ŚRODKI ODNOWY BIOLOGICZNEJ

W rozumieniu klinicznym odnową nazywa się przywrócenie normalnego stanu tkankom , narządom lub całemu organizmowi , po ich uszkodzeniu , urazie lub przebytej chorobie itp. W medycynie sportowej pojęciem tym obejmuje się proces powrotu zdolności wysiłkowej do poziomu wyjściowego ( lub zbliżonego do niego ) po wysokich obciążeniach fizycznych lub psychicznych. Powrót ten odbywa się przy współudziale środków czynnie go wspomagających

i przyspieszających .

Środki odnowy biologicznej można podzielić na :

• farmakologiczne

• fizykoterapeutyczne

• psychologiczne

• specjalne

czasem wyróżnia się jeszcze dodatkowo środki pedagogiczne , związane z kształtowaniem programu treningowego i sposobem jego wykonania. Niektórzy do środków odnowy biologicznej zaliczają także różne diety , mające za zadanie szybsze uzupełnienie wyczerpanych zapasów substancji energetycznych i budulcowych.

Rodzaje środków stosowanych w odnowie biologicznej:

1. Środki farmakologiczne :

• substancje energetyczne i budulcowe

• substancje katalizujące i regulujące przemiany

• doping farmakologiczny

2. Środki fizykoterapeutyczne :

• masaż

• sauna

• kąpiele solankowe

• metody rozgrzewające

• jontoforeza

3. Środki psychologiczne :

• trening psychoregulujący

• trening autogenny

• ćwiczenia rozluźniające

• atrakcyjność programu ćwiczeń

4. Środki specjalne :

• trening wysokogórski

• niedotlenienie

• wilgotny tropik

• hiperoksja

• hipertermia lub hipotermia

• elektrostymulacja

• autoransfuzja

Przy stosowaniu środków odnowy biologicznej przede wszystkim należy pamiętać , że organizm przystosowuje się do środków

i metod odnowy biologicznej podobnie jak do obciążeń fizycznych. Przystosowanie to albo daje szybszą odnowę , albo zmniejsza wrażliwość na intensywność oddziaływania danego środka lub danej metody. Zdolność do szybszej odnowy jest bardzo cenną reakcją i należy ją rozwijać poprzez stosowanie środków odnowy o odpowiedniej intensywności. Także częsta zmiana metod zapobiegająca powstawaniu przyzwyczajenia , ułatwia „trenowanie” zdolności do szybszej odnowy.

Należy jednak pamiętać , że różne rodzaje zmęczenia , wywołane odmiennymi pod względem charakteru wysiłkami fizycznymi , będą musiały być usuwane stosowaniem adekwatnych do nich metod odnowy.

Ważną zasadą w stosowaniu środków i metod odnowy biologicznej jest możliwość wykorzystania efektu ich współdziałania. W razie działania na te same lub zbliżone procesy wewnątrzustrojowe skojarzone stosowanie kilku środków odnowy daje lepsze efekty niż pojedyncze. Dotyczy to zwłaszcza środków farmakologicznych

- skutek skojarzonego działania kilku preparatów może znacznie przewyższać sumę efektów każdego z nich .

Możliwość wykorzystania opisanych środków i metod przyspieszania restytucji zdolności wysiłkowej związana jest z koniecznością kontroli procesów odnowy polegającej na ocenie rozwoju i głębokości zmian powysiłkowych oraz skuteczności stosowania poszczególnych środków .

---