Integracja Europy-WOS

Sama idea integracji nie jest czymś nowym . Już od dawnych wieków odnaleźć możemy próby jednoczenia się "Starego Kontynentu" .
Na przełomie VII/VIII w. w okresie rządów dynastii Karolińskiej podjęte zostały działania zmierzające do politycznego zjednoczenia ziem wchodzących w skład monarchii.
Najwybitniejszy przedstawiciel tej dynastii - Karol Wielki , koronowany na cesarza w roku 800, prowadził politykę ekspansji , walczył m. in. z Sasami , Longobardami , Arabami. Dzięki swoim podbojom stworzył imperium , które zdominowało prawie całą Europę Zachodnią . po śmierci Karola Wielkiego zabrakło jednak osoby , która mogłaby kontynuować jego dzieło . Po roku 843 ( traktat w Verdun ) tereny podbite przez cesarza Karola zostały podzielone między jego wnuków : Karola łysego , Ludwika Niemieckiego i Lotariusza.
Jednak to co pozostało i nadal scalało Europę Zachodnią to m. in. poczucie wspólnoty religijnej i kulturalnej . Po raz kolejny ideę cesarstwa odnowił król niemiecki z dynastii saskiej Otton I , koronowany podobnie jak Karol Wielki - na cesarza , w roku 962 . Dzięki tej koronacji Otton I , dążył do przywrócenia jedności świata chrześcijańskiego i świetności starożytnego Rzymu . Sam też uważał się za zwierzchnika wszystkich władców chrześcijańskiej Europy .
Otton I i jego następcy byli najpotężniejszymi rządzącymi , jednak granice ich ziem nie pokrywały się z granicami dawnego państwa karolińskiego .
Wnuk Ottona I - Otton III rozwinął ideę władzy zwierzchniej cesarza nad wszystkimi krajami łacińskiej Europy , nawiązał przy tym do wielkości i legendy samego Karola Wielkiego .
Chciał stworzyć "uniwersalne imperium" składające się z Germanii , Galii , Rzymu i Sklawinii . A więc Europa na nowo mogła by się zjednoczyć , jednak nagła śmierć Ottona III zniweczyła te plany . Sama idea zmierzająca do zjednoczenia Europy na nowo i to z większą siłą "odżyła" dopiero w wieku XX .
Idea zintegrowanej Europy w XX w. to w dużej mierze zasługa Amerykanów. Wychodzili oni z założenia , że tylko Europa silna , działająca wspólnie , choć przy pomocy USA - zdoła się nie tylko wydźwignąć z powojennych zniszczeń , ale przede wszystkim ma szansę przeciwstawienia się naciskowi ZSRR. A sytuacja Europy po pokonaniu III Rzeszy była naprawdę tragiczna . Oprócz ogromnych zniszczeń nastąpił bowiem rozpad koalicji wielkich mocarstw z okresu walki z nazizmem hitlerowskim.
Po zakończeniu wojny budowa na gruzach pokonanych Niemiec , ładu światowego odsłoniła słabość całego kontynentu europejskiego. Dotychczasowe mocarstwa kontynentalne przestały odgrywać rolę . Zachwiała się także pozycja Wielkiej Brytanii , która zaczęła mieć coraz większą trudność z opanowaniem sytuacji w swoich koloniach.
Sam pomysł powstania Stanów Zjednoczonych Europy pojawił się jeszcze w trakcie trwania wojny. W 1942 r. premier W. Brytanii Winston Churchill przedstawił go członkom swojego gabinetu . Myśl tę sprecyzował w czasie wykładu na uniwersytecie w Zurychu 19 IX 1949 r. sugerując , że podstawą idei zjednoczenia powinna być współpraca odwiecznych wrogów Francji i Niemiec oraz stworzenie zapory przed zagrożeniem komunistycznym . ze Wschodu. Mowę Churchilla przyjęto entuzjastycznie , jego apel spotkał się z dużym odzewem. Różne organizacje prointegracyjne rozwijały się w tym czasie licznie . Sam Churchill założył jedną z nich - RUCH ZJEDNOCZONEJ EUROPY. Jednocześnie miał się rozpocząć proces integracji różnych organizacji proeuropejskich . Między innymi został zwołany w Hadze- Kongres , który obradował w maju 1948 r. Udział w nim wzięli przedstawiciele 19 narodów [ tym 12 byłych premierów i 40 byłych ministrów, około 100 członków zachodnioeuropejskich parlamentów i 20 aktualnych ministrów]. Wśród obecnych była elita umysłowa , polityczna i kulturalna Zachodniej Europy . W sumie uczestniczyło w nim 800 osób, a Kongresowi przewodniczył sam Winston Churchill. Wygłosił on tam płomienną mowę popierającą ideę integracji europejskiej.
Kongres doprowadził do połączenia różnych organizacji w ruch europejski, który miał swoich przedstawicieli w każdym z krajów zachodnioeuropejskich . Honorowym prezesem ruchu wybrano W. Churchilla . Kongres haski zamykał pierwszy okres działalności różnych organizacji na rzecz jedności kontynentu.
Nowy etap w jego dziejach powstał w wyniku utworzenia RADY EUROPY w Starsburgu w maju 1949 r., której współzałożycielem była także Wielka Brytania . W jej pracach brał również udział Churchill. Późniejsze lata gdy Churchill powrócił do władzy , stały pod znakiem małego zaangażowania Wielkiej Brytanii w sprawy kontynentu europejskiego . Popierana przez Churchilla idea integracji nie miała dotyczyć Wielkiej Brytanii. Nadal jednak widział ją w roli sojusznika , opiekuna kontynentalnej Europy .
Anglia skupiona na problemach wewnętrznych , kolonialnych , walcząca o zachowanie statusu mocarstwa , nie zaangażowała się w pierwsze procesy zjednoczeniowe i tym samym nie stała się kreatorem nowego rozdziału historii europejskiej .
Nie ulega wątpliwości ,że Churchill należał do tych polityków angielskich , któremu bliskie były sprawy europejskie. Był jednak pragmatykiem , jego polityka europejska przybierała różny kształt i zmieniała się w zależności od sytuacji . Sam Churchill popierał ideę zjednoczenia kontynentu zarówno przed jak i po II wojnie światowej , jednak zawsze formułował zastrzeżenia w kwestii pozycji Anglii w tym związku . Istotnym argumentem Churchilla dla jednoczącej się Europy było stworzenie warunków dla trwałego pokoju , dostrzegał także korzyści gospodarcze , choć pewnie nie przewidywał przyszłej konkurencji ze strony Wspólnoty Europejskiej do której Wielka Brytania nie należała , aż do początku lat siedemdziesiątych .
Na zwołanym z inicjatywy europejskich polityków , intelektualistów oraz licznych stowarzyszeń narodowych i ponadnarodowych Kongresie Europejskim w Hadze w maju 1948 r. przyjęto kolejny ważny dokument - DEKLARACJĘ POLITYCZNź , wzywającą do zjednoczenia państwa europejskich . W październiku 1948 r. w rezultacie kongresu haskiego powstał Międzynarodowy Komitet Ruchów Jedności Europejskiej , któremu przewodniczyli : Winston Churchill , Leon Blum , Paul - Henri Spaak i Alcide de Gasperi, a jego głównym celem było propagowanie idei integracji Europy . Na przestrzeni lat uformowały się dwie koncepcje , dwa różne typy integracji , czyli federacja lub konfederacja . Te dwa stanowiska , które można nazwać modelami państwa związkowego lub związku państw, nie uległy ujednoliceniu nawet pod wpływem narastającego zagrożenia ze strony ZSRR. Ostatecznie zwyciężył pogląd , iż zjednoczenie gospodarcze wymusi ostatecznie integrację polityczną.
Od końca 1946 r. narastał w Europie konflikt pomiędzy Związkiem Radzieckim, a Stanami Zjednoczonymi . W marcu 1946 r. na swoim przemówieniu w Fulton w USA premier Churchill otwarcie mówił o powstaniu tzw. "żelaznej kurtyny", która dzieli Europę na wolny Zachód : pozostający w radzieckiej strefie wpływów Wschód , przedstawił też grożące Europie niebezpieczeństwo oraz wezwał do stworzenia sojuszu przeciwko ekspansji ZSRR . By mocniej zaktywizować Europę Zachodnią , objęto ją pomocą gospodarczą tzw. planem Marshalla , amerykańskiego sekretarza stanu . Należy przypomnieć, że udzielenie wsparcia Europie leżało nie tylko w politycznym , ale i w gospodarczym interesie Ameryki , gdyż zapewniało tamtejszemu przemysłowi nowe rynki zbytu . Plan ten został ogłoszony w 1947 r. i przewidywał udzielenie wielomilionowych pożyczek krajowi Europy Zachodniej na odbudowę ze zniszczeń po wojnie . Politycy radzieccy ostro zaatakowali inicjatywę USA. Ostatecznie plan objął tylko kraje zachodnie , które zawiązały w 1948 r. Europejską Organizację Współpracy Gospodarczej , powołaną do wspólnego dysponowania przyznanymi funduszami .
Data 5 maja 1949 r. zapisała się w historii powstaniem Rady Europy, pierwszej europejskiej międzyrządowej organizacji współpracy , której państwami założycielskimi były : Belgia , Francja , Holandia , Luksemburg , Wielka Brytania , Włochy i kraje skandynawskie . Celem Rady Europy stało się umocnienie i rozwój demokracji , ochrona praw człowieka , sprawiedliwe rozwiązywanie problemów społecznych i popieranie europejskiej tożsamości kulturowej . Polska została przyjęta do Rady Europy 26 XI 1991 r.
W warunkach potęgującej się tzw. zimnej wojny na przełomie lat 40 - tych i 50 - tych , a także w obliczu zróżnicowanych interesów państw Europy zachodniej , rada Europy okazała się organizacją niewystarczającą dla urzeczywistnienia idei integracji europejskiej . Pojawiły się wówczas propozycje zacieśnienia współpracy , przede wszystkim gospodarczej wraz z realizacją których można byłoby łatwiej podjąć współpracę polityczną . Twórcom tych koncepcji chodziło głównie o to , aby związać kraje zachodnioeuropejskie w tym Niemcy i Francję pod względem ekonomicznym co stałoby się gwarancją trwałego pokoju w Europie.
W ramach tego nurtu myślenia 9 VI 1950 r. Robert Schuman , ówczesny francuski minister spraw zagranicznych przedstawił swój plan ( później nazwany Planem Schumana ) utworzenia wspólnoty węgla i stali . Propozycja ta została przyjęta 18 IV 1951 r. przez takie państwa jak : Belgia , Francja , Holandia , Luksemburg , Niemcy , Włochy . Sam układ podpisano w Paryżu i ustanowiono tym samym EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĘ WĘGLA I STALI .
Na mocy tej umowy zwanej Traktatem Paryskim - sektory węglowy i stalowy krajów członkowskich zostały poddane wspólnej , międzynarodowej kontroli . Do życia powołano też ponadpaństwowe organy EWWiS czyli Wysoką Władzę, Radę Ministrów , Zgromadzenie Parlamentarne , Trybunał Sprawiedliwości oraz Radę Ekonomiczno - Społeczną . Przewodnictwo nad Wysoką Władzą powierzono Jean Monnetowi , francuskiemu komisarzowi ds. planowania . Traktat o EWWiS stał się fundamentem dalszej integracji europejskiej .
Następnych kilka lat przyniosło próby rozszerzenia współpracy na sferę polityczną i militarną . W 1952 r. podpisano w Paryżu traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Obronnej , ale nie wszedł on ostatecznie w życie z uwagi na zgłaszane przez poszczególne państwa obawy przed ograniczeniem ich suwerenności . Dwa lata później - 23 X 1954 r. z inicjatywy Anthony`go Edena , ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii -podpisano traktat powołujący do życia UNIĘ ZACHODNIOEUROPEJSKź , organizację o charakterze międzynarodowym, zajmującą się problematyką militarną . Traktat ten wszedł w życie w maju 1955 r.
Następny etap europejskiej integracji został zapoczątkowany konferencją " na szczycie" w Messynie w VI 1955 r. Powołano na niej specjalny komitet międzynarodowy pod przewodnictwem Paula Henri`ego Spaaka , belgijskiego ministra spraw zagranicznych - w celu przygotowania propozycji rozszerzenia zakresu integracji . Raport tego komitetu , zwany pod nazwą RAPORTU SPAAKA , stał się podstawą kilkunastomiesięcznych negocjacji , które zaowocowały podpisaniem 25 III 1957 r. dwóch TRAKTATÓW RZYMSKICH . Jeden z nich ustanowił EUROPEJSKź WSPÓLNOTĘ GOSPODARCZź - EWG , a drugi EUROPEJSKź WSPÓLNOTĘ ENERGII ATOMOWEJ - EURATOM . Sygnatariuszem obu traktatów było sześć państw założycielskich EWWiS . EWG miała w założeniu doprowadzić do powstania Unii Celnej , a następnie wspólnego rynku towarów , usług , siły roboczej i kapitału . Natomiast EURATOM miał zapewnić wspólną kontrolę nad przemysłem nuklearnym w Europie pod kątem wykorzystania go wyłącznie do celów pokojowych . Oba traktaty weszły w życie 1 I 1958 r. w ten sposób doszło do powstania istniejących obok siebie trzech Wspólnot Europejskich o tym samym składzie członkowskim.