III MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO:

- Państwo nabywa dobra, pobiera podatki

- reszta pozostaje bez zmian

Td - podatki bezpośrednie, są nakładane na dochody, czynsze, odsetki i zyski

Te - podatki pośrednie, płacone od wydatków; to VAT, podatek akcyzowy

Te należy pomniejszyć o subsydia dla przedsiębiorstw.

Podatki są źródłem finansowania wydatków Państwa.

G - wydatki państwa na zakup dóbr ( w tym usług) to np. płace sfery budżetowej (czyli usługi oświatowe, ochrony zdrowia, placówek kultury), wyposażenie i budowa szkół, szpitali, utrzymanie sądownictwa, wojska, budowa dróg itp.

B - płatności transferowe, wypłaty, które nie wiążą się ze świadczeniem pracy lub dostarczaniem dóbr w zamian, to np. zasiłki dla bezrobotnych, świadczenia z pomocy społecznej, stypendia, emerytury.

Rozporządzalne dochody osobiste Yr - informują ile gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na wydatki konsumpcyjne i oszczędności

C + S - to jest to samo co Yr

C + S = Y + B - Td

Y - dochód pierwotny

B - transfery

PKB - to wartość produkcji finalnej wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju w ciągu roku.

Nie jest ważne, kto jest właścicielem tych czynników produkcji (czy podmioty krajowe, czy zagraniczne)

3 metody liczenia PKB:

Metoda sumowania produktów

PKB - to wartość produkcji finalnej wytworzonej w ciągu roku

Żeby uniknąć podwójnego liczenia należy sumować tylko wartości dóbr finalnych albo sumować wartość dodaną.

Dobra finalne - dobra które są nabywane przez ostatecznego użytkownika, są to dobra konsumpcyjne zakupione przez gosp. domowe lub dobra kapitałowe (inwestycyjne) nabywane przez przedsiębiorstwa.

Dobra pośrednie - to dobra częściowo przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji w innych przedsiębiorstwach gdzie są zużywane.

Wartość dodana - to przyrost wartości dóbr w wyniku danego procesu produkcji

Wartość dodana = wartość sprzedanych dóbr - suma rzeczowych czynników produkcji zużytych do produkcji tych dóbr (materiały, półprodukty, komponenty)

Metoda sumowania dochodów:

PKB - suma wydatków na dobra finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa na terenie kraju

CK - wydatki na dobra konsumpcyjne wytworzone w kraju

Ik - wydatki na krajowe dobra inwestycyjne

Gk - wydatki państwa na wytwarzane w kraju dobra finalne (bez transferów (B) - gdyż nie tworzą one wartości dodanej czyli produkcji netto )

Ex - wydatki zagranicy na krajowe dobra eksportowane - dopływ

PKB= CK + Ik + Gk + Ex

Import - to dobra nabywane za granicą na potrzeby gospodarki krajowej (odpływ)

Aby uwzględnić import, trzeba dodać do wszystkich elementów: konsumpcji, inwestycji i wydatków rządowych , wydatki na dobra eksportowane, a następnie odjąć łączny import:

PKB = C + I + G +Ex - Im

Ex - Im = eksport netto ( Nx)

PKB = C + I + G + Nx  formuła wydatkowa

Rozróżniamy PKB w cenach czynników produkcji i PKB w cenach rynkowych

PKB w cenach czynników produkcji = PKB w cenach rynkowych - podatki pośrednie + subsydia

PKB w cenach czynników produkcji = suma dochodów czynników produkcji

PNB - to miernik całkowitych dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju w ciągu roku, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji.

PNB w cenach czynników produkcji - to PKB w cenach czynników produkcji powiększony o dochody netto z tytułu własności za granicą (np. procenty, dywidendy, zyski ) - należy dodać dochody obywateli danego kraju osiągnięte za granicą, a odjąć dochody osiągnięte przez cudzoziemców danym kraju.

PNB a DN

Amortyzacja - jest odzwierciedleniem zużycia kapitału trwałego, wszystkie miary zawierające amortyzację mają charakter brutto.

Inwestycje netto= inwestycje brutto - amortyzacja

DN - to PN netto w cenach czynników produkcji - amortyzacja

PNNw - Te = DN

Przykład:

PKB w Polsce w 2011r = 1523245 mln zł. ( w cenach rynkowych, bieżących )

Metoda sumowania wydatków: mln. zł

- spożycie (prywatne i publiczne = C+G) +1 207 585

- inwestycje brutto + 333 187

- saldo handlu zagranicznego ( Ex - Im ) - 17 527

_________________

1 523 245

Od PKB w cenach czynników produkcji do PKB w cenach rynkowych

Wartość dodana brutto (PKB w cenach czynników produkcji) + 1 337 504 mln. zł

Podatki od produktów - dotacje do produktów + 185 741 mln. zł.

____________________

1 523 245 mln. zł.

System rachunków narodowych SNA i MPS.

SNA - System of National Accounts (dobra materialne i wszystkie usługi tworzą DN)

MPS - Material Produkt System ( DN tworzą tylko dobra i usługi (usługi to transport, handel, łączność) materialne - stosowany w okresie gospodarki centralnie planowanej.

PNB nominalny a PNB realny

PNB nominalny - wyrażony jest w cenach bieżących

PNB realny - jest wyrażony w cenach stałych, z okresu przyjętego jako bazowy

Delator PNB - stosunek nominalnego PNB do PNB realnego, wyrażony w postaci wskaźnika, czyli pomnożony przez 100; pokazuje o ile zmieniły się ceny w całej gospodarce

PNB nominalny

Delator PNB = -------------------- x 100

PNB realny

Delator PNB - to jedna z miar inflacji - ale to nie to samo co publikowany wskaźnik inflacji

( CPI )

CPI - uwzględnia jedynie zmiany cen towarów konsumpcyjnych (określonego koszyka) !!!

PNB

w

Cenach

rynkowych

Amortyzacja

Dochody z tyt. własności za granicą

Dochody z tyt. własności za granicą

Podatki pośrednie

G

I

Nx

C

PKB

Ceny

rynkowe

PNN

Ceny

rynkowe

PNN

Ceny

Czynników

produkcji

Zyski

Praca na własny rachunek

Płace

Struktura

wydatków

Definicja PKB

Definicja PNN

Definicja DNN

Dochody

czynników

produkcji

---