LECZENIE PROTETYCZNE PERIODONTOPATII
Periodontopatie:
* przedwczesne rozchwianie zebow
* utrata pojedynczych/grup zebow
Leczenie (oslabienie sil poziomych, rownomierne rozlozenie sil na wieksza liczbe zz):
* mechaniczne laczenie zebow w jednolita calosc
* protetyczne uzupelnianie brakow
Sposoby:
* korekta warunkow zgryzowych
* szynowanie zz
* szynowanie z rownoczesnym uzupelnianiem brakow
Korekta warunkow zgryzowych
Jest to likwidacja wezlow urazowych poprzez wybiorcze szlifowanie zz wraz z leczeniem ortopedyczno-protetycznym (uzupelnienia, szyny podwyzszajace zwarcie).
Postepowanie:
* zgryz gleboki spowodowany utrata zz bocznych
wstepne podwyzszenie zwarcia proteza ruchoma nieosiadajaca; w razie dolegliwosci bolowych obnizamy zgryz doginajac klamry lub podwyzszamy dokladajac mase akrylowa; po adaptacji - mosty
* rozlegle braki
protezy ruchome ozebnowo-sluzowkowe zawierajace:
- klamry ciagle lane (rownomierne obciazenie pozostalych zz )
- waskie zz sztuczne
- rozbudowana plytke podstawowa (zmniejszenie nacisku na podloze protezy)
* zgryz gleboki z przodozgryzem
- szyny nakladkowe (brak szyny na M pozwala na uzyskanie kontaktu na tych zz w prawidlowym polozeniu zuchwy, zaklinowanie i stopniowe skracanie szyny do jej calkowitej likwidacji)
- etapowe podwyzszanie zgryzu (mniejsze od szpary spoczynkowej)
Szynowanie zebow
Cele:
* ustalabilizowanie rozchwianych zz
* rozlozenie sil na wieksza ilosc zebow, czyli zmniejszenie wplywu urazu na poszczegolne zz
* zahamowanie wedrowania, przechylania i wysuwania zz
* protetyczne uzupelnienie brakow (odtworzenie pkt stycznych, ochrona brodawek, poprawa higieny i czynnosci)
* zapobieganie parafunkcjom
* czasowe utrzymanie zz o niepewnym rokowaniu
Czynniki:
* stopien rozchwiania zz - na podstawie badania klinicznego
* stopien i rodzaj zaniku wyrostka - na podstawie Rtg; wsk: zanik do 1/2 dlugosci korzenia; rokowanie lepsze w przypadku zaniku poziomego; p/wsk: 3/4 dl i III st
* ustawienie zz w luku
* wiek - jak najwczesniej
* ogolny stan zdrowia
Zasady:
* szyna musi obejmowac zz przednie (ograniczenie ruchow przednio-tylnych) i boczne (ograniczenie ruchow poprzecznych)
* bardziej obciazmy zz mniej rozchwiane (filary pod elementy umocowujace)
* mocowanie w punkcie statycznej rownowagi zz, w okolicy szyjki, aby zapewnic rownomierne dzialanie sil na czesc wydluzona czesc koronowa i skrocona korzeniowa
Typy stabilizacji:
* okrezny (lukowy) - najkorzystniejszy, stosowany w szynach zdejmowanych
* poprzeczny - dotyczy odcinka przedniego, stosowany w szynach stalych
* strzalkowy - dotyczy odc bocznego (jedno- lub obustronny), stosowany w szynach stalych
Podzial:
* tymczasowe/trwale
* zdejmowane/stale
* zewnatrz-/wewnatrzzebowe
Wymagania:
* latwa w wykonaniu
* dokladnie przylegajaca
* dostosowana do zgryzu
* stabilna
* higieniczna
* nieszkodliwa (chem i mech)
* estetyczna
Szyny tymczasowe
Wskazania:
* ostre urazy mechaniczne
* zabiegi chirurgiczne
* okres pooperacyjny
* brak mozliwosci szynowania trwalego
* w czasie oczekiwania na szyne trwala
* u osob z parafunkcjami
* do czasowego utrzymania zle rokujacych zebow
STALE
Wiazania ligaturowe:
wykonywane przez lekarza, bezposrednio w j. ust pacjenta, gl. zz przednie, z drutu stalowego miekkiego 0,2-0,4 mm, wiazanie osemkowe lub petlowe
Szyna Cieszynskiego:
od zebow mocno osadzonych na zz, kolejno petla na szyjce kazdego zeba, odpowiednia ilosc skretow w przestrzeniach m/zebowych; potem zeby rozchwiane - naprzemiennie ponizej i powyzej pkt stycznego.
W celu lepszego utrzymania ligatury i zebow, poprawienia higieny, unikniecia draznienia bl sluzowej zaleca sie dodatkowo pokryc druty masa akrylowa.
Szyna Navotnego:
* fleczer w przestrzenie m/zz od str jezykowej
* umyc, osuszyc
* akryl od str jezykowej, 1/3 od szyjek w przestrzenie m/zz, tak aby przeszedl na pow wargowe, docisnac przez paseczek celuloidowy i lignine do zz
* usunac fleczer, wygladzic, wypolerowac
Szyna Kotzschkego:
* na modelu, z akrylu, obejmuje guzki zz od str podniebiennej/jezykowej pozostawiajac wolna szyjke i pow. sieczna
* opracowac, wypolerowac
* otworki w przestrzeniach m/zz polaczone od str j. ust plytkim rowkiem
* umocowanie w j. ust za pomoca drutu wprowadzonego od str j. ust, skrecone w przedsionku
(+) dokladne wypolerowana, higieniczna
W/w szyny moga byc wykonane:
* z akrylu bezbarwnego (kontrola stanu zz), rozowego, w kolorze zz (estetyka)
* kompozytu np. Evicrol
ZDEJMOWANE
Szyna Goldmana
dwie plyty akrylowe (wewnatrzustna i przedsionkowa) zespolone skrajnie drutem klamrowym; wykonywana w pracowni, czesto bezbarwna, gl. do utrzymania opatrunku po zabiegach chirurgicznych na przyzebiu lub jako unieruchonienie po operacji
Plyty nagryzowe Sveda
Szyny zgryzowe
Epiteza dziaslowa
uzupelnia utracone na skutek choroby czy operacji tkanki przyzebia, unieruchamia zz dzieki zaklinowaniu sztucznych brodawek w przestrzeniach m/zz; moze byc stosowana z innymi szynami; wykonana z masy elastycznej na 1/2 roku, potem konieczna wymiana z powodu odksztalcen
Szyny trwale
Stosowane przy znacznym uszkodzeniu ap. utrzymujacego
STALE (zewnatrz- i wewnatrzzebowe)
Wady:
* Rzadko stosowane, bo trudne w wykonaniu np korona jako filar dla szyny powinna dokladnie przylegac do zeba, odtwarzac pkt styczne, wypuklosci boczne, dostosowana do zgryzu. W przypadku obnazenia korzenia trudno jest spelnic te warunki, stad polecane sa wklady koronowe (mniejszy ubytek tkanek, mozliwosc latwej odbudowy pkt stycznych, latwe w wykonaniu, mozliwosc polaczenia) i k-k
* znaczne szlifowanie zebow, mozliwosc obnazenia i dewitalizacji miazgi
* sprzyjanie powstawaniu prochnicy
* brak mozliwosci naprawy, modyfikacji
Zalety:
* dobre unieruchomienie
* estetyka
* wygoda
Szyna z akrylu lub amalgamatu
materialy te umieszcza sie w przygotowanych zaglebieniach zz przednich (tylko akryl) i bocznych; szyne mozna wzmocnic drutem
Szyna wewnatrzzebowa Split-Lock
do zebow przednich w II i III rozchwiania; na pow jez/podn preparuje sie zaglebienie retencyjne o glebokosci 1-1,5 mm, izoluje podkladem, za pomoca wkretow zebinowych mocuje sie w nim drut ligatury oczkowej i calosc mocuje kompozytem; estetyczne, latwe i szybkie w wykonaniu
Szyna stala nakladkowa zmodyfikowana
szyna lana obejmujaca pow jez/podn zebow przednich az po guzki zebowe umocowana za pomoca kompozytu po uprzednim wytrawieniu szkliwa i dokladnym wypiaskowaniu i wytrawieniu elektrolitycznym pow dozebowej szyny; w celu lepszej adhezji - perforacja nakladki; zalety: dobre unieruchomienie, estetyka, mozliwosc uzupelnienia pojedynczych brakow
Mosty
ZDEJMOWANE lane
Stosowane w uzebieniu pelnym lub przy niewielkich brakach, gdy mamy mozliwosc ustalenia toru wprowadzenia
Budowa:
* elementy podpierajace (ciernie/nakladki/, wypustki) - przenosza pionowe sily zucia na zz zachowane, zapobiegaja osiadaniu szyny
* elementy umocowujace (klamry pojedyncze, zespolowe, ciagle oraz korony teleskopowe)
* luk laczacy (szczeka - podniebienny, poprzeczny, okrezny; zuchwa - podjezykowy)
* zeby uzupelniajace brali
Zalety:
* oszczednosc tkanek
* zachowana fizjologiczna ruchomosci zz
* mozliwosc objecia duzego odcinka uzebienia
* higiena
* latwosc dostepu do zz
* mozliwosc naprawy i modyfikacji
* wykonywane przez technika
Wady:
* traumatyzacja w przypadku czestego zdejmowania/nakladania
* ew. zmiany na bl sluzowej i przyzebiu
* nieestetyczne
Szyna Elbrachta
dwie klamry ciagle (od str j.ust i przedsionka) polaczone poprzecznymi wzmocnieniami w zaglebieniach pow zujacej P, M; zalety: dobre unieruchomienie, nie osiada, mozliwosc uzupelnienia braku), wada: nieestetyczna, stad modyfikacje polegajace na zastapieniu klamry od strony przedsionkowej wypustkami lub nakladkami odchodzacymi od klamry jezykowej i dochodzacymi do brzegow siecznych. Gdy chcemy uzupelnic braki (szyno-proteza) wzmacniamy ja lukiem podjezykowym lub podniebiennym.
Postepowanie kliniczne:
* sanacja j. ust
* usuniecie parafunkcji: wstepna korekta zgryzu
* ew. leczenie p/zapalne, chirurgiczne
* wyciski masa elastyczna
* szyna tymczasowa
* modele - analiza pola, projektowanie, ew przygotowanie pola i ponowne wyciski
* odlanie szyny trwalej (zloto-platyna, srebro-pallad, stal nierdzewna-chrom-kobalt), obrobka
* proba w j. ust (przyleganie, polozenie elem umocowujacych i podpierajacych, zgryz)
* ostateczna obrobka
* oddanie szyny i pouczenie pacjenta
* kontrola za 2-3 dni (komfort, przyleganie, zgryz, higiena)
* kontrola i fluoryzacja co 6 m-cy
Szynowanie z rownoczesnym uzupelnieniem brakow zebow
W przypadku rozleglych brakow stosujemy protezy sluzowkowe:
* rozszerzona plyta podstawowa
* rownomierne obciazenie pozostalych zz: wieksza ilosc klamr, poprawa ksztalty filarow poprzez zastosowanie koron, podpory przedsionkowo-zebowe z akrylu)
* scisle przyleganie plyty do max wypuklosci zz
* skrocenie 2-3 zebow stojacych obok siebie i zespolenie ich za pomoca koron czy mostow
...