PYTANIE 54.
Obciążenia z tytułu należności celnych.
Cło jest instrumentem stosowanym w międzynarodowym handlu towarami i usługami. Jego znaczenie, a także znaczenie prawa celnego zmieniało się wraz z przemianami społeczno-gospodarczymi.
Biorąc pod uwagę kryterium celu gospodarczego, prawo celne spełnia następujące 3 funkcje: 1)ochronną, 2)promocyjną, 3)fiskalną.
Dostępny jest także inny podział, wg którego prawo celne wypełnia funkcje: 1)gospodarcze, 2)handlowe oraz 3)fiskalne. Stopniowo maleje rola funkcji fiskalnej na rzecz funkcji gospodarczych i społecznych. Zmiana ta dotyczy także Polski, gdzie udział cła w dochodach budżetu państwa w 2001 r. wynosił 2,9%, a w 2007 - 0,70%.
Po 1989 r. Polska podjęła starania o członkostwo w międzynarodowych organizacjach, w związku z czym konieczne było stopniowe dostosowywanie prawa krajowego do wymogów międzynarodowych. Od 1 maja 2004 r. Obowiązuje prawo dotyczące swobody przepływu towarów i usług na jednolitym rynku Wspólnoty Europejskiej - Polska stała się członkiem unii celnej łączącej państwa członkowskie, regulowanej przez Wspólnotowy Kodeks Celny, a także ustawę - Prawo Celne, obejmującej nieregulowane w WKC kwestie (zasady przywozu i wywozu towarów na obszar celny UE; zasady postępowania z towarami Wspólnej Polityki Rolnej; przekazywanie informacji do celów ewidencji i statystyki). Wdrożenie unijnego prawa celnego oznacza brak granic celnych między Polską a innymi krajami UE, a także zniesienie cła, wolny przepływ towarów w tych krajach i prowadzenie jednolitej polityki handlowej w stosunku do państw trzecich.
Z obszaru celnego Wspólnoty wyodrębnia się obszary obrotu z krajami trzecimi - wolne obszary celne i składy wolnocłowe. Wprowadzenie na obszar celny polega na fizycznym przemieszczeniu towaru przez przejścia graniczne otwarte dla ruchu. Towary te podlegają nadzorowi i kontroli celnej - przedstawienie towaru i zgłoszenia celnego organowi celnemu, który pobiera kwoty należności celnych i podatkowych przekraczające 10 euro.
Prawo celne przewiduje następujące zwolnienia przedmiotowe: 1)paliwo, smary i inne materiały niezbędne do funkcjonowania środków transportu, przewożone w standardowych zbiornikach pojazdów silnikowych, a także w zbiornikach przenośnych - maksymalnie 10 l na pojazd (w Polsce do 600 l dla pojazdów wykorzystywanych w celach zarobkowych, innych niż autobusy, ale paliwo to nie może zostać wykorzystane w innym pojeździe); 2)wyroby tytoniowe, zwolnione z podatku od wartości dodanej i akcyzy, dla których wyznaczone są specjalne limity (ilość sztuk towaru), w zależności od środków transportu - wyższe limity dla samolotów, niższe - dla transportu drogowego; 3)przesyłki o niewielkiej wartości - do 150 euro; 4)środki spożywcze i zapasy pokładowe - zwolnione całkowicie.
Zwolnienia podmiotowe dotyczą: 1)towarów przeznaczonych do użytku urzędowego przez obce przedstawicielstwa; 2)użytku osobistego personelu dyplomatycznego; 3)jednostek podległych ministrowi ds. szkolnictwa wyższego i ministrowi zdrowia; 4)należności przywozowych materiałów przeznaczonych do dydaktyki, badań naukowych i medycznych. Wszelkie zwolnienia celne - przedmiotowe i podmiotowe - stosowane są na wniosek zgłaszającego.
Osoba, która zgłasza wniosek celny, oblicza i wykazuje we wniosku kwotę należności przywozowych lub wywozowych, korzystając ze stawek celnych przyjętych na dany rok. Organ celny sprawdza wniosek i ewentualnie ustala inną kwotę dlugu celnego (obowiązek zapłaty należności celnych). Podstawą ustalenia należności celnych jest wartość celna towaru - jego wartość transakcyjna, czyli cena faktycznie zapłacona lub należna za towary, zwiększona o koszty transportu i ubezpieczenia, prowizje czy koszty pośrednictwa, lub pomniejszona o prowizje od zakupu czy koszty transportu po dostarczeniu na obszar celny. Kolejny element obliczania cła to taryfa celna, składająca się z: 1)nomenklatury towarowej (spis towarów z przyporządkowanymi kodami i objaśnieniem, jak się nimi posługiwać); 2)tabeli kolumn stawek celnych (szczegółowo określone w przepisach celnych, w zależności od rodzaju towarów czy kraju pochodzenia).
Wg kryterium źródła danej stawki wyróżnia się stawki: 1)konwencyjne - towary pochodzące z krajów Światowej Organizacji Handlu; 2)autonomiczne - towary pochodzące z krajów wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów; 3)preferencyjne - towary z krajów rozwijających się, o niższym poziomie PKB na jednego mieszkańca niż w Polsce; 4)obniżone - towary z krajów, z którymi Polska podpisała umowy o strefach wolnego handlu (kraje UE, Izrael, Turcja); 5)ryczałtowe - towary umieszczone w przesyłkach zagranicznych osób fizycznych o wartości do 45 euro lub bagażu podróżnym - do 175 euro.
Wg kryterium metody ustalania należnego cła wyróżniamy stawki: 1)ad valorem - % od wartości celnej; 2)specyficzne - kwota euro od jednostki masy lub sztuki towaru; 3)mieszane - połączenie powyższych dwóch stawek.
Dłużnik ma obowiązek uiszczenia długu celnego w terminie 10 dni od daty powiadomienia. Od kwot niezapłaconych w terminie nalicza się odsetki za zwłokę od należności podatkowych, ale dłużnik ma też prawo ubiegać się o odroczenie terminu płatności.