GOSPODARKA TURYSTYCZNA A PRZEMYSŁ

Analizując turystykę jako dziedzinę gospodarowania, musimy wyjaśnić dwa istotne i zbliżone, choć nie tożsame pojęcia. Otóż, mówiąc o ekonomicznych aspektach turystyki używane są najczęściej dwa ogólne określenia, a mianowicie: gospodarka turystyczna i przemysł turystyczny.

„Gospodarka turystyczna”jest to kompleks różnorodnych funkcji gospodarczych i społecznych bezpośrednio lub pośrednio rozwijanych w celu zaspokojenia wzrastającego zapotrzebowania człowieka na dobra i usługi turystyczne (W.W.Gaworecki, Turystyka, 1998, s. 177).

Według Światowej Rady Podróży i Turystyki (WTTC), gospodarka turystyczna to rynek wytworzony przez szeroko pojęty popyt turystyczny, obejmujący nie tylko dobra i usługi, służące bezpośrednio konsumpcji turystycznej, ale także takie rodzaje działalności gospodarczej, które są ściśle bądź częściowo uzależnione od ruchu podróżnych i których rozwój nie byłby możliwy, lub znacznie ograniczony, gdyby nie turystyka.

„Przemysł turystyczny” to kompleks powiązanych ze sobą przedsiębiorstw oraz innych organizacji zaangażowanych w produkcję dóbr i usług, która nie miałaby racji bytu, gdyby nie popyt zgłaszany przez uczestników ruchu turystycznego, lub też turyści nie mogliby bez niej zaspokoić swoich podstawowych potrzeb turystycznych (W.Alejziak, Przemysł turystyczny, Koszalin 2000, s. 52).

W ujęciu Światowej Rady Podróży i Turystyki (WTTC), przemysł turystyczny to produkcja dóbr i usług stricte turystycznych, związanych z zakwaterowaniem, wyżywieniem, usługami rekreacyjnymi, transportem, itp.

W definicjach powyższych widać zasadnicze różnice i zasadnicze cechy, podkreślane w obu pojęciach:

Gospodarka turystyczna jest pojęciem szerszym. Obejmuje zaspokajanie potrzeb typowo turystycznych - m.in. usługi noclegowe, gastronomiczne, wypoczynkowe, transportowe i informacyjne, jak i innych potrzeb zgłaszanych przez turystów. Widzimy tu ponadto ścisły związek pomiędzy gospodarką turystyczną, czyli wytwarzaniem dóbr i usług turystycznych, a ich konsumpcją. Gospodarka turystyczna stanowi zatem jakby wyodrębniony w gospodarce danego kraju zespół działań i procesów gospodarczych, a także społecznych, służących zaspokajaniu potrzeb turystów. Z jednej strony mamy dostawców dóbr i usług turystycznych, z drugiej - odbiorców, czyli konsumentów, czyli turystów. Zaspokajaniem potrzeb zajmują się powołane do tego celu organizacje i instytucje, powiązane w określony szczególny, funkcjonalny sposób. Można wobec tego również powiedzieć, że gospodarka turystyczna stanowi pewien system, funkcjonujący w obrębie systemu przyrodniczego, społecznego i ekonomicznego. System ten adaptuje środowisko naturalne, stanowiące podstawę rozwoju turystyki, dla potrzeb ruchu turystycznego i nadaje mu cechy kategorii ekonomicznej, wpisując go w ramy systemu ekonomicznego. W ramach systemu społecznego zapewnia zaspokojenie określonych potrzeb i rozwój ruchu turystycznego. Pamiętać trzeba, że działalność gospodarcza w zakresie turystyki występuje w wielu sektorach gospodarki narodowej, czyli wiele sektorów bierze udział w powstawaniu tzw. produktu turystycznego.

Pojęcie przemysłu turystycznego utożsamiane jest zwykle jedynie ze sferą wytwarzania dóbr i usług turystycznych i obrotu nimi, a więc sfery podaży turystycznej. Można ogólnie powiedzieć, że jest to kompleks podmiotów podaży turystycznej. Zarówno kwestie podaży, jak i popytu (konsumpcji) uwzględnia już pojęcie gospodarki turystycznej. Używanie pojęcia przemysł turystyczny budzi wątpliwości, bo turystyka to nie jeden przemysł, ale wiele przemysłów powiązanych ze sobą poprzez zaspokajanie potrzeb turystów. Ponadto, firmy turystyczne nie tworzą zawsze jednakowych produktów i nie stosują jednakowych procesów technologicznych. Są na tyle różne, że nie sposób traktować ich jednakowo. Dodatkowo, w przemyśle turystycznym funkcjonują przedsiębiorstwa, obsługujące wyłącznie, lub przede wszystkim turystów (hotelarstwo, lotnictwo, organizacja turystyki, pośrednictwo turystyczne), jak i obsługujące inne osoby, nie będące turystami - np. gastronomia, transport, kultura. Dlatego podział na przemysł i gospodarkę turystyczną nie jest do końca jednoznaczny.

Przemysł turystyczny jest „wierzchołkiem” całej gospodarki turystycznej.

2.TURYSTYKA W GOSPODARCE NARODOWEJ I REGIONALNEJ

Turystyka nie jest homogeniczną częścią gospodarki narodowej. Dlatego mówiliśmy o złożoności pojęcia gospodarki turystycznej. Ze względu na tę złożoność i niejednorodność, na to, że produkt turystyczny ma wiele źródeł, Światowa Organizacja Turystyki (World Toursm Organization - WTO) zaleca, aby w zakres gospodarki turystycznej włączać 10 spośród 17 standardowo wyróżnianych w gospodarce sektorów:

1. budownictwo,
2. handel hurtowy i detaliczny,
3. hotele i restauracje,
4. transport, gospodarkę magazynową i łączność,
5. pośrednictwo finansowe,
6. obsługę nieruchomości, wynajem i inną działalność, związaną z prowadzeniem interesów,
7. administrację publiczną,
8. edukację,
9. pozostałą działalność usługową: komunalną, socjalną i indywidualną,
10. organizacje i instytucje międzynarodowe.

Wskazanie miejsca turystyki w gospodarce polskiej dokonywane jest na podstawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), opracowanej na podstawie obowiązującej w Polsce do 1999 roku Europejskiej Klasyfikacji Działalności (EKD) oraz Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PWKiU). Charakterystyczne jest jednak, że sektor turystyczny nie został należycie wyeksponowany, to znaczy, że w klasyfikacjach tych nie wyodrębniono części składowej gospodarki pod nazwą turystyka. Działalność gospodarcza w zakresie turystyki znajduje się w wielu innych elementach składowych tych klasyfikacji. Niewątpliwie, utrudnia to ocenę roli gospodarki turystycznej w całej gospodarce polskiej.

Podstawowe części składowe gospodarki turystycznej zostały sklasyfikowane w sekcjach, które wprost wyodrębniają elementy rynku turystycznego:

1. Sekcja H - HOTELE I RESTAURACJE - sekcja ta obejmuje wynajem pomieszczeń do krótkotrwałego zamieszkania, łącznie z wyżywieniem, lub bez oraz działalność gastronomiczną w następujących grupach:

1. Hotele

2. Pozostałe obiekty noclegowe turystyki ( np. schroniska turystyczne, pola kempingowe)

3. Restauracje i inne placówki gastronomiczne

4. Bary

5. Działalność stołówek i catering.

2. Sekcja I - TRANSPORT, GOSPODARKA MAGAZYNOWA I ŁĄCZNOŚĆ - sekcja ta obejmuje m.in. działalność związaną z przewozem osób środkami transportu lądowego, wodnego i powietrznego, obsługę pasażerów i bagażu, organizowanie i obsługę ruchu turystycznego (a więc działalność biur podróży [organizacja imprez turystycznych], agencji podróży [usługi pośrednictwa sprzedaży] oraz biur turystycznych [usługi informacji turystycznej, doradztwa turystycznego, rezerwacji miejsc noclegowych, rezerwacji i sprzedaży biletów i wycieczek miejscowych]), jak również tzw. pozostałą działalność turystyczną [a więc działalność pilotów wycieczek, przewodników turystycznych].

GOSPODARKA POŚREDNIA I BEZPOŚREDNIA

Sposobem na uporządkowanie miejsca turystyki w kryteriach podziałowych gospodarki jest określenia tzw. Bezpośredni j pośredniej gospodarki turystycznej lub wąskiego i szerokiego ujęcia turystyki.

Do BEZPOŚREDNIEJ GOSPODARKI TURYSTYCZNEJ należy zaliczyć przede wszystkim:

1.hotelarstwo - wszystkie obiekty noclegowe turystyki,

2. gastronomię- zakłady gastronomiczne zlokalizowane głównie w obiektach noclegowych,

3. transport- związany z przewozem turystów,

4. biura podróży- organizatorzy turystyki, agenci i pośrednicy turystyczni,

5. handel- zajmujący się sprzedażą artykułów sportowo-turystycznych, pamiątkarskich, literatury i map,

6. kulturę- obiekty muzealne, galerie, parki rozrywki,

7. sport i kulturę fizyczną- obiekty sportowo-rekreacyjne

POŚREDNIĄ GOSPODARKĘ TURYSTYCZNĄ stanowić będą m.in.:

1. Sektor bankowy

2. Ubezpieczenia

3. Transport pasażerski

4. Pozostałe placówki handlowe

5. Poczta i telekomunikacja

6. Ochrona środowiska naturalnego

7. Gospodarka komunalna

8. Budownictwo (tworzenie infrastruktury turystycznej

9. Nauka (badania naukowe),

10. Administracja publiczna (jednostki nadzorujące funkcjonowanie sektora turystycznego, wydawanie dokumentów podróży - paszportów, wiz)

Gospodarka bezpośrednia (czyli sektor tur. W rozumieniu wąskim) wraz z gospodarką pośrednią, stanowi sektor turystycznyw rozumieniu szerokim.

---