1. Źródła dochodów państwa i kierunki wydatków budżetowych.

Budżet państwa - jest planem dochodów i wydatków na dany rok budżetowy, przygotowanym przez władzę wykonawczą i przedstawianym parlamentowi. Budżet państwa jest uchwalany przez parlament w formie ustawy budżetowej.

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych budżet państwa jest planem dochodów i wydatków ora przychodów i rozchodów: organów władzy państwowej, kontroli i ochrony państwa, sądów i trybunałów, administracji rządowej.

ŹRÓDŁA DOCHODÓW PAŃSTWA:

1. Dochody publiczne, które obejmują:

• ustawowe podatki oraz inne świadczenia pieniężne określane daninami publicznymi,

• dochody z mienia, w szczególności z najmu oraz dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze,

• dywidendy od wniesionego kapitału,

• dochody ze sprzedaży rzeczy i praw oraz świadczenia usług przez jednostki sektora finansów publicznych,

• dochody ze sprzedaży praw, z wyłączeniem przychodów ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych operacji finansowych,

• opłaty,

• spadki, zapisy i darowizny pieniężne,

• inne dochody, uzyskane na podstawie odrębnych przepisów, jeżeli są pobierane przez organy finansowane z dochodów publicznych lub przez podległe albo nadzorowane przez te organy jednostki, zaliczane do sektora finansów publicznych.

2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, które nie podlegają zwrotowi.

3. Przychody jednostek organizacyjnych i osób prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych, pochodzące z ich działalności i innych źródeł.

4. Przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego pochodzące z:

• prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego,

• sprzedaży papierów wartościowych oraz innych operacji finansowych,

• spłat pożyczek, udzielonych ze środków publicznych,

• otrzymanych pożyczek i kredytów.

Najczęściej stosowana klasyfikacja dochodów publicznych dzieli je na:

1. dochody bieżące (podatkowe, niepodatkowe)

2. dochody kapitałowe (majątkowe)

Dochody bieżące - obejmują wszelkie wpływy z podatków oraz dochody niepodatkowe, na które głównie składają się składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, wpływy z cła, wpłaty z zysku spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych oraz dochody z tytułu jego udziału w spółkach prawa handlowego i instytucjach finansowych, a także wpłaty z zysku NBP.

Dochody kapitałowe - obejmują dochody ze sprzedaży niefinansowych aktywów kapitałowych, aktywa niematerialne, zapasy, środki trwałe oraz jednokierunkowe transfery ze źródeł pozarządowych przeznaczone na finansowanie wydatków kapitałowych.

2. Rola kapitału zagranicznego w rozwoju gospodarczym Polski.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne odgrywają w polskiej gospodarce ogromną rolę. Bez obcego kapitału o doganianiu krajów wysoko rozwiniętych, takich jak UE, moglibyśmy tylko pomarzyć. BJZ są nośnikami nowych metod i konwencji zarówno w sferze produktów materialnych, jak i usług: handlowych, hotelarskich, prawnych, finansowych, oświatowych, prawnych, lekarskich, itp.

Ważnym obszarem aktywności inwestorów zagranicznych w Polsce jest prywatyzacja gospodarki narodowej. Wzrost liczby przedsiębiorstw będących w całości lub w części własnością kapitału zagranicznego w latach 1995-1997 odegrał istotną rolę w dynamicznym rozwoju polskiej gospodarki, podnoszeniu jej efektywności i międzynarodowej konkurencyjności. Zagraniczni inwestorzy wchodząc do polskich firm wnoszą kapitał, technologię, kwalifikacje, nowoczesne metody zarządzania, organizacji, dystrybucji i marketingu. Ponadto wielu inwestorów zagranicznych udostępnia swoje zagraniczne sieci zbytu. W rezultacie zwiększa się konkurencyjność przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego, a pośrednio konkurencyjność niektórych branż i całej gospodarki polskiej. Pozytywny wpływ kapitału zagranicznego na polską gospodarkę nie ogranicza się bowiem wyłącznie do przedsiębiorstw z udziałem tego kapitału, lecz poprzez efekt odbicia wpływa również na przedsiębiorstwa krajowe. Konieczność sprostania narastającej konkurencji wywołuje w przedsiębiorstwach z kapitałem polskim pozytywne zmiany, pobudza unowocześnienie potencjału produkcyjnego i struktury produkcji, stymuluje wprowadzanie nowych technologii oraz zmian w zarządzaniu i organizacji firmy.

BJZ są efektywnym kanałem transferu nowoczesnych technologii i pobudzania innowacyjności polskiej gospodarki. Najwięcej nowych (nie starszych niż rok) technologii i urządzeń stosują firmy z udziałem kapitału kanadyjskiego, brytyjskiego, austriackiego, amerykańskiego, w takich branżach jak: informatyka (94,1%), wydawnictwo i poligrafia, hotele oraz produkcja maszyn i urządzeń. Nowoczesne technologie podnoszą konkurencyjność towarów produkowanych w Polsce.

Przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym zmieniły polski rynek pracy, powstały nowe możliwości zdobywania wiedzy, zwłaszcza przez młodych, zdolnych ludzi. Wzrosło znaczenie wykształcenia, kwalifikacji i niezbędne jest ich stałe podnoszenie. Nowoczesne zarządzanie zasobami ludzkimi w takich firmach z kapitałem zagranicznym jak: Siemens, General Motors, Isuzu, United Biscuits, Thomson Multi Media, ABB, sprawia, że firmy te znacznie efektywniej wykorzystują zatrudnionych niż przedsiębiorstwa z kapitałem wyłącznie krajowym.

Wpływ inwestycji zagranicznych sprzyja ożywieniu regionów zacofanych, tworzeniu nowych konkurencyjnych miejsc pracy, a więc w rezultacie bezrobociu, gdyż każdy milion dolarów inwestycji tworzy około 3 tysiące dodatkowych miejsc pracy.

BJZ zawdzięczamy w ostatnich latach 40% wzrost gospodarczy. Poza tym zagraniczni inwestorzy aktywnie angażują się w życie i rozwój lokalnych społeczności, wspomagają szkoły, szpitale i finansują rozwój infrastruktury.

Z analizy danych statystycznych, sporządzonych na podstawie dokumentów celnych SAD, wynika, że spółki z udziałem kapitału zagranicznego odgrywają niezwykle ważną rolę w obrotach handlowych Polski. Dane te ilustrują wyższą skłonność do eksportu spółek z kapitałem zagranicznym niż przedsiębiorstw z kapitałem wyłącznie polskim. W 1996 r. firmy zagraniczne działające w Polsce wyeksportowały towary o wartości 17,4% większej niż w 1995 r., gdy w polskich firmach eksport wzrósł tylko o 1,1%. Równocześnie wzrósł z 18% w 1994 r. do 38,1% w 1996 r., a w latach 1997-1998 z 43% do 49%. Oznacza to, że obcy kapitał był i nadal jest motorem polskiego eksportu. Podejmowanie współpracy z firmami zachodnimi jest skutecznym sposobem wejścia na rynki Unii i rozwijanie procesu integracji na poziomie przedsiębiorstw.

Nie ma jednak nic za darmo. Bezdyskusyjnym korzyściom towarzyszą również i zagrożenia. Negatywne skutki obecności kapitału obcego w polskiej gospodarce przejawiają się głównie we wzroście importu, a tym samym pogłębianiu deficytu handlowego i płatniczego. Zagraniczny kapitał osłabia motywację do powiększania krajowych oszczędności i pozyskiwania wewnętrznych źródeł kapitału.

Niejednokrotnie zagraniczni przedsiębiorcy dopuszczają się oszustw, np. wykazując fikcyjne straty. Praktyka ta nie jest oczywiście wyłączną specjalnością obcych inwestorów, ci jednak dysponują wyjątkową ku temu sposobnością w postaci tzw. cen transferowych. Cały proces polega na zawyżaniu cen środków produkcji sprowadzanych z centrali lub z filii koncernu w innych krajach mających niższe podatki. Importując drogie komponenty spółka-córka w Polsce odnotowuje straty, zaś zyski koncernu dokonującego tak opłacalnego, bo drogiego eksportu opodatkowane są łagodniej niż u nas i cała firma czerpie korzyści. W 1998 r. tylko połowa spółek wykazała zysk brutto.

3. Ekonomiczne i społeczne następstwa integrowania się Polski z Unią Europejską.

EKONOMICZNE

1. Wzrost gospodarczy (mierzony, np. zmianami PKB). Członkostwo stwarza szansę jego przyśpieszenia i zmniejszania luki ekonomicznej i cywilizacyjnej. Przyrost PKB przełoży się na wzrost indywidualnych dochodów i zmniejszenie luki dzielącej pod tym względem społeczeństwo polskie od społeczności UE.

2. Swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i osób (pracowników). Nieskrępowane przemieszczanie towarów, usług i czynników produkcji będzie odbywało się zgodnie z mechanizmem rynkowym, tj. gdzie ich wykorzystywanie będzie najefektywniejsze. Zwiększy się dostęp do bardzo chłonnego rynku Unii - poszerzenie się rynków zbytu, a co za tym idzie obniżenie kosztów produkcji i wzrost efektywności, a tym samym poprawą konkurencyjności towarów i usług. Przyrost inwestycji, zatrudnienia i dochodów, obniżki cen.

3. Perspektywa stabilności przepisów prawa.

4. Zaostrzenie konkurencji na rynku wewnętrznym, wynikający z otwarcia gospodarki dla wyrobów importowanych z UE. Zmiany struktury produkcji i eliminacja nieefektywnych rodzajów produkcji.

5. Modernizacja wielu dziedzin produkcji w Polsce, co jest warunkiem kontynuowania szybkiego wzrostu gospodarczego.

6. Zwiększenie bezpieczeństwa inwestorów krajowych i zagranicznych, stwarzając większe gwarancje stabilności przepisów polskiej gospodarki. Zmniejszenie ryzyka działania dla inwestorów. Wzrost wiarygodności inwestycyjnej przekłada się na obniżkę kosztów pozyskania kapitału w kraju i za granicą.

7. Zwiększone transfery ze wspólnotowego budżetu.

8. Rozwój technologiczny i naukowy (dostęp do wspólnotowych programów naukowych i finansujących je środków). Łatwiejszy przepływ nowoczesnych technologii.

SPOŁECZNE

1. Zbliżenie Polski do standardów europejskich w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, warunków pracy, świadczeń socjalnych, ochrony zdrowia, poprawy ochrony praw konsumentów.

2. Zmniejszenie zatrucia środowiska naturalnego i spowodowanie spadku wydatków na leczenie chorób wynikających ze skażenia środowiska.

3. Na rynku pracy:

1. czynniki zwiększające zatrudnienie, tj. podnoszenie rynków zbytu, poszerzenie kapitału niezbędnego do finansowania nowych miejsc pracy, przedsięwzięcia infrastrukturalne, swobodny dostęp do rynku pracy UE,

2. czynniki zmniejszająca - wzmożona konkurencja, zastosowanie mniej pracochłonnych technologii.

4. Przepływ osób - znacznie większa możliwość podejmowani pracy w UE, a co za tym idzie wzrost emigracji zarobkowej z Polski.

5. Wzrost bezpieczeństwa Polski. Silniejsza pozycja międzynarodowa.

6. Możliwość współudziału w decyzjach kształtujących zasady i kierunki współpracy w ramach Unii.

W/w korzyści nie są zagwarantowane. Zależą one od wynegocjonowania dobrego kontraktu akcesyjnego, od chęci i zdolności wszystkich podmiotów gospodarczych administracji państw oraz całego społeczeństwa.

ZAGROŻENIA

1. Wzrost konkurencji - co spowoduje zmniejszenie produkcji przez część firm, a nawet pojawienie się bankructw i pewnego wzrostu bezrobocia.

2. Koszty związane z wpłatami do budżetu Unii.

3. Przekazanie władzom wspólnotowym znacznej części usprawnień narodowych, np. w zakresie funkcjonowania polityki, np. handlowej czy rolnej.

4. Formy organizacyjne przedsiębiorstw oraz podstawy prawne ich funkcjonowania

W gospodarce każdego kraju występuje duża różnorodność przedsiębiorstw, różniących się pod wieloma względami. Własność przedsiębiorstwa decyduje kto jest kapitałodawcą dla niego, kto ma w związku z tym prawo do korzyści z jego prowadzenia oraz kto ponosi ryzyko finansowe.

Przyjmując za kryterium własność, można przedsiębiorstwa podzielić na następujące grupy:

Przedsiębiorstwa prywatne - to takie przedsiębiorstwo, które nie jest własnością państwa, organów samorządu terytorialnego czy spółdzielni. Może ono należeć do osób fizycznych lub prawnych. Obecnie w Polsce przedsiębiorstwa prywatne możemy podzielić na trzy grupy:

• przedsiębiorstwa powstałe jako prywatne w roku 1989, a więc występujące jeszcze w gospodarce nakazowo-rozdzielczej,

• przedsiębiorstwa powstałe jako prywatne do roku 1990,

• przedsiębiorstwa powstałe jako prywatne po roku 1990.

Przedsiębiorstwo prywatne może być własnością polskich lub zagranicznych osób fizycznych lub prawnych. Przedsiębiorstwo prywatne działa na podstawie ustawy z 19 XI 1999 r. „Prawo działalności gospodarczej” (wcześniej obowiązywała ustawa z 23 XII 1988 r. „o działalności gospodarczej”.

Przedsiębiorstwa państwowe - są w większości własnością Skarb Państwa. Można je podzielić na 2 grupy:

• przedsiębiorstwa działające na podstawie ustawy „o przedsiębiorstwie państwowym” z 25 IX 1981 r. (Dz. U. Nr 18 poz. 122 z 1981 r.) oraz na podstawie ustawy z 25 IX 1981 r. „o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego”,

• przedsiębiorstwa mające formę jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, działające na podstawie przepisów Kodeksu Handlowego.

Przedsiębiorstwa samorządu terytorialnego - są własnością organów samorządu terytorialnego województw, powiatów i gmin, mając osobowość prawną. Obecnie przedsiębiorstwa te szybko zanikają.

Przedsiębiorstwa spółdzielcze - są dobrowolnym i samorządnym zrzeszeniem o nieograniczonej liczbie członków, zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym. Prowadzą działalność gospodarczą kierując się potrzebami zrzeszonych członków. Prowadzenie działalności gospodarczej i uzyskanie nadwyżki finansowej jest tylko drogą do zaspokojenia potrzeb. Spółdzielnie działają na podstawie ustawy z 15 IX 1982 r. „Prawo spółdzielcze”.

Przedsiębiorstwa mieszane - w Polsce występują najczęściej w formie państwowo-prywatne, przy czym właścicielami prywatnymi mogą być osoby fizyczne lub prawne, zarówno polskie jak i zagraniczne.

Biorąc pod uwagę formę przedsiębiorstw możemy wyróżnić:

• przedsiębiorstwa jednoosobowe,

• spółki handlowe: - spółka osobowa: jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna;

- spółka kapitałowa: akcyjna i z o.o.;

5. Wymień konieczne warunki istnienia gospodarki rynkowej, jej cechy i funkcje państwa w tym systemie (na przykładzie Polski).

Gospodarka rynkowa charakteryzuje się dwiema zasadniczymi cechami:

1) dominacją prywatnej własności czynników produkcji oraz

2) rynkową alokacją zasobów gospodarczych.

Gospodarka rynkowa swoją nazwą zawdzięcza przede wszystkim temu, że podstawowym regulatorem i koordynatorem procesów gospodarczych jest rynek. Mówiąc o rynku nie mam na myśli jakiegoś konkretnego rynku, np. rynku produktów lub czynników produkcji (pracy, ziemi, kapitału), lecz rynku jako samoczynnie działającego mechanizmu wpływającego na zachowania (w tym decyzje) podmiotów gospodarczych. Te zachowania przesądzają o alokacji (tzn. rozmieszczeniu i wykorzystaniu) zasobów gospodarczych. Głównym elementem tego mechanizmu są interakcje między cenami i dochodami, z jednej strony, a popytem i podażą różnych dóbr, z drugiej, rzutujące na zawierane przez podmioty gospodarcze transakcje kupna i sprzedaży tych dóbr.

O istnieniu w pełni rozwiniętego rynkowego mechanizmu regulowania gospodarki mówimy, gdy są spełnione ściśle powiązane ze sobą warunki:

• dominacja własności prywatnej i swoboda w zakresie transferu prywatnych praw własności,

• swoboda prowadzenia działalności gospodarczej,

• istnienie sprawnie działających instytucji obsługujących rynek, tj. giełdy, banki, komisje papierów wartościowych, instytucje powiernicze, firmy doradztwa prawnego i inwestycyjnego, fundusze maklerskie, instytucje ubezpieczeniowe,

• integralność rynku, czyli wzajemne uzależnienie się od siebie poszczególnych segmentów rynku, np. rynku pieniężnego i rynku walutowego.

Na rolę rynku jako regulatora procesów gospodarczych składa się szereg bardziej szczegółowych funkcji rynku tj.:

1. rynek dokonuje wyceny różnych dóbr (produktów, usług, zasobów gospodarczych - jest więc instrumentem i zarazem miejscem obiektywnej wyceny dóbr),

2. rynek jest podstawowym źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych - są one niezbędne do podejmowania trafnych decyzji (dostarcza podmiotom najbardziej obiektywnej informacji o cenach i relacjach cen),

3. rynek umożliwia ustalanie się stanów równowagi w gospodarce,

4. rynek jest weryfikatorem społecznej przydatności produkcji i zarazem mechanizmem dostosowania produkcji do potrzeb (chcąc sprzedać swoje produkcji lub usługi, producenci są zmuszeni dostosowywać wielkość i strukturę ich podaży do wielkości i struktury efektywnego popytu).

Na kwestię funkcji rynku można też spojrzeć z innego punktu widzenia. Rynek pełniąc powyższe funkcje jest równocześnie podstawowym mechanizmem rozwiązywania 3 kluczowych problemów każdej gospodarki, tzn.: co, jak i dla kogo produkować?.

ZALETY:

1. tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych,

2. efektywny system motywacyjny,

3. duża innowacyjność gospodarki,

4. dyscyplina finansowa przedsiębiorstw (związana z konkurencją i zasadą samofinansowania działalności gospodarczej),

5. tendencja do samoczynnego ustalania się równowagi rynkowej,

6. duża elastyczność gospodarki,

7. dobre zaopatrzenie sklepów,

8. kraje o rozwiniętej gospodarce rynkowej zapewniają swoim obywatelom najwyższy przeciętny poziom dobrobytu, gwarantując równocześnie najszerszy zakres swobód obywatelskich.

WADY:

1. czynniki ograniczające działanie rynku w praktyce (silna konkurencja),

2. występowanie negatywnych efektów zewnętrznych (zanieczyszczenie środowiska),

3. istnienie tzw. dóbr publicznych,

4. występowanie zjawisk destabilizujących gospodarkę, tj. duże wahania aktywności gospodarczej, bezrobocie, niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych i inflacja, która wywołuje negatywne skutki ekonomiczne oraz sprzyja nasilaniu się negatywnych zjawisk społecznych (poczucie niepewności, konflikty, przestępstwa),

5. tendencja do powstawania dużych, nie zawsze akceptowanych społecznie różnic dochodów i majątku.

7. Scharakteryzuj główne cele polityki gospodarczej w Polsce po wstąpieniu do UE.

EKONOMICZNE

-Wzrost gospodarczy (mierzony, np. zmianami PKB). Członkostwo stwarza szansę jego przyśpieszenia i zmniejszania luki ekonomicznej i cywilizacyjnej. Przyrost PKB przełoży się na wzrost indywidualnych dochodów i zmniejszenie luki dzielącej pod tym względem społeczeństwo polskie od społeczności UE.

-Swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i osób (pracowników). Nieskrępowane przemieszczanie towarów, usług i czynników produkcji będzie odbywało się zgodnie z mechanizmem rynkowym, tj. gdzie ich wykorzystywanie będzie najefektywniejsze. Zwiększy się dostęp do bardzo chłonnego rynku Unii - poszerzenie się rynków zbytu, a co za tym idzie obniżenie kosztów produkcji i wzrost efektywności, a tym samym poprawą konkurencyjności towarów i usług. Przyrost inwestycji, zatrudnienia i dochodów, obniżki cen.

-Perspektywa stabilności przepisów prawa.

-Zaostrzenie konkurencji na rynku wewnętrznym, wynikający z otwarcia gospodarki dla wyrobów importowanych z UE. Zmiany struktury produkcji i eliminacja nieefektywnych rodzajów produkcji.

-Modernizacja wielu dziedzin produkcji w Polsce, co jest warunkiem kontynuowania szybkiego wzrostu gospodarczego.

-Zwiększenie bezpieczeństwa inwestorów krajowych i zagranicznych, stwarzając większe gwarancje stabilności przepisów polskiej gospodarki. Zmniejszenie ryzyka działania dla inwestorów. Wzrost wiarygodności inwestycyjnej przekłada się na obniżkę kosztów pozyskania kapitału w kraju i za granicą.

-Zwiększone transfery ze wspólnotowego budżetu.

-Rozwój technologiczny i naukowy (dostęp do wspólnotowych programów naukowych i finansujących je środków). Łatwiejszy przepływ nowoczesnych technologii.

SPOŁECZNE

-Zbliżenie Polski do standardów europejskich w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, warunków pracy, świadczeń socjalnych, ochrony zdrowia, poprawy ochrony praw konsumentów.

-Zmniejszenie zatrucia środowiska naturalnego i spowodowanie spadku wydatków na leczenie chorób wynikających ze skażenia środowiska.

-Na rynku pracy:

1. czynniki zwiększające zatrudnienie, tj. podnoszenie rynków zbytu, poszerzenie kapitału niezbędnego do finansowania nowych miejsc pracy, przedsięwzięcia infrastrukturalne, swobodny dostęp do rynku pracy UE,

2. czynniki zmniejszająca - wzmożona konkurencja, zastosowanie mniej pracochłonnych technologii.

-Przepływ osób - znacznie większa możliwość podejmowani pracy w UE, a co za tym idzie wzrost emigracji zarobkowej z Polski.

-Wzrost bezpieczeństwa Polski. Silniejsza pozycja międzynarodowa.

-Możliwość współudziału w decyzjach kształtujących zasady i kierunki współpracy w ramach Unii.

W/w korzyści nie są zagwarantowane. Zależą one od wynegocjonowania dobrego kontraktu akcesyjnego, od chęci i zdolności wszystkich podmiotów gospodarczych administracji państw oraz całego społeczeństwa.

9. Podstawowe wskaźniki ekonomiczne i finansowe w analizie i ocenie przedsiębiorstw

ANALIZA EKONOMICZNA - to zespół czynności badawczych dotyczących stanu ekonomicznego badanego podmiotu gospodarczego, jego działalności, wyników rzeczowych i finansowych.

Głównym celem analizy ekonomicznej jest ocena efektywności działania i przygotowanie na tej podstawie informacji służących do podejmowania decyzji gospodarczych zarówno bieżących jak i perspektywistycznych. Analiza ekonomiczna umożliwia także ustalenie pozytywnych zjawisk i nieprawidłowości występujących w danej jednostce oraz ich przyczyn. Zarówno zakres jak i okres objęty analizą może być różny w zależności od potrzeb, dla których jest ona przeprowadzana. Przedmiotem analizy może być wybrany odcinek jak i całokształt działalności jednostki. Kompleksowa analiza działalności obejmuje:

• analizę organizacji i zarządzania,

• analizę ekonomiczno-finansową,

• analizę marketingową,

• analizę przyszłościowych trendów.

Informacje uzyskane w wyniku przeprowadzonych badań i ocen powinny umożliwić wyciągnięcie wniosków.

Podstawowymi źródłami do przeprowadzenia analizy są:

• ewidencja gospodarcza,

• sprawozdawczość rzeczowa (zatrudnienie, fundusz wynagrodzeń, obrót towarowy, itd.),

• sprawozdawczość finansowa (bilans, rachunek wyników, zestawienie przepływu środków pieniężnych, itd.),

• materiały planistyczne,

• różnego rodzaju dokumentację (np. materiałowa, płac, kontrolna).

Wyróżnia się wiele rodzajów analiz. Najogólniej analizę ekonomiczną można podzielić na:

• analizę finansową - obejmuje ogół zagadnień finansowych takich jak przychody ze sprzedaży i koszty ich uzyskania, wynik finansowy;

• analizę gospodarczą - obejmuje ogół zagadnień dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej, np. wytwarzanie produktów lub świadczenie usług, sprzedaż towarów, gospodarowanie majątkiem trwałym i obrotowym, zatrudnienie i wynagrodzenie, itp.;

Ze względu na zakres zagadnień objętych analizą wyróżnia się:

• analizę odcinkową (problemowa) - obejmuje badania poszczególnych dziedzin działalności, np. produkcji, sprzedaży, zatrudnienia;

• analizę kompleksową (całościowa) - obejmuje całokształt działalności badanego podmiotu gospodarczego;

Ze względu na stopień szczegółowości badań wyróżnia się:

• analizę ogólną - ocena działalności przeprowadzona jest na podstawie wskaźników bez ustalania przyczyn badanych wielkości;

• analizę szczegółową - ocena działalności polega na dokładnym zbadaniu związków i zależności między badanymi wielkościami;

Ze względu na czas przeprowadzania analizy wyróżniany:

• analizę wstępną - sporządzona przed określonym zdarzeniem czy działaniem, w celu podjęcia właściwej decyzji lub właściwego ustalenia planowanego zadania;

• analizę bieżącą - przeprowadzana w czasie realizacji określonych zadań;

• analizę następną (przeszłościowa) - polega na badaniu i ocenie dotychczasowej działalności po pewnym czasie lub po zakończeniu określonego działania.

Ze względu na regularność i częstotliwość przeprowadzania wyróżnia się:

• analizę okresową - przeprowadzana jest systematycznie co pewien czas, np. co miesiąc;

• analizę doraźną - przeprowadzana w zależności od zaistniałej potrzeby w wyniku informacji o nieprawidłowościach;

METODA KOLEJNYCH PODSTAWIEŃ - stanowi kontynuację badań prowadzonych metodą porównań. Jakie czynniki miały wpływ na powstałe odchylenie i jaka była wysokość wpływu poszczególnych czynników na ogólne odchylenie można ustalić tą metodą. Służy ona do przeprowadzania analizy szczegółowej badanego zjawiska. Wysokość wpływu każdego czynnika na ogólne odchylenie ustala się eliminując kolejno wpływ poszczególnych czynników. Posługując się tą metodą należy:

• obliczyć wysokość odchyleń,

• ustalić czynniki, które wpłynęły na zmianę badanego zjawiska,

• obliczyć w jakim stopniu poszczególne czynniki wpłynęły na zmianę badanego zjawiska.

ANALIZA EFEKTÓW RZECZOWYCH FIRMY HANDLOWEJ - ma za zadanie przedstawienie stopnia realizacji zadań działalności gospodarczej oraz określenie stanu ekonomicznego czynników produkcji i metod gospodarowania. Do najważniejszych analiz odcinkowych w tym zakresie należą:

• analiza sprzedaży - punktem wyjścia jest określenie jej wielkości w badanym okresie oraz zmian na przestrzeni ostatnich lat; zmiany te mogą być przedstawione w liczbach absolutnych lub przy wykorzystaniu wskaźników procentowych, wielkość sprzedaży musi być ujęta wartościowo. Na wartość sprzedaży wpływa ilość, cena, jakość, asortyment;

• analiza asortymentu - polega na zbadaniu asortymentowej sprzedaży przy wykorzystaniu wskaźników struktury; określają one procentowy udział sprzedaży poszczególnych grup asortymentowych w całości sprzedaży. Strukturę asortymentową można analizować ilościowo jak i wartościowo. Zmiany w strukturze ustala się dokonując porównań z ubiegłymi okresami, wielkościami przyjętymi w planie lub z wynikami innych firm o podobnym profilu;

• analiza zapasów;

• analiza sieci handlowej;

ANALIZA SYTUACJI FINANSOWEJ FIRMY

W formie finansowej przedstawione są jej przychody, koszty ich uzyskania i osiągnięty wynik. Sytuacją finansową firmy zainteresowane jest nie tylko kierownictwo, ale i ewentualni udziałowcy, kontrahenci, inwestorzy, konkurencja. Podstawą analizy są sprawozdania finansowe, a przede wszystkim:

• bilans - zestawienie stanu majątku i źródeł jej finansowania,

• rachunek zysków i strat - zawierający elementy składający się na zysk lub stratę.

Analizę na podstawie bilansu i rachunku zysku i strat można podzielić na tzw.:

• analizę wstępną - polega na czytaniu bilansu i ogólnej ocenie, czym firma dysponuje (struktura aktywów i pasywów);

• analizę właściwą - polega na obliczeniu i ocenie wskaźników finansowych;

Do oceny efektywności ekonomicznej funkcjonowania firmy wykorzystywać można szeroki zestaw wskaźników charakteryzujących różne aspekty działalności. W praktyce używa się:

1. wskaźnik zyskowności:

zysk netto

Wskaźnik zyskowności sprzedaży = sprzedaż netto

zysk netto

Wskaźnik zyskowności majątku = majątek ogółem (aktywa)

zysk netto

Wskaźnik zyskowności kapitałów własnych = kapitał własny

b) wskaźnik płynności finansowej:

środki obrotowe ogółem

Wskaźnik pokrycia bieżących zobowiązań = łączne zobowiązania bieżące

płynne środki obrotowe

Wskaźnik szybkości spłaty bieżących zobowiązań = zobowiązania bieżące

1. wskaźnik zdolności do obsługi zadłużenia

Ze względu na rodzaj informacji analitycznej rozróżniamy:

• analizę wskaźnikową - przeprowadza się ją na podstawie wskaźników opisujących relację między poszczególnymi wielkościami. Wskaźniki wymagają odpowiedniej interpretacji i często dodatkowych analiz. Oceny dokonuje się porównując aktualny poziom poszczególnych wskaźników z okresami minionymi lub wskaźnikami założonymi w polanach albo wskaźnikami osiągniętymi przez inne podmioty gospodarcze;

• analizę zależnościową - to kontynuacja analizy wskaźnikowej; ustala przyczyny kształtowania się na takim a nie na innym poziomie;

Analiza przeprowadzana na cele prywatyzacji:

• analiza stanu prawnego majątku - polega na określeniu prawa własności składników majątkowych należących do danego przedsiębiorstwa (ustanowienie prawa na gruntach, na dobrach niematerialnych i wierzytelności i zobowiązań);

• analiza ekonomiczna - która powinna zawierać wycenę wartości prywatyzowanego majątku i kierunki restrukturyzacji zwłaszcza w zakresie zmian organizacyjnych, ekonomicznych i technicznych;

METODY ANALIZY EKONOMICZNEJ:

Metoda analizy ekonomicznej - to określenie sposobu postępowania niezbędne do wykonania prac analitycznych. Umożliwiają one na wykrycie związków przyczynowo-skutkowych w badanych zjawiskach.

METODA PORÓWNAŃ - polega na porównaniu badanych wielkości z wielkościami przyjętymi za podstawę porównań i ustaleniu różnic między tymi wielkościami. Badane wielkości można porównać z:

• wielkościami wynikającymi z planów czy norm (porównanie faktycznej wielkości sprzedaży z wielkością przewidywaną z planem),

• danymi z okresów ubiegłych,

• wielkościami uzyskiwanymi przez inne jednostki (własnych jednostek, np. sieci sklepów, jak i konkurencji),

• wielkościami współzależnymi, np. porównanie procentowego wzrostu zatrudnienia sprzedawców z procentowym wzrostem obrotów sklepu.

Metoda porównań zwana jest też metodą odchyleń, gdyż badane zjawisko ocenia się na podstawie odchyleń, czyli różnic między wielkością badaną a przyjętą za podstawę porównań. Odchylenie może być dodatnie (gdy wielkość badana jest większa od podstawowej) i ujemne (gdy wielkość badana jest mniejsza od przyjętej za podstawę).

Wyróżnia się odchylenia:

• bezwzględne - będące różnicą między wielkościami dotyczącymi tych samych zjawisk;

• względne - będące różnicami w zjawiskach współzależnych, tzn. kiedy kształtowanie się jednego zjawiska (podstawowego) wpływa na przebieg zjawiska towarzyszącego. W celu ustalenia tego odchylenia należy obliczyć wskaźnik charakteryzujący dynamikę przebiegu zjawiska podstawowego, a następnie tym wskaźnikiem koryguje się wielkość zjawiska towarzyszącego. Różnica między faktyczną wielkością zjawiska towarzyszącego a jego wielkością skorygowaną stanowi odchylenie względne;

15. Scharakteryzuj zasoby pracy i rynek pracy w Polsce, bezrobocie, oraz sposoby jego ograniczania.

Proces zarządzania zasobami ludzkimi w organizacji składa się z 7 głównych etapów, które przy poprawnym wykonaniu zapewniają firmie kompetentnych, efektywnych pracowników jak i również realizację jej strategicznych zamierzeń.

Sam proces składa się z:

1. Planowanie zasobów ludzkich - służy ciągłemu i odpowiedniemu zaspokajaniu potrzeb kadrowych. Następuje to poprzez analizę:

1. czynników wewnętrznych - tj. istniejące i przewidywane umiejętności pracowników, wakaty, itd.

2. czynników zewnętrznych - tj. na przykład rynku pracy.

2. Rekrutacja - służy do stworzenia puli kandydatów do pracy zgodnie z planem zasobów ludzkich. Kandydatów zazwyczaj poszukuje się za pomocą ogłoszeń w prasie i czasopismach fachowych, agencji pośrednictwa pracy, przekazywanych ustnie informacji lub podczas spotkań na uczelni.

3. Dobór - wiąże się z zapoznaniem się z wypełnionymi formularzami podań i życiorysami, przeprowadzaniem rozmów kwalifikacyjnych i testów oraz sprawdzeniem referencji. Celem tych czynności jest ocena i wstępny wybór kandydatów do pracy.

4. Wprowadzenie do pracy - ma na celu pomoc nowo przyjętym pracownikom w bezkonfliktowym dostosowaniu się do organizacji. Nowo zatrudnionych przedstawia się ich kolegom, zaznajamia z obowiązkami oraz informuje o kulturze organizacji, zasadach jej polityki i oczekiwanych zachowaniach pracowników.

5. Szkolenie i doskonalenie - zmierza to tego, aby pracownicy w większym stopniu przyczynili się do zapewnienia efektywności organizacji. Szkolenie służy zwiększeniu umiejętności potrzebnych do obecnie wykonywanej pracy. Natomiast programy doskonalenia mają przygotować pracowników do awansu.

6. Ocena efektywności - to czynność polegająca na porównaniu wyników pracy danego pracownika z normami i celami ustalonymi dla zajmowanego przez niego stanowiska, a następnie - na odpowiedniej rekompensacie.

7. Awanse, przeniesienia, degradowanie i zwolnienia z pracy - wynikają z przydatności danego pracownika dla organizacji. Ludzi pracujących efektywnie można awansować lub przenosić, aby ułatwić im rozwijanie umiejętności, zaś tych, których efektywność jest niska, można przenieść na niższe lub mniej ważne stanowisko, a nawet zwolnić z pracy.

STOPA BEZROBOCIA jest miarą bezrobocia, a oblicza się ją jako stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludzi stanowiących siłe roboczą i wyraża w procentach.
NATURALNA STOPA BEZROBOCIA występuje w gospodarce, w której osiągnięto pełne zatrudnienie, czyli istnieje w niej tylko bezrobocie frykcyjne.
Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i poszukujących pracy nie znajduje zatrudnienia.
Bezrobocie to liczba osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy i jednocześnie nie mających zatrudnienia. Poziom bezrobocia ustala się na podstawie ewidencji urzędów pracy, na podstawie badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) lub na podstawie specjalnych badań ankietowych.
Rodzaje bezrobocia:
- cykliczne — powstaje na skutek spadku zagregowanego popytu w gospodarce ( gospodarstwa domowe czekają z zakupem wyrobów luksusowych, firmy ograniczają produkcję i zwalniają pracowników, gdy sytuacja gospodarstw domowych się poprawia sytuacja wraca do normy);
- strukturalne — powstaje na skutek zmian struktury przemysłowej gospdoarki, prowadzącej do utraty pracy przez ludzi posiadających zawody wykorzystywane w zanikających gałęziach przemysłu;
- frykcyjne — zawsze istnieje jakaś grupa bezrobotnych (ludzie zmieniający pracę, lub wchodzący na rynek pracy ). Ten problem nasilają problemy ze zdobyciem informacji o dostępnych miejscach pracy czy o kursach zawodowych. Czynnikiem zwiększenia bezrobocia frykcyjnego jest brak mobilności ( niechęć lub niemożność zmiany miejsca zamieszkania w celu uzyskania pracy).
Przyczyny bezrobocia:
- rezygnacja z pracy
- strata pracy ( zwolnienia z firm)
- ukończenie szkoły
- powrót na rynek pracy po kilku latach nieobecności na nim.
Sposoby przeciwdziałania:
1) Aktywne obejmują:
• szkolenia i przekwalifikowania bezrobotnych. Szkolenia — to przyuczenie do zawodu, przekwalifikowanie, podwyższenie kwalifikacji zawodowych lub naukę umiejętności poszukiwania i uzyskiwania zatrudnienia.
• pożyczki dla bezrobotnych na podjęcie działalności gospodarczej oraz dla zakładów pracy na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy, przeznaczonych dla bezrobotnych
• prace interwencyjne i roboty publiczne - Charakterystycznymi cechami tych form zatrudnienia są: dofinansowanie miejsc pracy z budżetu państwa, czasowy lub sezonowy charakter tych prac, przeciwdziałanie negatywnym skutkom bezrobocia długotrwałego, zatrudnienie w celu wykonania określonego zadania.
• przygotowanie zawodowe absolwentów do pracy,
• programy specjalne (np. „Pierwsza Praca”, „Junior”, „Absolwent”)
2) Pasywne obejmują:
• zasiłki dla bezrobotnych oraz świadczenia przedemerytalne,
• zasiłki przedemerytalne — zostały zlikwidowane z dniem 1 stycznia 2002 roku.
• skracanie czasu pracy,
• zatrudnienie w niepełnym wymiarze godzin.

17. Wzrost gospodarczy, źródła i problemy z nim związane.

Wzrost gospodarczy jest to stałe zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi.
Wzrost gospodarczy polega więc na rozszerzaniu i ulepszaniu materialnych i osobowych czynników produkcji. Wymaga to ciągłej akumulacji kapitału, dzięki gromadzonym oszczędnościom i inwestycjom, ciągłego doskonalenia ludzkich umiejętności i dokonywania postępu technicznego.
Rozwój gospodarczy jest ujęciem szerszym. Obejmuje ono bowiem nie tylko wszystkie składniki wpływające na wzrost dochodu narodowego ale także jakościowe przemiany zachodzące w dłuższym okresie w rzeczowej, własnościowej i instytucjonalnej strukturze gospodarki narodowej.
WZROST GOSPODARCZY to proces zwiększania zasobu dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych, znajdujący swoje odzwierciedlenie we wzroście dochodu narodowego. Oznacza także w gospodarce rynkowej wzrost realnych dochodów ludności, Mierzy się go stopą wzrostu dochodu narodowego. Oznacza ona stosunek przyrostu dochodu narodowego w badanym okresie do wielkości dochodu narodowego w okresie podstawowym. Jest to miara syntetyczna. Dla oceny bardziej szczegółowej stosuje się najczęściej mierniki w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Nie zawsze przyjmowane miary są właściwą podstawą oceny tempa wzrostu gospodarczego. Już samo pojęcie dochodu narodowego trudno uznać za doskonały miernik wzrostu stopnia poziomu życia ludności, gdyż z tego punktu widzenia ma on pewne wady a mianowicie:
1) przyrost dochodu narodowego nie musi oznaczać poprawę sytuacji materialnej ludności, gdyż jego przyrost może być przeznaczony nie na zwiększenie konsumpcji, lecz na zwiększenie np. zbrojeń.
2) Dochód narodowy nie ujmuje wielu czynników przyczyniających się do zwiększenia dobrobytu i poprawy jakości życia ludności.
Miernikiem wzrostu gospodarczego jest
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (to suma dóbr i usług wytworzonych przez czynniki produkcji na danym terytorium bez względu na to kto jest właścicielem tych czynników. PKB mierzy wartość produkcji wytworzonej w gospodarce kraju).
PRODUKT NARODOWY BRUTTO to suma wszystkich dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od tego gdzie znajdują się czynniki wytwórcze będące ich własnością. PNB to PKB, którego wielkość została skorygowana z przepływem zysków za granicą.
CZYNNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO:
1) Ekonomiczne: nakłady pracy i jej wydajność; zasoby naturalne (ziemia, surowce): odnawialne (lasy, ryby), nieodnawialne; kapitał produkcyjny: Trwały (maszyny, urządzenia), Budowle (surowce); Kapitał finansowy; Technologia — czyli wiedza jak wykorzystać czynniki pracy, ludzi, kapitał do wzrostu; Postęp organizacyjny; Nauka; Czynniki rynkowe:
- popyt inwestycyjny,
- rozwój rynków finansowych,
- podaż oszczędności
i) Polityka gospodarcza państwa;
Stabilność polityczna.

22. Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa.

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA MAJĄTKU PRZEDSIĘBIORSTWA

Źródłem finansowania pochodzenia majątku podmiotów gospodarczych jest kapitał. Kapitał jest zatem odpowiednikiem pieniężnym majątku danej jednostki organizacyjnej.

Kapitał podmiotu gospodarczego dzieli się na: kapitał własny i kapitał obcy.

1) Kapitał własny - to kapitał stanowiący własność jednostki gospodarczej lub kapitał przekazany jednostce gospodarczej w bezterminowe wykorzystanie i nie podlega on zwrotowi.

Kapitał własny pochodzi ze źródła:

2. zewnętrznego - jest to kapitał wniesiony przez właścicieli lub założycieli - jest to kapitał podstawowy;

3. wewnętrznego - jest to kapitał wygospodarowany w toku prowadzenia działalności gospodarczej - jest to kapitał zapasowy.

Do kapitałów własnych zaliczamy wynik finansowy.

Podstawę wyodrębnienia form kapitału stanowi typ organizacji podmiotu gospodarczego:

• w przedsiębiorstwie państwowym:

• fundusz założycielski - pochodzi z wyposażenia przedsiębiorstwa w określony kapitał przez państwo i stanowi wyodrębniony z mienia ogólnonarodowego kapitałowy udział Skarbu Państwa w działalności przedsiębiorstwa;

• fundusz przedsiębiorstwa - to kapitał tworzony i związany w wyniku działalności gospodarczej samego przedsiębiorstwa;

• w spółdzielniach:

• fundusz udziałowy - powstaje z jednorazowych lub ratalnych wpłat zwanymi udziałami, wnoszonych przez członków przystępujących do spółdzielni;

• fundusz zasobowy - tworzony jest z tzw. wpisowego, pobieranego w wysokości określonej statutem spółdzielni;

• w spółce akcyjnej:

• kapitał akcyjny - spółka akcyjna oprócz kapitału akcyjnego w trakcie swej działalności gospodarczej musi utworzyć kapitał zapasowy, rezerwowy;

• w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością :

• kapitał udziałowy, zapasowy;

2) Kapitał obcy - to kapitał, który nie stanowi własności przedsiębiorstwa i podlega zwrotowi.

Kapitały obce to zobowiązania przedsiębiorstwa:

a) zobowiązania długoterminowe:

• kredyty bankowe przeznaczone na rozwój przedsiębiorstwa,

• emisja obligacji, pożyczki pieniężne.

b) zobowiązania krótkoterminowe:

• kredyt bankowy (przeznaczony na finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa),

• kredyt kupiecki, handlowy (sprzedaż z odroczonym terminem płatności do 6 m-cy),

• kredyt wekslowy,

• kredyt odbiorcy (to przedpłaty i zaliczki na poczet przyszłej produkcji),

• emisja papierów komercyjnych.

23. Majątek i jego funkcje w przedsiębiorstwie.

Majątek podmiotu gospodarczego można podzielić na dwie podstawowe grupy:

I. MAJĄTEK TRWAŁY:

1) Wartości niematerialne i prawne:

• prawa rzeczowe i majątkowe (prawa autorskie, licencje, patenty, wzory zdobnicze),

• koszty zakończonych prac rozwojowych,

• wartość firmy,

• oprogramowanie komputerowe.

2) Rzeczowy majątek trwały:

• środki trwałe (stanowią własność lub współwłasność danej jednostki gospodarczej, są kompletne i zdatne do użytku w momencie ich przyjęcia do użytkowania, przewidywany okres ich użytkowania trwa dłużej niż 1 rok, są przeznaczone na własne potrzeby lub do wynajmu):

• grunty i tereny,

• budowle i budynki,

• urządzenia techniczne i maszyny,

• środki transportu,

• zbiory muzealne,

• inwentarz żywy.

Ze względu na związek środków trwałych z charakterem działalności jednostki gospodarczej można wyodrębnić środki trwałe:

• produkcyjne - uczestniczące bezpośrednio lub pośrednio w procesie wytwarzania produktów lub usług bądź obsługujące procesy pomocnicze (np. magazynowanie, transport);

• nieprodukcyjne - do których należą: domy mieszkalne, obiekty socjalno-kulturalne i ich wyposażenie;

Biorąc pod uwagę stopień wykorzystania rozróżnia się środki trwale czynne, które stale uczestniczą w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa oraz środki trwałe nieczynne okresowo, np. wycofanie z eksploatacji w celu remontu lub ze względu na sezonowość produkcji i środki trwałe uznane za trwale nieczynne, np. stanowiące rezerwę lub nieczynne z powodu braku popytu na artykuły produkowane przez dany środek trwały.

3) Finansowy majątek trwały:

• udziały i akcje,

• papier wartościowe,

• udzielone pożyczki długoterminowe.

4) Inwestycje rozpoczęte

5) Należności długoterminowe (spłacone w okresie dłuższym niż 1 rok).

II. MAJĄTEK OBROTOWY:

Oprócz środków gospodarczych długotrwałego użytkowania zaliczanych do środków trwałych, które nie zmieniają swej zewnętrznej postaci w wielu cyklach produkcyjnych, jednostka gospodarcza posiada również środki będące w ciągłym obiegu, co związane jest ze zmianą postaci tych środków. Jednostka gospodarcza za posiadane środki pieniężne zakupuje od innych przedsiębiorstw surowce, materiały, paliwo i inne dobra materialne potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej, a następnie wytwarzane wyroby sprzedaje i uzyskuje za nie środki pieniężne. Środki gospodarcze, które podlegają takiemu właśnie przekształceniu z jednej formy w drugą, zaliczane są do majątku obrotowego (środków obrotowych):

1) Zapasy:

• materiały (podstawowe, pomocnicze, paliwa, części zamienne do maszyn i urządzeń, opakowania i odpady),

• półprodukty i produkty w toku,

• produkty gotowe,

• towary,

• zaliczki na poczet dostaw.

2) Należności i roszczenia krótkookresowe:

• należności z tytułu dostaw i usług,

• należności z tytułu podatków, dotacji i ubezpieczeń społecznych.

3) Inwestycje krótkoterminowe (papiery wartościowe przeznaczone do obrotu):

• udziały lub akcje własne do zdobycia,

• bony skarbowe, obligacje, akcje i inne papiery wartościowe zakupione w celu dalszej odsprzedaży, a także czeki i weksle obce płatne w okresie dłuższym niż 3 m-ce od daty ich wystawienia.

4) Środki pieniężne:

• środki pieniężne w kasie,

• środki pieniężne w banku,

• inne środki pieniężne (weksle, czeki obce0.

24. Omów system finansowy w Polsce. Jego istota, struktura i przemiany.

System finansowy: gospodarka rynkowa opiera się na pieniądzach a system finansowy umożliwia ich przepływ między uczestnikami gospodarki, składniki: instrumenty finansowe [czyli papiery wartościowe, za pomocą których regulowane są zobowiązania między podmiotami, dzieli się je na długoterminowe (mają termin wykupu dłuższy niż rok np.obligacje, akcje) i krótkoterminowe (o okresie wykupu do roku np. bony skarbowe, papiery wartościowe, papiery emitowane przez przedsiębiorstwa i lokaty międzynarodowe)] reguły funkcjonowania rynku finansowego: przepisy prawne, które regulują obrót instrumentami finansowymi i zasady działania uczestników rynku finansowego Rynki finansowe: miejsca gdzie są sprzedawane i kupowane instrumenty finansowe np rynek pieniężny walutowy kapitalowy Instytucje finansowe: których majątek stanowia w większości zasoby finansowe, dzieli się je na: instytucje wyłącznie pośredniczące w rozdziałe instrumentów finansowych np. domy maklerskie i fundusze inwestycyjne. i na instytucje tworzące instrumenty finansowe: tworzą one własne instrumenty finansowe za pomoca których prowadzą dzialalnośc dochodową, np. banki komercyjne , bank centralny, Instytucje rynku kapitałowego: choć same nie gromadzą środków finansowych uczestniczą w sterowaniu ich obrotem i kontroli mechanizmów finansowych: najważniejsze instytucje: giełba papierów wartościowych, centralna tabela ofert (CeTO) komisja papierów wartościowych i giełd, krajowy depozyt papierów wartosciowych.** Praca: jest to świadome i celowe działanie człowieka który stopniowo ale stale podporządkowuje sobie siły przyrody by coraz lepiej zaspokajać swoje potrzeby. Czynniki wpływające na popyt pracy: zasób kapitału potrzeby do stworzenia nowych miejsc pracy, wielkość globalnego popytu na rynku dóbr i usług, struktura dóbr i usług na rynku, postęp techniczny i związana z nim wydajność pracy. Bezrobocie\'; dzili się na: krótkookresowe [trwajaca krócej niz 3 miesiące] średniookresowe [trwająca od 3 do 12 miesięcy] długookresowe [trwające dłużej niż rok] chroniczne [trwające ciągle] ze względu na rozmieszczenie dzieli się na: globalne, krajowe, regionalne i lokalne, ze wgledu na przyczyne dzieli sie na: naturalnę, koniuktóralną, strukturalną, technologiczną, sezonową, Czynniki określające wielkość podażu pracy: czynniki demograficzne: przyrost naturalny, saldo migracji, struktura ludnosci wg wieku, struktura ludnosci wg płci, struktura rozmieszczenia \"miasto-wieś\" mobilnośc siły roboczej, system szkolenia i kształcenia, indywidualne motywacje i decyzje ludzi. czynniki ekonomiczne: wysokość płacy realnej, wysokość płacy minimalnej, system opieki społecznej państwa, działalność związków zawodowych, wysokość podatków od dochodów. Pasywne i aktywne narzędzia działania walki z bezrobociem: aktywne [posrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, szkolenie o przekwalifikowanie bezrobotnych, współfinansowanie prac interwencyjnych oraz robót publicznych], pasywne [zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki i świadczenia przedemerytalne, świadczenia przysługujace rolnikom zwalnianym z pracy, obniżenie wieku emerytalnego, wydłużenie okresu obowiązkowej nauki dla młodzieży] ** Funkcje państwa; tworzenie i ochrona prawa, ściganie przestępców, zapewnianie bezpieczeństwa, ochrona zdrowia, podatek: przymusowe świadczenie pieniężne nakładane na obywateli przez państwo w celu pokrycia jego wydatków dzili sie je na posrednie [wliczone do ceny dóbr i sług] i bezposrednie [płacone od dochodów indywidualnych osób]. Budżet państwa: plan dochodów i wydatków, uchwalony w formie wstawy budżetowej na okes roku kalendarzowego, zwanego \"rokiem budżetowym\" .Dług publiczny: całkowita kwota zadłuzenia państwa u osób które zakupiły obligacje skarbu państwa. Bank centralny: spełnia nst funkcje: jest bankiem emisyjnym [ma prawo emitowania pieniedzy, sprawdza prawdziwość banknotówi niszczy zużyte] ban państwa [otrzymuje dochody z podatków i innych źródeł] bank banków [inne banki utrzymują swoje rachunki w NBP, zaciągają u niego kredyty] realizuje polityke pieniężną i kredytową państwa [ustala wysokośc stopy %] wpływa na politykę obrotu obcymi walutami. Cele polityki gospodarczej państwa: symulowanie wzrostu gospodarczego, minimalizowanie bezrobocia aby każdy kto chce pracować miła mozliwość znalezienia pracy, tworzenie stabilnego poziomu cen czyli zapobieganie inflacji, utrzymanie stabilnego kursu walut dla zapewnienia bezpiecznej wymiany międzynarodowej, ochrona środowiska naturalnego, zachowanie równowagi bilansu płatniczego czyli wspieranie działań wyrównujących wartość eksportu i importu, Instrumenty jakimi państwo oodzaiaływuje na gospodarke: polityka fiskalna, polityka militarna, bezpośrednia kontrola, stan własności publicznej, ** Rodzaje inflancji: ciągniona przez popyt
[występuje gdy całkowita wielkość planowanych wydatków ludności wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produnkcji] pchana przez koszty [pojawia się gdy z rozmaitych przyczyn rosną ceny jednego lub kilku zasobów niezbędnych do produkcji dóbr i usług] strukturalna [wustępuje gdy firmy nie mogą sprawnie dopasować struktury swojej produkcji do zmian struktury gospodarki] pełzającą [przy której stopa inflancji nie przekracza wartości jednocyffrowej] galopująca [kiedy cena rośnie w tempie kilkunastu i kilkudziesięciu % rocznie] hiperinflacja [kilkusetprocentowy wzrost cen rocznie] Podstawowe funkcje pieniądza: miernik wartości [za jego pomocą mierzymy wartość nabytych rzeczy] środek wymiany [pośredniczy w akcie kupna-sprzedaży towaru] środek tezauryzacji [łatwo się przechowuje nie traci wartości] środek płatniczy [umożliwia spłatę wszelkiego rodzaju długów i zobowiązań jest miernikiem długów] Rynek- jest to instytucja umożliwiająca dokonywanie transakcji kupna, sprzedaży, na rynku spotykają się kupujący i sprzedający, dochodzi między nimi do konfliktu, który polega na iż kupujący chce kupić jak najtaniej a sprzedający jak najdrożej chcą sprzedać. Między sprzedającymi dochodzi również do konfliktu, do konkurencji, wyróżniamy konkurencję cenową i procentową. Czynniki wpływające na wielkość popytu: cena danego dobra, cena innych dóbr, dochód, ilość kupujących, moda, gust, pora roku, jakość, pozostałe czynniki, dobra substytucyjne [dobra wzajemnie zastępujące się np. kawa i herbata] dobra komplementarne [dobra konsumowane wspólnie np. płatki i mleko] Wielkość popytu: to ilość danego dobra która znajduje nabywców po określonej cenie. Prawo popytu mówi że jeśli cena danego dobra podnosi się to popyt spada i odwrotnie. Podaż- jest to ilość dóbr i usług jakie producenci chcą sprzedać w danym czasie w podanej cennie, wpływają na nią nst. czynniki: cena dobra, ilość sprzedających, postęp techniczny, pora roku, koszty, popyt, pozostałe czynniki. Wielkość podaży: to ilość dobra oferowanego po danej cenie. Prawo podaży: mówi że jeśli cena dobra rośnie sprzedający są skłonni wprowadzić na rynek większą jego ilość, i odwrotnie. Równowaga rynkowa: stan zrównania wielkości podaży i popytu na określone produkty przy danej cenie. RYNKI Rynek finansowy: miejsce dokonywania obrotu instrumentami finansowymi [np. akcjami obligacjami, bonami skarbowymi itp.] rynek kapitałowy: segment rynku finansowego na którym przedmiotem obrotu są instrumenty długookresowe rynek pieniężny: segment finansowego rynku, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty krótkookresowe rynek pracy: rynek kupna i sprzedaży pracy, biorą w nim udział pracodawcy oferujący miejsca pracy oraz ludzie poszukujący pracy. Rynek czynników produkcji: jest tworzony przez rynek pracy, dóbr produkcyjnych, ziemi. Rynek dóbr produkcyjnych: kupuje i sprzedaje się tam maszyny, surowce i materiały które wykorzystywane są do produkcji innych dóbr i usług. Rynek ziemi: oferuje się ziemie. RYNEK: rynek dóbr i usług konsumpcyjnych, rynek czynników produkcji [rynek pracy, dóbr produkcyjnych, ziemi] rynek finansowy [pieniężny, kapitałowy, walutowy] Makrootocznie- to zjawiska które wpływają na p. podczas gdy ono same nie może ich zmieniać; tworzy warunki funkcjonowania p. wynikające z tego że działa ono w konkretnym kraju i regionie itp. Firma może tylko się przystosować do makrootoczenia. O. Konkurencyjne: tworzą ją podmioty które wpływają na p.; zaś te także może na nie oddziaływać np. firma korzystająca z usług dostawców może domagać się wysokiej jakości surowców. O. Ekonomiczne: ułatwia lub utrudnia działanie p.. Stan gospodarki wpływa bezpośrednio na kondycję p., zamożne firmy maja dużo większe możliwości zbytu swoich produktów. Jeżeli społeczeństwo się wzbogaci to i firmy mogą liczyć na większą sprzedaż. O. Polityczne i prawne: związane są z nimi zjawiska dotyczące porządku prawnego państwa i zakresu działań elit politycznych. Przepisy te tworzą zasady działalności gospodarczej i określają jej ramy. Np. ustanowienie że w sklepach powinny być kasy fiskalne spowodowało że sklepy musiały je kupić ale też wzrosła produkcja tych kas. O. Społeczne- obejmuje zjawiska związane z postawami społecznymi ludzi ich stylem życia modą i zachowaniami. Ludzkie potrzeby i sposób ich zaspokajania decydują o możliwościach ograniczeniach lub rozwoju firm. Każda firma jest uzależniona od swoich klientów dlatego musi znać ich potrzeby. O. Demograficzne- występują tam zjawiska dotyczące populacji np. zmiany liczby mieszkańców przyrostu naturalnego czy wieku zawierania małżeństw. Rynek polski przyciąga zagranicznych inwestorów które budują u nas swoje firmy. O. Technologiczne- to zmiany w technikach i technologiach wytwarzania. Rozwój Internetu powoduje ogromne zmiany w handlu i innych dziedzinach gospodarki. Dzisiaj trudno nawet określić jakie nowe zastosowanie i zmiany przyniesienie Internet. O. Międzynarodowe: grupuje relacje między gospodarkami różnych krajów jest istotne dla wszystkich p. np. zmniejszenie ropy w krajach arabskich odbiło się wzrostem cen ropy na świecie. Współpraca gospodarcza krajów nie ogranicza się tylko do importu i eksportu towarów oraz możliwości uzyskania kredytów inwestycyjnych. MAKROOTOCZENIE [ekonomiczne, prawne i polityczne, społeczne, demograficzne, technologiczne, międzynarodowe] OTOCZENIE KONKURENCYJNE [klienci, konkurenci istniejący, producenci substytutów, dostawcy, potencjalni konkurenci] PRZEDSIĘBIORSTWO

25. Instrumenty finansowania działalności gospodarczej. Rodzaje, dostępność.

Finansowanie sektora energii, surowców, eksportu i projektów (ECEP)

Departament Energii, Surowców, Eksportu i Projektów (ECEP) łączy wieloletnie doświadczenie BNP Paribas w dziedzinie obsługi sektora energii i surowców ze specjalistyczną wiedzą w zakresie finansowania eksportu i projektów inwestycyjnych.

Dzięki globalnej integracji swoich zespołów, ECEP oferuje pełny wachlarz produktów finansowych dostępnych na światowych rynkach, od instrumentów krótkoterminowych po kredyty średnio- i długoterminowe, od finansowania pojedynczych transakcji po zaawansowane rozwiązania wieloźródłowe.

Współpraca wszystkich linii biznesowych umożliwia zaoferowanie klientom kompleksowej obsługi i wybór najkorzystniejszych rozwiązań.

Oferta ECEP

• szeroki wachlarz produktów kredytowych i instrumentów zabezpieczających

• produkty krótkoterminowe i średnioterminowe

• dla firm sektora energii, surowców i infrastruktury

• dla firm działających na rynkach wschodzących i w krajach uprzemysłowionych.

Finansowanie Handlu Surowcami - finansowanie transakcji oraz krótkoterminowe finansowanie strukturyzowane dla firm handlowych i wielobranżowych. W tej dziedzinie BNP Paribas jest uznawany za jeden z najlepszych banków na świecie.

Finansowanie Strukturyzowane Sektora Surowców - zindywidualizowane rozwiązania finansowe dla firm sektora surowcowego rynków wschodzących. Obejmują one pożyczki pod zastaw rezerw, prefinansowanie eksportu, zindywidualizowane rozwiązania w zakresie zarządzania zapasami, kredyty korporacyjne.

Corporate Finance dla Sektora Surowców - pełen wybór produktów z zakresu corporate finance dla firm z branży surowcowo - energetycznej, w tym producentów, firm handlowych i brokerów pośredniczących w obrocie w sektorach energii, metali, kopalń i artykułów rolno-spożywczych.

Instrumenty Pochodne na Surowce - szeroki wachlarz instrumentów zarządzania ryzykiem, w tym kontrakty terminowe futures oraz pozagiełdowe instrumenty pochodne dla firm działających na rynku energii i metali. Klienci tej linii produktowej to producenci i dystrybutorzy energii, spółki świadczące usługi komunalne, rafinerie i linie lotnicze w Ameryce Północnej i Południowej, w Europie i na Dalekim Wschodzie, dystrybutorzy gazu, firmy handlowe, pośrednicy, fundusze hedgingowe i inne instytucje finansowe.

Finansowanie Eksportu - kredyty eksportowe udzielane zarówno eksporterom, jak i nabywcom w różnych regionach świata i różnych branżach, aranżowane we współpracy z 28 agencjami kredytowania eksportu.

Finansowanie Projektów - długoterminowe finansowanie inwestycji typu "project finance", głównie w sektorze energii i infrastruktury, spłacane z operacyjnych przepływów pieniężnych projektów (operating cash - flow). Obejmuje usługi doradcze, udzielanie i aranżowanie kredytów, realizację transakcji na rynkach kapitałowych, pozyskiwanie finansowania z innych źródeł.

Finansowanie Handlu Międzynarodowego - optymalizacja, zabezpieczenie i finansowanie transakcji handlu zagranicznego dla dużych i średnich firm z różnych sektorów gospodarki. Poprzez sieć 75 Centrów Handlu Zagranicznego oferuje usługi obejmujące zarządzanie ryzykiem kraju i ryzykiem niewypłacalności banku, operacje dokumentowe, gwarancje, finansowanie wymiany handlowej, transakcje strukturyzowane oraz szeroki wachlarz produktów bankowości internetowej (e-trade).

Zespół ECEP

Centra zarządzające ECEP zlokalizowane są w Paryżu, Nowym Jorku, Genewie i Singapurze, a jego oddziały i przedstawicielstwa działają w ponad 40 krajach świata.

Ogółem ECEP liczy ponad 1,000 doświadczonych specjalistów i personelu pomocniczego. Wspierany jest też przez lokalne zespoły międzynarodowej sieci BNP Paribas, posiadające doskonałą znajomość specyfiki rynków w poszczególnych krajach świata.

Ostatnio przyznane nagrody

• Najlepszy bank na świecie w dziedzinie finansowania handlu - Global Finance

• Najlepszy bank w finansowaniu handlu ropą naftową - Trade & Forfaiting Review

• Najlepszy bank w dziedzinie finansowania strukturyzowanego dla sektora surowców - Trade & Forfaiting Review

• Najlepszy bank w zakresie finansowania obrotu surowcami - Trade Finance Magazine

• Najlepszy bank na giełdzie ropy naftowej - Energy Risk Magazine

• Najlepszy bank aranżujący finansowanie “project finance” w krajach muzułmańskich - Euromoney

• Najlepszy bank na świecie aranżujący finansowanie “project finance” dla sektora naftowo-gazowego - Global Finance

Finansowanie Strukturyzowane

Wydział Finansowania Strukturyzowanego zajmuje się aranżacją, strukturyzacją i realizacją złożonych i innowacyjnych transakcji finansowych, obejmujących kredyty konsorcjalne, finansowanie fuzji i przejęć, wykupy lewarowane (LBO), finansowanie projektów inwestycyjnych, optymalizację i finansowanie inwestycji kapitałowych, finansowanie inwestycji w media i telekomunikację oraz w przemysł stoczniowy i lotnictwo.

BNP Paribas zdobył następujące miejsca w rankingach za 2004 rok w obszarze finansowania strukturyzowanego:

• Nr 6 na świecie - jako bookrunner i wiodący organizator kredytów konsorcjalnych

• Nr 3 - jako bookrunner i wiodący organizator kredytów konsorcjalnych w regionie Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki

• Nr 5 w Europie - jako organizator kredytów lewarowanych

27. Na czym polega stosowanie „złotej reguły bankowej” w finansowaniu przedsiębiorstwa.

Wyróżniamy trzy rodzaje strategii finansowania przedsiębiorstwa:

1. strategia umiarkowana - jest bezpieczna, zapewnia nam zawsze zyskowność

2. strategia agresywna - występuje w niej wysoki poziom zadłużenia

3. strategia zachowawcza - zakłada bardzo wysoką bieżącą płynność finansową przedsiębiorstwa

Wskaźniki struktury stosuje się je przy porównaniach w czasie między przedsiębiorstwami (najlepiej tej samej branży).

Pozioma analiza bilansu:

1. złota reguła finansowania - jest relacją między wysokością kapitału stałego i wartością majątku trwałego. Wyraża się ją przy pomocy wskaźnika

kapitał stały

x 100

majątek trwały

2. złota reguła bilansowa - kapitał własny spełnia funkcję gwarancyjną. Istotna jest relacja między majątkiem trwałym i kapitałami własnymi

kapitały własne

x 100

majątek trwały

Powinien mieścić się od 0.5 do 1. Relacje mieszczące się w tym przedziale nazywamy złotą regułą bilansową lub złotą regułą bankową

3. złota reguła bilansowa w stosunku do obrotowych wskaźników przedsiębiorstwa:

• wskaźnik pracującego kapitału:

majątek obrotowy

zobowiązania krótkoterminowe

• wskaźnik wyrażający strukturę kapitałową przedsiębiorstwa:

kapitał własny

majątek trwały + majątek obrotowy

W ocenie wierzycieli i kredytodawców uznaje się wskaźnik 2.

Pionowa analiza bilansu (procentowa, strukturalna) polega na badaniu sprawozdania finansowego za dany pojedynczy rok. Ustala ona procentowy udział każdej pozycji bilansu w sumie bilansowej ogółem. Zadaniem analizy pionowej bilansu jest badanie składników majątkowych i źródeł ich pochodzenia według struktury tj. udziału poszczególnych pozycji aktywów i pasywów lub ich grup w sumie bilansowej. Istotną rolą w analizie pionowej bilansu odgrywa ocena relacji między majątkiem trwałym i majątkiem obrotowym. Podstawą do oceny firmy jest tzw. Bilans analityczny, który zawiera dane dotyczące okresu poprzedniego i okresu sprawozdawczego. Wielkości podane są procentowo i kwotowo wyrażone.

„Złota reguła finansowania” - relacja pomiędzy wielkością kapitału stałego i wielkością majątku trwałego jest większa od 1. Oznacza to, że majątek trwały jest w pełni finansowany kapitałem długoterminowym, nadwyżka tego kapitału pozostaje na finansowanie części majątku obrotowego

28. Kategorie zysku w przedsiębiorstwie - metody powiększania i obliczania zysku.

ZYSK - to nadwyżka przychodów nad kosztami.

ZYSK = przychód - koszty uzyskania przychodu - koszty własne = ZYSK BRUTTO

Zysk brutto - podatek dochodowy = ZYSK NETTO

UTARG (PRZYCHÓD) - jest to ilość pieniędzy uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług w jakimś okresie czasu, na ogół w ciągu jednego roku.

KOSZTY - to wydatki poniesione na wytworzenie dóbr i usług w jakimś okresie.

KATEGORIE ZYSKU I METODY JEGO OBLICZANIA

1. ZYSK CAŁKOWITY - w znaczeniu rachunkowym: to utarg całkowity pomniejszony o koszty całkowite uzyskania określonej ilości towarów sprzedanych. Zysk w teorii ekonomii, oznacza utarg wynikający ze sprzedaży danej ilości towaru minus koszty alternatywne wszystkich zasobów (czynników produkcji), użytych do jego uzyskania.

w znaczeniu rachunkowym:

ZYSK CAŁKOWITY = utarg całkowity - koszty całkowite uzyskania określonej ilości towarów sprzedanych.

ZC = UC - KC

w teorii ekonomii:

ZYSK CAŁKOWITY = utarg ze sprzedaży danej ilości towaru - koszty alternatywne wszystkich zasobów użytych

do jego uzyskania

2. ZYSK KRAŃCOWY - to zysk uzyskany dzięki zwiększaniu produkcji o jednostkę.

3. ZYSK PRZECIĘTNY - równa się zyskowi całkowitemu podzielonemu przez ilość wytworzonych jednostek.

zysk całkowity

ZYSK PRZECIĘTNY = ilość wytworzonych jednostek

4. ZYSK NADZWYCZAJNY - jest to zysk przekraczający dochód, który właściciel przedsiębiorstwa mógłby otrzymać w postaci odsetek, wypożyczając swój kapitał według rynkowej stopy procentowej. Jest to czysty zysk pozostający właścicielowi po potrąceniu wszystkich kosztów.

Zysk nadzwyczajny jest prawidłowym wskaźnikiem rzeczywistej efektywności wykorzystania środków finansowych, zaangażowanych przez ich właścicieli w określoną działalność gospodarcza. To zysk nadzwyczajny, a nie zysk w ujęciu księgowym jest bodźcem skłaniającym do angażowania kapitału w dane przedsiębiorstwo.

5. ZYSK KSIĘGOWY - to zysk wyliczany w księgach rachunkowych firmy.

ZYSK EKONOMICZNY - jest to kwota jaka pozostaje po odjęciu od przychodów wszystkich kosztów, łącznie z kosztem alternatywnym kapitału i kosztem ryzyka utraty pieniędzy

29. Scharakteryzuj szarą strefę gospodarczą. Określ jej główne dziedziny i sposoby ograniczania.

Jak wiemy, kolor szary uzys­kujemy z wymieszania dwóch innych kolorów: bia­łego i czar­nego. Kolor biały obrazuje nam działalność gospodarczą w pełni legalną. To znaczy podmiot (osoba prawna lub fizyczna) zajmujący się dowolną (legalną) działalnością gospodarczą (został zarejestrowany lub została zawarta umowa o wy­konanie pracy, dzieła lub świadczenie usług), wszystkie operacje prowadzi lege artis i jest rzetelnym płatnikiem podatków. Jak wiemy, przy wysokim skomplikowaniu polskiego prawa i luźnej interpretacji przepisów przez urzędy skarbowe, trudno jest obecnie utrzymać się w strefie białej!

Przyjrzyjmy się teraz stre­fie czarnej. Strefa ta zajmuje się działalnością niezgodną z prawem, na przykład kradzieżą samochodów, wyłudzaniem kredytów, unikaniem regulowania zobowiązań wynikających z trans­akcji zakupu lub usługi, napadami i rozbojami, handlem narkotykami i podobnymi. Nie można zatem powiedzieć, że szara strefa to łagodniejsza forma strefy czarnej. Nie można przecież zalegalizować kradzieży przez to, że od „transakcji” kradzieży, a potem sprzedaży zapłaci się podatek. Możemy więc wnioskować, że szara strefa to działalność dopuszczona przez państwo, lecz bez dokonywania pełnych świadczeń publicznoprawnych - opłat ZUS, podatków bezpośrednich i pośrednich, opłat koncesyjnych i „ekologicznych” itp. Zwracam uwagę na fakt, że w teorii ekonomii nie można znaleźć jasnej, zgodnej definicji „szarej strefy”. Na próżno jej szukać w podręcznikach ekonomii szeroko wykorzystywanych na czołowych uczelniach w kraju i na świecie.

Bez wahania można powiedzieć, że wszyscy w jakiejś mierze ją wspieramy. Przejawia się to choćby poprzez zakupy na bazarze od działkowiczów czy drobnych hodowców albo korzystanie z usług domowych. Często też przejawia się to handlem wymiennym, zwłaszcza na wsi (mleko za jajka, płody rolne za użyczenie ciągnika). Za takie usługi i towary nie są odprowadzane podatki. Nie znam też osoby, bez względu na jej majętność, która budowała dom lub wy­kańczała mieszkanie, aby nie wykorzystywała usług wykonywanych w szarej strefie. Bez tej działalności i usług nasze życie byłoby znacznie cięższe, a niektóre prace w ogóle nie mogłyby być wykonane z powodu małego zasobu kapitału prywatnego. Szara strefa pozwala bowiem wykonać niezbędne czynnoś­ci tanio, szybko i z pominięciem biurokratycznego aparatu. Istotna jest również kwestia szybkości obrotu kapitałem - w szarej strefie jest ona natychmiastowa.

Część ekonomistów oraz znaczna większość polityków i osób postronnych jest za ścisłą, siłową regulacją lub wręcz likwidacją szarej strefy. Jest to spostrzeżenie smutne, dowodzi bowiem nikłej znajomości zagadnień ekonomicznych. Należy powołać się tu na słowa wybitnego ekonomisty francuskiego - Fryderyka Bastiata, który powiedział, że dobrego ekonomistę odróżnia się od złego tym, że ten drugi dostrzega tylko to, co widzialne na pierwszy rzut oka, dobry zaś dostrzega konsekwencje pewnych zjawisk. Otóż obrońcy branż konkurujących z szarą strefą narzekają na spadek zatrudnienia, obrotów oraz opłat podatkowych (rzekoma strata dla państwa). Nie dostrzegają oni drugiej strony medalu. Spadek zatrudnienia w jednym sektorze powoduje zatrudnienie w innym (w tym przypadku w szarej strefie), spadek obrotów w jednym to wzrost w innym, mniej pieniędzy w kasie państwa to więcej pieniędzy w rękach obywateli, zatem większa siła nabywcza i większy popyt efektywny. Producenci butów narzekają na konkurencję ze strony szarej strefy w ich branży, ci sami producenci chętnie natomiast bez skrępowania kupią inny, tani towar pochodzący z szarej strefy, na przykład, produkty spożywcze, lub zatrudnią glazurnika bez rachunku.

30. Scharakteryzuj proces prywatyzacji mienia państwowego w Polsce, ścieżki prywatyzacji i jej podstawy prawne.

Przedsiębiorstwo państwowe - jest jednostką gospodarczą wyodrębnioną w sposób formalny z gospodarki narodowej pod względem organizacyjnym, ekonomicznym i prawnym. Jest samodzielnym, samorządnym, samofinansującym się podmiotem gospodarczym, posiadającym osobowość prawną. Aktem prawnym odnoszącym się do przedsiębiorstwa państwowego jest ustawa z dn. 25 IX 1981 r. z późniejszymi zmianami o przedsiębiorstwach państwowych oraz na podstawie ustawy z dn. 25 IX 1981 r. o samorządnym zmianie załogi przedsiębiorstwa państwowego. Samodzielność przedsiębiorstw państwowych oznacza uprawnienie organów przedsiębiorstwa do podejmowania decyzji, ich realizacji i kontroli z określonym ograniczeniem ingerencji organu założycielskiego. Samorządność oznacza, że w zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym bierze udział załoga zorganizowana w samorząd. Samofinansowanie wyraża się pokrywaniem wszelkich kosztów i strat z otrzymywanych przychodów. Przedsiębiorstwo państwowe jest osobą prawną, czyli przedmiotem praw i obowiązków wynikających z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Tym samym może być pozwane i samo może pozywać.

Przekształcenie przedsiębiorstw państwowych sprowadza się do ich prywatyzacji.

Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych, które zdecydowanie dominowały w gospodarce nakazowo-rozdzielczej, jest podstawowym procesem przystosowania ich do gospodarki rynkowej. Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych ma przynieść korzyści ekonomiczne, społeczne i polityczne.

W okresie od roku 1990 wypracowano kilka metod (ścieżek, dróg) prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Podstawę prawną prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych stanowią ustaw z dn. 13 VII 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i ustawa z 30 VIII 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

W ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych wyróżniono trzy następujące sposoby prywatyzacji:

• prywatyzację pośrednią (inaczej kapitałową),

• prywatyzację bezpośrednią (inaczej likwidacyjną),

• konwersję wierzytelności na udziały lub akcje.

Prywatyzacja pośrednia (kapitałowa) - ma zastosowanie głównie w odniesieniu do dużych przedsiębiorstw. Tylko na tej drodze pozyskuje się w toku prywatyzacji kapitał zagraniczny. Prywatyzacja pośrednia, polega na zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji lub udziałów spółek powstałych w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych. Właściwa prywatyzacja pośrednia jest poprzedzona komercjalizacją przedsiębiorstwa państwowego. Komercjalizacja przedsiębiorstwa państwowego, polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę prawa handlowego (spółkę akcyjną lub spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością)., w toku którego Skarb Państwa staje się właścicielem wszystkich udziałów lub akcji i stąd nazwa: spółka jednoosobowa Skarbu Państwa. Komercjalizacji nie podlegają przedsiębiorstwa postawione w stan upadłości lub likwidacji, będące przedmiotem postępowania układowego lub bankowego postępowania ugodowego, będące w trakcie łączenia się lub dzielenia na podstawie prawomocnego aktu administracyjnego, przedsiębiorstwa zarządzane na podstawie umowy o zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym, chyba że zarządca wystąpił z wnioskiem o komercjalizację, a także przedsiębiorstwa, w stosunku do których zostało wydane zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej, bądź które złożyły w tej sprawie wniosek. Komercjalizacji nie podlegają również PKP, Porty Lotnicze, PLL „LOT”, „Poczta Polska”. Prywatyzacja zaczyna się z chwilą zakończenia komercjalizacji. Polega na zbywaniu akcji lub udziałów w trybie publicznym przez Ministra Skarbu Państwa lub upoważnioną przez niego Agencję Prywatyzacji. Może być ona przeprowadzona w drodze:

• oferty ogłoszonej publicznie - taka forma zapewnia spółce możliwość pozyskania środków na rozwój w wyniku emisji akcji; wzrasta też wiarygodność spółki,

• rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia sformułowanego przez Ministra Skarbu Państwa,

• przetargu publicznego, który polega na publicznym zaproszeniu inwestorów do składania ofert na zakup znacznego pakietu akcji lub akcji w spółkach Skarbu Państwa.

Drugą formą prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego jest prywatyzacja bezpośrednia, która polega na bezpośredniej prywatyzacji składników majątkowych przedsiębiorstwa państwowego. Do tej formy prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych mogą przystąpić małe przedsiębiorstwa spełniające trzy następujące warunki:

• zatrudnienie wynosi mniej niż 500 osób,

• przychód w roku obrachunkowym nie przekroczył 6 mln EURO,

• wartość funduszy własnych na koniec roku poprzedzającego prywatyzację nie przekroczyła 2 mln EURO.

Prywatyzacja bezpośrednia następuje poprzez: sprzedaż przedsiębiorstwa państwowego w całości lub części, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki. Sprzedaż przedsiębiorstwa może być przeprowadzona w wyniku przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. Nabywca przedsiębiorstwa dokonuje zapłaty za przedsiębiorstwo, przy czym 15% ogólne wartości przedsiębiorstwa jest przeznaczone przez Skarb Państwa na fundusz świadczeń socjalnych dla przyjętych pracowników byłego przedsiębiorstwa państwowego. Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki, polega na utworzeniu przez organ założycielski działający w imieniu Skarbu Państwa oraz przez inwestora spółki w wyniku połączenia majątku przedsiębiorstwa państwowego i mienia inwestora. Oddanie mienia przedsiębiorstwa państwowego do odpłatnego korzystania przyjmuje formę wykupu lub leasingu. Odbywa się przez oddanie mienia przedsiębiorstwa państwowego wykreślonego z rejestru przedsiębiorstw państwowych do odpłatnego korzystania przez określoną spółkę. Spółka przyjmuje cały majątek przedsiębiorstwa (co najmniej 50% akcjonariuszy spółki stanowią pracownicy byłego przedsiębiorstwa państwowego, przy czym pracownicy wraz z inwestorami zewnętrznymi powinni objąć co najmniej 20% udziałów bądź akcji) wraz ze zobowiązaniami. Przejęte aktywa należą jednak do Skarbu Państwa. Spółka stała się bowiem jedynie użytkownikiem majątku do chwili wygaśnięcia zawartej umowy lub wcześniej, jeśli w ciągu lat spłaci 1/3 ceny lub po roku po spłaceniu połowy ceny.

Konwersja wierzytelności na akcję lub udziały była formą prywatyzacji przedsiębiorstw, która zrodziła się z konieczności rozwiązania problemu ogromnego zadłużenia i zatorów płatniczych, itp. Polegała ona na przyznaniu wierzycielom prawa wystąpienia z wnioskiem o zaspokojenie swoich wierzytelności przez ich zamianę na akcje lub udziały.

Zestaw zagadnień z wiedzy ekonomicznej na egzamin LICENCJACKI

(r.ak. 2006/2007)

1. Źródła dochodów i kierunki wydatków budżetowych państwa.

2. Rola kapitału zagranicznego w rozwoju gospodarczym Polski.

3. Ekonomiczne i społeczne następstwa integracji Polski z Unią Europejską.

4. Formy organizacyjne przedsiębiorstw oraz podstawy prawne ich funkcjonowania.

5. Wymień konieczne warunki istnienia gospodarki rynkowej, jej cechy i funkcje państwa w tym systemie (na przykładzie Polski).

6. Społeczne i ekonomiczne skutki szarej strefy w gospodarce Polski i sposoby jej ograniczania.

7. Scharakteryzuj główne cele polityki gospodarczej w Polsce po wstąpieniu do UE.

8. Scharakteryzuj PKB i proces jego tworzenia.

9. Czynniki określające optymalną skalę działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.

10. Podstawowe wskaźniki ekonomiczne i finansowe w analizie i ocenie przedsiębiorstw.

11. Cele i instrumenty polityki gospodarczej państwa po akcesji Polski do UE.

12. Omów fundusze strukturalne Unii Europejskiej, z których korzysta Polska jako jej członek.

13. Rodzaje sprawozdań finansowych i ich charakterystyka.

14. Scharakteryzuj możliwości i uwarunkowania rozwoju polskiego eksportu na rynki krajów Unii Europejskiej i krajów trzecich.

15. Scharakteryzuj zasoby pracy i rynek pracy w Polsce, bezrobocie, oraz sposoby jego ograniczania.

16. Scharakteryzuj założenia wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej.

17. Wzrost gospodarczy, źródła i problemy z nim związane.

18. Scharakteryzuj system bankowy w Polsce.

19. Scharakteryzuj proces kreacji pieniądza.

20. Rodzaje i znaczenie funduszy inwestycyjnych w Polsce.

21. Przedstaw rolę giełdy papierów wartościowych w gospodarce rynkowej.

22. Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa.

23. Majątek i jego funkcje w przedsiębiorstwie.

24. Omów system finansowy w Polsce. Jego istota, struktura i przemiany.

25. Instrumenty finansowania działalności gospodarczej. Rodzaje, dostępność.

26. Tworzenie i rozliczanie wyniku finansowego w przedsiębiorstwie.

27. Na czym polega stosowanie „złotej reguły bankowej” w finansowaniu przedsiębiorstwa.

28. Kategorie zysku w przedsiębiorstwie - metody powiększania i obliczania zysku.

29. Scharakteryzuj szarą strefę gospodarczą. Określ jej główne dziedziny i sposoby ograniczania.

30. Scharakteryzuj proces prywatyzacji mienia państwowego w Polsce, ścieżki prywatyzacji i jej podstawy prawne.

---