ZATRUCIA ACETAMINOFENEM
Acetaminofen (N-acetyl-p-aminofenol, N-acetyl p-aminophenol - APAP, paracetamol) jest najczęstszą przyczyną zatruć zgłaszanych do Amerykańskiego Stowarzyszenia Ośrodków Kontroli Zatruć. Wiele preparatów zawierających APAP zawiera też inne substancje, jak opiaty, salicylany czy środki przeciwhistaminowe. Zatrucie APAP-em może doprowadzić do płacikowej martwicy wątroby. U dorosłych potencjalnie hepatotoksyczna jest dawka większa niż 140 mg/kg m.c. (lub > 7,5 g dla przeciętnej osoby dorosłej). Przewlekły alkoholizm zwiększa wrażliwość wątroby na toksyczne działanie leku. Dodatkowymi czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu martwicy są złe odżywianie, niewydolność nerek i przewlekła niewydolność krążeniowo-oddechowa.
APAP osiÄ…ga szczytowe stężenie we krwi po ok. 30-120 min od zażycia dawki terapeutycznej. Jego stężenie we krwi mierzone miÄ™dzy 4 a 24 godz. po jednorazowym przedawkowaniu jest dobrym wskaźnikiem możliwoÅ›ci uszkodzenia wÄ…troby. Z tego powodu opracowano nomogram pozwalajÄ…cy na ocenÄ™ prawdopodobieÅ„stwa dziaÅ‚ania hepatotoksycznego i na ukierunkowanie terapii. Stężenia leku badane w ciÄ…gu 4 godz. od zażycia nie sÄ… użyteczne klinicznie. Pacjenci, których wskaźniki mieszczÄ… siÄ™ w strefie „możliwa hepatotoksyczność", wymagajÄ… leczenia N-acetylocysteinÄ… (NAC) (patrz ryc. 7.7.1).
Wywiad
U większości pacjentów zatrucie jest w początkowym okresie bezobjawowe. Jeśli pacjent zażył preparat złożony, objawy mogą być związane z toksycznością innych składników. Przyjęcie znacznej ilości leku często prowadzi do nudności i wymiotów, a u chorych zgłaszających się po pomoc w kilka godzin po przyjęciu leku mogło już dojść do ujawnienia się objawów niewydolności wątroby lub nerek. Hepatotoksyczne działanie pojawia się jednak zwykle po upływie 24-36 godz. od spożycia nadmiernej dawki.
Badanie fizykalne
Uwaga: Badanie kliniczne pacjentów, którzy zażyli toksyczne dawki APAP-u, często nie ujawnia żadnych zmian.
Głowa, oczy, uszy, nos i gardło. Może wystąpić zażółcenie twardówek.
Jama brzuszna. Zbadać granice wątroby i jej wrażliwość na głęboką palpację.
Skóra. U pacjentów zgłaszających się po dłuższym czasie od zażycia środka mogą występować objawy różnie nasilonej żółtaczki.
Badania diagnostyczne
Stężenie APAP-u w surowicy. Badanie powinno być zlecane rutynowo u wszystkich pacjentów, którzy przedawkowali ten lek, zwÅ‚aszcza, że czÄ™sto zatajajÄ… oni rzeczywistÄ… spożytÄ… dawkÄ™. Wyniki sÄ… najbardziej miarodajne, jeÅ›li badanie przeprowadza siÄ™ w 4 godz. po zażyciu, mogÄ… też być wtedy odniesione do normogramu w celu okreÅ›lenia prawdopodobieÅ„stwa hepatotoksycznoÅ›ci. JeÅ›li nie zna siÄ™ czasu spożycia, należy zebrać wywiad od rodziny lub przyjaciół chorego i wybrać najbardziej pesymistyczny scenariusz. Nowe, reklamowane jako „teraz bardziej skuteczne" preparaty przeciwbólowe o przedÅ‚użonym dziaÅ‚aniu wymagajÄ… ponownej oceny stężenia leku w surowicy po 4 godz. od wstÄ™pnego badania. Oba pomiary powinny być odniesione do nomogramu i porównane ze sobÄ….
Biochemia. Należy monitorować stężenia elektrolitów i funkcję nerek, oznaczyć aktywność enzymów wątrobowych w surowicy i dynamikę jej zmian.
PT. Czas protrombinowy jest najczulszym wskaźnikiem funkcji wątroby i powinien być oznaczany regularnie.
Nomogram Rumacka-Matthewa pomocny w ocenie zatrucia acetaminofenem.
Leczenie
Terapia podtrzymująca nie różni się od terapii wdrażanej we wszystkich przypadkach zatruć. Płukanie żołądka jest zasadne, jeśli można je wykonać nie później niż w 1 godz. od zażycia nadmiernej dawki leku. Należy podać jedną dawkę węgla aktywowanego (1 g/kg m.c.).
W cztery godziny po spożyciu leku należy pobrać krew i oznaczyć stężenie leku w surowicy. Jeśli wynik mieści się w nomogramie w granicach lub powyżej strefy zagrażającej uszkodzeniem wątroby, trzeba podać N-acetylocysteinę (NAC). NAC działa jak glutation i unieczynnia hepatotoksyczne metabolity. Badania wykazały, że jest skuteczna w zapobieganiu hepatotoksyczności, jeśli terapię rozpoczyna się przed upływem 24 godz., a ostatnio sugeruje się również jej skuteczność w leczeniu już rozwiniętej martwicy wątroby.
NAC podaje się w doustnej dawce nasycającej 140 mg/kg m.c., a następnie co 4 godz. dawkę 70 mg/kg m.c., maksymalnie 17 razy. Jeśli stężenie APAP-u jest nieznane lub jeśli pacjent zgłosił się po upływie znacznego czasu od zażycia leku, zaleca się podanie empiryczne, zwłaszcza jeśli podejrzewa się przyjęcie dawki przekraczającej 140 mg/kg m.c. Jeśli pacjent wymiotował po podaniu dawki nasycającej, należy podać lek przeciwwymiotny, np. metoklopramid (do 2 mg/kg m.c. i.v. w 50 ml soli fizjologicznej w ciągu 15 min) lub ondansetron (Zofran) (do 32 mg w 50 ml roztworu 5% glukozy przez 15 min) w wystarczająco wysokich dawkach i ponowić dawkę NAC. Podanie węgla aktywowanego przed NAC nie ma większego znaczenia, ponieważ dawka wstępna NAC (dość duża) jest wystarczająca. Pacjenci nie współpracujący lub nietolerujący zapachu leku mogą go otrzymać przez sondę żołądkową. Obecnie trwają badania nad dożylną postacią NAC. W przypadkach nagłych można doustną postać środka ostrożnie podać dożylnie w formie roztworu 3% w 5% glukozie w co najmniej 1-godzinnej infuzji.
Kryteria hospitalizacji
Wszyscy pacjenci, którzy wymagają podania NAC, powinni być przyjęci do szpitala.
1
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
ZATRUCIA MR
ZATRUCIA SALICYLANAMI MR
ZATRUCIA ALKOHOLAMI MR
ZATRUCIA TLENKIEM WĘGLA MR
ZATRUCIA ÅšRODKAMI NASENNYMI MR
ZATRUCIA OPIOIDAMI MR
OGÓLNE ZASADY LECZENIA OSTRYCH ZATRUĆ
AALS hipotermia, prawie utopiony, porażenie prądem, zatrucia
ZATRUCIA(1)
Zatrucia 13
Zatrucia odtrutki
Zatrucia pierwsza pomoc(1)
ZATRUCIA ZASADY POSTĘPOWANIA
Med Czyn Rat1 Ostre zatrucia Materialy
ZATRUCIA (2) 5
MR prezentacja
więcej podobnych podstron