poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, wyrobów akcyzowych niebędących własnością podmiotu prowadzącego ten skład podatkowy
nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych, z wyłączeniem nabycia wewnątrzwspólnotowego dokonywanego do składu podatkowego
Oprócz tych czynności przedmiotem opodatkowania akcyzą są także m.in. ubytki wyrobów akcyzowych, zużycie wyrobów akcyzowych do produkcji innych wyrobów, sprzedaż lub oferowanie na sprzedaż papierosów lub tytoniu do palenia poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy z odpłatnością powyżej maksymalnej ceny detalicznej. Przykładowo, w przypadku energii elektrycznej przedmiotem opodatkowania akcyzą jest nabycie wewnątrzwspólnotowe energii przez nabywcę końcowego, import energii przez nabywcę końcowego.
W przepisach ustawy uwzględniono katalog zwolnień przedmiotowych. Dotyczą one m.in. wyrobów akcyzowych używanych do statków powietrznych (np. benzyny lotniczej), nabycia wewnątrzwspólnotowego paliw silnikowych przeznaczonych do użycia podczas transportu i przewożonych w standardowych silnikach, nabycia wewnątrzwspólnotowego towarów akcyzowych z akcyzą zapłaconą na terytorium państwa członkowskiego, dokonanego przez osobę fizyczną na własne potrzeby. Podobnie zwolniony z akcyzy jest import wyrobów tytoniowych lub napojów alkoholowych przywożonych w bagażu osobistym podróżnego, który ukończył 17 lat. Należy dodać, że w ustawie określono szczegółowo liczbę sztuk danego tytoniu oraz liczbę litrów napojów alkoholowych zwolnionych z akcyzy. Zwolniona jest z akcyzy energia elektryczna wytwarzana z odnawialnych źródeł energii. Zwolnieniem przedmiotowym na zasadzie wzajemności lub porozumień międzynarodowych objęte są czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą wobec instytucji Wspólnot Europejskich oraz organizacji międzynarodowych, przedstawicielstw.