Teorie konfliktu:
Funkcjonalizm ukazuje system społeczny w stanie równowagi. Teoria konfliktu ma odpowiedzieć na pytanie, co te równowagę narusza i doprowadza do zmiany systemu. Konflikt podejmujemy jako walkę pomiędzy grupami społecznymi i wtedy musimy odpowiedzieć sobie na trzy pytania:
W jaki sposób ze struktury społeczeństwa wyłaniają się grupy pozostające ze sobą w konflikcie?
Jakie formy może przybierać walka miedzy takimi grupami?
Jak konflikt miedzy takimi grupami wpływa na zmianę struktury społecznej?
Marks:
Czynnik generujący konflikt to ekonomia, nierówny dostęp do środków produkcji i nierówny podział dóbr między grupami w społeczeństwie. Konflikt jest nieunikniony i im większa jest świadomość nierówności, stopień alienacji danej grupy, zdolność do zorganizowania się, świadomość klasowa połączona z ideologią, oraz jeśli pojawią się przywódcy to konflikt jest tym gwałtowniejszy i tym większe wprowadzi zmiany w strukturze społecznej.
-Im bardziej nierówny jest podział dóbr w systemie, tym większy będzie w nim konflikt interesów pomiędzy zbiorowościami dominującymi i podporządkowanymi.
-Im bardziej zbiorowości podporządkowane stają się świadome swych prawdziwych zbiorowych interesów, tym bardziej prawdopodobne, że będą one kwestionować prawomocność nierównego podziału dóbr.
-Prawdopodobieństwo że zbiorowości podporządkowane uzyskają większą świadomość swych celów rośnie gdy:
zmiany wprowadzone przez zbiorowość dominującą rozrywają istniejące stosunki pomiędzy zbiorowościami podporządkowanymi
działania zbiorowości dominującej wywołują tendencje do alienacji
członkowie zbiorowości podporządkowanej mogą komunikować sobie nawzajem swoje krzywdy, co z kolei ułatwia:
1-koncentracja przestrzenna członków grupy podporządkowanej
2-szerszy dostęp członków grupy podporządkowanej do instytucji edukacyjnych
-zbiorowości podporządkowane mogą rozwijać jednoczące ideologie, co jest z kolei ułatwione przez:
1-zdolność do rekrutowania, lub kreowania przywódców politycznych
2-niezdolność grup dominujących do regulowania procesów socjalizacji i sieci komunikacyjnych zbiorowości podporządkowanych.
- Im bardziej podporządkowane zbiorowości systemu są świadome swych zbiorowych interesów, w tym większym stopniu będą kwestionować prawomocność rozdziału dóbr i tym bardziej prawdopodobne że zorganizują i zainicjują otwarty konflikt przeciwko dominującym zbiorowościom systemu, zwłaszcza gdy:
grupy dominujące nie potrafią ani jasno wyartykułować interesu zbiorowo, ani działać w swoim interesie zborowym.
Upośledzenie grup podporządkowanej przechodzi z formy bezwzględnej w względne lub gwałtownie wzrasta.
Grupy podporządkowane są w stanie rozwinąć strukturę przywództwa politycznego.
- Im wyższy jest stopień unifikacji ideologicznej członków zbiorowości podporządkowanej w systemie i im bardziej rozwinięta jest polityczna struktura przywództwa, tym bardziej prawdopodobne że interesy i stosunki między zbiorowościami dominującymi i podporządkowanymi ulegną polaryzacji i staną się niemożliwe do uzgodnienia.
- im większy jest stopień polaryzacji między dominującymi a podporządkowanymi, tym gwałtowniejszy będzie późniejszy konflikt.
- im gwałtowniejszy jest konflikt, tym większa strukturalna zmiana systemu i tym szersza redystrybucja cennych zasobów.
Weber:
Konflikt jest spowodowany wycofaniem legitymizacji dla grupy sprawującej władze (a więc nie ekonomia - jak u Marksa-jest przyczyną konfliktu). Wycofanie legitymizacji może zaś być spowodowane nierówna lub niestałą dystrybucje cennych dóbr, lub brak mobilności społecznej. Potrzeba charyzmatycznego przywódcy, który jednak po ewentualnym zwycięstwie próbuje zalegalizować swoją władze. Władza może utwierdzać swoją legitymizacje poprzez sprawianie pozorów sukcesów, prestiżu, lub obecności wroga wewnętrznego lub zewnętrznego.
1- strona podporządkowana z większym prawdopodobieństwem wda się w konflikt ze stroną nadrzędną, jeśli wycofa legitymizacje jej panowania politycznego
2- strona podporządkowana z większym prawdopodobieństwem wycofalegitymizacje panowania politycznego, gdy:
a) stopień korelacji między uczestnictwem w klasie, grupie statutowej i hierarchiach politycznych będzie wysoki.
b) stopień nieciągłości czy nierówności w dystrybucji zasobów w obrębie hierarchii społecznych będzie znaczny
c) współczynniki mobilności społecznej w górę w społecznych hierarchiach władzy, prestiżu i bogactwa są niskie.
3- konflikt między zbiorowościami nadrzędnymi i podporządkowanymi jest bardziej prawdopodobny, kiedy resentymenty strony podporządkowanej zostaną zmobilizowane przez charyzmatycznych przywódców.
4- kiedy charyzmatyczni przywódcy odniosą sukces w zmaganiach, wzrasta presja na zrutynizowanie panowania, za pomocą nowego systemu reguł i administracji.
5- kiedy zostaje wprowadzony system reguł i władzy administracyjnej, to wzrasta prawdopodobieństwo zajścia warunków 2 a, b i c, a przez to staje się bardziej prawdopodobne, że nowa zbiorowość podporządkowana wycofa legitymizacje panowaniu politycznemu i zainicjuje nowy konflikt, z nową stroną nadrzędną, zwłaszcza kiedy elity wprowadzą nowe tradycyjne i oparte na przypisaniu formy dominacji politycznej.
Simmel:
Konflikt nie jest nieunikniony. Wysoka świadomość celów i interesów powoduje złagodzenie konfliktu (przeciwnie u Marksa). Konflikt może zwiększyć poczucie solidarności, integracje grupy, oraz doprowadzić do zmian systemowych takich jak centralizacja i polaryzacja. Konflikt może mieć pozytywne skutki dla całego społeczeństwa.
-poziom gwałtowności konfliktu wzrasta kiedy:
członkowie zbiorowości pozostających w konflikcie wykazują znaczne zaangażowanie emocjonalne, co z kolei wiąże się z odpowiednio wysokim poziomem solidarności w każdej z tych zbiorowości.
Członkowie zbiorowości pozostających w konflikcie postrzegają konflikt jako wykraczający poza ich indywidualne interesy, co z kolei wiąże się ze stopniem w jakim konflikt dotyczy zagadnień dotyczących wartości
- poziom gwałtowności konfliktu się obniża, kiedy konflikt ma charakter instrumentalny i strony traktują go jako środek osiągania jasno zdefiniowanych i ograniczonych celów.
- konflikt wywołuje dla jego uczestników skutki w postaci:
- uczynienia granic grup jednoznacznymi
scentralizowania panowania i władzy
zmniejszenia tolerancji dla dewiacji i rozbieżności poglądów
wzrostu solidarności wewnętrznej wśród członków obu stron, lecz zwłaszcza wśród członków grup mniejszościowych i grup zaangażowanych w samoobronę.
-konflikt wywołuje integracyjne skutki dla całości systemu kiedy:
występuje często, ma niewielką intensywność i gwałtowność, co z kolei pozwala stronom konfliktu na wyzbycie się wrogości.
Przebiega w systemie, którego członkowie i części wykazują wysoki poziom wzajemnej zależności funkcjonalnej, co z kolei sprzyja inicjowaniu normatywnych uzgodnień służących regulacji konfliktu, tak aby wymiana dóbr nie uległa załamaniu.
Powoduje powstanie koalicji między różnymi grupami, które w nim uczestniczą.
Lewis Coser - Społeczne funkcje konfliktu
I - Konflikty wewnętrzne
konflikt w grupie społecznej może przyczynić się do osiągnięcia jedności lub jej przywrócenia
to czy konflikt będzie sprzyjał zachowaniu struktury społecznej, zależy od typu problemu, którego dotyczył spór oraz typu struktury społecznej, w jakiej się pojawił
wewnętrzne konflikty społeczne, dotyczące celów wartości lub interesów, ale nie będące sprzecznymi z podstawowymi założeniami, na których opierają się stosunki społeczne, są zazwyczaj funkcjonalne w sensie pozytywnym wobec struktury społecznej
wewnętrzne konflikty społeczne, w których zwalczające się strony przestają uznawać podstawowe wartości warunkujące prawomocność systemu społecznego, grożą zniszczeniem struktury
struktura społeczna posiada mechanizm zabezpieczający przed konfliktem zagrażającym przyjętej podstawie stosunku społecznego - instytucjonalizacja i tolerancja konfliktu
w każdym typie struktury społecznej występuje sytuacja sprzyjająca pojawianiu się konfliktów, jednostki lub grupy skłonne są do wysuwania od czasu do czasu konkurencyjnych żądań dotyczących podziału ograniczonych środków, prestiżu lub pozycji w układzie władzy.
Grupy o ścisłej więzi wewnętrznej (closely knit)
częsta interakcja, duże zaangażowanie osobowości członków, tendencje do tłumienia konfliktów
dostarczają wiele okazji do wrogości, które są automatycznie tłumione (bo są odczuwane jako zagrożenie dla stosunków)
ewentualny konflikt będzie miał przebieg bardzo gwałtowny - na jaw wychodzą wszystkie konflikty dotąd tłumione, a członkowie w pełnie mobilizują swoje uczucia i energia
Grupy o częściowej więzi wewnętrznej
zniszczenie grupy w wyniku konfliktu jest mało prawdopodobne, mimo iż grupy doświadczają sporej ilości konfliktów
energia członków jest rozproszona pomiędzy pomniejsze konflikty i nie skupi się na jednym dużym
liczba konfliktów jest odwrotnie proporcjonalna do ich ilości
grupy uwikłane w ciągłą walkę wymagają od swoich członków całkowitego zaangażowania osobowości; konflikt wewnętrzny pociąga za sobą mobilizację całej energii wewnętrznej członków
grupy, które nie są zaangażowane w ciągłą walkę ze środowiskiem zew., są mniej skłonne żądać od swoich członków całkowitego uwikłania osobowości i charakteryzują się większą elastycznością struktur; tolerowane konflikty wewnętrzne mogą wpływać równoważąco i stabilizująco na ich strukturę
konflikt w ramach grupy niejednokrotnie przyczynia się do ugruntowania istniejących norm lub pojawienie się nowych - konflikt społeczny stanowi mechanizm umożliwiający przystosowanie systemu norm odpowiednio do nowych warunków, konflikt więc jest korzystny dla społeczeństwa elastycznego, ponieważ prowadząc do tworzenia się modyfikacji norm umożliwia mu trwanie w zmienionych warunkach
wewnętrzne konflikty mogą służyć jako podstawa oceny względnej siły antagonistycznych interesów w ramach struktury, stając się w ten sposób mechanizmem utrzymywania lub ciągłego przekształcania równowagi sił
struktura społeczna, która toleruje konflikt, posiada znaczną zdolność unikania braku równowagi oraz jej przywracania poprzez modyfikację podstaw stosunków władzy
powstałe w wyniku konfliktu stowarzyszenia i koalicje, tworząc więź społeczna między uczestnikami, przyczyniają się do redukcji izolacji społecznej, do powiązania jednostek i grup, między którymi w innej sytuacji i nie pojawiła się żadna więź lub nawet wrogość
struktura społeczna tolerująca wiele konfliktów dysponuje mechanizmem pozwalającym na zbliżenie się obcych sobie stron i połączenie ich na płaszczyźnie działalności społecznej
systemy społeczne w różnym stopniu tolerują lub instytucjonalizują konflikty
wszystkie systemy społeczne dysponują mechanizmami do kanalizowania niezadowolenia i wrogości przy jednoczesnym utrzymywaniu nie zmienionego układu stosunków, w ramach którego rodzą się antagonizmy - tzw. wentyle bezpieczeństwa
wentyle bezpieczeństwa zapobiegają modyfikacji stosunków społecznych, które mogłyby umożliwić lepsze przystosowanie się do zmieniających się warunków
instytucje wentyli bezpieczeństwa prowadzą do przemieszczenia celu aktora - nie zmierza on już do rozwiązania problemu lecz do rozładowania napięcia
wentyl bezpieczeństwa dostarcza zastępcze obiekty dla przemieszczenia wrogości, sam konflikt zostaje zwekslowany z niezadowalających stosunków, jakie go wywołały, na taki układ stosunków, gdyż dążeniem aktora nie jest już osiągnięcie określonego wyniku, lecz rozładowanie napięcia
dwa rodzaje konfliktów: realistyczny i nierealistyczny
konflikty realistyczne - rodzi niespełnienie określonych potrzeb w danym układzie stosunków, ocena korzyści, jakie mogą one przynieść uczestnikom, i zwrócone przeciw obiektom będącym rzeczywiście źródłem frustracji.
konflikty nierealistyczne - nie są spowodowane sprzecznymi celami antagonistów, lecz potrzebą rozładowania napięcia jednego lub obu z nich. W tym przypadku konflikt nie jest obliczony na osiągnięcie określonych rezultatów
w przypadku konfliktu realistycznego istnieją funkcjonalnie alternatywne środki poprowadzenia konfliktu, jak i możliwość osiągnięcia pożądanych rezultatów
w przypadku konfliktu nierealistycznego funkcjonalną jest jedynie wybór przeciwników
w warunkach sztywnej struktury społecznej można spodziewać się, iż konflikty społeczne będą rozwiązywane w sposób nierealistyczny
Konflikt jest raczej dysfunkcjonalny dla struktury społecznej nie tolerującej i nie instytucjonalizującej go albo robiącej to w stopniu nie wystarczającym. Gwałtowność konfliktu, która grozi wewnętrznym rozbiciem, narusza podstawy ugody w systemie społecznym
Ralf Dahrendorf
Domaga się miejsca dla „konfliktowego modelu społeczeństwa”. Konfliktowy model społeczeństwa opiera się na czterech założeniach diametralnie przeciwstawnych założeniom modelu funkcjonalistycznego:
Każde społeczeństwo w każdym momencie podlega procesom zmiany - zmiana jest wszechobecna.
W każdym społeczeństwie w każdym momencie występuje niezgoda i konflikt - konflikt społeczny jest wszechobecny.
Każdy element w społeczeństwie przyczynia się do jego dezintegracji i zmiany.
Każde społeczeństwo opiera się na przymusie stosowanym przez jednych jego członków w stosunku do innych.
Dahrendorf najpierw stwierdza, ze w stosunkach społecznych wszechobecne są stosunki zależności. Wszelka organizacja społeczna jest oparta na zróżnicowaniu pozycji wyższych i niższych, „każda pozycja w imperatywnie skoordynowanej grupie może być przypisana komuś, kto sprawuje władze, bądź komuś kto władzy podlega”. Interesy mających władze i tych, którzy są władzy pozbawieni są ze sobą sprzeczne: pierwsi są zainteresowani w utrzymaniu statusu quo, drudzy natomiast w jego zniesieniu. Konflikt nie wyburza od razu, gdyż początkowo owe interesy są utajone, a ich nosiciele nie tworzą jeszcze grup w pełnym słowa znaczeniu, lecz tylko quasi-grupy, które staja się grupami wówczas, gdy interesy staja się jawne tj. zostają uświadomione. Przekształcanie się interesów utajonych w jawne, quasi-grup w grupy, oznacza wybuch konfliktu, który powoduje szybsza lub wolniejsza zmianę statusu quo.
Konflikt jest prawdopodobniejszy jeśli członkowie quasi-grup są bardziej są świadomi swoich interesów. Jest też silniejszy jeśli słabsza jest organizacja grupy konfliktowej (podobnie u Simmla) , dystrybucja władzy i innych nagród nakłada się na siebie, oraz kiedy mobilność między nadrzędnymi i podporządkowanymi grupami jest niewielka (podobnie u Webera). Zaś im konflikt jest silniejszy i intensywniejszy tym większe zmiany wprowadza on do struktury społecznej.
ZIS (zrzeszenie imperatywnie skoordynowane) będące podstawowa jednostka analizy w teorii konfliktu R. Dahrendorfa.
To rodzaj związku pomiędzy jednostkami opartego na panowaniu (każda grupa w której są związki władzy). Wg Dahrendorfa każda pozycja w grupie może być przypisana albo sprawującemu władzę, albo władzy podporządkowanemu.
Bottom of Form 0