Usznopochodne i zatokopochodne powikłania zewnątrzczaszkowe i wewnątrzczaszkowe

Dr med. Paweł Burduk

Klinika Otlaryngologii

Powikłania zapalenia zatok przynosowych

• Uważa się, że u około 1-3% chorych hospitalizowanych z powodu ostrego lub przewlekłego zapalenia zatok przynosowych rozwija się powikłanie oczodołowe lub wewnątrzczaszkowe.

• Najczęściej powikłania powstają na skutek zapalenia zatok sitowych i czołowych

Powikłania zapalenia zatok przynosowych

• Zapalenie kości czaszki (osteomyelitis)

• Powikłania oczodołowe

• Powikłania wewnatrzczaszkowe

Zapalenie kości czaszki (osteomyelitis)

• Powstaje jako powikłanie ostrego i przewlekłego zapalenia zatok oraz w wyniku urazu zarówno u dorosłych jak i u dzieci.

• Kość czołowa dorosłego i trzon szczęki u dziecka zawiera istotę gąbczastą (diploe) z przebiegającymi w niej żyłami Brecheta o szerokim świetle, brakiem zastawek i wolnym przepływie krwi co sprzyja się szerzeniu zakażenia drogą trombophlebitis

Zapalenie kości czaszki (osteomyelitis)

• Zapalenie szpiku kości szczęki u dzieci występuje jako bolesny obrzęk policzka, przechodzący niekiedy na powiekę dolną z gorączką i pogarszającym się stanem ogólnym.

• Leczenie zachowawcze najczęściej jest wystarczającym sposobem

Zapalenie kości czaszki (osteomyelitis)

Zapalenie kości czaszki (osteomyelitis)

• Zapalenie szpiku kości czołowej jest procesem bardziej rozległym i niebezpiecznym (powikłania wewnątrzczaszkowe)

• Zniszczenie ściany przedniej powoduje powstanie ropnia podokostnowego i obrzęku skóry i tkanek miękkich czoła - ciastowaty guz Potta (puffy tumor of Pott)

Zapalenie kości czaszki (osteomyelitis)

Zapalenie kości czaszki (osteomyelitis)

• W rozpoznaniu pomocne jest badanie radiologiczne konwencjonalne i TK zatok przynosowych

• Antybiotykoterapia )antybiotyki penetrujące do kości), czasokres 4 - 8 tyg

• Leczenie chirurgiczne - usuwanie martwaków

Powikłania oczodołowe

• Około 60-80% zakażeń bakteryjnych oczodołu to powikłania zapaleń zatok

• Zakażenie przechodzi drogą zakrzepowego zaplenia naczyń żylnych oraz poprzez ubytki ścian kostnych oczodołu powstałe w wyniki zapalenia kości

Powikłania oczodołowe - drogi przejścia zakażenia

A - wsteczne zakrzepowe zapalenie naczyń żylnych

B - droga ubytków kostnych (dihescencji) ścian kostnych oczodołu

C - układ naczyń chłonnych?

D - droga naczyń tętniczych?

Powikłania oczodołowe

Przed przegrodą oczodołową

• Zapalny obrzęk powiek

Za przegrodą oczodołową

• Zapalenie tkanek miękkich oczodołu

• Ropień podokostnowy oczodołu

• Ropień oczodołu

• Zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

Powikłania oczodołowe - zapalny obrzęk powiek

• Proces toczy się w tkankach miękkich powiek, przed przegrodą oczodołową

Klinicznie:

• obrzęk powiek z odczynem zapalnym, całkowite zwarcie szpary powiekowej

Powikłania oczodołowe - zapalny obrzęk powiek

• Bez wytrzeszczu i zaburzeń ruchomości gałki ocznej

• Ostrość wzroku prawidłowa

Leczenie:

• Antybiotykoterapia

• Udrożnienie nosa

• Ropień powieki nacięcie i drenaż

Powikłania oczodołowe - zapalenie tkanek miękkich oczodołu

• Przejście procesu przez przegrodę oczodołową lub bezpośrednio z sitowia przez blaszkę papierowatą

Klinicznie:

• Obrzęk, naciek i zastój krwi w naczyniach oczodołu powoduje wytrzeszcz (proptosis)

Powikłania oczodołowe - zapalenie tkanek miękkich oczodołu

• Zapalny obrzęk spojówki gałkowej i powiekowej (chemosis)

• Nacieczenie zapalne mięśni okoruchowych- zaburzenie ruchomości gałki

• Zaburzenia widzenia (zapalenie w obrębie stożka oczodołu) u 10% chorych

• U 75% całkowite wyleczenie

Powikłania oczodołowe - zapalenie tkanek miękkich oczodołu

Powikłania oczodołowe - ropień podokostnowy oczodołu

• Pomiędzy blaszką oczodołową kości sitowej a okostną oczodołu

• Najczęściej w przebiegu zapalenia sitowia rzadziej zatoki czołowej

Klinicznie:

• Asymetryczny wytrzeszcz, przemieszczenie gałki do przodu i boku oraz zaburzenie ruchomości

Powikłania oczodołowe - ropień podokostnowy oczodołu

• Obniżenie ostrości wzroku

Leczenie:

• Antybiotykoterapia

• Chirurgiczne

Powikłania oczodołowe - ropień podokostnowy oczodołu

Powikłania oczodołowe - ropień oczodołu

Powstaje:

• po przerwaniu ciągłości okostnej oczodołu w następstwie ropnia podokostnowego

• Przebicie ropnia przedprzegrodowego przez przegrodę

• Niepomyślnego leczenia zapalenia tkanek miękkich oczodołu

Powikłania oczodołowe - ropień oczodołu

Klinicznie:

• Umiejscowiony przyśrodkowo w sąsiedztwie sitowia

• Wytrzeszcz i przemieszczenie gałki w kierunku przeciwnym do ropnia

• Całkowite unieruchomienie gałki z opadnięciem powieki

Powikłania oczodołowe - ropień oczodołu

• Obrzęk i przekrwienie powiek i spojówek

• Zapalenie nerwu wzrokowego (zamknięcie tętnicy centralnej siatkówki) - ślepota

• Umiejscowienie ropnia w stożku oczodołu daje zespół szczytu oczodołu (nerwy II, III, IV, VI i V1)

Powikłania oczodołowe - zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

• Najniebezpieczniejsze powikłanie (1% przypadków)

• Śmiertelność około 15-30%

• Powstaje poprzez zakrzepy naczyń żylnych, z zatoki szczękowej przez splot skrzydłowy, z klinowej i czołowej przez żyły oczodołu, z klinowej bezpośrednio przez uszkodzoną ścianę kostną

Powikłania oczodołowe - zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

Klinika:

• Silne bóle głowy, ból w obrębie oczodołu

• Światłowstręt

• Przeczulica i parestezje z zakresu V1 i V2

• W ciągu 24-48 godzin rozwija się posocznica, gorączka hektyczna, niedowłady i porażenia nerwów przebiegających w zatoce (III,IV,VI,V1,V2)

Powikłania oczodołowe - zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

• Obrzęk zapalny powiek i spojówek

• Wytrzeszcz gałki ocznej

• Rozszerzenie źrenicy i brak reakcji na światło

• Unieruchomienie gałki ocznej

• Objawy oponowe

• ZMIANY OBUSTRONNE!!!

Powikłania oczodołowe - zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

Leczenie:

• Antybiotykoterapia o szerokim spektrum zgodna z antybiogramem

• Leczenie p/zakrzepowe

• Sterydy w przypadku gwałtownego pogarszania wzroku

• Leczenie chirurgiczne zasadniczego ogniska

Powikłania wewnątrzczaszkowe zatokopochodne

• Występują w ostrym i przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych z częstością około 3,7%chorych hospitalizowanych z powodu zapalenia zatok. Najczęściej w wyniku zakażenia zatoki czołowej, sitowia przedniego i tylnego i zatoki klinowej

Powikłania wewnątrzczaszkowe zatokopochodne

• Ropień mózgu

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

• Ropień nadtwardówkowy

• Ropień podtwardówkowy

Powikłania wewnątrzczaszkowe zatokopochodne - ropień mózgu

• Ropień najczęściej w płacie czołowy

• Przejście zakażenia bezpośrednio przez zapalnie zmieniona kość, przez żyły śródkościa

• Jako powikłanie najczęściej zapalenia sitowia, zatoki czołowej

Powikłania wewnątrzczaszkowe zatokopochodne - ropień mózgu

Klinicznie:

• Bóle głowy

• Senność

• Zmiany nastroju i osobowości

• Zaburzenia świadomości

Rozpoznanie: badania KT

Leczenie:

• Antybiotykoterapia

• Chirurgiczny drenaż zakażonej zatoki

• Współpraca z neurochirurgiem

Powikłania wewnątrzczaszkowe zatokopochodne - zapalenie opon

• Najczęściej w przebiegu ostrego zapalenia zatoki klinowej, sitowia i czołowej

Klinicznie:

• Gorączka, bóle głowy

• Sztywność karku i zaburzenia świadomości

Diagnostyka: płyn mózgowo-rdzeniowy

Leczenie:

• Antybiotykoterapia

• Drenaż zakażonej zatoki

• Leczenie objawowe

Powikłania wewnątrzczaszkowe zatokopochodne - ropień nadtwardówkowy

• Pomiędzy oponą a kością jako powikłanie zapalenia zatoki czołowej

Klinicznie: bóle głowy, bolesność opukowa w okolicy zatoki czołowej, zwyżki ciepłoty

Diagnostyka: badanie KT

Leczenie:

• Antybiotykoterapia

• Drenaż ropnia z obliteracja zatoki czołowej

Powikłania wewnątrzczaszkowe zatokopochodne - ropień podtwardówkowy

• Treść ropna gromadzi się między oponą twardą a pajęczynówką - ciężki przebieg, śmiertelność 20%

Klinicznie: wysoka gorączka, ból głowy, pogarszający się stan ogólny, objawy oponowe i ogniskowe, wzrost ciśnienia śródczaszkowego, zaburzenia świadomości, śpiączka

Diagnostyka: badania KT

Leczenie:

• Pilna interwencja neurochirurgiczna

• Drenaż zakażonej zatoki

• Antybiotykoterapia

Usznopochodne powikłania wewnątrzskroniowe

• Usznopochodne porażenie nerwu twarzowego

• Zapalenie ucha wewnętrznego

• Zapalenie piramidy kości skroniowej

Usznopochodne porażenie nerwu twarzowego

• W ostrym zapaleniu w wyniki istnienia ubytku w kanale kostnym - paracenteza

• W przewlekłym zapaleniu na skutek: ucisku przez masy perlaka, wrastanie ziarniny, zakażenia

Usznopochodne porażenie nerwu twarzowego

• W przewlekłym zapaleniu zasadą postępowania jest operacja ucha środkowego z dekompresją nerwu twarzowego

• Antybiotykoterapia

• Kortykosteroidy

• Leki regenerujące włókna nerwowe

• Przeszczepy nerwu

• fizykoterapia

Zapalenie ucha wewnętrznego

• Najczęściej jako powikłanie przewlekłego perlakowego i ziarninowego zapalenia ucha, w ostrym bardzo rzadko (wirusowe)

Zapalenie ucha wewnętrznego

• Ograniczone: powstaje przetoka w wyniku ubytku w ścianie kostnej kanału półkolistego bocznego, występuje dodatni objaw przetokowy i krótkotrwałe zawroty głowy (kichanie, kaszel,nagłe ruchy głową)

• Surowicze: podrażnienie obwodowego narządu równowagi z oczopląsem u kierunku ucha chorego, szumy uszne i niedosłuch odbiorczy

• Rozlane: przedostanie się drobnoustrojów do ucha wewnętrznego, burzliwe objawy, zawroty głowy, nudności, wymioty, oczopląs od podrażnieniowego do porażennego z faza szybką do zdrowego ucha, głuchota.

Zapalenie piramidy kości skroniowej

• Powstanie ropnia szczytu piramidy

Klinicznie:

• Bóle ucha i głowy oraz silne rwące bóle za gałką oczną

• Pogorszenie stanu ogólnego

• Zwiększenie wycieku ropnego z ucha

• Porażenie nerwu VI (zespół Gradeniga)

Usznopochodne powikłania wewnątrzczaszkowe

• Ropień nadtwardówkowy

• Ropień podtwardówkowy

• Zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

• Ropień tkanki mózgowej

Usznopochodne powikłania wewnątrzczaszkowe - szerzenie się

• Przez zapalnie zmienioną kość, ubytki kostne

• Zakrzepowe zapalenie naczyń żylnych

• Dehiscencje i kanały kostne

Usznopochodny ropień nadtwardówkowy

• Zewnątrzoponowy, między kością a opona środkowego lub tylnego dołu czaszki

Klinicznie:

• Ból w okolicy chorego ucha

• Nasilenie wycieku

• Podwyższona temperatura ciała

Diagnostyka: badania KT

Leczenie: operacja ucha z drenażem, antybiotykoterapia

Usznopochodny ropień podtwardówkowy

• Podoponowy, treść gromadzi się między oponą twardą a pajęczynówką

Klinicznie:

• Pogorszenie stanu ogólnego ze zwyżką ciepłoty ciała

• Ogniskowe objawy mózgowe

Leczenie: drenaż przestrzeni podtwardówkowej, antybiotykoterapia

Zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej

• Przejście zakażenia z wyrostka sutkowatego na ścianę zatoki, powstaje zakażona skrzeplina w świetle zatoki

Klinika:

• Objawy ogólne, dreszcze, gorączka, przyspieszenie tętna

• Bóle głowy, wymioty, wzmożone ciśnienie śródczaszkowe, zaburzenia świadomości

• Ropnie odległe (płuca)

Zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej

Leczenie :

• Operacja ucha z otwarciem zatoki esowatej i jej obliteracją

• Podwiązanie żyły szyjnej wewnętrznej

• Antybiotykoterapia

• Śmiertelność około 10-20%

Usznopochodne zapalenie opon

• W wyniku niszczenia kości środkowego i tylnego dołu czaszki

• W wyniku zapalenia ucha wewnętrznego

• Jako kontynuacja powikłań ropnia nad i podtwardówkowego i ropni mózgu

Leczenie: operacja ucha, antybiotykoterapia

Usznopochodny ropień mózgu i móżdżku

• Około 2/3 lokalizuje się w płacie skroniowym

• Torebka wytwarza się w ciągu 2-3 tyg

Klinicznie:

• Początkowo bardzo skąpe objawy - bóle głowy, brak apetytu, chudnięcie, zwyżki temperatury

Usznopochodny ropień mózgu i móżdżku

W jawnym okresie choroby:

• Objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego (bóle głowy, wymioty, zwolnienie tętna, tarcza zastoinowa)

• Objawy ogólne - gorączka, spowolnienie, apatia

• Objawy ogniskowe - zależą od lokalizacji

Usznopochodny ropień mózgu i móżdżku - objawy ogniskowe

• Płat skroniowy: zaburzenia mowy, jednoimienne ubytki pola widzenia, zaburzenia czytania, pisania i liczenia

• Okolica skroniowo-ciemieniowa: niedoczulica i niedowłady połowicze przeciwstronne, zmiany osobowiści

Usznopochodny ropień mózgu i móżdżku - objawy ogniskowe

• Ropień móżdżku: zaburzenia koordynacji, zmniejszenie napięcia mięśniowego, padanie w kierunku ogniska, chód na szerokiej podstawie, zaburzenia mowy, oczopląs poziomy

Leczenie:

• Operacja ucha z drenażem ropnia

• Leczenie neurochirurgiczne

• Antybiotykoterapia

Ostre i przewlekłe choroby jamy ustnej, gardła i krtani u dorosłych i u dzieci.

Dr med. Paweł Burduk

Klinika Otolaryngologii

Mechanizmy obronne i eliminacja zakażeń górnych dróg oddechowych

• Za obronę górnych dróg oddechowych przed zakażeniami odpowiedzialne są mechanizmy odpornościowe miejscowe i ogólne.

Mechanizmy obronne miejscowe:

• Nabłonek z rzęskami i śluzem na powierzchni

• Tkanka limfatyczna - migdałki

Mechanizmy obronne ogólnoustrojowe:

• Odporność nieswoista (naturalna): makrofagi, granulocyty, układ dopełniacza, lizozym, interferon.

• Odporność swoista (nabyta): przeciwciała, substancje regulatorowe, cząsteczki receptorowe i adhezyjne.

Czynniki etiologiczne zakażeń w otolaryngologii

• Wirusowe : Rhinowirusy

Adenowirusy

Coronawirusy

Wirusy RSV

Wirusy grypy i paragrypy

Czynniki etiologiczne zakażeń w otolaryngologii

• Bakteryjne: Streptococcus pyogenes

Streptococcus pneumoniae

Haemophilus influenzae

Moraxella catharalis

Mycoplasma pneumoniae

Chlamydia pneumoniae

Pseudomonas aeruginosa

Staphylococcus aureus

Zakażenia jamy ustnej

• Zapalenie może być ograniczone lub obejmować całą powierzchnię.

• Czynniki nieswoiste i swoiste

• Zależnie od czasokresu trwania: ostre i przewlekłe

Proste zapalenie jamy ustnej

• Powierzchowne zapalenie błony śluzowej

• Objawy: ból, palenie i pieczenie podczas posiłków (gorących, twardych, ostrych)

• Klinicznie: przekrwienie błony śluzowej

• Postępowanie: usunięcie czynników drażniących, płukanie jamy ustnej środkami odkażającymi.

Wrzodziejące zapalenie jamy ustnej

• Jako kontynuacja prostego zapalenia z nadkażeniem bakteryjnym

• Objawy: pieczenie i ból ciągły, ślinotok, nieprzyjemny zapach z ust

• Powstają owrzodzenia

Wrzodziejące zapalenie jamy ustnej

• Leczenie:

• Środki odkażające

• Miejscowa antybiotykoterapia (fusafungina)

• Miejscowe przyżeganie zmian azotanem srebra

Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej

• Wirus opryszczki zwykłej HSV 1 i 2

• Objawy: ból i pieczenie, złe samopoczucie, gorączka, u dzieci może być ciężki przebieg

• Klinicznie: przejrzyste pęcherzyki pękające i pojawiają się owrzodzenia

Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej

• Klinicznie cd: okrągłe lub owalne pokryte szaro-białym nalotem z zaczerwienionym brzegiem. Nie tworzą się blizny.

• Leczenie: leki p/bólowi i p/gorączkowe, leki p/wirusowe, higiena jamy ustnej

Grzybicze zapalenie jamy ustnej

• Candida albicans, często u noworodków i małych dzieci jako pleśniawki

• Postaci:

• Rzekomobłoniaste

• Rumieniowe

• Przerostowe

Grzybicze zapalenie jamy ustnej rzekomobłoniaste

• Białe naloty na błonie śluzowej podniebienia, policzka, języka. Łatwo usuwalne.

• Objawy może przebiegać bezbólowo i i bezobjawowo

Grzybicze zapalenie jamy ustnej rumieniowe

• Rumieniowe czerwone pojedyncze lub rozsiane zmiany na błonie śluzowej

• Często występuje po antybiotykoterapii

Grzybicze zapalenie jamy ustnej przerostowe

• Na skutek długotrwałego zakażenia grzybiczego

• Białe naloty na błonie śluzowej o charakterze leukoplakii, trudne do usunięcia

Grzybicze zapalenie jamy ustnej

Leczenie

• Nystatyna ogólnie lub miejscowo

• Higiena jamy ustnej

• Nie należy usuwać mechanicznie nalotów

Aftowe zapalenie jamy ustnej

• Przewlekłe nawracające zapalenie, podłoże autoimmunologiczne?

• Może trwać wiele lat

• Objawy: piekący ból w jamie ustnej, ślinotok, trudności w jedzeniu

• Klinicznie: różnej wielkości owrzodzenia bez poprzedzających je pęcherzyków

Aftowe zapalenie jamy ustnej

Leczenie

• Przyżeganie wykwitów azotanem srebra

• Płukanie jamy ustnej wodą utlenioną i kwasem bornym

• Leki p/bólowe

• Preparaty cynku?

Zapalenie języka

• Zapalenie warstw mięśniowych pourazowe(zęby,kolczyki itp.), niedobory witaminowe, żelaza, cukrzyca.

• Objawy: pieczenie i ból języka, w konsekwencji może powstać ropień języka. Obrzęk zapalny z powiększeniem rozmiarów języka

Zapalenie języka

Leczenie

• Początkowo środki odkażające miejscowo

• Antybiotykoterapia

• W przypadku ropnia nacięcie

Ropień dna jamy ustnej

• Zajęte tkanki miękkie dna jamy ustnej

• Ropień podjęzykowy i podbródkowy

• Objawy: bolesność języka, zaburzenia mowy(bełkotliwa), ślinotok

Leczenie

• Antybiotykoterapia

• Nacięcie i zdrenowanie ropnia

Zapalenie gardła

• Przebiega jako zapalenie błony śluzowej gardła i narządów limfatycznych gardła

• Zapalenia dzielimy na :

ostre

przewlekłe

Ostre zapalenie gardła (wirusowe)

• Objawy: uczucie zalegania w gardle, drapania, zasychania i palenia, bóle przy połykaniu, gorączka.

• Klinicznie: błona śluzowa łuków podniebiennych, podniebienia miękkiego jest zaczerwieniona i obrzęknięta, wydzielina śluzowa, pęcherzyki na tylnej ścianie gardła

• U dzieci objawy bardziej nasilone

Ostre zapalenie gardła (wirusowe)

Leczenie

• NLPZ

• Leki wykrztuśne

• Leki p/bólowi i p/zapalne (płyny,tabletki) miejscowo działające

• Miejscowe antybiotyki (fusafungina)

Ostre zapalenie migdałków (angina)

Objawy:

• Silny ból nasilający się przy łykaniu, promieniujący do ucha

• Wysoka gorączka

• Bolesne powiększone węzły chłonne okolicy podżuchwowej

Ostre zapalenie migdałków (angina)

Klinicznie:

• Przekrwienie, rozpulchnienie i obrzęk migdałków i przylegającej błony śluzowej

• Wysięk włóknikowy lub ropny na migdałkach

• Powiększenie migdałków i całego układu limfatycznego gardła

Ostre zapalenie migdałków (angina)

• Obraz kliniczny i objawy anginy (paciorkowcowej) są zróżnicowane w zależności od wieku chorego. Niemowlęta i małe dzieci chorują na anginę niezwykle rzadko i prawie nigdy u dzieci młodszych niż 2-3 lata nie obserwuje się typowych objawów. Częstość zachorowań wzrasta z wiekiem i osiąga szczyt w 7 rż. Chorobę rzadko spotyka się w wieku podeszłym.

Ostre zapalenie migdałków (angina) etiologia

• Wirusowa 70-90 % (Epstein-Barr-mononukleoza, Herpes(dorośli), Adenowirusy, Rhinowirusy, Coxackie

• Bakteryjne 10-30 % paciorkowce ß-hemolizujące grupa A, H.influenzae, Moraxella catharalis, paciorkowce grupy B,C, i G, bakterie beztlenowe grupy Bacteroides. Zakażenie bakteryjne występuje jako powikłanie infekcji wirusowej.

• Grzybicze zapalenie wywoływane przez Candida albicans dotyczy głównie dzieci ze zmniejszona odpornością

Ostre zapalenie migdałka gardłowego

• U dzieci, przebieg tym cięższy im młodsze dziecko, etiologia najczęściej wirusowa

• Objawy: zaburzenia oddychania przez nos, otwarte usta, niemożność przełykania, temperatura

Angina rumieniowa (nieżytowa)

• Klinicznie: powiększenie i przekrwienie migdałków, bez odczynu ropnego - etiologia wirusowa

• Objawy narastają powoli w ciągu 1-2 dni, towarzyszy kaszel, katar, temperatura

• Na 3 dzień temperatura spada, w 4 dniu zdrowienie

• W leczeniu leki objawowe

Angina z wysiękiem ropnym

• Klinicznie: powiększenie, przekrwienie migdałków z nalotami w okolicy krypt - etiologia bakteryjna

• Choroba rozpoczyna się nagle wysoką gorączką, bólem głowy, dreszcze, ogólne rozbicie i czasami bóle w stawach

• Ból promieniuje do ucha, pojawia się niewyraźna mowa.

• Choroba trwa do 10 dni

Angina z wysiękiem ropnym

• Pojedyncze naloty zlewają się, symetryczne obustronnie, nie przechodzą przez granice tkanki limfatycznej

• Naloty daje się usunąć a po usunięciu powierzchnia nie krwawi

• U dzieci mogą występować silne objawy ogólne przy skąpych objawach w badaniu gardła(zaczerwienienie z pojedynczymi nalotami barwy szarej w postaci nitek)

Angina z wysiękiem ropnym

Leczenie

• Penicyliny fenoksymetylowa

• Cefalosporyny I generacji

• Makrolidy

• Leki objawowe

• Leki p/gorączkowe

• Preparaty odkażające

• Leczenie prowadzimy 10 dni

Wrzodziejąco-błoniaste zapalenie gardła (angina Plaut-Vincenta)

• Łagodny przebieg

• Etiologia krętki i pałeczki wrzecionowate

• Jednostronne występowanie owrzodzenia z białym nalotem na migdałku

• Migdałek nie jest powiększony ani przekrwiony, obecne są powiększone i bolesne węzły podżuchwowe po stronie zmienionego migdałka

Wrzodziejąco-błoniaste zapalenie gardła (angina Plaut-Vincenta)

• Potwierdzeniem rozpoznania jest badanie bakteriologiczne

• Leczeniem z wyboru są antybiotyki z grupy penicylin oraz preparaty odkażające

• Leczenie objawowe

Mononukleoza zakaźna

• Ostra choroba zakaźna wywołana przez wirus Epstein-Barra

• Okres zwiastunowy: złe samopoczucie, bóle brzucha, głowy

• Wzrost temperatury i ból gardła

Mononukleoza zakaźna

• Klinicznie: powiększenie migdałków, pokrytych białym, białoszrym nalotem

• Uogólnione powiększenie węzłów chłonnych

• Powiększenie śledziony i wątroby

• Odczyn Paul-Bunnella

Błonica

• Corynebacterium diphteriae

• Występuje rzadko, szczepienia

• Objawy: temperatura, bóle głowy, wymioty, ogólne rozbicie

• Klinicznie: migdałki przekrwione i powiększone, pokryte białymi lub szarymi nalotami mocno przylegającymi do podłoża,przechodzącymi poza migdałki, przy usuwaniu krwawienie

Błonica

• W błonicy o dramatycznym przebiegu może pojawić się duszność

• Zapalenie mięśnia sercowego, niedowłady mięśni podniebienia i mięśni oka, porażeń nerwów czaszkowych

• Leczenie surowica p/błonicza, antybiotyki z grupy penicylin lub makrolidów

Płonica

• Paciorkowce grupy A

• Występuje u dzieci

• Objawy: wysoka temperatura, silny ból gardła, utrudnione połykanie, złe samopoczucie

• Wysypka na skórze,żywoczerwone zabarwienie języka (język malinowy)

• Łuszczenie się skóry płatowe na dłoniach i stopach

• Leczenie antybiotyki z grupy penicylin

Powikłania miejscowe i ogólne zapaleń tkanki chłonnej gardła

Miejscowe

• Naciek i ropień okołomigdałkowy

• Ropowice i ropnie przestrzeni przygardłowej i zagardłowej

• Ropowica dna jamy ustnej

• Zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

Ogólne

• Posocznica i posocznico-ropnica pierwotna i wtórna

• Gorączka reumatyczna

• Glomerulopatie poanginowe

• Zapalenia wielostawowe

Powikłania miejscowe - ropień okołomigdałkowy (absecssus peritonsillaris)

• Treść ropna gromadzi się pomiędzy torebką migdałka a powięzią pokrywającą mięśnie bocznej ściany gardła

• Objawy: gorączka, bardzo silny ból gardła, trudności w połykaniu, szczękościsk, ślinienie się, mowa nosowa

• Klinicznie: uwypuklenie okolicy okołomigdałkowej, powiększone bolesna węzły chłonne

Powikłania miejscowe - ropień okołomigdałkowy (absecssus peritonsillaris)

• Ropień przednio-górny 80%

• Ropień tylno-górny 15%

• Ropień dolny 4%

• Ropień zewnętrzny 1%

Powikłania miejscowe - ropień okołomigdałkowy (absecssus peritonsillaris)

Różnicowanie z:

• Nowotwory złośliwe(chłoniaki, mięsaki, ziarnica złośliwa)

• Tętniakiem tętnicy szyjnej wewnętrznej

• Ciałami obcymi migdałka z odczynem zapalnym

• Zmianami na migdałkach w przebiegu białaczek

• Naciekiem zapalnym zębopochodnym

Powikłania miejscowe - ropień okołomigdałkowy (absecssus peritonsillaris)

Leczenie:

• Punkcja ropnia w miejscu największego uwypuklenia (uzyskanie treści ropnej)

• Nacięcie i zdrenowanie ropnia

• Antybiotykoterapia

• Wskazanie do usunięcia migdałków (tonsillektomia)

Powikłania miejscowe - ropowice i ropnie przestrzeni przygardłowej

• Ciężki stan ogólny, gorączka, bolesność okolicy bocznej szyi z ograniczeniem ruchów, obrzęk okolicy szyi, bolesne powiększenie węzłów chłonnych i szczękościsk

Leczenie:

• Nacięcie i drenaż od zewnątrz

• Antybiotykoterapia

Powikłania miejscowe - ropień tylno-gardłowy

• Powstaje pomiędzy powięzią gardłową a przedkręgową - widoczny na tylnej ścianie gardła

• Najczęściej jako powikłanie ostrego stanu zapalnego tkanki chłonnej u dzieci

• Klinicznie: burzliwe objawy ogólne, zaburzenia połykania, duszność, nosowanie

• Leczenie: szeroka antybiotykoterapia, nacięcie i drenaż wewnątrzustny lub od zewnątrz w znieczuleniu ogólnym

Powikłania miejscowe - ropowica dna jamy ustnej (angina Ludovici)

• Zgorzelinowe zapalenie tkanek miękkich okolicy podjęzykowej i podżuchwowej

• Ciężki przebieg choroby, dotyczy głównie niemowląt i małych dzieci powstająca w wyniku urazów i zmian zapalnych jamy ustnej i gardła

• Leczenie: szeroka antybiotykoterapia

Powikłania miejscowe - zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

• Przejście zakażenia drogą żylną, najczęściej przez splot skrzydłowy

• Objawy: ból w głębi oczodołu (V1) z zastojem żylnym w obrębie powiek, spojówek i siatkówki

Powikłania miejscowe - zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

• Objawy: chory z objawami posocznicy z wysoką gorączką o przebiegu hektycznym, bóle głowy, objawy oponowe, powstaje podwójne widzenie i światłowstręt, porażenie nerwów III, IV i VI

Powikłania miejscowe - zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej

Leczenie:

• Szeroka antybiotykoterapia

• Leczenie p/zakrzepowe

• Choroba bardzo ciężka o ciężkim rokowaniu

Przewlekłe zapalenie gardła

• Proste przewlekłe zapalenie

• Przewlekłe przerostowe zapalenie

• Przewlekłe zanikowe zapalenie

Przyczyny:

• Czynnościowe osłabienie błony śluzowej

• Czynniki środowiskowe (zanieczyszczenia)

• Zaburzenia metaboliczne

• Niedobory witaminowe

• Alergia

Przewlekłe zapalenie gardła

Objawy:

• Uczucie zawadzania w gardle (uczucie kluchy)

• Pochrząkiwanie, pokasływanie

• Bóle gardła

Leczenie:

• objawowe

Ostre nawracające zapalenie gardła u dzieci (migdałek gardłowy)

Klinicznie:

• Utrudnione oddychania przez nos

• Blokada ujść gardłowych trąbek słuchowych

• Zaburzenia drożności ujść zatok przynosowych (sitowie)

Ostre nawracające zapalenie gardła u dzieci (migdałek gardłowy)

Objawy:

• Ogólne - temperatura i stany podgorączkowe

• Upośledzenie drożności nosa, katar śluzowy następnie śluzowo-ropny, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

• Objawy zapalenia gardła

• Powiększenie węzłów chłonnych szyjnych

• Objawy uszne

• Objawy brzuszne - bóle brzucha, biegunka

Ostre nawracające zapalenie gardła u dzieci (migdałek gardłowy)

Leczenie:

• Leki p/zapalne, p/obrzękowe, p/gorączkowe, oczyszczanie nosa

• Immunoterapia: IRS 19, Polyvaccinum, Ribomunyl, BronchoVaxom, Luivac

• Usunięcie migdałka gardłowego - adenotomia

Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych

• W następstwie nawracających ostrych zapaleń migdałków.

• Wyróżnia się dwie postaci przewlekłego zapalenia migdałków podniebiennych:

- przerostowa

- zanikowa

Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych

Objawy:

• Uczucie drapania w gardle, zawadzanie, ból

• Bóle nasilają się przy każdym oziębieniu gardła

• Częste zapalenia gardła: 3 w ciągu 12 mc, 5 i więcej w 24 mc lub 7 i więcej w 36 mc z:

- temperaturą do 38^oC

- odczyn zapalny węzłów chłonnych

- wysięk lub naloty na migdałkach

• Powiększone węzły chłonne szyjne

• Cuchnący oddech i nieprzyjemny smak w ustach

Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych

Klinicznie:

• Zaczerwienienie łuków podniebiennych

• Płynna treść ropna przy ucisku na migdałki

• Zbliznowaciała powierzchnia migdałka

• Tkliwość okolicy migdałka

• Powiększone węzły chłonne

Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych

Leczenie:

• Usunięcie migdałków podniebiennych - tonsillektomia

Zapalenia krtani

• Zapalenie krtani jest chorobą, która może powstać jako choroba samoistna lub jako proces, poprzedzony infekcją nosa lub gardła.

• Zapalenia krtani dzielimy na ostre i przewlekłe

Zapalenia krtani

Ostre

• Wywoływane jest przez drobnoustroje nieswoiste (wirusy, bakterie)

Przewlekłe

• Wynik działania środków drażniących (palenie tytoniu, picie alkoholu, pyły)

• Nadużywanie głosu - nauczyciele, aktorzy

• Przewlekłe zakażenia dróg oddechowych

• Czynniki swoiste - kiła, gruźlica

Zapalenia krtani - podział ze względu na umiejscowienie procesu

• Ostre zapalenie nagłośni

• Ostre nieżytowe zapalenie krtani

• Ostre rozlane zapalenie krtani

• Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

• Ostre podśluzówkowe zapalenie krtani

• Ostre zapalenie ochrzęstnej krtani

Ostre zapalenie nagłośni

• Głównie dzieci 2 do 7 roku życia (szczyt 3-4lata)

• Czynniki wywołujące:H.influenzae, S.pneumoniae,S.aureus

• Objawy: duszność wdechowo-wydechowa, bóle przy połykaniu, gorączka, ciężki stan ogólny

Ostre zapalenie nagłośni

Klinicznie:

• Pogrubiały, obrzmiały i zaczerwieniony brzeg nagłośni, zwężenie przedsionka krtani

Leczenie:

• Hospitalizacja, antybiotykoterapia o szerokim spektrum (cefalosporyny III generacji)

• Kortykosterydy

• W przypadku narastania duszności intubacja

Ostre nieżytowe zapalenie krtani

• Choroba dotyczy dzieci i dorosłych

• Czynnikiem etiologicznym są: wirusy paragrypy, grypy, adenowirusy, ECHO i RS-wirusy

• Jest to najlżejsza postać zapalenia dotycząca jednocześnie trzech pięter krtani

• Objawy: początkowo uczucie zawadzania i drapania, chrząkanie i suchy kaszel, obniżenie głosu, chrypka i bezgłos po kilku dniach dochodzi do wzmożonej sekrecji gruczołów i pojawienia się wilgotnego kaszlu.

• Brak duszności!

Ostre nieżytowe zapalenie krtani

Klinicznie:

• Zaczerwienienie błony śluzowej z nastrzykniętymi naczyniami, obrzęk fałdów głosowych

Leczenie:

• NLPZ, leki wykrztuśne, witaminy, nawilżanie

• Unikanie nadużywania głosu

Ostre rozlane zapalenie krtani

• Najczęściej u dorosłych

• Czynnikiem etiologicznym jest infekcja bakteryjna: H.influenzae, M.catarrhalis, S.aureus, Klebsiella pneuminiae

• Objawy: utrzymująca się chrypka, ból lub drapanie, zawadzanie w krtani i wilgotny kaszel, ogólne objawy infekcji

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

• Ostra, nagła choroba występująca u niemowląt i małych dzieci do 4 roku życia, najczęściej pomiędzy 3 mc a 3 rokiem życia (przede wszystkim chłopcy)

• Sporadycznie u dorosłych

• Etiologia wirusowa: wirusy paragrypy, adenowirusy, ECHO i RSV

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

Objawy:

• Pojawiają się nagle, wśród oznak pełnego zdrowia, zwykle w nocy

• Suchy, szczekający kaszel, czysty głos, świst krtaniowy i duszność wdechowa

• W ciężkich przypadkach niepokój, sinica, bezdechy, utrata przytomności i niewydolność układu krążenia

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

Klinicznie:

• Poduszkowate uwypuklenia zlokalizowane w okolicy podgłośniowej zwężających światło krtani (laryngoskopia pośrednia lub bezpośrednia)

Leczenie:

• Nawadnianie, inhalacje

• Glikokortykosteroidy

• Leki p/histaminowe

• Leki mukolityczne

• Czasami antybiotyki

• Rzadko hospitalizacja z intubacją

Ostre podśluzówkowe zapalenie krtani

• Ropne zapalenie głębokich warstw tkanki łącznej w ścianach krtani

• Odmiany:

- ograniczony ropień krtani

- róża krtani

- rozlana ropowica krtani

Ostre podśluzówkowe zapalenie krtani - ropień krtani

• Ropień jednokomorowy, zlokalizowany na językowej powierzchni nagłośni

• Podwyższona temperatura

• Ból w czasie połykanie i czasami duszność

Leczenie:

• Nacięcie i drenaż ropnia

• antybiotyki

Ostre zapalenie ochrzęstnej krtani

• Powstaje w wyniku urazu ostrego lub tępego okolicy krtani lub zmian popromiennych

• Objawy: ból krtani, nasilający się przy połykaniu lub ucisku z zewnątrz, chrypka, duszność

Leczenie:

• Tracheotomia w przypadku duszności

• Usuwanie martwych tkanek (endoskopowe)

• Antybiotykoterapia ( z uwzględnieniem beztlenowców)

Przewlekłe zapalenie krtani
(laryngitis chronica)

• Proste przewlekłe zapalenie krtani

• Przewlekłe zapalenie krtani zanikowe

• Polip krtani

• Guzki głosowe

• Obrzęki Reinkego

• Gruźlica krtani

• Kiła krtani

• Twardziel krtani

Proste przewlekłe zapalenie krtani

Objawy: chrypka, zmiana barwy głosu, potrzeba odchrząkiwania wydzieliny

Klinicznie: przekrwienie i obrzęk fałdów głosowych, ziarninowanie i bliznowacenie - powierzchnia nierówna

Leczenie: eliminacja czynników drażniących, leki mukolityczne, inhalacje, leczenie klimatyczne

Polip krtani

Objawy: zaburzenia głosu od chrypki do bezgłosu, duszność

Klinicznie: zmiana występująca jedno lub obustronnie, na wąskiej szypule głównie wychodzące z wolnego brzegu

Leczenie: usunięcie w mikrochirurgii

Guzki głosowe

Objawy: chrypka

Mogą występować u małych dzieci nadmiernie płaczliwych - ustępują samoistnie w okresie dojrzewania

Klinicznie: w 1/3 przedniej fałdów głosowych symetrycznie

Leczenie: odpoczynek głosowy, rehabilitacja foniatryczna, mikrochirurgia

---