Wzorce umowne
Wzory umów, umowy typowe, formularze, regulaminy, ogólne warunki umów.
Kontrola formalna
I Warunki związania wzorcem;
1-wzorzec wiąże, gdy został doręczony stronie przy zawarciu umowy,
wyjątek: wiąże pomimo, ze nie został doręczony
art.384.... gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści.
Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
2-wydanie wzorca w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym wiążę drugą stronę gdy:
a). zostaną zachowane wymagania określone w 384
b). a strona nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia.
II Zakres związania wzorcem
1-treść wzorca a umowa
2-wzorzec niejasny (postanowienia niejednoznaczne)
3-walka na formularze (tylko pomiędzy profesjonalistami)
Kontrola materialna(szczególna ochrona konsumentów)
Dyrektywa 93/13`O niedozwolonych umowach konsumenckich`
Implementacja 2-III-2000 na mocy ustawy `O ochronie niektórych praw konsumenckich oraz odpowiedzialności za produkt niebezpieczny`
4 dyrektywy:
1-o umowach zawieranych poza lokalem handlowym
2-o umowach zawieranych na odległość
3-o nieuczciwych klauzulach w umowach konsumenckich
4-o odpowiedzialności za wadliwe produkty
386(1)§1-niedozwolone postanowienia umowy
Zakres podmiotowy :
Konsument-art384 osoba pr. lub fiz. która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Zakres przedmiotowy
-definicja legalna :postanowienia umowy, które nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem (w szczególności wynikające z wzorców umownych)
`indywidualne` precyzowane w 385§3-to takie, na których treść konsument nie miał wpływu rzeczywistego
-ciężar dowodu §4
Wyłączenie spod ochrony postanowień, które określają główne świadczenia stron (ratio legis: przepis ma chronić ale nie przed głupotą, nierozwagą- volenti non fit iniuria).Przedmiotem ochrony są te postanowienia umowy, które mają charakter dodatkowy, uzupełniający, uboczny ale które mogą mieć istotną treść np.:odp.za niewyk. nienależyte wykonanie.
Przesłanki usprawiedliwiające uznanie postanowienia za niedozwolone 385 (1)KC
1-sprzeczność z dobrymi obyczajami (vide 65kc)
są to obyczaje powszechnie przestrzegane w ramach obrotu jako dobre tj. powinny być przestrzegane (zestaw norm moralnych i obyczajowych)
2-rażąco naruszając jego interesy
(dyrektywa niżej stawia próg mówiąc o stworzeniu „znacznej nierównowagi”)
Konsument wykazuje, że postanowienia , które atakuje stwarzają rażącą nierównowagę (choć nie zawsze gdyż sam fakt rażącej dysproporcji nie uzasadnia ochrony, dodatkowo musi to być w danej sytuacji sprzeczne z dobrymi obyczajami)
Adn. 1 ocena z dobrymi obyczajami 385(2)
wg, stanu z chwili zawarcia umowy
biorąc pod uwagę:
-treść
-okoliczności zawarcia
-uwzględniając umowy pozostające w związku
To pojęcia ocenne (równowaga, dobre obyczaje). Sądy dokonują indywidualnych ocen.
Ustawodawca dokonał przykładowego wyliczenia postanowień, które w razie wątpliwości uważa się za niedozwolone.
385(3) są to 23 klauzule objęte domniemaniem - to tzw. szara lista (czarnej listy w RP nie ma)
Skutki uznania klauzuli za niedozwoloną
-385¹ nie wiąże ona konsumenta
Przedsiębiorca nie może się na nią powołać w stosunku do konsumenta.
Działa ex tunc - orzeczenie ma charakter deklaratywny .Sama umowa w pozostałym zakresie wiąże dalej a w miejsce klauzul mogą wejść przepisy semiimperatywne(przepisy ustawy).
Wyrok w sprawie indywidualnej nie ma mocy wiążącej w innych wypadkach dlatego ustawodawca wprowadził środki prewencyjne o charakterze ogólnym- kpc 479 to postępowanie o uznanie wzorca za niedozwolony. Toczy się przed sądem antymonopolowym (Sąd ochrony konkurencji i konsumentów w Warszawie).Sprawa ma charakter sprawy gospodarczej
Szeroka legitymacja czynna :
-powództwo może wytoczyć każdy kto mógłby zawrzeć umowę z przedsiębiorcą
-organizacja konsumencka
-zagraniczna organizacja konsumencka, w sytuacji gdy przedsiębiorca działając w Polsce szkodzi interesom konsumentów zagranicznych.
Gdy powództwo zostanie uwzględnione (tj. będzie zasadne) sąd wyda wyrok zakazujący korzystania z danej klauzuli (przytaczając jej treść w sentencji wyroku).
Jeśli wyrok się uprawomocni podlega publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz przesłaniu do prezesa urzędu ochrony konkurencji i konsumentów. Ten wpisuje tę klauzulę do jawnego-rejestru klauzul umownych uznanych za niedozwolone (to czarna lista). Od chwili wpisania orzeczenie jest skuteczne względem osób 3 -to przełamanie zasady względnej skuteczności orzeczeń. W ten sposób wymieniona klauzula zostaje uznana za niedozwoloną.