WYSIŁEK FIZYCZNY- ENERGIA (17-04-2009)

Węglowodany są paliwem ekonomicznym i priorytetowym, tzn. do spalenia 1g CHO organizm zużywa 41% tlenu mniej niż do spalania tłuszczy

Lipidy gwarantują kontynuowanie wysiłku, ale wymagają obecność CHO.

ENERGIA

WYSIŁEK FIZYCZNY

Przy 50% VO2 (max) około 2/3 energii pochodzi z utlenienia lipidów, a 1/3- z węglowodanów

Węglowodany dostarczają 2x więcej energii niż tłuszcze, a przy intensywnym wysiłku nawet do 5x więcej. Jest to paliwo szybko mobilizowane.

1. Trawienie:

1. węglowodany:

• węglowodany przyswajalne (glukoza, fruktoza, sacharoza, maltoza, laktoza) i nieprzyswajalne (celuloza, hemiceluloza, pektyna)

• hydroliza polega na rozerwaniu wiązania glikozydowego, łączącego jednostki monocukrów w łańcuchach glikozydowych.

• Enzym hydrolizujący (alfa- amylaza) jest wydzielany przez gruczoły ślinowe i trzustkę.

• Produkty trawienia CHO, czyli monosacharydy są wchłaniane drogą transportu aktywnego i kontransporcie z jonami NA+

2. lipidy:

• lipidy konsumowane to triacyloglicerole- nierozpuszczalne w wodzie

• sole żółciowe, np. glikocholan są wytwarzane w wątrobie i cholesterolu, i wydzielane do woreczka żółciowego

• lipazy wytwarzane w trzustce hydrolizują wiązania estrowe, uwalniając glicerol i kwasy tłuszczowe

• produkty trawienia w postaci miceli są wchłanianie przez nabłonek jelita

AMYLAZA (20-30%) + AMYLOPEKTYNA (70-80%) = SKROBIA

POZIOM WE KRWI

U osób nie trenujących zawartość glikogenu mięśniowego i wątrobowego wynosi 350-450g, a u trenujących- 500-600g (efekt superkompensacji)

2. Wykorzystanie węglowodanów i lipidów:

1. Glikogen (w wątrobie i mięśniach)

• Stymuluje hydrolizy w komórkach mięśniowych (adrenalina) i hepatocytach (glukagon)

• Aktywacja kinazy fosforylazowej glikogenoliza, czyli rozkład glikogenu do glukozo-6-fosforanu

• Glukozo-6-fosforan glikoliza

• triacyloglicerole (tkanka tłuszczowa)

• stymulacja hydrolizy w komórkach tłuszczowych (adipocytach) adrenalina, noradrenalina, glukagon, hormon adrenokortykotropowy

• aktywacja lipaz lipoliza triacylogliceroli do glicerolu i KT

• glicerol fosfodihydroksyaceton glikoliza

• KT tworzenie kompleksów z albuminami

• Transport KT przez błonę (translokazy KT, l-karnityna) proces beta- oksydacjiw mitochondriach

• Nadmiar węglowodanów w diecie (szczególnie CHO o wysokim indeksie glikemicznym) stymuluje wyrzut insuliny otyłość

• Insulina hamuje lipolizę otyłość

• Insulina 10-krotnie obniża ekspansję genu translokazy KT otyłość

• Głodzenie powoduje 11-krotny wzrost ekspansji genu translokazy KT (wzrost zawartości mRNA tego białka) restrykcja kaloryczna zdrowie

IG- indeks glikemiczny

• określa stopień wzrostu glukozy w surowicy krwi ponad poziom podstawowy w określonym czasie po spożyciu pokarmu zawierającego węglowodany

• zależy od czasu zalegania węglowodanów w żołądku oraz ich fizycznej podatności na działanie enzymów hydrolitycznych

Wspomaganie w sporcie:

1. węglowodany:

1. napoje węglowodanowe (stężenie 6-7%) zawierające cukry różnej wielkości, np. glukoza, fruktoza, sacharoza, maltodekstryna (80%), in.

2. Przekąski typu batoniki, żelki, o wysokiej tolerancji węglowodanów

2. lipidy:

1. suplementy KT, np. kwas linolowy (CLA), linolenowy (GLA), kwasy omega-3, lecytyna

2. tłuszcze MCT

Węglowodany

• gromadzone w postaci glikogenu (2000kcal dystans 30km)

• 1g CHO dostarcza 4 kcal energii

• utlenianie 1mola CHO daje 38 cząsteczek ATP

• udział CHO wynosi 60-65% ogólnej wartości energetycznej dobowego pożywienia

Lipidy

• gromadzone w postaci triacylogliceroli (70 000kcal dystans 1000km)

• 1g lipidów dostarcza 9 kcal energii

• utlenianie 1 mola kwasu palmitynowego dostarcza 130 cząsteczek ATP

• udział lipidów wynosi 20-30% ogólnej wartości energetycznej dobowego pożywienia

Węglowodany

• źródło energii przy wysiłkach o dużej intensywności, krótko- i długodystansowych, tj. biegi krótkodystansowe, biegi wioślarskie, gry zespołowe, maraton, wyścig kolarski

Lipidy

• źródło energii przy wysiłkach umiarkowanych i długotrwałych, tj. maraton, biegi narciarskie, wyścigi kolarskie

Węglowodany:

• poziom glukozy: 80-120mg/dl

• całkowita zawartość glukozy we krwi wynosi ok. 20g

• hipoglikemia- obniżenie poziomu glukozy we krwi poniżej 45mg/dl z powodu nadmiernego wykorzystania glukozy (hipoglikemia wysiłkowa) lub nadmiaru insuliny we krwi (hipoglikemia z odbicia)

Lipidy:

• poziom triglicerydów (TG): 0,4-1,8 mmol/l

• poziom wolnych kwasów tłuszczowych: 0,5mmol/l (ale jedynie 0,01% KT występuje w tej postaci)

• WKT w osoczu związane z albuminami. 1 albumina wiąże 10 cząsteczek KT

---