ZATRUCIA - POSTĘPOWANIE WSTĘPNE I TERAPIA PODTRZYMUJĄCA

Wywiad

Odpowiednie postępowanie w przypadkach zatruć wymaga właściwej oceny toksycznego wpływu substancji egzogennych oraz wiedzy o rodzaju użytego środka, jego farmakokinetyce i działaniu na organizm. Należy określić, czy zatrucie nastąpiło drogą oddechową, przezskórnie, przezgałkowo, doustnie czy dożylnie. Jeśli pacjent nie może lub nie chce udzielić informacji, pyta­nie trzeba skierować do rodziny, przyjaciół lub osób udzielających pierw­szej pomocy. Cenne jest zdobycie pustych fiolek czy pojemników po zaży­tym środku. Ważne dla właściwego rozpoznania i leczenia są informacje o: (1) nazwie, ilości, czasie zażycia środka i drodze jego przyjęcia, (2) subiek­tywnych i obiektywnych objawach, które pojawiły się po jego zażyciu, (3) ilości i rodzaju leków przyjmowanych stale przez pacjenta, (4) wcześ­niejszych przypadkach nadużywania leków, (5) towarzyszących zatruciu urazach, (6) ewentualnej ciąży.

Badanie fizykalne

Stan ogólny. Obserwować pobudzenie, osłupienie pacjenta i ocenić poziom jego świadomości.

Ocena czynności życiowych. Zmierzyć temperaturę w odbycie (zapewnie­nie właściwej temperatury centralnej), a także tętno, ciśnienie tętnicze, częstość oddechów.

Skóra. Sprawdzić, czy pacjent nie jest zaczerwieniony, blady, siny. Szukać ewentualnych śladów wkłuć jako dowodu na dożylne przyjmowanie leków.

Głowa, oczy, uszy, nos i gardło. Ocenić, czy są obecne objawy urazu głowy (krwawienie z ucha, wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego, ob­jaw Battle'a). Zbadać źrenice, ich szerokość, reaktywność i symetrię. Obserwować ewentualne objawy niedrożności dróg oddechowych i po­drażnienia gardła. Ocenić odruch gardłowy (ochrona dróg oddechowych przed zachłyśnięciem).

Szyja. Zbadać objawy oponowe, powiększenie tarczycy, ewentualne trzesz­czenia.

Układ oddechowy. Zwrócić uwagę na symetryczność szmerów oddecho­wych (odma), obecność rzężeń, trzeszczeń i świstów.

Jama brzuszna. Ocenić obecność perystaltyki, zbadać wielkość narządów jamy brzusznej.

Badanie neurologiczne. Ocenić stopień śpiączki lub pobudzenia. Zbadać pod kątem ruchowych lub czuciowych deficytów neurologicznych.

Charakterystyczne objawy zatruć

Nadciśnienie z tachykardią. Amfetamina, bretylium, kokaina, efedrym, epinefryna, pseudoefedryna, zespół odstawienia alkoholu i leków na­sennych, lewodopa, inhibitory MAO, marihuana, fencyklidyna, leki przeciwhistaminowe, LSD, policykliczne leki przeciwdepresyjne, środ­ki przeciwpsychotyczne, nikotyna, pestycydy fosforoorganiczne.

Nadciśnienie z tętnem normalnym lub zwolnionym. Klonidyna, epinefry­na, ergotamina, fenylpropanolamina.

Niedociśnienie z bradykardią. Barbiturany, benzodiazepiny, klonidyna, tetrahydrozolina, (β-blokery, blokery kanału wapniowego, cyjanki, leki przeciwdepresyjne, digoksyna, fluor, nikotyna, opioidy, pestycydy fos­foroorganiczne, propoksyfen, sympatykolityczne leki przeciwnadciśnie­niowe.

Niedociśnienie z tachykardią. Tlenek węgla, cyjanki, cykliczne leki prze­ciwdepresyjne, teofilina, żelazo, nitroprusydek sodu, nitraty, fenotiazy­na, hydralazyna, interakcja disulfirametanol, kofeina, terbutalina, orcy­prenalina, leki przeciwpsychotyczne, kolchicyna, arszenik, grzyby za­wierające amatoksyny, rośliny trujące.

Tachypnoe. Salicylany, pentachlorofenol, kompensacja oddechowa kwasicy metabolicznej, tlenek węgla, cyjanek, siarkowodór, amfetamina, koka­ina, teofilina.

Depresja oddechowa. Leki przeciwpsychotyczne, chlorowane roztwory węglowodorów, klonidyna, cykliczne leki przeciwdepresyjne, etanol, barbiturany, benzodiazepiny, opioidy, jad kiełbasiany, ukąszenie węży jadowitych, leki blokujące przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, nikoty­na, pestycydy fosforoorganiczne, strychnina, tetrodoksyna.

Hipertermia. Amoksapina, amfetamina, LSD, leki antycholinergiczne, prze­ciwhistaminowe, cykliczne przeciwdepresyjne, kokaina, inhibitory MAO, fencyklidyna, pentachlorofenol, hormony tarczycy, zespół odsta­wienia etanolu, barbituranów lub benzodiazepin, salicylany, opary poli­merów przemysłowych.

Hipotermia. Etanol, barbiturany, benzodiazepiny, alkohol izopropylowy, opioidy, fenotiazyny, cykliczne leki przeciwdepresyjne.

Napady padaczkopodobne. Amfetamina, amoksapina, leki przeciwpsycho­tyczne, leki przeciwhistaminowe, (β-blokery, kwas borny, kamfora, ko­kaina, chlorowane roztwory węglowodorów, insektycydy, cykutotoksy­na, cytryniany, tlenek węgla, cyjanki, karbamazepina, cykliczne leki przeciwdepresyjne, odstawienie etanolu, barbituranów lub benzodiaze­pin, fencyklidyna, fenylpropanolamina, fenotiazyny, teofilina, dietylo­tryptamina, glikol etylenowy, fluor izoniazyd, ołów lit, lidokaina, rtęć, petydyna, fenol, fenylbutazon, nikotyna, niesteroidowe leki przeciw­zapalne, propoksyfen, salicylany, strychnina, pestycydy fosforoorga­niczne.

Osłabienie siły mięśniowej. Bar, jad kiełbasiany, ukąszenie węży jadowi­tych, opary benzyny, magnez, rtęć, nikotyna, pestycydy fosforoorganiczne mięczaki paraliżujące, rozpuszczalniki węglowodorów, tal, to­luen.

Rozszerzenie źrenic. Amfetamina, atropina, leki przeciwhistaminowe, kofeina, kokaina, dopamina, LSD, inhibitory MAO, metanol, nikotyna, glutetymid, cykliczne leki przeciwdepresyjne.

Zwężenie źrenic. Barbiturany, klonidyna, etanol, alkohol izopropylowy, nikotyna, opioidy, organofosfatydy, fencyklidyna, fenotiazyna, tetrahy­drozolina, triazolam.

Oczopląs. Barbiturany, karbamazepina, etanol, glikol etylenowy, lit, organofosfatydy, fenytoina, fencyklidyna.

Woń. Zapach acetonu lub ketonów - chloroform, alkohol izopropylowy; kwaśny zapach gruszek - paraaldehyd, wodzian chloralu; zapach gorz­kich migdałów - cyjanek; zapach marchewki - cykutotoksyna; zapach czosnku - arszenik, dwumetylosulfotlenek, organofosfatydy, fosfor, se­len, tal; zapach środków przeciwmolowych - naftalina, paradichloro­benzen; zapach starzęśli (Gaultheria precumbens) - salicylan metylu.

Hipokaliemia. Bar, β-adrenergiki, kofeina, epinefryna, teofilina, toluen. Hiperkaliemia. a-adrenergiki, β-blokery, glikozydy naparstnicy, oleander . (Nerium oleander), fluor, lit.

Kwasica metaboliczna z luką anionową. Acetylen, alkohol benzylowy, (β­-adrenergiki, kwas borny, kofeina, tlenek węgla, adrenalina, etanol, gli­. kol etylenowy, formaldehyd, siarkowodór, ibuprofen, żelazo, izoniazyd, metanol, metylfenidat, salicylany, teofilina.

Luka osmolalna. Aceton, etanol, eter etylowy, glikol etylenowy, alkohol izopropylowy, mannitol, metanol, glikol propylenowy, trichloroetan.

Badania diagnostyczne

Badania laboratoryjne. Cukier, elektrolity, mocznik, kreatynina - te bada­nia pozwalają ocenić lukę anionową i osmolalność surowicy.

Gazometria. Jest ważna dla oceny stanu równowagi kwasowo-zasadowej oraz obecności karboksyhemoglobiny (CoHb) i methemoglobiny. Nale­ży pamiętać, że stężenie karboksyhemoglobiny i methemoglobiny jest takie samo w krwi tętniczej i żylnej i źe decyzja o ewentualnej intubacji tchawicy opiera się na przesłankach klinicznych, a nie wynikach gazo­metru. Pulsoksymetr nie pozwala ocenić poziomu karboksy- ani methe­moglobiny.

RTG. Zdjęcia rentgenowskie mogą być pomocne w lokalizowaniu np. poł­kniętych baterii lub pakietów z narkotykami u przemytników. Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej ujawnia następujące środki: wodzian chlo­ralu, wapń, metale ciężkie, jodki, żelazo, środki psychotropowe, leki w osłonkach.

Stężenia leków. Celowana analiza stężeń leków powinna być zlecana po uprzednim ukierunkowanym badaniu klinicznym. Terapia w niektó­rych przypadkach jest ściśle uzależniona od stężenia trucizny. Dotyczy to: acetaminofenu, aspiryny, karboksyhemoglobiny, digoksyny, glikolu etylenowego, żelaza, litu, metanolu, methemoglobiny, cholinesterazy czerwonokrwinkowej (w przypadku pestycydów fosforoorganicznych), teofiliny, ołowiu, kadmu, rtęci i arszeniku. Aspiryna i acetaminofen powinno się oznaczać rutynown w każdym przypadku nadużycia leków, ponieważ wstępne objawy zatrucia mogą być niecharakterystyczne. W pozostałych przypadkach monitorowanie stężenia leków nie jest nie­zbędne, a leczenie zależy od parametrów klinicznych pacjenta.

Leczenie

Postępowanie należy rozpocząć od zabezpieczenia drożności dróg oddecho­wych, zapewnienia odpowiedniej wentylacji i natlenienia, podtrzymania sta­nu krążenia odpowiednio do wieku pacjenta w celu zapobieżenia hipoper­fuzji tkanek.

Trzeba też przerwać ekspozycję na czynniki szkodliwe i powstrzymać dalszą absorpcję trucizny przez dekontaminację. Miejscowe płukanie solą fizjologiczną lub wodą odnosi skutek w przypadku wchłaniania trucizny przez skórę, gałkę oczną, błonę śluzową jamy ustnej. Woda jest prze­ciwwskazana przy kontakcie z metalicznym sodem lub litem. Jeśli natomiast przyczyną zatrucia było wdychanie gazów lub oparów, należy usu­nąć pacjenta ze skażonego terenu, rozluźnić odzież i podać tlen do oddy­chania.

W zatruciach drogą doustną należy podać węgiel aktywowany (1 g/kg masy ciała) i 70% sorbitol (2 ml/kg m.c.). Węgla aktywowanego nie powin­no się używać w przypadku doustnego spożycia środków żrących, jest, bo­wiem wtedy mało skuteczny, a może utrudniać ewentualne badanie endo­skopowe. Dawki należy powtarzać w zależności od stanu pacjenta, a także rodzaju użytego środka (np. preparaty o opóźnionym wchłanianiu). Nie wolno podawać wielokrotnych dawek środka przeczyszczajdcego, jeżeli sto­suje się kolejne dawki węgla aktywowanego. Przeciwwskazaniem do użycia sorbitolu jest uraz brzucha, mechaniczna niedrożność jelit, niedrożność porażenna. Po podaniu sorbitolu należy monitorować stężenia potasu i ma­gnezu. Płukanie żołądka można przeprowadzić przed podaniem węgla akty­wowanego, jeśli spożycie środka nastąpiło nie wcześniej niż 1 godz. przed przyjęciem i jeśli drogi oddechowe są odpowiednio zabezpieczone. W wa­runkach szpitalnych nie podaje się ipekakuany jako środka wymiotnego.

Zasady wykonywania płukania żołądka u dorosłych:

• Pamiętać o ochronie dróg oddechowych (intubacja u pacjentów nieprzytomnych).

• Położyć pacjenta na lewym boku z głową przechyloną w dół.

• Założyć zgłębnik żołądkowy odpowiedniej grubości, pamiętać o sprawdzeniu prawidłowego położenia.

• Połączyć sondę z lejkiem (może to być cylinder 60 ml strzykawki) i podawać porcje 200 ml roztworu (węgiel aktywowany z wodą w stosunku 1: 1).

Innym sposobem wykonywania dekontaminacji przewodu pokarmowe­go jest płukanie jelit. Wykonuje się je podając roztwór wieloelektrolitowy polietylenu glikolu z szybkością 2 1/godz. przez usta lub zgłębnik żołąd­kowy, aż do uzyskania wypływu przejrzystej treści przez odbyt. Płukanie jelit jest szczególnie zalecane, gdy spożycie środka nastąpiło wcześniej niż 1-2 godz. przed podjęciem czynności ratowniczych, gdy wiemy o znacznym przekroczeniu dopuszczalnych dawek, gdy spożyty został środek o opóźnio­nym wchłanianiu (np. teofilina, lit, chlorek potasu) lub żelazo i w przypadku połknięcia pakietów z narkotykami.

Należy przyspieszyć eliminację trucizny. Węgiel aktywowany daje dobre rezultaty w przypadku niemal wszystkich środków doustnych oprócz etano­lu, glikolu etylenowego, metanolu, litu, środków żrących i żelaza. Wymu­szona diureza jest nieskuteczna, ponieważ usuwanie trucizn przez nerki zwykle nie zależy od ilości wydzielanego moczu. Ważne jest zadbanie o prawidłową objętość krwi krążącej. Trzeba pamiętać, że doustne podanie znacznych ilości hiperosmotycznego roztworu sorbitolu może doprowadzić do wydzielenia 3-4l płynu do światła jelit i wywołać względną hipowole­mię. Celowane wiązanie jonów opiera się na zasadzie, że substancje roz­puszczalne w wodzie przechodzą przez błony komórkowe łatwiej w stanie niezjonizowanym. Zakwaszanie moczu nie jest wskazane, ale zalkalizowa­nie go przez dożylne podanie roztworu dwuwęglanu sodu w ilości 1­-1,5 mEq/kg m.c. jednocześnie z wlewem kroplowym 100 mEq bikarbona­tu, 20 mEq KCl w 1000 ml roztworu przyspiesza wydalanie salicylanów, fenylbutazonu, fenobarbitalu i izoniazydu. Istotne jest też uzupełnienie, po­tasu, bowiem ułatwia alkalizację moczu, którego pH (regularnie mierzone) powinno być większe od 7,5.

Należy dążyć do stosowania eliminacji pozaustrojowej. Hemodializa eli­minuje związki bromu, kwas borny, wodzian chloralu, etanol, glikol etyle­nowy, alkohol izopropylowy, lit, metanol i kwas salicylowy. Hemoperfuzja eliminuje karbamazepinę, chloramfenikol, fenytoinę, wodzian chloralu, glu­tetymid, metakwalon, metotreksat, metylofenobarbital, dikwat, parakwat, pentobarbital, fenobarbital, podofilinę (żywica Podophylum pelatum), teofi­linę i digohsynę związaną z fragmentem Fab komplementu.

Antidota, zasady ich podawania i dawki przedstawione zostały w tabeli 7.1.1.

Kryteria hospitalizacji

Wszyscy pacjenci, którzy nie reagują na terapię lub, którzy przyjęli środki o możliwym opóźnionym działaniu, powinni być przyjęci do szpitala i jeśli to możliwe, znaleźć się pod opieką lekarza toksykologa.

Najczęściej stosowane antidota

Środki	Zastosowanie	Sposób podawania (u osób dorosłych)
Węgiel aktywowany	Wiąże i unieczynnia wiele substancji toksycznych; używany w płukaniu żołądka i jelit	6 g doustnie, co 24 godz.
Antivenin, surowica poliwalentna (Wyeth)	Ukąszenie węży	5-8 ampułek w mało groźnych ukończeniach, 8-12 w średnio groźnych, 12-30 w bardzo groźnych; 1 ampułka, co 15-20 minut
Antivenin (MSD)	Ukąszenie pająka Czarna Wdowa (bradyarytmia)
Atropina	Inhibitory cholinesterazy, pestycydy fosforoorganiczne (malation, paratiom), środki cholinergiczne (neostygmina, pilokarpina, metacholina), niektóre grzyby	1-2 mg w wolnej iniekcji dożylnej, aż do uzyskania pożądanego efektu (normalizacja tętna, rozszerzenie źrenic, suchość w ustach)
Antybotulina	Zatrucia jadem kiełbasianym	Dawkowanie specyficzne (zgodnie z zaleceniami Ośrodka Ostrych Zatruć)
Chlorek wapnia	Blokery kanału wapniowego, kwas fluorowodorowy, fluorki, glikol etylenowy	1 g w 5 min infuzji dożylnej z ciągłym monitorowaniem akcji serca; dawka może być powtórzona w razie bezpośredniego zagrożenia życia; po podaniu 3 dawek skontrolować stężenie wapnia w surowicy; może być konieczne równoczesne podanie magnezu
EDAT (wersenian)	Miedź, cynk, ołów, kadm	25 mg/kg m.c, co 8 godz. i.v.
Glukonian wapnia	Oparzenia kwasem fluorowodorowym, ukiszenia pająków	Nastrzyknięcie miejsca oparzonego 0,5 ml 10% roztworu/cm^2 podskórnie, może być podany dotętniczo w 4 godz. pompie jako 10 ml 10% roztworu w 50 ml płynu infuzyjnego
Mieszanka: azotan amylu, azotan sodu, tiosiarczan sodu	Cyjanki (cyjanek potasu, kwas cyjanowodo rowy, amigdalina, nitroprusydek sodu)	Otworzyć opakowanie z azotanem amylu i podsunąć pod nos pacjenta; podać 10 ml 3% roztworu azotanu sodu i.v. przez 2-4 min, a następnie 12,5 g tiosiarczanu sodu w wolnej infuzji
Deferoksamina (Desferal)	Żelazo (zatrucie ostre i przewlekłe)	50 mg/kg m.c. domięśniowo co 6-8 godz. (do 2 g) aż do ustąpienia czerwonej barwy moczu; jeśli pacjent ma niskie ciśnienie tętnicze - 15 mg/kg m.c./godz. w wolnej infuzji dożylnej; może wywołać spadek ciśnienia i wysypkę
50% wodny roztwór dekstrozy	Środki hipoglikemizujące (pacjenci z zaburzeniami świadomości)	25 g i.v., jeśli jest reakcja lub stężenie glukozy < 60 mg%, można dawkę powtórzyć i rozpocząć podaż dożylni 10% glukozy
Fragmenty przeciwciał specyficznych przeciwko digoksynie	Glikozydy naparstnicy	Liczba ampułek = liczba mg zażytej digoksyny/0,6; jeśli nie zna się ilości przyjętego leku, a występuje groźne dla życia arytmie, trzeba podać 10-20 ampułek dożylnie; jeśli znane jest stężenie digoksyny w surowicy krwi pacjenta, wtedy liczba ampułek = stężenie leku [ng/ml] X 5,6 x masa ciała [kg]/600
Dimerkaprol (BAL)	Arszenik, złoto, rtęć, ołów	Arszenik: 3-5 mg/kg m.c. domięśniowo, co 4 godz., aż do ustąpienia objawów ze strony układu pokarmowego; ołów: 3-5 mg/kg m.c. domięśniowo, co 4 godz. przez 2 dni, później 4 mg/kg m.c. co 12 godz. przez 7 dni; rtęć: 3-5 mg/kg m.c. domięśniowo co 4 godz. przez dwa dni, później 3 mg/kg m.c. co 8 godz. przez 2 dni, a przez kolejne 7 dni 3 mg/kg m.c. co 12 godz.
DMSA	Ołów, arszenik rtęć	10 mg/kg m.c. co 8 godz. przez 5 dni
Difenhydramina	Fenotiazyny, haloperidol, tioksantyny	50 mg domięśniowo lub dożylnie, aż do ustąpienia dystonii
Etanol	Metanol, glikol etylenowy	Dawka wstępna 1 g/kg m.c. roztworu 10% i.v. w wolnej infuzji, następnie infuzja ciągła 130 mg/kg m.c./godz.; u pacjentów dializowanych: 250-300 mg/kg c./godz.; lkoholicy mogą wymagać iększych dawek
Flumazenil (Anexate)	Benzodiazepiny	0,2 mg i.v., można powtarzać co 5-10 min do dawki maksymalnej 1mg
Kwas folinowy, kwas foliowy	Alkohol metylowy, metotrexat	Kwas folinowy 1 mg/kg m.c. do dawki aksymalnej 50 mg i.v., następnie kwas foliowy 1 mg/kg m.c. co 4 godz. i.v. do dawki 50 mg
Glukagon	Przedawkowanie insuliny, doustnych leków hipoglikemicznych, β-blokerów, antagonistów wapnia	1-4 mg w wolnej infuzji dożylnej; dawkę można powtórzyć
Glukoza	Insulina, doustne leki hipoglikemiczne	25 g 50% glukozy i.v., powtórzyć w zależności od stężenia glukozy
Korzeń wymiotnicy(ipekakuana) w syropie	Prowokuje wymioty	30 ml doustnie lub przez sondę żołądkowa, następnie 300 ml płynu; można powtórzyć po 30 min, jeśli nie wystąpił efekt wymiotny
Błękit metylenowy	Methemoglobinemia (stężenie methemoglobiny > 20%)	1-2 mg/kg m.c. i.v. (0,2 ml/kg m.c. roztworu 1 %)
4-methylpyrazol (środek w trakcie badań)	Metanol, glikol etylenowy	15 mg/kg m.c. doustnie, później 10 mg/kg m.c. co 12 godz. aż do uzyska­nia nieoznaczalnych stę­żeń trucizn
N-acetylocysteina	acetaminofen	Dawka wstępna: 140mg/kg m.c. doustnie, następnie 70 mg/kg m.c. co 4 godz; maksymalnie 17 dawek
Nalmefene (Revex)	opioid	0,5 mg i.v.; można powtarzać co 2-5 min do dawki maksymalnej 1,5 mg
Nalokson	Przedawkowanie opiaidów i kronidyny	2 mg i.m. lub i.v., można podawać do dawki maksymalnej 10-20 mg; niektóre opioidy (propoksyfen, meperidin, kodeina) wymagają większych dawek; jeśli jest odpowiedź, dawki mogą być powtarzane i.v. co 1 godz. do całkowitego ustąpienia objawów zatrucia.
Nikotynamid	Środki gryzoniobójcze	500 mg i.m. lub w wolnej infuzji i.v., następnie 100-200 mg i.m. lub i.v. co 4 godz.; maksymalnie przez 2 doby.
Tlen hiperbaryczny	Tlenek węgla, cyjanek, siarkowodór	Stosować najwyższe możliwe stężenie; jeśli pacjent oddycha spontanicznie, podać 100% tlen przez maskę bezzwrotną; jeśli pacjent jest wentylowany mechanicznie, użyć 100% tlenu.
D-penicylamina	Miedź, ołów, rtęć, arszenik.	0,75-1,5 g/dzień; dawka dzienna nie powinna przekraczać 2 g; duża częstość występowania objawów ubocznych (gorączka, wysypka, supresja szyjna, proteinuria)
Fizostygnina	Leki antycholinergiczne, trójcykliczne przeciwdepresyjne	0,5 mg w wolnej infuzji dożylnej jako dawka testowa, nastepnie maksymalnie 1,5 mg i.v. przez 5 minut do dawki całkowitej 2 mg; nie podawać rutynowo - mogą wystąpić napady padaczkopodobne; wskazania: tachykardia nadkomorowa z niedociśnieniem, drgawki i arytmia nie reagujące na typowe postępowanie, skrajne pobudzenie lub delirium.
Glikol polietylenowy	Płukanie jelit	2 l/godz p.o. lub przez zgłębnik żołądkowy, podawać aż do uzyskania przejrzystej treści z odbytu; wskazania: zatrucia dające późne objawy (1-2 godz po spożyciu środka), przyjęcie środków o późnym uwalnianiu, zatrucie Fe.
Obidoksym (Toksobidin, Toxogonin)	Pestycydy fosforoorganiczne	25-50 mg/kg m.c. do dawki maksymalnej 2 g i.m.; najskuteczniejszy do 24h od zatrucia, często stosuje się równocześnie z atropiną
Siarczan protaminy	Heparyna	1 mg neutralizuje 100 j. heparyny; dawka maksymalna: 50 mg w wolnej infuzji dożylnej przez 5 minut
Chlorowodorek pirydoksyny	Glikol etylenowy, izoniazydy, grzyby zawierające monometylhydrazynę	Zatrucia glikolem: 100 mg dziennie i.v.; zatrucia izoniazydem: 1 g/g zażytego środka do dawki maksymalnej 5g i.v.
5% roztwór dwuwęglanu sodu	Salicylany, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, fenobarbital	2 mEq/kg m.c. w wolnej infuzji dożylnej, nastepnie wlew ciągły w 500ml 5% glukozy; dążyć do uzyskania pH krwi tętniczej 7,5-7,55 i pH moczu 8-9
Sorbitol	Środki przeczyszczające, tabletki słodzące, roztwór węgla aktywowanego	1g/kg m.c. p.o. lub przez zgłębnik żołądkowy; przedawkowanie może wywołać biegunkę
Chlorowodorek triaminy	Niedobór tiaminy, glikol etylenowy	100mg i.m. lub wolno i.v.; koniecznie podać alkoholikom i pacjentom przewlekle niedożywionym
Witamina K	Kumaryna, środki przeciwzakrzepowe	10mg s.c. pod kontrolą czasu protrombinowego

1

---