Prof. Grzegorz Sędek
Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej
Psychologia eksperymentalna
Celem tych wykładów jest zaprezentowanie szerszego, interdyscyplinarnego podejścia do badan w psychologii naukowej. Są one powiązane z międzynarodową współpracą zespołu prof. Sędka w ramach ICACS (Interdisciplinary Center for Applied Cognitive Studies; www.icacs.swps.edu.pl). Istotą tego podejścia jest wskazanie na to, że w wielu obszarach psychologii, należących do tradycyjnie odrębnych dziedzin psychologii można wskazać na interesujące podobieństwa i różnice zarówno w bardziej podstawowych jak i bardziej zaawansowanych procesach poznawczych.
Wykłady pokazują więc zarówno zarys mechanizmów poznawczych procesów uwagi, pamięci operacyjnej, hamowania oraz rozumienia i rozumowania, a także aplikację tych procesów do lepszego zrozumienia ograniczeń poznawczych w obrębie psychologii rozwojowej (szczególnie psychologia starszego wieku), edukacyjnej (zjawisko bezradności intelektualnej), klinicznej (specyficzne deficyty poznawcze dotyczące integracyjnego rozumowania w subklinicznej depresji), oraz psychologii społecznej (zagrożenie stereotypem a pogorszenie funkcjonowania intelektualnego, poznawcze konsekwencje stereotypów i uprzedzeń).
Ważnym elementem wykładów jest zaprezentowanie szerokiego wachlarza metod badawczych (np. cztery rodzaje modeli umysłowych lub różne rodzaje zadań uwagowych, czy też dotyczących różnych aspektów hamowania) oraz pokazanie, że nie są one ograniczone do jednego obszaru tematycznego oraz, iż implementacja ich w nowej dziedzinie pozwala na testowanie nowych pytań badawczych oraz na analizę porównawczą między rożnymi grupami badanych.
Istotnym elementem jest również pokazanie przykładów różnych schematów badawczych (eksperymentalnych, różnicowych, mieszanych, analiz ścieżkowych) oraz zrozumienie roli ważnych metodologicznie pojęć, takich jak moderator lub mediator zależności między głównym predykatorem a zmienną zależną.
Wymagania wobec studentów: Podstawą zaliczenia kursu jest dokładne zrozumienie treści wykładów (wiele wykładów dotyczy treści nieopublikowanych w języku polskim). Pytania egzaminacyjne będą dotyczyć więc wyłącznie treści omawianych na wykładach, literatura do kursu ma charakter pomocniczy i ma na celu lepsze zrozumienie omawianych treści (przy tematach poszczególnych wykładów są podane numery odpowiedniej literatury do wykładu).
Główne bloki tematyczne wykładów:
1. Zjawisko wyuczonej bezradności oraz bezradności intelektualnej [5, 12]
2. Porównanie ograniczeń w tworzeniu modeli porządków liniowych w różnych populacjach [14]
3. Porównanie ograniczeń w tworzeniu modeli sylogizmów kategorialnych w różnych populacjach [11]
4. Porównanie ograniczeń w tworzeniu modeli sytuacyjnych czytanego tekstu w różnych populacjach [11]
5. Psychopatologia poznawcza i jej metodyki badawcze (np. metoda detekcji punktu, emocjonalny świadomy i nieświadomy test Stroopa) [7, 8]
6. Rola pojemności pamięci operacyjnej jako mediatora lub moderatora [13]
7. Zagrożenie stereotypem i umysłowe konsekwencja utrzymywania stereotypów oraz uprzedzeń [1, 9]
8. Pojęcie i dynamika stereotypu spiskowego w kontekście wyborów parlamentarnych [4, 6]
9. Metodyka funkcji dokładności czasowych (TAF) [2]
10. Rodzaje i funkcje procesów tłumienia oraz hamowania w różnych obszarach badawczych [3, 10]
Literatura do wykładów
Bedyńska, S., Sędek, G. (2003). Zjawisko zagrożenia stereotypem: Wpływ negatywnego stereotypu na funkcjonowanie poznawcze. Studia Psychologiczne, 41(1), 159-179.
Brzezicka-Rotkiewicz, A., Sędek, G. (2003). Zaburzenia funkcjonowania pamięci operacyjnej w depresji subklinicznej: metodyka poznawczej psychofizyki. Studia Psychologiczne, 41(1), 61-87.
Joorman J., Krejtz I. i Sędek G. (2006) Deficyty poznawcze w depresji - rola procesów hamowania, W: Małgorzata Fajkowska-Stanik, Magdalena Marszał-Wiśniewska, Grzegorz Sędek, (red), Podglądanie myśli i uczuć (s. 148-167). Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kofta, M., Sędek, G. (1992). Struktura poznawcza stereotypu etnicznego, bliskość wyborów parlamentarnych, a przejawy antysemityzmu. W: I. Kurcz, Z. Chlewiński (red.), Stereotypy i uprzedzenia (s. 67-86). Warszawa: Wydawnictwo IP PAN.
Kofta, M., Sędek, G. (1993). Wyuczona bezradność: podejście informacyjne. W: M. Kofta (red.), Psychologia aktywności: zaangażowanie, sprawstwo, bezradność (s. 133-170). Poznań: Nakom.
Kofta, M., Sędek, G. (1996). Stereotyp „duszy grupowej”, wybory parlamentarne, a postawy wobec osób pochodzenia żydowskiego. Kolokwia Psychologiczne, 4, 57-72.
Krejtz, I., Sędek, G. (2001). Pułapki nieświadomego przetwarzania treści emocjonalnych. W: R. K. Ohme, M. Jarymowicz, J. Reykowski (red.), Automatyzmy w procesach przetwarzania informacji. Warszawa: Wydawnictwo IP PAN.
Pawłowska I., Sędek G. (1999). Przegląd wybranych metod badań w psychopatologii poznawczej nad świadomym i nieświadomym przetwarzaniem informacji afektywnych. Studia Psychologiczne 37(1), 83-107.
Piber-Dąbrowska, K. (2005). Rykoszet deprecjonowania intelektu obcej kategorii społecznej: upośledzenie własnego myślenia. W: K. Piber-Dąbrowska i A. Brzezicka-Rotkiewicz (red.), Zawieszony umysł. Poza-osobowościowe dystraktory sprawności umysłowej (s. 34-52). Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
Piber-Dąbrowska K. i Sędek G. (2006). Jak bezpowrotnie stłumić myślenie o alkoholizmie niedźwiedzia? Pomyśleć o jego kumplu - niealkoholiku. Psychologia Społeczna, 2, 151-163.
Sędek G., Brzezicka A. i Bedyńska S. (2006). Tworzenie modeli umysłowych w starszym wieku i w stanach obniżonego nastroju, W: Małgorzata Fajkowska, Magdalena Marszał-Wiśniewska, Grzegorz Sędek, (red), Podpatrywanie uczuć i myśli. Zaburzenia i optymalizacja procesów poznawczych i emocjonalnych (s. 101-118) . Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Sędek, G., Krejtz, I., Szymaszek, A. (2005). Bezradność intelektualna: determinanty zjawiska i formy adaptacji. W: K. Piber-Dąbrowska i A. Brzezicka-Rotkiewicz (red.), Zawieszony umysł. Poza-osobowościowe dystraktory sprawności umysłowej (s. 15-33). Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
Unsworth, N., Heitz, R. P., & Engle, R. W. (2006). Pojemność pamięci operacyjnej w zimnym i gorącym poznaniu. W: R.W. Engle, G. Sędek, U. von Hecker i D.N. McIntosh (red). Ograniczenia poznawcze. Starzenie się i psychopatologia (31-58). Warszawa: Academica/PWN (tlum. z Cambridge University Press).
von Hecker, U., Sędek, G., Piber-Dąbrowska, K. i Bedyńska, S. (2006). Wpływ depresji, starzenia się, zagrożenia stereotypem i uprzedzeń na rozumowanie generatywne. W: R.W. Engle, G. Sędek, U. von Hecker i D.N. McIntosh (red). Ograniczenia poznawcze. Starzenie się i psychopatologia (396-420). Warszawa: Academica/PWN (tlum. z Cambridge University Press).