Samorząd- administracja publiczna nie sprawowana przez państwo.

- zarządzanie przez grupe obywateli swoimi sprawami z zakresu administracji publicznej.

Samorząd terytorialny- jest związany z określonym terytorium, administrując niezależnie od państwa

Samorząd gospodarczy- zajmuje sie tą samą działalnością gospodarczą

Samorząd zawodowy- zrzesza wykonawców jednego zawodu.

Pierwsze podstawy samorządow powstaly już w średniowieczu. Rozkwit samorządów terytorialnych określa się na wiek XIX

Cechy samorzadu terytorialnego:

- organy samorządów terytorialnych wybierane są w drodze wyboru a nie nominacji

- posiada zadania własne, zakreś celów odrębny od władz państwowych(brak hierarchicznego podporządkowania )

- funkcje samorządowe były funkcjami pełnionymi honorowo(Bezpłatnie)

Autonomia- odrębność, niezależność, samorzado o wielkich kompetencjach. Szczególny status danego regionu państwa. Autonomie były nadawane konstytucyjnie lub w drodze ustaw wyjątkowych.

1.Autonomia Galicyjska(1861-1918)

Sejm krajowy pochodził z wyborów powszechnych(nierównych)

- miał prawo wydawać akty wykonawcze w celu wykonywania ustaw krajowych.

2.Wielkie Księstwo Poznańskie(1815-1848-powstało na kongresie Wiedeńskim<j. Polski urzędowy>)

-Urząd Polskiego Namiestnika(Antoni Radziwił)- charakter reprezentacyjny

-Jednoizbowy sejm prowincjonalny-uprawnienia z dziedziny ustawodawczej(dużo szersze kompetencje niż sejm krajowy w Galicji)

-Pruski nadprezydent prowincji

Po powstaniu listopadowym nastąpiło zmniejszenie autonomi WK Poznańskiego, zlikwidowano urząd Polskiego Namiestnika a językiem urzędowym stał się niemiecki

3.Wolne Miasto Kraków(1815-1846)- powstało w oparciu o postanowienia Kongresu Wiedeńskiego.

-Pozostawało pod protektoratem wszystkich państw zaborczych

-Posiadało własną konstytucje z 1815r.

-Jednoizbowe zgromadzenie reprezentantów-wł. Ustawodawcza(ustalali budżet, wybierali senatorów)

-Senat Wolnego Miasta- wł. Wykonawcza(posiadał inicjatywe ustawodawczą.

1833- ograniczenie autonomii- ograniczenie kompetencji senatu i zgromadzenia reprezentantów.

4.Królestwo Polskie(1815-1864)

-Namiestnik

-Rada Stanu

-Sejm

W 1864 całkowicie utraciło swoją autonomie.

Wiek XI-XII - początki tworzenia się osad miejskich

XIII- początki lokowania miast na prawie Niemieckim- wprowadzono jednolite struktury dla całej europy.

Wprowadzenie lokalizacji na prawie Niemieckim normowało:

-Strukture zawodową ludności

-Strukture przestrzenną i formy zabudowy

-Struktury fortyfikacyjne

-Odrębność prawnego położenia budowli miejskich

-Rozwoj gospodarczy co poprowadziło do złotego wieku<XVI>

Podstawą ustrojową miasta był dokument lokacyjny.

Dokument lokacyjny wydawał książe bądź pan feudalny(miasta książęce i prywatne)

Pan feudalny aby móc wydać dokument lokacyjny musiał mieć zgode monarchy.

Dokument lokacyjny wydawany był na ręce zasadźcy(dziedziczy wójt ktory stał na czele miasta, był wasalem osoby wydającej dekret lokacyjny)-sciągał podatki, podlegała mu osobista konna służba wojskowa, przygotowywał fortyfikacje, pobierał 1/6 czynszów i 1/3 kar sądowych. Posiadał grunty pod miastem, ktore były zwolnione od czynszu.

Nowo stworzone miasta składały się z :

-Polaków(rdzennych mieszkańców)- początkowo stosowano prawo Polskie, poźniej rownierz niemieckie

-Mieszkańców napływowych- stosowano co do nich prawo niemieckie.

Dokument lokacyjny zawierał:

-nadanie przywileju wójtowi

-warunki wykonywania rzemiosła

-nadawał mieszczanom grunty poza miastem i rozkładał obowiązki

-określał ziemie orne i pastwiska należące do miasta

-nadawał prawo targu

Lata wolnizny- lata na zagospodarowanie się, adaptacje mieszczan, co porwadziło do zniesienia dla nich opłat.

-Miasto Kraków założył Bolesław Wstydliwy- książe Kakowa i Sandomierza

-B.Wstydliwy zrzekł się władzy zwierzchniej nad miastem

-Dokładnie określono ziemie rolne dla miasta

-Zakaz wcielania ludności wiejskiej do ludności miasta(obywatelstwo miasta było dziedziczne)

Pierwsze reformy zmieniające forme miast datuje się na pierwszą połowę XVI wieku. Dopuszczono do władzy publicznej pospulstwo

Do rozpoczęcia sejmu wielkiego w koronie było 1414 miast.

Kraków-10 tys ludności

Gdańsk-50 tys ludności

Warszawa- 120 tys ludności

Jest to stan ludności przed rozpoczęciem sejmu wielkiego.

Stan polskich miast w połowie XVIII wieku był marny. Wynikało to z dużego ucisku ludności miejskiej ze strony króla i właścicieli prywatnych.

1764- rozpoczęto pierwsze reformy w miastach królewskich(okres reform ustrojowo- społecznych)

Sejm konwokacyjny-zmiany, reformy ustrojowo-społeczne , podjęto problem naprawy miast królewskich, utworzenia komisji dobrego porządku.

1765-komisja porządkowa dla Warszawy

1768- utworzenie komisji dla większych miast królewskich

W skład komisji wchodziło od 6 do 14 członków powołanych z okolicznej szlachty(na czele senator, w skład wchodził starosta)

Komisje Dobrego Porządku

-mialy uporządkować miasta

-budowa domów, ulic itp

-rewizja finansów miejskich

-rozwój handlu i rzemiosła

-reorganizacja władzy miejskiej

Sejm wielki uchwalił 4 ustawy odnośnie organizacji i funkcjonowania miast. Samorząd miejski był samorządem dwu szczeblowym. Wyrożniano zgromadzenia uchwalające i komitety wykonawcze.

Zgromadzenie uchwalające:

-w miastach mniejszych jedno zgromadzenie ogolne z wszystkimi posesjonatami

-w większych miastach wyróżniano cyrkóły.Wydziały miejskie- do każdego wydziału wyznaczano określoną liczbe miast

Komitety wykonacze- fukncja reprezentacyjna

-wybierane z wyborów co 2 lata

-zarząd mniejszych miast powierzano magistratom(wójt i 4 radnych)

-zarząd większyc miast powierzano magistratom(prezydent, wiceprezydent i tyle radnych ile cyrkół)

Ustawa o miastach królerwskich:

ART I

-miasta królewskie otrzymły wolność

-mieszczanie otrzymali zagospodarowane przez siebie tereny na własność

-każde miasto którego dokumenty lokacyjne straciło a nie dowiedzie że je posiadało, może sie o nie starać ponownie.

-wydanie przywilejów lokalnych miastom ktore ich jeszcze nie posiadały

-gdy na gruntach królewskich powstała by osada na kształt miasta, dostanie ona dokument lokacyjny

-dziedzice miast prywatnych będą mogli w swoich miastach zastosować prawa wynikające z tej ustawy

-dla wszystkich miast królewskich wprowadzone są te same prawa

-wszyscy obywatele miasta tak szlachta jak i miejskiego pochodzenia zobowiązani są do przestrzegania prawa.

-każdy wolny obywatel ma prawo osiedlić się w mieście

-zrównano uprawnienia mieszczan i szlachty(szlachta ma prawo zająć się handlem)

-mieszczanie otrzymali organy uchwalające i wykonujące

-pełnie praw wyborczych mieli tylko posesjonaci. Zakaz łączenia urzędów

ART II

-mieszczanom nadalo przywilej mowiący że żaden mieszczanin nie może zostać pozbawiony wolności bez zgody sądu(neminen captivabimus, nisi jure victum)

-plenipotentem może być osoba niekarana i tylko takta ktora wcześniej piastowała jakiś urząd.Uprawnienia-prawo zasiadania w dwoch komisjach sejmowych i asesorii

-w sprawach dotyczących miast i handlu, plenipotenci mają głoś stanowczy, w innych głos doradczy.

-plenipotenci mogli uczestniczych w izbie poselskiej w dyskusji o wsi i miastach(głos doradczy)

Mieszczanin mógł ubiegać się o nobilitacje szlachecką

-mieszczanin miał prawou ubiegać się na sejmie walnym o nadanie szlachectwa

-sejm decydował komu nadać szlachectwo sposród osob ktore były nominowane

Warunki ubiegania się o nobilitacje szlachecką:

-plenipotenci po 2 letniej pracy w rzędach(komisjach rządowych)

-mieszczanie ktorzy dosłużyli się określonych godności wojskowych

-mieszczanie ktorzy z dóbr ziemskich opłacają podatek 10 grosza<najmniej 200zł>

-mieszczanie pełniący funkcje obrońcy sądowego

Sejmiki szlacheckie(ziemskie)

Prototypem sejmików ziemskich były wiece dzielnicowe powstałe w okresie rozbicia dzielnicowego. Wzrost znaczenia sejmików ziemskich przypada na połowe wieku XV i wzrost znaczenia szlachty.

Sejmiki najwczesniej rozwineły sie w Wielkopolsce. W Małopolsce sej,miki powstały w latach 90 XV wieku. Król zwoływał takze sejmiki prowincjonalne z ktorych wykształciła sie izba poselska(1493). Powstanie izby poselskiej przekształciły sejmiki w organy zarzadu danej ziemi (1 sejmij- 1 województwo). W poczatkach XVI wieku w całym kraju było ok 70 sejmików. W sejmikach miała prawo uczestniczyc cała szlachta.

Rodzaje sejmików:

1.Sejmiki przedsejmowe-wybór szlachtydo izby poselskiej.

Zwoływane przez wojewode na polecenie Króla w obecnosci legata królewskiego. Zebranie musiało wysłychac legacji królewskiej(o co prosi król), wybór posłów na sejm, sporzadzenie spisanej isntrukcji poselskiej. Instrukcje poselskie- stanowisko danego sejmiku co do rzadan królewskich. Instrukcje poselskie z pełna moca- zawierały stanowisko sejmiku ale dawały posłowi mozliwosc podjecia suwerennej decyzji(do polowy XVI w.) Instrukcje bezwzglednie obowiazujace- poseł musiał postepowac scisle z instrukcjami sejmiku( Dezorganizowało to prace sejmu). Dopiero reformy z połowy wieku XVIII zabroniły zaprzysiezania insturkcji poselskich. Jezeli poseł nie wypełnił instrukcji , mogło to spowodowac brak ponownego wyboru na posła lub nawet kare smierci.

2.Sejmiki posejmowe(relacyjne)-słuchano relacji posłów z obrad sejmu walnego. Miały za zadanie uchwalic akty wykonawcze do konstytucji sejomowych. Wczesniej trzeba było dokonac redakcji postanowien.

3.Sejmiki elekcyjne- wybierały kandydatów na sadowe urzedy ziemskie. Z posród tych kandydatów Król nominował urzedników.

4.Sejmiki deputackie(1788r.)- wybierały deputatów do trybunału karnego. Zbierały sie raz w roku.

5.Sejmiki kapturowe-tylko w okresie bezkrólewia. Wybór sedziów do sadów kapturowych i sprawowanie ogolnego porzadku w danym województwie. Sady kapturowe sądziły w najważniejszych sprawach w okresie bezkrólewia.

XVII\XVIII w.- wzrost znaczenia sejmików ziemskich, uzurpowały sobie one prawo do ustalania podatków itp. W tym czasie sejmikami rządzili magnaci.

1690r.- odebrano szlachcie główne prawa do głosowania na sejmikach ziemskich(nie dotyczyło uczestnictwa w obradach.

W połowie wieku XVII powstał sejmik gospodarczy- zajmował się sprawami dotyczącymi handlu i gospodarki danego województwa.

W połowie wieku XVII zaczęto odraczać obrady

Połowa wieku XVII- okres władzy sejmików ziemskich.

1717- odebrano sejmikom prawa do podejmowania dezycji w sprawach skarbowych(częściowo) i wojskowych(całkowicie)

Do momętu uchwalenia ustawy o sejmikach, na sejmikach istaniał wielki chaos. Wynikało yo z braku ustanowienia porządku obrad ani regulaminu obrad.

Ustawa o sejmikach:

- w każdym województwie miało być jedno miasto i jedno miejsce na sejmik

- w wypadku zniszczenia miasta komisja powiatowa informuje straż królewską o tym, a oni powiadamiają króla który następnie określa nowe miejsce obrad w swoim uniwersale.

- określa termin obrad sejmików elekcyjnych

- obrady zaczynały sie o 9 i trwały do 15, chyba że szlachta jednogłośnie zgodziła się na przedłużenie obrad do następnego dnia.

-prawo uczestnictwa i głosowania na sejmiku mieli:

*wszyscy dziedziczni szlachcice opłacający podatek(posesjonaci) a także synowie szlacheccy tych posesjonatów

*dzierżawcy dóbr

Prawa głosu na sejmikach nie mieli:

- szlachta ktora nie miała 18 lat

- szlachcic na którym ciążył skazujący wyrok prawny, nawet nie prawomocny

Kandydatem do elekcji może być:

-szlacha wojskowa na służbie

- szlachta płacąca podatki

- cenzus wieku 21 lat

- trzeba było pełnić funkcje publiczną

- trzeba było być obecnym na sejmikach

Scartabellat- instytucja niepełnego szlachectwa

Królestwo Polskie-1815(na mocy kongresu wiedeńskiego)

-Pierwszy okres(1815-1830)- do powstania autonomiczne królestwo

Posiadało konstytucje oktrojowaną przez cara Aleksandra I

Na mocy tej konstytucji królestwo zostało połączone unią z Rosją, a każdy car Rosji miał być jednocześnie królem Królestwa Polskiego.

1827- Koronacja Cara na króla Polski

Oba państwa miały wspólną polityke zagraniczną. Prowadził ją car. Tron był dziedziczny co normowało ustawodastwo Cara Rosyjskiego. Król posiadał inicjatywe ustawodawczą po przez Rade Stanu, pełnił pełną kontrole nad ministrami i parlamentem. Posiadał władzę wykonawczą. Konstytucja zawierała stary porządek społeczny(brak zniesienia podziału stanowego).

1864-uwłaszczenie chłopów przez cara Aleksandra II.Ustawa o organizacji gmin wiejskich w królestwie polskim.

-Przyczyny

1.Włościanie otrzymali prawo do posiadania ziemi. W związku z czym szlachta miala otrzymać odszkodowania.

2.Gminy wiejskie w Polsce mogły być stylizowane na gminy wiejskie w Cesarstwie Rosyjskim.

-Zakres obowiązywania:

1.tylko obszary wiejskie

2.gminy małe miały składać się z wiosek, kolonii, folwarków

Administracje interesów gminnych i grodowych stanowiły zebrania gminne

W zebraniach gminnych zabraniano uczestniczyć:

1.Osobom z wyrokiem sądowym pod dozorem policji

2.Osobom pozbawionych szczególnych praw i przywilejów.

Na Administracje gminy składały się:

1.Zebranie Gminy

2.Wójt Gminy(jeden na gmine)

3.Sołtysi

4.Sąd Gminny

Przewodniczącym zebrań gminy był Wójt

Kompetencje Wójta:

-utrzymanie w gminie porządku i bezpieczeństwa publicznego

-egzekwowanie orzeczeń sądowych

-pilnował porządku zebrań

-ściągał podatki

-władza administracyjna(w zakresie aktów stanu cywilnego)

Sołtys był organem wykonawczym decyzji Wójta(Pomocnik Wójta)

Samorząd miejski Wielkiego Księsywa Poznańskiego

Samorząd gminny.

Ustawa z 3 lipca 1891r.- regulująca sprawy wschodnich prowincji państwa. Gmine tworzyła pojedyncza wieś bez względu na jej obszar. Pozostawiono oddzielność obszaru dworskiego na którym to włąściciel sprawował administracje giminną na własny koszt i bez udziału mieszkańców. Mieszkańcy gminy dzielili się na:

1.Mieszkańców przynależnych do gminy-wszyscy stali mieszkańcy gminy, ponoszący wobec niej ciężary ale posiadający prawo do obejmowania urzędów.

2.Członków gminy-pełnoletni, posiadający dom lub gospodarstwo mieszkańcy gminy któży uiszczali stosowne opłaty.Bycie członkiem gminy uprawniało do czynnego i biernego prawa wyborczego.Prawo wyborcze nie było ani powszechne ani równe. Jakość głosu zależała od majątku lub wysokosci uiszczanych podatków.W zgromadzeniu gminnym 2/3 musiało posiadać nieruchomości.

Organy gminne.

W gminie liczącej powyżej 40 członków wszyscy stanowią organ uchwałodawczy jako zgromadzenie gminy. Z posród zgromadzenia wybierano sołtysa i 2 ławników któży byli pomocnikami sołtysa.

W większych gminach powoływano rade gminy na okres 6 lat składającą sie z 6 osób. Ta rada gminy wybierała sołtysa i ławników.Kadencja sołtysa i ławników trwała 6 lat. Wybór sołtysa musiał być zatwierdzony przez staroste powiatowego.

Kompetencje:

1.Własne-Mieściły się w pojęciu samorządowego zadministrowania swoimi sprawami.

2.Kompetencje przekazane z zakresu administracji państwowej- wykonywał sie sołtys.

Nadzór nad gminami sprawowały wydziały powiatowe i starostowie.

Kompetencje:

1.Wydziały powiatowe:

-zatwierdzanie istotniejszych ustaw w dziedzinie majątkowej

-prawo kontrolowania aktów prawnych gminy pod kątem ich legalności i celowości.

2.Starostowie

-kontrola legalności działania organów gminy.

Związki gminne:

Ustawa z 1911 roku- gminy mogą łączyć się ze sobą, a także z obszarami dworskimi a nawet z miastami w tak zwane związki celowe o charakterze pobliczno prawnym.

Galicja.

Samorząd gminny regulowała ustawa (ogólnopaństwowa kodyfikacja gminna) z 1862 roku. Na podstawie tej kodyfikacji sejm krajowy w roku 1866 uchwalił szczegółową ustawe o gminach i obszarach dworskich. Ta organizacja przetrwała do końca XIX wieku. Według przepisów z 1862 roku, każda wieś ukształtowana historycznie i niezależnie od swej wielkości, stanowiła gmine. Z terytoriów gmin wyłączono obszary dworskie. Ustawa przewidywała możliwość włączania obszarów dworskich do gmin.Mieszkańcy i przynależność. Obowiązek przynależność do gminy. Nazywano to prawem swojszczyzny. W danej gminie podstawową grupe stanowili należący do niej mieszkańcy. Przynależność do danej gminy uzyskowało sie ze względu na miejsce urodzenia. Przynależność do gminy mogły nadawać organy gminne. Skutkiem przynależności było prawo zamieszkiwania jak i prawo rządania pomocy(materialnej) w przypadku ubóstwa. Mieszkańcy nie przynależący:

-uczestnicy gminy- osoby które w tej że gminie posiadały nieruchomości, przedsiebiorstwa, wykonywały jakiś zawód i opłacały podatki bezpośrednie.

-obcy- wszyscy inni.

W każdej gminie wyróżniano jeszcze obywateli lub członków. Tytuł ten nadawała gmina zawsze odrębną decyzją tylko obywatelą austryjackim, tylko meżczyznom któży ukończyli 24 rok życia.

Organy:

-organami gminy były:

1.Rada Gminy- organ uchwałodawczy i nadzorczy. W jego skład wchodziło od 8 do 36 członków.Czynne prawo wyborcze posiadali jedynie mieszkańcy przynależni i uszczestnicy połacający określony podatek. Prawo wyborcze bez względu na podtaki miały osoby z tzw. Cenzusy inteligenckiego(duchowni, urzędnicy) Prawo wyborcze nie było prawem powszechnym. Osoby posiadające prawo wyborcze podzielono z uwagi na wysokość opłacabych podatków(powstały koła wyborcze, wybierano tam 1/3 członków rady gminy)

2.Zwierzchność Gminna- organ nadzorujący i wykonawczy. W skład tego organu wchodził naczelnik gminy i 2 tzn. Przysiężnych. Członków zwierzchności wybierała rada gminy spośród swoich członków. Naczelnik(wójt) przewodził jednocześnie radzie gminy. Naczelnik miał wiele jednoosobowych decyzji nadzorczych. Sprawował faktyczny zarząd gminy pod nadzorem rady. Kadencja rady gminy i zwierzchności wyniosła 3 lata a od 1884- 6 lat.

Kompetencje:

1.Własne:

-zakres działaniałań które bezpośrednio tyczyły się społeczności gminnej , które mogły być załatwiane za pomocą własnych środków.

-zarządzanie majątkiem gminy, ustalanie budżetu i podatków

-sprawy dróg gminnych,bezpieczeństwa i padzoru nad porzadkiem publicznym.

-organizacja targów w gminie.

-kontrola szkolnictwa

-funkcjonowanie zakładów opieki społecznej

-jedynym organem decyzyjnym była Rada Gminy

2.Kompetencje przekazane z zakresu administracji państwowej:

-współdziałanie w procedurze wyborczej do organów reprezentacyjnych wszystkich szczebli.

-realizowanie prawa swojszczyzny

-czynności z zakres realizowania prawa cywilnego, spraw meldunkowych, ściągania podatków, poboró do wojska, porządku publicznego.

-decyzja należała jednoosobowo do Naczelnika Gminy- wykonywał polecenia starostów.

Konsekwencją takiego rozdziału kompetencji gminy było również rozdzielenie funkcji kontrolnych nad organami gminy.

Nadzór nad gminą w zakresie spraw własnych-samorządy wyższego stopnia, wydziały powiatowe lub wydział krajowy.

Nadzór w zakresie spraw przekazanych z zakresu adm. Państwowej- władza państwowa(prawo badania decyzji w zakresie zadań własnych, tylko pod kątem zgodności tych decyzji z prawem, nie miał prawa badać celowości tych decyzji)

Zasada samodzielności we własnym zakresie działania- samorządowe organy wyższe mogły kontrolować działania gmin pod względem legalności i celowości(np. Sprawy majątkowe)

W zakresie spraw przekazanych, Naczelnik gminy podlegał osobistej odpowiedzialności przed starostą.Organizacja nadzoru nad działalnością gminy w konsekwencji oznaczała bardzo dużą ingerencję władz rządowych na samorząd gminny. Kazdy obywatel miał prawo zaskarżyc decyzje organów gminy, która to decyzja naruszyła by jego prawa, do władzy wyższej.

Organizacja samorządów po odzyskaniu niepodległości do roku 1933

I.Samorząd terytorialny- podstawy prawne i organizacja

Po powstaniu niepodległej Polski na jej terenach funkcjonowały różne organy samorządu(powiatowego, wojewódzkiego), na szczeblu miejskim i wiejskim.Różnice między poszczególnymi dzielnicami w kwestii samorzadu terytorialnego były znaczne.

1933r.- ustawa scaleniowa- zakończyła okres rozbieżności samorządów.

Przebudowę rozpoczęto od terenów byłego Królestwa Polskiego.Dekret z 27.11.1918 o Radach Gminnych obowiązujący obok ukazu z 1964 regulował samorząd.

1.Obejmował zebrania Gminne- ustawodastwo, Rada Gminna-władza wykonawcza, Wójt-władza wykonawcza i zarządzanie.

2.Gmina zbiorowa(nawet kilkanaście miejscowości)

3.Prawo udziału w zebraniach Gminnych- wszyscy powyżej 21 roku życia i zamieszkujący gmine co najmniej 6 miesięcy.

4.Rada Gminy-Wójt i 12 członków wybranych przez zebanie Gminne na 3 lata.

5.Wójt-tylko osoba powyżej 25 roku życia.

6.Kompetencje Wójta- zarząd nad bierzącymi sprawami gminy, wykonywanie woli Rady Gminy.

7.Zadania:

-Zlecone z zakresu adm. Państwowej- w zakresie bezpieczeństwa publicznego

-Poszczególne wsie tworzyły tzw. Gromady Wiejskie->Organy: Zebrania Wykonawcze.

-Nadzór nad samorządami gminnymi:

I Instancja-starosta i wydział powiatowy

II Instancja- wydział wojewódzki

II.Samorząd Miejski:

1.Zupełnie nowe zasady

2.Podstawy Prawne- 13.12.1918- dekret o wyborach Rad Miejskich, 04.02.1918- dekret o samorządzie miejskim.

3.Organy:

-Rada Miejska-uchwałodawczo-kontrolny

-Magistraty-wykonawcze

4.Kompetencje własne:

-wszystkie sprawy związane z bieżącą działanością gminy

5.Wyróżniano kompetencje z zakresu administracji państwowej.

6.Szeroka kontrola i nadzór państwowy nad samorządem, istaniała możliwość rozwiązania Rady Miejskiej i powstania tzw.Komisaryjnych(???) Przełożonych.

7.Gmina Miejska:

a)Magistrat tzw. Miast wydzielonych-stanowiących osobny powiatowy samorząd(Prezydenci)

b)Członkami Gmin Miejskich mogli być obtwatele stale mieszkający w gminie od co najmniej 6 miesięcy.

c)Czynne prawo wyborcze od 21 roku życia, bierne od 25 roku życia.

d)Cenzus wykształcenia

e)Mandat Radnego- wydawany na 3 lata, liczba danych zależala od ilości mieszkańców( od 12 do 120 w Warszawie)

f)Nadzór nad samorządem miast niewydzielonych sprawowali starostowie i wydziały powiatowe w I instancji. W II instancji Wojewodowie

g)Miasta wydzielone:

I instancji- wojewodowie

II instancji- wydziały wojewódzkie oraz minister spraw wewnętrznych.

III.Samorzad Powiatowy

Na ziemiach byłego Królestwa Polskiego- podobny jak samorząd miejski.

1. 15.12.1918-dekret o tymczasowej ordynacji wyborczej do sejmoków powiatowych

2. 4.02.1918- dekret o tymczasowej ordynacji powiatowej.

3.Rozróżniano 2 rodzaje powiatów:

-ziemskie-gminy wiejskie i miasta nie wydzielone

-miejskie-miasta wydzielone ponad 25tys. Mieszkańców

4.Organy ziemskiego samorządu powiatowego:

a)Sejmiki

-kompetencje uchwałodawcze i kontrolujące.

-po dwóch przedstawicieli każdej gminy wiejskiej i od 2 do 5 przedstawicieli Rad Miejskich

-3 letnia kadencja

-członkowie pełnili funkcje honorowo(nie otrzymywali wynagrodzenia)

-zatwierdzanie budżetu, zaciąganie pożyczek, uchwalanie podatków, wybór członków wydziału powiatowego

-przewodniczący-starosta-równierz na czele wydziału powiatowego.

b)Wydział Powiatowy

-organ wykonawczy

-6 członków

-wybierany przez Sejmiki spośród mieszkańców powiatu

-przygotowywał projekty uchwał mające wejść pod obrady sejmiku

c)Przewodniczący Wydziału Powiatowego

-podejmował decyzje ze wszystkich sprawach w których nie wymagano uchwał sejmiku

-przewodniczący starosta:wykonywanie uchwał,zatrudnianie urzędników, decyzje w sprawach nie cierpiących zwłoki, prawo protestu przeciwko uchwale Wydziału Powiatowego

Nadzór nad samorządem powiatowym:

I-wojewoda przy udziale Wydziału wojewódzkiego

II- minister spraw wewnętrznych- nawet prawo rozwiązania sejmiku i wydziału.

Samorząd w Województwach Kresowych:

-Wołyńskie

-Część Białostockiego

-Nowogrodzkie

Rozciągnięto tu moc obowiązywania dekretów Królestwa Polskiego.

Galicja

1.Urzymano moc ustawy gminnej oraz ordynacji z 12.08.1866r.

2.Funkcjonowały tam:gminy jednostkowe obejmujące pojedyncze wioski

3.Organy samorządowe:Rady Gminne, Zwierzchności Gminne z Naczelnikiem na czele.

4.Przy wyborach do Rad, dzielono wyborców według kryterium podatkowego, na 3 kurie wybierające jednakową liczbe radnych

5.Decyzje Polskiej Komisji Likwidacyjnej- wprowadzono czwartą kurie- ludność nie płacącą podatków, bez wykształcenia. 23.11.1918

6.Zlikwidowano liczne obszary dworskie-upowszechnienie struktur samorządu na wsi.

Samorzad Miejski

1.Przepisy z lat 1866-1896

2.1918-pewne zmiany-rozszerzono prawo wyborcze o osoby nie płacące podatków

3.Kadencja Rad Miejskich-6 lat

4.Organ wykonawczy-Burmistrz, w większych miastach utrzymano magistraty.

5.Oddzielne statuty- Lwów i Kraków-Miasta wydzielone z powiatów(Prezydenci i wiceprezydenci). Rady Miejskie: Lwów-100, Kraków- 103

Samorząd Powiatowy

1.Utrzymano w mocy ustawę z 12.08.1866 o reprezentacji powiatowej.

2.Rada Powiatowa-26 członków wybieranych systemem kurialnym

3.Wydziały Powiatowe- na czele tylko wybierany przez Radę Powiatową Prezes tzw. Marszałek Powiatu.

4.Nadzór:

-wojewoda

-wydział wojewódzki przy pomocy starosty, który był zobowiązany do wstrzymywania nielegalnych uchwał.

5. 31.01.1920:-Tymczasowy Wydział Samorządowy:

-przewodniczący(wojewoda) oraz 6 członków i 3 zastępców wybieranych przez sejm ustawodawczy.

-organiczone kompetencje

-sprawowanie nadzoru nad samorządami niższych szczebli wraz z wojewodą.

Dzielnica Pruska.

1.Początkowo nadal opierał się na przepisach zaborczych.

Samorząd wiejski:

1.Podział na gminy i obszary dworskie

2.organy:

-Uchwałodawcze-Zgromadzenie Gminne(mniejsze gminy), Rady Gminne(większe gminy)

3.Wykonawcze-Zarządy Gminy- sołtys i ławnicy

4.Wybory do Rady Gminy- od 1820 r. Powszechne, równe, tajne, bezpośrednie i proporcjonalne. Kadencja trwała 3 lata.

5.Obszary dworskie-nie podlegały organom samorządu.

6.Nadzór nad samorządami gminnymi i obszarami dworskimi:

I instancji- starostowie

II instancji- organy wojewódzkie

Samorząd miejski:

1.Ustawa z 30.05.1853 roku(modyfikowana-Komisariat Naczelnej Rady Ludowej z 1919 r. A następnie przez Ministra byłej dzielnicy Pruskiej)

2.Rada Miejska i Zarządu Miejskie(???)-Magistraty

3.Zmieniono system Kurialny

4.Czynne prawo wyborcze od 21 roku życia, bierne od 25 roku życia

5.Kadencja Rady Miejskiej-4 lata

6.Funkcjonowanie ustroju uproszczonego-tzw. System burmistrzowski

7.Miasta mniejsze-Burmistrz przewodniczący Rady Miejskiej(6 osób), brak magistratury(kompetencje przejmował burmistrz) Do pomocy burmistrz miał 3 ławników.

Samorzad powiatowy:

1.Opierał się początkowo na pruskich ordynacjach z 12.12.1830 roku i 13.12.1872 roku. Uzupełniono je następnie zarządzeniami ministra byłej dzielnicy Pruskiej z 12.08.1921 roku.

2.W myśl tych przepisów w województwach: poznańskim i pomorskim organami zostały

-Sejmik Powiatowy

-Wydział Powiatowy

-Starosta

3.Był zbliżony do samorządu w Królestwie Polskim

Samorzad wojewódzki

1.W Galicji i Królestwie Polskim nie utworzono

2.Rozporządzenie Ministra byłej dzielnicy Pruskiej z 12.08.1821 roku powołało organy samorządu wojewódzkiego

-Sejmik Wojewódzki-charakter uchwałodawczy i kontrolujący, wybierany przez Rady Powiatowe i Rady Miast wydzielonych z Powiatu, wyłaniał Marszałka, a taże własne organy wykonawcze, wydział wojewódzki i staroste krajowego.

-Wydział Wojewódzki-Przewodniczący + Zastępca+ Starosta Krajowy+ 12 Członków

-Starosta Krajowy- Reprezentował Samorząd Wojewódzki, wykonywał uchwały, przełożony wszyskich urzędników samorządu wojewódzkiego.

Nadzór nad samorządem:

I instancji- wojewoda

II instancji- minister spraw wewnętrznych.

---