Społ. wg C.Levy-Strauss-jest pełną całością strukturalną,których jest wiele,na różnych poziomach. Społ. dzieli się: *mikrostrukturę (*jednostki w rolach społecznych *rodzina *klasyczne,niewielke zbiorowości wiejskie *grupy przyjacielskie,koleżeńskie) *makrostrukturę (*całość mikrostruktury *państwo *naród * klasy społ. *warstwy społ.) Etapy zmian społ.: 1.etap dzikości (najwcześniejszy,w którym ludzie zaczęli różnić się od świata zwierzęcego-do łuku i strzały 2. barbarzyństwa (lepienie garnków,opanowanie wytopu żelaza 3.cywilizacji (rozpoczyna się w momencie wynalezienia pisma w 4tyś lat p.n.e *Sumerowie-pismo klinowe) PL wkrpczuła w to w XV wieku
Społ. wg N. Goodamana -zbiór ludzi o wspólnej kulturze,terytorium,tożsamości
Socjologia jest dyscypliną zajmującą się społ. - różnie definiowanym, ale cechą istotną jest zwrócenie uwagi na społeczeństwo nowoczesne. Rozszerzył etapy zmian społ.: 1.zbieractwo (najwcześniejsze dzieje,ludzkość korzysta z tego co wytworzyła natura) 2.myślictwo (umiejętność posiadania łuku i strzał) 3.pasterstwo/kopieniactwo (pierwsza, najwcześniejsza forma rolnictwa,łączyła się z gospodarowaniem typu wypaleńskiego) 4.rolnictwo (życie w pełni osiadłe, 10tyś lat p.n.e w Mezopotamii między Eufratem a Tygrysem, społ.agralne-więkoszość ludzi utrzymuje się z pracy na roli [1864r - wejście polskiego społ. w etap przemysłowy, uwłaszczenie chłopów w zaborze rosyjskim]) 5.przemysł (od 1640 - rewolucja przemysłowa w Anglii, społ. industrialne, 3/4ludzi utrzymuje się z pracy w przemyśle [1945-1989r społ.przemysłowe w PL, etap socjalistyczne industrializacji zakończony zmianą ustroju 04.06.1989] 6. poprzemysłowe (1956r - społ. postindustrialne, wystrzelenie przez Zw. Radziecki pierwszego sputnika [2000r w PL społ. przemysłowe, ponad 50% ludzi zatrudnionych w usługach; 2005 - 54%ludzi aktywnych zawodowo zatrudnionych w usługach])
Ekonomiści zachodni B.Bruce-Briggs, Cahn zaproponowali określanie społ. w zależności od orientacyjnej kwoty dochodu na jednego obywatela (roczne dochody brutto) *50$ społ.zbierackie,myśliwskie *500$ rolnicze *5000$ przemysłowe *powyżej 5000$ do 50000$ poprzemysłowe
Teoretyczno-metodologiczne założenia socjologii (podstawowe założenia jakie przyjmuje socjolog) 1. Antologiczne-odnoszące się do bytu rzeczywistości, dzieli się na rzeczywistość bytu społ.i bytu świata przyrody 2.Epistemologiczne-związany z możliwością poznania rzeczywistości społ., możliwość jej zbadania 3. Metodologiczne-ukazanie jakimi metodami czy technikami będziemy poznawali byty społ *ankieta *wywiad *analiza dokumentów (np.sprawy sądowe) *analizy dokumentów osobistych (np.listy, pamiętniki - F.Znaniecki) 4.Aksjonormatyczne - temat do zrealizowania spotyka się z zainteresowaniem respondenta
Teorie socjologii 1.Poziom makrostrukturalny: *strukturalno-funkcjonalne: zajmują się kwestią ładu i harmonii w społeczeństwie, każde społeczeństwo wytwarza odpowiednie struktury, a te mają przypsane zadania,które realizują na rzecz całości *konfliktu społ. w tej teorii wskazuje się, iż każde społ. to pole walki, struktury walczą między sobą 2.Poziom mikrostrukturalny: * symboliczny interakcjonizm -całe nasze życie społeczne to nieustanne oddziaływanie jednych na drugich (interakcje między grupa a jednostką), przebiga w określonych ramach i podlega określonej symbolice (kultura mówi co jest dopuszczalne, a co nie) *rola społeczna-zakłada, że odgrywamy różne role społ, do każdej roli przypisany jest zestaw praw i obowiązków *wymiana społ.-„jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie”, w życiu społ.wymieniamy różnego rodzaju dobra,wartości, dbamy o sprawiedliwość,pilnujemy balansu zysku i strat.
Funkcje socjologii: 1.*poznawcza *eksplanacyjna (wyjaśnianie rzeczywistości społ.) 2.wg A. Podgóreckiego *teoretyczna-polega na tworzeniu pojęć teorii *diagnostyczna -diagnozuje społ. lub jego wycinek *apologetyczna- wskazywanie zjawisk pozytywnych, podkreślanie ich *demaskatorska- rzeczywistość społ. zła, nieprzyjazna *socjotechniczna-praktyczna,przekładanie założeń na język praktyki społ.
Definicje narodu: *do kultury-naród tworzy zbiorowość, wytwarzająca własną kulturę *rasowo-antropologiczne-naród tworzy ta zbiorowość,która posiada wspólnotę krwi,rasy, pochodzenia *etatystyczne (politologiczne)- naród to państwa *historyczne-naród jest wytworem różnorodnych procesów,dokonanych w przeszłości
XIXwiek - specyficzna koncepcja powstania narodu-proces ewolucyjności *każdemu narodowi daje wyjście rodzina *jej zgrupowanie tworzy ród *klan (swoista wiara religijna) *następnie plemię (struktura władzy,armia,wierzenia) *lud (cechy plemion i narodu, ale brak własnego pisma) *naród (własne pismo i państwowość)
Naród wg Maxa Webbera-to wspólnota uczucia,która adekwatnie wyraża się we własnym państwie.Społ. ta dązy do tworzenia tego państwa
Definicja sprawozdawcza R. Emersona-wspóolnota terytorium,ludności,języka,kultury,systemu ekonomicznego,religijnego i własnej państwowości
Koncepcja A.Smitha-*określona nazwa zbiorowości *nazwy na określenie innych zbiorowości *przekonanie o wspólnym pochodzeniu (mity,legendy) *wspólne losy,dzieje,wydarzenia *odrębna kultura wyrażająca się w systemie religijnym,języku,specyficznym ubiorze,diecie *związek z terytorium (ojczyzna prywatna i ideologiczna) *poczucie solidarności i tożsamości
Mniejszość narodowa-używamy wtedy, gdy istnieje naród z własnym państwem
Mniejszość Etniczna-nie posiadający własnego państwa
Proces kształtowania Polskiego Narodu *rozpoczął się w okresie średniowiecza (tylko szlachta i duchowieństwo) *od czasów oświecenia pojawia się problematyka innych stanów,które należy włączyć do państwa *XIX/XX w pod wpływem powstania partii robotniczych robotniczych chłopskich pojawia się proces rozbudowania świadomości narodowej chłopów *zintegrowanie narodu PL 1914-1939 *to, że tworzyliśmy naród widać po IIwś - 3%narodu stanowią mniejszości,przed wojną az 32%
Stereotypy narodowe-to pojęcie w socjologii pojawiło się w 1922r, Lippmann, amerykański badacz odnosi się do uproszczonych obrazów dotyczących różnych grup społecznych, ale też o własnej grupie inaczej autostereotyp, o obcych grupach heterostereotypy. Autostereotyp Polaka: *pojawił się po II rozbiorze PL (Staszic, Kołłątaj) *Ibrahim ibn Jakub, arabski podróżnik,pierwsze wzmianki *notatki dyplomatyczne (na temat szlachty, ubóstwa) *od rozbiorów do czasów niepodległości (kłótliwość,egoizm) *po uzyskaniu niepodległości (L.Krzywicki) *IIwś w biuletynie AK ukazał się artykuł A.Kamińskiego - kochają wolność i niezależność ducha, wielkoduszn, dobrzy, brak twardości, humanitarni, zbyt ufni obcym, mężni, bohaterscy, rudno organizują inicjatywę, poświęcają się sprawie publicznej, wierzą w szczególną opiekę Boga *Po IIwś POZYTYWNE: gorący patriotyzm, duma z historii, kult bohaterstwa i męstwa, kult wolności osobistej i narodowej, kult ziemi NEGATYWNE niepotrzebna brawura, brak dyscypliny indywidualnej, brak szacunku dla pracy fizycznej i własności społecznej, nieuczciwość, megalomania narodowa, ryzykanctwo. Heterostereotyp Polaka: *po I wś zaczęto o nas mówić „Polska gospodarka, Polski Parlament” kłótliwi *w XVIII w stworzono muzemu w Wiedniu, gdzie przedstawiono każdy naród, o nas mówiono: kupczymy koroną, przywiązujemy ogromną wagę do tytułów, brak poważania dla rozumu
Analizy na temat naszego charakteru: E.Brzezicki określił nas jako skirtotymików (z gr tańczący) *słomiany zapał *żyje z gestem, fantazją rycerską, ale towarzyszy mu próżność i lekkomyślność, indywidualizm *altruistycznie zwarci, solidni w sytuacjach kryzysowych, egoistyczni, beztroscy w powodzeniu A.Kępiński-Polacy nie stanowią jednego typu,ale dwa typy psychiczne *histeryczny *psychasteniczny K.Dąbrowski: POZYTYWNE: skłonność do idealizacji romantyzmu, odwaga, bohaterstwo, rycerstwo, łagodność, humanitaryzm, gościnność, dotrzymywanie zobowiązań, poczucie wolności, niezależności, wspaniałomyślność NEGATYWNE: zmienność, wybuchowość, słomiany zapał, podejrzliwość, lekkomyślność, personalizm, skłonność do prywaty, egocentryzm, słabe uzdolnienia organizacyjne, kult niekompetencji, tendencja do błyszczenia
Syndrom etniczny Polaków: *labilność i słaba wola *przywiązanie do równości i wolności *skłonność do sejmikowania *prymat walki i zabawy nad pracą *wielkopańska duma i zawiść *kompleks niespełnionych możliwości *światopogląd tolerancji i nadziei Kardynał Stefan Wyszyński: *ospałość intelektualna *brak silnej woli *powierzchowność *niechęć do pracy zespołowej *krętactwo, zakłamanie *niezwykła inteligencja, błyskotliwość *indywidualizm *zdolność do niezwykłych zrywów szlacheckich *poświęcenia dla innych Po wejściu do UE z badań CBOS-u my o sobie: kult rodziny, religijność, żyjemy skromnie, dobrze pracujemy, patrioci, zaradni, życzliwi o Europejczykach: pracowici, żyją w dobrych warunkach, wykształcenie, pewni siebie, dążą do życia w dobrych warunkach
XIXwiek rozpoczyna się dyskusją na temat klas społ, pojawiają się pierwsze określenia klas społ
Wg Maxa Webbera -to wielkie zbiorowości, które wyznaczają szanse na rynku, koncepcja w krajach zachodnich Wg. K. Marksa - konfliktowa teoria klasy społ, różni…ą się wykształceniem, interesami, stylem życia i są wrogo ustosunkowane do innych klas społ, w socjalistycznych państwach
Struktura Klasowo-warstwowa polskiego społ przed II wś: *arystokracja ziemska 0,3% *kapitaliści (przemysłowcy) - 2% *inteligencja 5,5% *drobnomieszczaństwo 11% *chłopi 52% *robotnicy 29% *lumpenproletariat 2%
Czynniki przemian struktury klasowo-warstwowej w PL 22.07.1944 manifest licowy - likwidacja wielkich majątków 06.091944 dekret o reformie rolnej, likwidacja arystokracji 03.01.1946 dekret o nacjonalizacji przemysłu
Arystokracja-dekret o reformie rolnej określał jakie majątki podlegają parcelacji, przyjęto średnie dobre gospodarstwo w PL 5-7ha, 1/3 zyskała na parcelacji
Kapitaliści - przejmowano zakłady zatrudniające na jedną zmianę powyżej 50pracowników, obcokrajowcy otrzymali odszkodowania
Inteligencja 2/3 wynrodowiono podczas II wś, część wyjechała na zachód
Drobnomieszczaństwo - uznane za warstwę przejściową , zniknie w systemie komunistycznym
Chłopi - pozostali, dano im możliwość pracy w zakładach w ramach socjalistycznych industrializacji
Robotnicy-stali się liczniejszą klasą społeczną, była to młoda klasa robotnicza, preżana, szybko zdobywająca wykształcenie
Lumpenproletariat-zlikwidowano ich przymusem pracy „niebieski ptak”, „urodzony w niedziele”
Struktura klasowo-warstwowa PL społ 1945-1989 *klasa robotnicza *nieantagonistyczna (chłopi) *inteligencja *drobnomieszczaństwo Wykazywano, że te klasy są niezbędne - trakotwaono je w sposób funkcjonalny, gdyż każdya z tych klas pełniła funcie społ
Struktura po 1989 - klasa uprzywilejowana (3 grupy dały początek tej klasie - nomenklatura postsolidarnościowa - nomenklatura postpezetpeerlowska dodatkowo Ci którzy własna praca stworzyli wielkie firmy, parlamentarzyści, prezydenci, wielkich miast *drobna burżuazja - drobnomieszczaństwo *szeregowa inteligencja *robotnicy *chłopi
Ujęcie stratyfikacyjne wywodzi się od Webbera, w latach 50 w USA L.Warner przeprowadził badania które nakreśliły jak klasyfikować społeczeństwa zach decyduje prestiż społeczny) 1. klasa wyższa 2. klasa średnia 3. klasa niższa w każdej są podklasy - niższa i wyższa
WW - 1% tzw rejestr towarzyski, WN-3% sportowcy, artyści ŚW - samodzielni ekonomowie, własne firmy, dobrze wykształceni ŚN-inteligencja pracujących w instytucjach państwowych *NW klasa robotnicza, pracownicy sfery usług NN - bezrobotni, bezdomni 15-20%
PL społ po 1989 - wyższa 40% podatku 1%społ, średnia 30% podatku, 4-5% społ, niższa 19%podadtku, 94-95%społ
Typy sprawiedliwości społ: *dystrybutywna-związana z podziałem dóbr lub wartości, których jest mało, a których pożądamy, tzw cenne atrybuty społ,(bogactwo, studia,udział we władzy, prestiż społeczny, jej reguły - egalitarna (dzielić po równo) - wg zasług (reguła kombatancka) - wg potrzeb - wg wkładu *wg osiągnięć - wg dzieła *retrybutywna - związana ze stosunkiem społ kat-ofiara *proceduralna - określa procedury jakie trzeba wykonać, aby doprowadzić do podziału tych dóbr *godność człowieka - pełna lub niepełna *wewnętrzna - justyfikator-sędzia wewnętrzny, sami ją stosujemy