Dr hab. inż. Michał LISOWSKI, prof. P.Wr.
Uwaga: poniższe materiały maja charakter autorski na prawach rękopisu. Ich udostępnianie bez zgody autora, a także rozpowszechnianie jest prawnie zabronione.
PRAWNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRODUCENTA, IMPORTERA I SPRZEDAWCY ZA JAKOŚĆ WYROBÓW
W odpowiedzialności prawnej za wyroby można wyróżnić odpowiedzialność za jakość produktów i odpowiedzialność za ich bezpieczeństwo.
Odpowiedzialność za jakość produktów wynika z przepisów dotyczących ich sprzedaży. Sprzedaż następuje w wyniku zawarcia umowy między kupującym a sprzedającym. Umowa ta może mieć charakter pisemny lub ustny.
W art. 535 Kodeksu cywilnego czytamy:
„Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę”.
Sprzedaż jest regulowana przepisami zawartymi w Kodeksie cywilnym (K.c.) w Tytule XI pt. „Sprzedaż”. Ze sprzedaży objętej K.c. wyodrębniono sprzedaż konsumencką.
Sprzedaż konsumencką regulują przepisy zawarte w ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176, z późniejszymi zmianami). Ustawa ta dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 99/44/WE z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji (Dz.Urz. WE L 171 z 07.07.1999). W art. 1 tej ustawy stwierdza się:
Ustawę stosuje się do dokonywanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaży rzeczy ruchomej osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodowa lub gospodarczą (towar konsumpcyjny).
Ustawy nie stosuje się do sprzedaży energii elektrycznej, jak również do gazu i wody, chyba że są sprzedawane w ograniczonej ilości lub określonej objętości.
Ustawy nie stosuje się do sprzedaży egzekucyjnej oraz sprzedaży dokonywanej w postępowaniu upadłościowym albo innym postępowaniu sadowym.
W zakresie nieuregulowanym niniejsza ustawą stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (art. 5351).
SPRZEDAŻ NIEKONSUMENCKA
Sprzedaż niekonsumencką regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Wyróżniają one dwa rodzaje rękojmi:
za wady fizyczne i
za wady prawne.
Rzecz (wyrób) ma wadę fizyczną jeżeli
wada zmniejsza jej wartość lub użyteczność,
rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewniał kupującego,
rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Rzecz (wyrób) ma wadę prawną:
jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej,
jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej;
W razie sprzedaży praw, na przykład intelektualnych, sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie tych praw.
RĘKOJMIA ZA WADY FIZYCZNE
Art. 556 K.c.
§1. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadą zmniejszająca jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewniał kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
RĘKOJMIA ZA WADY PRAWNE
§2. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie tych praw.
ZWOLNIENIE OD ODPOWIEDZIALNOŚCI
Art. 557 K.c.
§1. Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.
Art. 558.
§1. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć.
UTRATA UPRAWNIEŃ Z TYTUŁU RĘKOJMI ZA WADY FIZYCZNE
Art. 563.
§1. Kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi z wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, (...)
- uwaga: zobacz w K.c.
Minister Handlu Wewnętrznego może w drodze rozporządzenia ustalić krótsze terminy do zawiadomienia o wadach artykułów żywnościowych.
TERMIN DOCHODZENIA UPRAWNIEŃ Z TYTUŁU RĘKOJMI ZA WADY FIZYCZNE
Art. 568.
§1. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, a gdy chodzi o wady budynku - po upływie trzech lat, licząc od dnia kiedy rzecz została kupującemu wydana.
§2. Upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.
DOCHODZENIE UPRAWNIEŃ ZA WADY PRAWNE
Art. 5721.
Kupujący może dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne, chociażby osoba trzecia nie wystąpiła przeciw niemu z roszczeniem dotyczącym rzeczy sprzedanej.
Art. 173.
Kupujący, przeciw któremu osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym sprzedawcę i wezwać go wzięcia udziału w sprawie. (...)
TERMIN DOCHODZENIA UPRAWNIEŃ Z TYTUŁU RĘKOJMI ZA WADY PRAWNE
Art. 576.
§1. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej wygasają z upływem roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady. (..)
Rękojmi nie udziela się, istnieje ona z natury prawa dla każdego sprzedanego wyrobu. Zawsze z tytułu rękojmi odpowiedzialny jest sprzedawca.
GWARANJA JAKOŚCI, RĘKOJMIA A GWARANCJA
(Art. 557 - 581 K.c.)
Gwarancja nie jest obowiązkowa. Może jej udzielić wystawca dokumentu (gwarant):
producent,
pośrednik lub
sprzedawca.
Powinna ona być zawsze wydana w postaci dokumentu pisemnego. Faktura, rachunek, paragon nie są dokumentami gwarancyjnymi.
Art. 577.
§1. (...) wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji.
§2. Jeżeli w gwarancji nie ustalono innego terminu, termin wynosi 1 rok licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.
Art. 579.
Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.
SPRZEDAŻ KONSUMENCKA
W ustawie o sprzedaży konsumpcyjnej nie ma pojęcia „wady” towaru. Zamiast rękojmi używa się pojęcia „niezgodności towaru konsumpcyjny z umową”. Nie ma też pojęcia „rękojmi”, zamiast niego używa się pojęcia „odpowiedzialności sprzedawcy wobec kupującego”.
Art. 4. Ustawy o sprzedaży konsumenckiej:
Sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową; w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru domniemywa się, ze istniała ona w chwili wydania.
(...) domniemywa się, że jest on zgodny z umową, jeżeli odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru, a także gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, (...).
(...) domniemywa się, że towar konsumpcyjny jest zgodny z umową, jeżeli nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany, oraz gdy właściwości odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju. Takie samo domniemanie przyjmuje się, gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela, (...) lub reklamie(...).
Art. 7.
Sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. (...)
Art. 8.
1. Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. (...)
2. Nieodpłatność naprawy i wymiany w rozumieniu ust. 1 oznacza, że sprzedawca ma również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.
3. Jeżeli sprzedawca, który otrzymał od kupującego żądanie określone w ust. 1, nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione.
4. Jeżeli kupujący, z przyczyn określonych w ust. 1, nie może żądać naprawy ani wymiany, albo jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy; od umowy nie może odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. (...)
Art. 9.
1. Kupujący traci uprawnienia przewidziane w art. 8, jeżeli przed upływem 2 miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową nie zawiadomi o tym sprzedawcy. (...)
2. Minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa po zasięgnięciu opinii Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów określi, w drodze rozporządzenia, dla towarów żywnościowych krótsze terminy zawiadomienia, mając na względzie trwałość tych towarów.
Art. 10.
1. Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem 2 lat od wydania tego towaru kupującemu; termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, jednakże nie poniżej 1 roku.
2. Roszczenia kupującego określone w art. 8, przedawniają się z upływem roku od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową; przedawnienie nie może się skończyć przed upływem terminu określonego w ust. 1. (...).
GWARANCJA W SPRZEDAŻY KONSUMENCKIEJ
Art. 13.
1. Udzielenie kupującemu gwarancji następuje bez odrębnej opłaty przez oświadczenie gwaranta, zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie, odnoszących się do towaru konsumpcyjnego; określa ono obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego, w przypadku gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu. Nie uważa się za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta.
4. W dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej. Ponadto powinno być w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową.
1