11.10.07
Ćw. 1 INTEGRACJA EUROPEJSKA I PRAWO WSPÓLNOTOWE
Pojęcie integracja pochodzi z łacińskiego integratio, które oznacza uzupełnienie, dopełnienie, scalenie. Jest to proces tworzenia całości z części lub włączania pewnych elementów w całość. Integracja może mieć charakter integracji gospodarczej, społecznej, politycznej, międzynarodowej czy regionalnej.
Wyróżnia się trzy koncepcje procesów integracyjnych:
Koncepcja federalizmu - federalizm zakłada postępującą integrację na płaszczyźnie ponadpaństwowej, która ma doprowadzić, w założeniu, do powstania państwa związkowego.
Koncepcja konfederalizmu - koncepcja ta zakłada zachowanie przez integrujące się państwa, ich najważniejszych uprawnień i powołanie wspólnych organów, wyposażonych w wyraźnie określone kompetencje.
Koncepcja funkcjonalizmu - ta koncepcja kładzie nacisk na integracje gospodarczą, która w założeniu, pociągnie za sobą integrację na innych płaszczyznach.
Etapy integracji:
I - Strefa wolnego handlu
Etap ten polega na zniesieniu ograniczeń celnych w stosunkach pomiędzy państwami tworzącymi taką strefę i charakteryzuje się zachowaniem własnych, narodowych taryf celnych w stosunkach z państwami trzecimi.
II - Unia celna
Charakteryzuje się zlikwidowaniem ceł i ograniczeń w obrotach handlowych wewnątrz unii i wprowadzeniem jednolitych, wspólnych taryf celnych w stosunkach z państwami trzecimi.
III - Wspólny rynek
Etap ten obejmuje unię celną i jest ustanawiany dla realizacji 4 swobód: przepływu osób, towarów, usług i kapitału.
IV - Unia gospodarcza i pieniężna
Charakteryzuje się ona ścisła koordynacją praktyk gospodarczych państw na rynku wewnętrznym oraz koordynacja polityki budżetowej, fiskalnej i centralizacją polityki pieniężnej.
V - Pełna integracja
Polega ona na połączeniu się gospodarek integrujących się państw w jeden organizm gospodarczy, kierowany przez wspólny ośrodek władzy oraz na połączeniu integracji gospodarczej z integracją w innych dziedzinach: Polityka zagraniczna, polityka obronna, sprawy wewnętrzne, sprawiedliwość.
Geneza integracji europejskiej
Liga Narodów
14 lutego 1919r. prezydent USA, Woodrow Wilson w swoim 14-punktowym orędziu do narodu przedstawił projekt paktu Ligi Narodów. Za datę powołania Ligi przyjmuje się 10 stycznia 1920r.
Celem działania Ligi miało być zapewnienie międzynarodowego bezpieczeństwa poprzez działania zbiorowe. Ustalono też, że karą stosowaną wobec agresora będą egzekucje gospodarcze, a w ostatecznym wypadku, wspólna interwencja zbrojna państw członkowskich.
W 1923 roku przyjęto rezolucję interpretacyjną, która decyzję o sposobie karania agresora pozostawiła państwom członkowskim. W 1924 roku przyjęto protokół genewski, który miał wypełniać luki i określał, w jaki sposób Rada Ligi Narodów ma rozstrzygać spory międzynarodowe, ale nie wszystkie państwa wyraziły nań zgodę. W roku 1925 przyjęto traktaty lokarneńskie, w których Francja i Włochy gwarantowały Niemcom nienaruszalność granic.
W dekadzie przedwojennej doszło do wielu wydarzeń na świecie, które naruszały zasady Ligi:
1931 - interwencja wojsk japońskich w Chinach i zajęcie przez nie Mandżurii
1931 - działania wojsk Włoskich w Afryce
1935 - Niemcy występują z Ligi Narodów i zajmują Zagłębie Saary
1936 - wojna domowa w Hiszpanii, gdzie jedna strona była spierana przez III Rzeszę, a druga przez ZSRR
Październik 1936 - sojusz niemiecko-włoski, który zapoczątkował relację na osi Berlin-Rzym
Listopad 1936 - Niemcy i Japonia podpisały akt antykominterowski
Francja miała prężny aparat wojenny w tamtym okresie, ale naród wojenny nie chciał widzieć groźby wojny. Natomiast Anglia, pomimo posiadania licznej armii, była to armia zdemobilizowana.
Marzec 1938 - Anschluss Austrii
Wrzesień 1938 - Kapitulacja Czechosłowacji i włączenie jej do terytorium Rzeszy
W tamtym okresie Francja i Anglia wyznawała zasadę, nie wtrącania się w nie swoje sprawy.
Efektem tego był przesądzony los Polski podczas II wojny Światowej. Później równie szybko skapitulowała Francja. W następnych latach Anglia w Bitwie o Anglię odniosła zwycięstwo nad wojskami Rzeszy. Tym samym Anglia stała się jedynym krajem europejskim, do którego, nie wkroczyły wojska Rzeszy. Efektem tego Anglia miała wpływ na integracje europejską po wojnie.
II Wojna Światowa przyniosła zmianę sił w Europie (m.in. Francja i Anglia utraciły swoją potęgę kolonialną). Pod koniec wojny zaczęto myśleć o utworzeniu kolejnej organizacji międzynarodowej, która tak jak Liga Narodów gwarantowałaby zapewnienie bezpieczeństwa w Europie. Podczas II Wojny Światowej Liga Narodów praktycznie nie funkcjonowała i ostatecznie została rozwiązana w kwietniu 1946 roku.
Przyczyny integracji w Europie po II Wojnie Światowej:
zmiany geopolityczne w Europie
bankructwo tradycyjnej ideologii państwa suwerennego, na które oparty był powojenny porządek prawny
ONZ
Jesienią 1944 roku opracowano zarys Karty Narodów Zjednoczonych. Głównym autorem projektu był premier południowoafrykański - Jan Smuts. Za datę powstania ONZ przyjmuje się 25 czerwca 1945r., kiedy to na konferencji w San Francisco podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych. Karta ta weszła w życie 24 października 1945r. Głównym pomysłodawcą ONZ był prezydent USA, Franklin Delano Roosevelt, a nazwę organizacji zaproponował premier Wielkiej Brytanii, Winston Churchill. Mimo to określenia „Narody Zjednoczone”, używano od 1944 roku na oznaczenie państw alianckich.
Zadania ONZ
utrzymanie i zagwarantowanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą zbiorowych i pokojowych wysiłków
stanowienie ośrodka uzgodnienia działań narodów w imię wspólnych celów
rozwijanie przyjaznych stosunków pomiędzy narodami na zasadzie samostanowienia i równouprawnienia
rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych (gospodarczych, społecznych, humanitarnych, dotyczących ochrony Praw Człowieka) na zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości: ras, płci, wyznań i języków.
Grudzień 1945 - Senat i Kongres USA wystosowały propozycję, aby siedziba ONZ mieściła się w Nowym Jorku, co zostało przez organizacje zaakceptowane.
9 stycznia 1951 - na terenach podarowanych przez Rockefellera, otwarto główny budynek siedziby ONZ
Członkostwo w ONZ
Zgodnie z art.4 Karty Narodów Zjednoczonych, członkiem ONZ może być każde państwo, miłujące pokój, które zobowiąże się przestrzegać postanowienia Karty i jest zadaniem ONZ w stanie je wypełnić. Przyjęcie państwa w poczet członków następuje na podstawie uchwały Zgromadzenia Ogólnego na wniosek Rady Bezpieczeństwa.
Wystąpienie i wykluczenie z ONZ
Karta nie określa procedury wystąpienia państwa z ONZ, ale jest ono możliwe na podstawie jednostronnej deklaracji. Jeśli chodzi o wykluczenie, jest ono możliwe za uporczywe łamanie Karty NZ przez państwo członkowskie. Wykluczenie następuje z mocy uchwały Zgromadzenia Ogólnego na wniosek Rady Bezpieczeństwa.
Zawieszenie w prawach członka
Jest ono realizowane na podstawie uchwały Zgromadzenia ogólnego na wniosek Rady Bezpieczeństwa.
Członków ONZ dzieli się na pierwotnych i wtórnych. Do pierwotnych członków ONZ zalicza się 50 państw uczestniczących w konferencji w San Francisco i Polska. Obecnie w ONZ są 192 państwa.
Organy ONZ
Zgromadzenie Ogólne - złożone z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich.
Rada Bezpieczeństwa - złożona z 5 stałych członków państw: Francji, Wielkiej Brytanii, USA, Chin i Rosji (dawniej ZSRR)
Rada Gospodarcza i Społeczna - organ zajmujący się sprawami gospodarczymi, społecznymi, kulturalnymi, prawami człowieka. Ponadto przygotowuje on projekty konwencji i ustala wytyczne dla organów pomocniczych.
Rada Powiernicza - została powołana w celu sprawowania kontroli nad państwami, które miałyby w przyszłości uzyskać niepodległość (obecnie ten organ praktycznie nie działa)
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze
Sekretariat - organ wykonawczy, kierowany przez Sekretarza Generalnego ONZ (obecnie jest nim Koreańczyk Ban Ki-moon)
Organizacje wyspecjalizowane działające u boku ONZ
UNESCO - Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Nauki, Oświaty i Kultury
ILO - Międzynarodowa Organizacja Pracy
WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
WTO - Światowa Organizacja Handlu
UNICEF - Fundusz ONZ do Spraw pomocy Dzieciom
FAO - Organizacja do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa
WMO - Światowa Organizacja Meteorologiczna
Operacje pokojowe ONZ
1950-1953 - operacja pokojowa w Korei Północnej. Miała na celu zahamowanie rozprzestrzenienia się komunizmu i utrzymanie podziału Półwyspu Koreańskiego
1960-1964 - operacja pokojowa w Kongo (dziś Demokratyczna Republika Konga), mająca na celu wyniesienie do władzy dzisiejszego prezydenta Kongo - Mobutu Sese Seko oraz utrzymanie niepodległości kraju
1964-dziś - siły pokojowe stacjonują na Cyprze, którym nie udało się zapobiec podziałowi wyspy pomiędzy Turcję i Grecję.
1967-dziś - obserwacja konfliktu palestyńsko-izraelskiego na Bliskim Wschodzie (stałe kontyngenty m.in. w Strefie Gazy i na Wzgórzach Golan)
1990-1991 - operacja w Zatoce Perskiej („Pustynna Burza) zrealizowana przez wojska amerykańsko-brytyjskie w efekcie której wyzwolono Kuwejt
1992-1994 - operacja „Przywrócić Nadzieję” w Somalii, zakończona klęską sił w bitwie o Mogadisz
1992-1993 - największa operacja ONZ. Operacja w Kambodży mająca na celu jej demokratyzację
1992-1993 - interwencja w byłej Jugosławii zakończona fiaskiem. Siły ONZ zostały zastąpione przez siły NATO
Nowy porządek prawny
Ponieważ ideologia państwa suwerennego „wygasła” po II Wojnie Światowej, utworzono nowy porządek prawny. Wymagał on jednak ograniczenia suwerenności państw, w co najmniej dwóch aspektach:
użycie przemocy
Aspekt ten został uregulowany w 7 rozdziale Karty Narodów Zjednoczonych, w którym został zawarty Art.51, który wyraźnie ograniczał prawo indywidualnej albo zbiorowej obrony do wypadków samoobrony, wobec agresji i to tylko do czasu, gdy Rada Bezpieczeństwa podejmie stosowne środki, celem międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Prawa Człowieka
Prawa Człowieka zostały zagwarantowane przez Uniwersalną Deklarację Praw Człowieka w Paryżu z 10 grudnia 1948r