Finanse - powiązane z występowaniem pieniądza (permanentna cecha finansów)

- etymologia - łac. finire -> finis -> zakończenie sprawy rozstrzygniętej przez instytucje dot. płatności

• współcześnie - potocznie jako zasób pieniądza lub gospodarownia pieniądzem

Teoria finansów: ogół zjawisk pieniężnych powstających w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka.

Cechy finansów:

• powstają w wyniku działań człowieka które nie są bezpośrednio nakierowane na pieniądz

• prowadzenie działalności gospodarczej i społecznej w efekcie której pojawia się pieniądz

• są z pieniądzem nierozerwalnie związane

I Finanse jako dyscyplina naukowa jest związana z ekonomią, wywodzą się z nauk ekonomicznych z gr. Nauk społecznych

II Finanse - cechy które odróżniają tą naukę:

1. znacząca złożoność badanej rzeczywistości

2. trudność w stosowaniu eksperymentów (żeby powtórzyć warunki eksperymentu trzeba manipulować ludźmi - nieetyczne)

3. wpływ działań badacza na badaną rzeczywistość

4. skłonność ludzi do subiektywizmu

5. tendencja badaczy do wartościowania -> subiektywizm

z wlasnych materiałów: Cechy:

- jedną ze stron jest zawsze podmiot publicznoprawny (władztwo i przymus)

- działa w interesie publicznym

- ściśle określone działalność przez przepisy

- koncentracja ogromnych funduszy przez stosunkowo niewielką liczbę podmiotów

- zarządzanie scentralizowane i skoordynowane

- podlegają regułom jawności, planowania, ewidencji, sprawozdawczości i kontroli

III Wewnętrzna struktura finansów - szereg subdyscyplin które ujawniają się w skutek zwiększonego zainteresowania badaczy pewny fragmentem finansów.

1. skarbowość - subdyscyplina zajmująca się majątkiem państwa

2. finanse publiczne - zainteresowania kwestiami dot. Wpływów i wydatków budżetowych, zasady, procedury dot. Obciążeń podatkowych, postępowanie odwoławcze podatkowe

3. finanse przedsiębiorstw - subdyscyplina zajmująca się przedsiębiorstwami które mogą pozyskiwać pieniądze i w jaki sposób najefektywaniej mogą to wykorzystać

4. bankowość - skupia swoje zainteresowania na zasadach, regułach, tworzenia banków, pozabankowych instytucji i quassi bankowych

5. ubezpieczenia - minimalizowania skutków różnego rodzaju zdarzeń losowych, gł.ubezpieczenia na życie

6. finanse osobiste - tzw. Finanse gospodarstw domowych - analiza determinant podejmowania decyzji przez gospodarstwa domowe

7. behawioralne - psychologiczne aspekty związane z podejmowaniem decyzji finansowania dnoszą się do racjonalności decyzji

8. mikrofinanse - gospodarowanie pieniądzem przez jednostki ubogie

. a-h to kryterium podmiotowe podziału finansów

Kryterium podziału finansów przedmiotowe dzieli finanse uwględniając charakter zdarzeń finansowych:

1. zjawiska finansowe ekwiwalentne tzw rynkowe

2. zjawiska redystrubycyjne tzw. Transfery

3. zjawiska kredytowe

Finanse publiczne - zjawiska i procesy związane z powstaniem i rozdysponowaniem pieniężnych środków publicznych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego. W szczególności (art. 3 ustawy o finansach publicznych)

1. gromadzenie dochodów i przychodów publicznych

2. wydatkowanie środków publicznych

3. finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego

4. zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne

5. zarządzanie środkami publicznymi

6. zarządzanie długiem publicznym

7. rozliczanie z budżetem UE

Sektor publiczny (sektor finansów publicznych i j.s.t ) - cechy:

1. decyzje o wykorzystaniu środków podejmowane są kolegialnie (państwo - sejm; jst - rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa

2. działania realizowane w j.s.t mają charakter niekomercyjny

3. większość źródeł zasilających j.s t to daniny publiczne (podatki, opłaty, cła)

4. dominująca cześć wydatków jest przeznaczana na finansowanie dóbr publicznych

Elementy sektora publicznego (art. 4 ustawy o finansach publicznych)

1. organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały

2. gminy, powiaty i samorząd województwa (tzw. Jednostki samorządu terytorialnego), oraz ich związki

3. jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych

4. państwowe i samorządowe fundusze celowe

5. państwowe wyższe szkoły rządowe

6. jednostki rozwoju badawczo - rozwojowe

7. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej

8. państwowe i samorządowe instytucje kultury

9. ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze

10. NFZ

11. PAN i tworzone przez nią jednostki organizacyjne

12. Inne państwowe i samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego

Sektor finansów publicznych dzieli się na podsektory:

1. rządowy (organy władzy publicznej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy trybunały, organy administracji rządowej, PAN)

2. samorządowy (jednostki samorządowe, ich organy, oraz związki i jednostki organizacyjne (3,4 7, 8 i 12 dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego)

3. ubezpieczeń społecznych ( ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze)

Kryteria porządkujące sektor finansów publicznych

I - podmiotowe

II - prawne

III - instytucjonalne

Ad. I Kryterium podmiotowe: - sektor finansów publicznych tworzy władza - aparat skarbowy, j.s.t, wł. wykonawcza)

Ad. II Kryterium prawne - poszczególne źródła prawa: Konstytucja, ustawa o finansach publicznych, ustawa podatkowa, kks, ordynacja, rozporządzenia Ministra Finansów oraz RM, uchwały rady gmin, powiatu itp.

Ad III Kryterium instytucjonalizmu - budżet państwa, budżet j.s.t, ZUS, KRUS, fundusze pozarządowe

Funkcje finansów publicznych

1. alokacyjna - dostarczanie towarów i usług obywatelom - dobra są rozmieszczane przestrzennie w zależności od potrzeb na różnych terenach kraju

2. redystrybucyjna

3. stabilizacyjna

Zadania - takie które nie mogą być wykonane za publiczne pomocą mechanizmów rynkowego lus sa to zadania społeczne ( na danym poziomie rozwoju są uważane za konieczne do realizacji w sposób powszechny)

z wlasnych materiałów: Funkcje: (zadania, jakie stawia się przed nimi w kształtowaniu stosunków społ.)

- redystrybucyjna- wtórny podział dochodu narodowego (ma zapewnić optymalne zaspokajanie potrzeb publicznych)

- alokacyjna- państwo aktywny uczestnik procesów gospodarczych

- stabilizacyjna- stymulowanie rozwoju zjawisk gosp.

- kontrolna- kontrola przepływów pieniężnych

- fiskalna- zapewnienie środków dla prawidłowego funkcjonowania państwa

ad 2) Transfery środków publicznych - dwojaki charakter

od pomiotów do budżetu (państwa lub j.s.t)

od budżetu do podmiotu

ad3) związane jest z oddziaływanie finansów publicznych na gospodarkę na czynniki makroekonomiczne (np.poprzez politykę fiskalną lub monetarną państwo może wpływać na warunki gospodarowania)

* Magiczny czworokąt 1. poziom bezrobocia

2. stabilizacja cen - infalcja

3.równowaga bilansu płatniczego

1. wzrost gospodarczy

Finanse publiczne mogą na nie oddziaływać poprzez:

1. automatyczne stabilizatory koniunktury - wkomponowane są w podatki dochodowe. W czasie dobrej koniunktury stosuje się progresje podatkową - ma na celu ograniczeniu wahań cyklu koniunkturalnego. W czasie spadku koniuktury - zwolnienia, niższe progi. Mogą działać globalnie lub selektywnie. Mogą być stymulujące albo hamujące np. akcyza na papierosy

2. instymenty dyskrecjonalne - uznaniowe

a+ b = polityka fiskalna

Charakterystyka systemu budżetowego - w tym systemie realizowana jest główna część finansów publicznych

Role budżetu:

• jest funduszem środków publicznych

• plan finansowy

• akt prawny (ustawa lub uchwała j.s.t)

Rozwój pieniądza

-odejście od pieniądza towarowego na rzecz pieniądza kruszcowego: a) wagowy i b) odliczany

-proces psucia pieniądza

-pojawiają się monety (wybity znak eminenta i inf. O wadze i czystości metalu

-bimetalizm (monety ze srebra i złota)

-monetalizm (tylko monety złote

-złotniczy (poźniejsi bankierzy) deponowali pieniądz kruszcowy w zamiaw wystawiali pieniądze bankowe - kwity depozytowe wykształcają się banknoty (noty bankowe):

1. w pełni wymienne na złoto

2. ograniczona wymienialność na złoto: 2 systemy:

• sztabowo złoty - wymiana w złocie następuje tylko między bankami centralnymi i w dużych ilościach (sztabach)

• dewizowo - złoty - zabezpieczenia pieniądza papierowego innym pieniądzem zagranicznym wymienialnym na złoto

1. pieniądz w pełni niewymienialny na złoto

2. powstanie pieniądza bezgotówkowego - pieniądz bankowy nie ma materialnej postaci, istnieje tylko poprzez zapisy w księgach bankowych

Definicja:

Pieniądz: 1. powszechnie akceptowany instrument finansowy za pomocą którego dokonuje się płatności za towary i usługi oraz reguluje się zobowiązania płatnicze

2. prawnie określony i powszechnie akceptowamny środek płatniczy, który może wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość

Współczesny pieniądz gotówkowy to p. FIOUCJARNY, tj. sam w sobie nie posiada żadnej wartości jako papier, jego wartość wynika, jest uzależniona od zaufania do emitenta który nadał określoną wartość - nominał.

Funkcje pieniądza:

• miernik wartości

• -środek wymiany -> sprzedaż <-> pieniadz<-> kupno

• przechowywanie wartości - tezauryzacja

• jest to środek płatniczy prawnie nadano mu moc płatniczą

Formy współczesnego pieniądza:

1. gotówkowy

2. bezgotówkowy

3. elektroniczny

ad.1 Pieniądz gotówkowy - największa płynność postać banknotów - znak pieniężny drukowany na papierze, który na mocy decyzji władz, ma na określonym terytorium charakter prawnego środka płatniczego

• bilon - drobne znaki pieniężne bite z materii pospolitych służą do obsługi drobnego obrotu płatniczego, pełnią funkcję pomocniczą względem banknotów

• moneta - bite z kruszców wartościowych, charakter okolicznościowy, mogą mieć wysokie nominały

- tylko Bank Centralny może go emitować - Bank Centralny odpowiada za jego wartość

• obrót gotówkowy jest anonimowy/ nienadzorowany

ad 2. Pieniądz bezgotówkowy - wkłady znajdujące się w bankach nie mające statusu prawnego środka płatniczego. Uprawnienie do emisji pieniądza bezgotówkowego ma:

1. Bank Centralny (kreowany jest z wkładów które wnosza instytucje publiczne, banki komercyjne) poprzez udzielenie kredytów innym bankom i poprzez obniżenie stopy rezerw obowiązkowych

2. Banki komercyjne - na bazie zgromadzonych depozytów kreowany jest bezgotówkowy pieniądz kredytowy - łatwo się przemieszcza za pomocą wehikułów - instrumenty płatnicze (nie są pieniądzem) polecenia przelewu/ zapłaty, karty płatnicze na miejsce czeków rozrachunkowych

Polecenie przelewu obciążęnie swojego rachunku na rzecz innego

Polecenie zapłaty wierzyciel ustanawia polecenia zapłaty rachunku bankowego dłużnika - tylko za zgodą stron

Karty płatnicze identyfikuje wydawcę i upoważnionego posiadacza - uprawniają do wypłaty gotówki lub zapłaty a w przypadku kart wydanych przez bank lub instytucję upoważnioną do udzielenia kredytów także do dokonywania wypłaty gotówki lub zapłaty z wykorzystaniem kredytu.

Ad 3. Pieniądz elektroniczny - odpowiednik p. gotówkowego, nośnikiem wartości nie są znaki pieniężne ale elektroniczne nośniki danych

• wydawany jest w zamian za środki pieniężne

• wartość jest równa nominalnie co pieniądza zamienionego

• na żądanie podlega wymianie na środki pieniężne

• wartość pieniądza elektronicznego jest wyrażona w jednostkach pieniężnych

• ograniczenie jednostkowych transakcji do 150 euro (równowartość) (?)

Wtórna kreacja pieniądza pieniądz kredytowy, Bank Centralny, inne banki

Faza

Faza	Depozyt pierwotny	Kredyt udzielany w danej fazie	Suma rezerw	Pozostała nadwyżka
1 2 3 4 5	100	0 90 81 72, 9 65, 61 : : 900	10 9 8,10 7, 29 6, 56 : : 100	90 81 72, 29 65, 61 59, 05 0

Tabela 1

Założenia:

1. tylko jeden bank komercyjny

2. rezerwa - część złożonych depozytów które nie będą wykorzystane w działalności kredytów:

1. obowiązkowa - ustalana przez bank centralny, ulegają przekazaniu do banku centralnego, w przykładzie 5%

2. nadobowiązkowa - wola banku, nie jest przekazywana do banku centralnego, w przykładzie 5%

Opis:

Faza 1 pozyskane środki 100zł

Faza 2 przekazujemy środki dla kredytobiorca A-90 odprawodzamy 9 (10%) jako rezerwa a 81 jako wkład

Faza 3 z pieniądzy przekazanych A (81zl) udzielamy kredytu dla B

Proces kończy się kiedy całość wkładu (100zł) trafia do rezerw

Te 100 zł zdeponowanych wykreowało 900 zł (jednostka pieniądza bezgotówkowego)

To ile można wygenerować zależy od:

1. ile pieniądza gotówkowego wyemitował Bank Centralny (im wiecęj tym lepiej)

2. określenie stopy rezerw obowiązkowych

3. sposób wykorzystania pieniądza kredytowego

Mnożnik kreacji pieniądza

M= 1/ R

Np. z tabeli m=1/r= 1/0.1= 10, 10*90=900 (możliwa ilość wykreowanego pieniądza)

r- stopa rezerw

suma wkładu pierwotnego i pieniądza pochodnego S= wp* m= 100*10=1000

wp - wkład pierwotny

m - mnożnik

Komentarz do tabeli 1

W przypadku gdy w Fazie 1 osoba A dostałaby kredyt gotówkowy to zakończyłoby to sprawę

Miernik podaży pieniądza (2 podejścia)

1. transakcyjne - za pieniądz uznaje się tylko środki które mogą być wykorzystane do bezpośredniego dokonania zakupu (przede wszystkim pieniądz gotówkowy)

2. płynnościowe - funkcje pieniądza mogą pełnić różne aktywa pod warunkiem odpowiedniej płynności (zamiana na pieniądz gotówkowy jest łatwa)

W tym podejściu stworzono agregaty monetarne (pienięzne) prezentują one ilość różnych form pieniądza w obiegu gospodarczym. Każdy kolejny agregat odnosi się do poprzednich.

W Polsce wykorzystuje się 4 rodzaje agregatów: M0 M1 M2 M3

Mo baza monetarna - pieniądz gotówkow w obiegu + środki na rachunku w banku centralnym

M1 pieniądz transakcyjny - suma M0 + wkładów zdeponowanych w bankach komercyjnych na rachunkach avista

M2 suma M1 + depozyty krótkoterminowe

M3 M2 + dłużne papiery wartościowe

Sektor finansowy

System ekonomiczny:

1. sfera realna (rzeczowa)

1. przedsiębiorstwa

2. gospodarstwa realne

2.strefa finansowa (sektor)

1. system finansowy (1. rynkowy system finansowy, 2. publiczny system finansowy

2. gospodarka finansowa gospodarstw domowych

Strefa finansowa - obejmują one tę cześć gospodarki w której następuje kreowanie oraz ruch pieniądza, jest pojęciem szerszym od systemu finansowego

System finansowy - obejmuje kreaowanie pieniądza i organizację obiegu pieniądza między podmiotami finansowymi, poza sferą realną. Świadczy usługi pozwalające na krążenie siły nabywczej w gospodarce (poprzez kreację pieniądza i organizowanie ruchu pieniądza)

Funkcja: 1. monetarna 2. kapitałowo -redystrybucyjna 2. kontrolna

Ad.1 system finansów - dostarcza pieniądz podmiotom sfery realnej, tworzenie systemu płatniczego

Ad 2. system finansów - za sprawą pośrednikó finansowych (banków) dochodzi do spotkania osób które maja nadwyżkę pieniądza z osobami które potrzebują pieniądza

Ad. 3 system finansów - możliwe jest kontrolowanie przepływów środków pieniężnych w okresie przeszłym i aktualnym

Elementy budowy rynkowego systemu finansów:

1. instrumenty finansowe

2. rynki finansowe

3. instytucje finansowe

4. zasady regulujące sposób działania systemu finansów

ad. 1 Instrumenty finansowe - roszczenie dotyczące 1 podmiotów gospodarujących w stosunku do drugich w przyszłości, ma charakter zobowiązania (obowiązek zwrotu środków), dla emitenta są zobowiązaniem, dla nabywcy jest elementem aktywów

Klasyfikacja instrumentów finansowych:

I - kryterium własnościowe:

1. o charakterze wierzycielskiem - zaciąganie długu (obciążające)

2. o charakterze własnościowym - np. akcje

II - kryterium charakter dochodu:

1. przynoszące stały dochód

2. przynoszące zmienny dochód

III - kryterium okresy wykupu przez emitenta

1. krótkookresowe - do 1 roku - pieniężne

2. średniookresowe - od roku do 5 lat - kapitałowe

3. długookresowe - więcej niż 5 lat

IV kryterium ze względu na ?

1. bezpośrednie - emitowane przez niefinansowe podmioty

2. pośrednie - emitowane przez podmioty finansowe

V kryterium - kształtowanie wartości

1. bazowe (rzeczywiste)

2. pochodne - ich wartość jest określana w oparciu o wartość instrumentu bazowego

Rynek finansowy - rynek w ramach którego dokonuje się obrót instrumentów finansowych

• zachowanie uczestników determinuje także czynnik psychologiczny

• asymetria informacji - występuje nierównomierny rozkład informacji dotyczącej ryzyka podejmowanej decyzji lub transakcji pomiędzy sprzedającym a kupującym instrumenty finansowe

Kryteria podziału rynku finansowego

1. moment emisji

1. rynek pierwotny (kreuje instrument finansowy)

2. rynek wtórny (odsprzedaż instrumentu finansowego)

2. ilość nabywców

1. rynek otwarty - na zasadzie przetargu

2. rynek zindywidualizowany - na warunkach uzgodnionych przez strony np.kredytowy ubezpieczeniowy

3. czas

1. rynek pieniężny - podmiotem obrotu są instrumenty o terminie 1 roku ( rynek pieniężny bankowy i pozabankowy)

2. rynek kapitałowy - ponad rok (giełdowy i pozagiełdowy)

4. waluta

1. w walucie krajowej

2. rynek dewizowy eurorynki 1. eurorynek pieniężny

3. eurorynek kapitału (obrót euro akcjami)

5. wielkość transakcji

1. hurtowy - uczestnikami są duże instytucje finansowe

2. detaliczny - uczestnikami są gospodarstwa domowe

Instytucje finansowe - zajmują się utrzymaniem i obiegiem instrumentów finansów. Kryterium podziału:

1. czy tworzą i emitują własne instrumenty finansowe

2. czy tworzą pieniądz

ad1.

1. instytucje pasywne - nie tworzą własnych instrumentów finansowych

• organizują obrót

• dystrybujca / przygotowanie

• np. przedsiębiorstwa leasingowe, factoring, domy maklerskie, fundusz inwestycyjny, giełda papierów wartościowych, giełda towarowa, brokerzy, agenci ubezpieczeniowi

• instytucje które tworzą infrastrukturę dla rynków kapitałowych: BFG, depozyt papierów wartościowych, związek banków śląskich

b) instytucje aktywne - mają możliwość zamiany własności instrumentów finansowych

• głównie banki (zmieniają depozyty na kredyt)

ad. 2

1. monetarny - tylko banki (centralny i komercyjne), tworzą pieniąz gotówkowy i bezgotówkowy, mogą przyjmować depozyty, mogą udzielać kredytów

2. niemonetarny - wszystkie instytucje finansowe poza bankami

Zasady funcjonowania systemu finansowego

1. sformalizowane - prawo finansowe (ustawy + rozporządzenia) np. prawo bankowe, ustawa o funduszach emerytalnych, o obligacjach

2. niesformalizowane - normy poza prawne (moralne, etyczne) - kodeksy zawodowe

Charakterystyka poszczególnych rynków

I rynek pienięzny - ....i lokuje środki pienięzne na krótki okres

• stronami są: podmioty które mają nadmiar pieniądza i podmioty potrzebujące pieniądza (poszukujący źródeł finansowania)

• ma charakter rynku

1.między bankowego rynek pienięzny (MRP) -

- wpływa na zarządzanie płynnością banków, hurtowy charakter, odpowiedź na propozycje 1 banku `kwotowanie' - oferta która określa stopę procentową przy jakiej możliwe jest zawarcie tansakcji polegającej na pożyczeniu środków lub przyjęciu lokaty.

• pełni funkcję cenotówrzą na tej podstawie banki dokonują ....(?)

• a) rynek transakcji lokacyjnych ( zabezpieczony walutą lub papierem wartościowym, lub niezabezpieczony)

• b) Rynek krótkoterminowych instrumentów dłużnych

• WIBOK - średnie stawki jakie banki żądają za wyporzyczenie środków

• WIBIT - średnie stawki jaką bank jest w stanie zapłacić za środki przyjęte do depozytu w obrębie stawek tworzy się szereg terminów, dla każdego terminy stawka jest inna. Np. WIBOR : O/N - over night - na 1 dzień, 1/W - na jeden tydzień

• WIBOK I WIBIT - są ustalane codziennie na podstawie notowań grup banków, oblicza się średnią arytmetyczną

2. lokat terminowych

3. krótkoterminowe papiery wartościowe

II Rynek bonów skarbowych

• emitowane przez Ministra Finansów- gdy opiewają na świadczenia pieniężne mogą być emitowane, wystawiane tylko przez Ministra Finansów, gdy opiewają na świadczenia niepieniężne emituje je minister właściwy do spraw SP w porozumieniu z Ministrem Finansów,

• warunki emitowania danego rodzaju skarbowego papieru wartościowego określa poprzez rozporządzenie Minister Finansów

• na okaziciela

• na potrzeby zarządzania płynnościa budżetu państwa

• najczęsciej 13 tyg/ 52 tyg.

• Nabywca - banki, fundusze inwestycyjne, inni, osoby fizyczne, przedsiębiorstwa

• Sprzedaż na zasadzie przetarg

• Sprzedaż z dyskontem (po cenie niższej od ceny nominalnej)

• Zysk kapitałowy - różnica dyskonta w stosunku do wartości nominalnej

III Rynek krótkoterminowych papierów dłużnych ( komercyjnych)

• papiery emitowane są przez przedsiębiorstwa - sfera realna

• tańsze niż kredyt źródło kapitału

• emisja ma charakter niepubliczny

• emitowane z dyskontem

• ryzyko przy tych papierach jest wyższe oczekiwana wyższa stopa wzrotu

• Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw zwane także skryptami dłużnymi lub papierami komercyjnymi są źródłem krótkoterminowego finansowania działalności przedsiębiorstw, co oznacza, iż uzyskane z nich środki przedsiębiorstwo może wykorzystywać na podtrzymywanie swojej bieżącej płynności, czyli regulowanie bieżących zobowiązań.
  Na rynku polskim krótkoterminowe papiery dłużne istnieją od 1992 roku, a ich prekursorem był Polski Bank Rozwoju.

• Krótkoterminowe papiery dłużne są instrumentem rynku pieniężnego. W swej istocie podobne są do klasycznego kredytu bankowego, jednakże w porównaniu z nim to źródło finansowania jest tańsze i bardziej elastyczne. Praktycznie krótkoterminowe papiery dłużne są pożyczką udzielaną przedsiębiorstwu przez uczestników rynku pieniężnego, czyli inwestorów. Należą do grupy papierów wierzytelnościowych, co oznacza, że emitent w terminie zapadalności papieru winien zwrócić zaciągniętą pożyczkę. Papiery te sprzedawane są z dyskontem, czyli poniżej ceny nominalnej, natomiast zwrot następuje wg wartości nominalnej.

• Krótkoterminowe papiery dłużne należą wprawdzie do instrumentów krótkoterminowego finansowania, jednakże poprzez ich rolowanie (odnawianie emisji, zastępowanie nową emisją emisji poprzedniej) przedsiębiorstwo może je posiadać także w okresach średnich i finansować z nich swoje przedsięwzięcia inwestycyjne. Oznacza to, iż finansowanie działalności przedsiębiorstwa w okresie średnim odbywa się wg stóp procentowych krótkoterminowych, które są niższe od stóp procentowych w okresie średnim.

• Formy krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstw.
  Krótkoterminowe skrypty dłużne przedsiębiorstw w Polsce mogą być emitowane w trzech formach:
  • Obligacje (egzekucja długu odbywa się tu w oparciu o ustawę o obligacjach)
  • Weksle (egzekucja długu odbywa się w oparciu ustawy wekslowej)
  • Bony komercyjne emitowane w oparciu o przepisy Kodeksu Cywilnego

• Rating kredytowy można określić jako całościową wycenę i klasyfikację przyszłego ryzyka inwestycyjnego związanego z określonym emitentem i jego emisją. Ocena ratingowa jest wyrażana syntetycznie za pomocą zestawu symboli według przyjętej skali i jest wynikiem przeprowadzenia wszechstronnej analizy nie tylko sytuacji określonego podmiotu, ale także otoczenia, w jakim on działa

• Oceny rating wg....... Polski

F1 - najwyższa jakość

F2 - satysfakcjonujące zdolność finansowa

F3 - wystarczająca zdolność finansowa

B - niepewność co do terminologii

C - duża niepewność

D - zbliżające się niedotrzymanie zobowiązań

Rola Banku centralnego

• sterowanie ilością pieniądza - kształtuje płynność sektora bankowego

• poziom stóp procentowych - jego ustalanie

• realizacja operacji otwartego rynku - dokonywane z użyciem papierów wartościowych, których nabycie bądź sprzedaż przez bank centralny pozwala ściągnąć płynność z rynku lub zasilić płynność rynku - sektor bankowy

• podział:

1. bezwarunkowy - podobny do kupna sprzedaży, konieczne jest tylko porozumienie stron co do warunków transakcji

2. warunkowy - a) warunkowego zakupu b) warunkowej sprzedaży

warunkowy zakup - bank centralny nabywa od banków komercyjnych z jednoczesnym przyrzeczeniem ich odsprzedaży w ustalonym terminie i po ustalonej cenie - zwiększa płynność.

Warunkowa sprzadaż - bank centralny sprzedaje papiery wartościowe z przyrzeczeniem ich odkupienia w określonym terminie i po określonej cenie

Papiery wartościowe , które stanowią przedmiot obrotu między bankiem centralnym a bankami:

• państwowe - np.bony skarbowa

• bony pieniężne NBP - emitowane przez NBP, krótkoterminowe, istotnie różnią się w stosunku do bonów skarbowych - cel emisji - ma na celu ściągnięcie pieniądza z rynku, oferoana w ramach przetargu, termin wykupu 28 dni, wartość nominalna 10.000, także 1000,000 i 1 000 000

• dealer pierwotny rynku pieniężnego

• BFG

Rynek kapitałowy

• przedmiot obrotu - nadwyżka kapitału ( nie płynność)

• średnio i dlugoterminowe

• jest to rynek w ramach którego dochodzi do transakcji instrumentów finansowych pomiędzy podmiotem dysponującym nadwyżką kapitału a podmiotem poszukującym źródeł. Finansowanie działalności, głównie na inwestycje

Funkcja rynku kapitałowego:

• alokacja kapitału - przemieszczanie się kapitału

• mobilizacja kapitału - przyciątga inwestorów, którzy dysponują wolnym kapitałem, zakres zależy od: poziomu władzy inwestorów, dostęponości doradztwa finansowego

• wycena kapitału - cyklicznie ustalana wartość instrumentów finansowych

Struktura rynku finansowego:

1. pierwotny

• w ramach którego dokonuje się pierwszej emisji instrumentów finansowych

• uczestniczy: emitent (podmiot publiczny, skarb państwa, j.s.t przedsiębiorstwa, banki) organizatorzy i gwaranci emisji - przygotowuje i obsługuje emisje (gł. Banki), inwestorzy (różne podmioty)

2. wtórny

• giełda - jest to rynek w ramach którego inwestorzy z rynku pierwotnego mogą sprzedać nabyte instrumenty, nie uczestniczy tu emitent

Giełda - regularnie odbywające się w określonym czasie i miejscu, podporządkowane określonym normom i zasadom spotkania osób chcących zawrzeć umowę kupna - sprzedaży oraz osób pośredniczących w zawieraniu transakcji

Pośrednicy na rynku wtórnym

Instytucje pośredniczące r.k:

1. GPW

2. Centralna Tabela ofer

3. Biuro Maklerskie - jednostka wyodrębniona w strukturach banku i realizuje określony charakter usług

4. Dom Maklerski - podmiot niebankowy, który działa w oparciu o ksh

Kapitałowe instytucje finansowe:

1. Akcje - papiery wartościowe, charakter właścicielski, każdy kto kupuje akcje, wnosi do spółki tzw. Kapitał podstawowy, kapitał podstawowy jest związany ze spółką bezterminowo - nie trzeba go zwracać, prawo do udziału w rynku, cena jaką emitent płaci inwestorowi to dopuszczenie do udziału w zysku. Wysoki poziom ryzyka, ryzyko zmiany wartości. Podział akcji

• zwykłe - obrót na giełdzie

• uprzywilejowane - imienne, przywileje do głosu na w.z.a, dywidendy, stałość dywidendy

2. obligacje - dłużne papiery wartościowe, wierzycielskie,

Emitent: Skarb Państwa, jst, przedsiębiorca, który posiada osobowość prawną. Emitent zaciąga dług

Cechy: - wartość nominalna obligacji - kwota pożyczkowego kapitału

• termin wykupu - moment w którym emitent musi wykupić obligacje np. 2 lata, 5lat

• stopa procentowa obligacji

• niskie ryzyko (zależne od podmiotu emitenta, najbardziej ryzykowne przedsiębiorstwa)

Inwestorzy na rynku kapitałowym:

1. instytucjonalni - banki, instytucje finansowe, przedsiębiorstwa TFI, OGR

2. indywidualni - gospodarstwa domowe

Odróżniają się: - skalą transakcji, sposób pudowy porfeli inwestycyjnych, jakość zarządzania związana ze znajomością rk

---