Finanse - powiązane z występowaniem pieniądza (permanentna cecha finansów)
- etymologia - łac. finire -> finis -> zakończenie sprawy rozstrzygniętej przez instytucje dot. płatności
współcześnie - potocznie jako zasób pieniądza lub gospodarownia pieniądzem
Teoria finansów: ogół zjawisk pieniężnych powstających w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka.
Cechy finansów:
powstają w wyniku działań człowieka które nie są bezpośrednio nakierowane na pieniądz
prowadzenie działalności gospodarczej i społecznej w efekcie której pojawia się pieniądz
są z pieniądzem nierozerwalnie związane
I Finanse jako dyscyplina naukowa jest związana z ekonomią, wywodzą się z nauk ekonomicznych z gr. Nauk społecznych
II Finanse - cechy które odróżniają tą naukę:
znacząca złożoność badanej rzeczywistości
trudność w stosowaniu eksperymentów (żeby powtórzyć warunki eksperymentu trzeba manipulować ludźmi - nieetyczne)
wpływ działań badacza na badaną rzeczywistość
skłonność ludzi do subiektywizmu
tendencja badaczy do wartościowania -> subiektywizm
z wlasnych materiałów: Cechy:
- jedną ze stron jest zawsze podmiot publicznoprawny (władztwo i przymus)
- działa w interesie publicznym
- ściśle określone działalność przez przepisy
- koncentracja ogromnych funduszy przez stosunkowo niewielką liczbę podmiotów
- zarządzanie scentralizowane i skoordynowane
- podlegają regułom jawności, planowania, ewidencji, sprawozdawczości i kontroli
III Wewnętrzna struktura finansów - szereg subdyscyplin które ujawniają się w skutek zwiększonego zainteresowania badaczy pewny fragmentem finansów.
skarbowość - subdyscyplina zajmująca się majątkiem państwa
finanse publiczne - zainteresowania kwestiami dot. Wpływów i wydatków budżetowych, zasady, procedury dot. Obciążeń podatkowych, postępowanie odwoławcze podatkowe
finanse przedsiębiorstw - subdyscyplina zajmująca się przedsiębiorstwami które mogą pozyskiwać pieniądze i w jaki sposób najefektywaniej mogą to wykorzystać
bankowość - skupia swoje zainteresowania na zasadach, regułach, tworzenia banków, pozabankowych instytucji i quassi bankowych
ubezpieczenia - minimalizowania skutków różnego rodzaju zdarzeń losowych, gł.ubezpieczenia na życie
finanse osobiste - tzw. Finanse gospodarstw domowych - analiza determinant podejmowania decyzji przez gospodarstwa domowe
behawioralne - psychologiczne aspekty związane z podejmowaniem decyzji finansowania dnoszą się do racjonalności decyzji
mikrofinanse - gospodarowanie pieniądzem przez jednostki ubogie
. a-h to kryterium podmiotowe podziału finansów
Kryterium podziału finansów przedmiotowe dzieli finanse uwględniając charakter zdarzeń finansowych:
zjawiska finansowe ekwiwalentne tzw rynkowe
zjawiska redystrubycyjne tzw. Transfery
zjawiska kredytowe
Finanse publiczne - zjawiska i procesy związane z powstaniem i rozdysponowaniem pieniężnych środków publicznych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego. W szczególności (art. 3 ustawy o finansach publicznych)
gromadzenie dochodów i przychodów publicznych
wydatkowanie środków publicznych
finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego
zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
zarządzanie środkami publicznymi
zarządzanie długiem publicznym
rozliczanie z budżetem UE
Sektor publiczny (sektor finansów publicznych i j.s.t ) - cechy:
decyzje o wykorzystaniu środków podejmowane są kolegialnie (państwo - sejm; jst - rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa
działania realizowane w j.s.t mają charakter niekomercyjny
większość źródeł zasilających j.s t to daniny publiczne (podatki, opłaty, cła)
dominująca cześć wydatków jest przeznaczana na finansowanie dóbr publicznych
Elementy sektora publicznego (art. 4 ustawy o finansach publicznych)
organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały
gminy, powiaty i samorząd województwa (tzw. Jednostki samorządu terytorialnego), oraz ich związki
jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych
państwowe i samorządowe fundusze celowe
państwowe wyższe szkoły rządowe
jednostki rozwoju badawczo - rozwojowe
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
państwowe i samorządowe instytucje kultury
ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze
NFZ
PAN i tworzone przez nią jednostki organizacyjne
Inne państwowe i samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego
Sektor finansów publicznych dzieli się na podsektory:
rządowy (organy władzy publicznej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy trybunały, organy administracji rządowej, PAN)
samorządowy (jednostki samorządowe, ich organy, oraz związki i jednostki organizacyjne (3,4 7, 8 i 12 dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest jednostka samorządu terytorialnego)
ubezpieczeń społecznych ( ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze)
Kryteria porządkujące sektor finansów publicznych
I - podmiotowe
II - prawne
III - instytucjonalne
Ad. I Kryterium podmiotowe: - sektor finansów publicznych tworzy władza - aparat skarbowy, j.s.t, wł. wykonawcza)
Ad. II Kryterium prawne - poszczególne źródła prawa: Konstytucja, ustawa o finansach publicznych, ustawa podatkowa, kks, ordynacja, rozporządzenia Ministra Finansów oraz RM, uchwały rady gmin, powiatu itp.
Ad III Kryterium instytucjonalizmu - budżet państwa, budżet j.s.t, ZUS, KRUS, fundusze pozarządowe
Funkcje finansów publicznych
alokacyjna - dostarczanie towarów i usług obywatelom - dobra są rozmieszczane przestrzennie w zależności od potrzeb na różnych terenach kraju
redystrybucyjna
stabilizacyjna
Zadania - takie które nie mogą być wykonane za publiczne pomocą mechanizmów rynkowego lus sa to zadania społeczne ( na danym poziomie rozwoju są uważane za konieczne do realizacji w sposób powszechny)
z wlasnych materiałów: Funkcje: (zadania, jakie stawia się przed nimi w kształtowaniu stosunków społ.)
- redystrybucyjna- wtórny podział dochodu narodowego (ma zapewnić optymalne zaspokajanie potrzeb publicznych)
- alokacyjna- państwo aktywny uczestnik procesów gospodarczych
- stabilizacyjna- stymulowanie rozwoju zjawisk gosp.
- kontrolna- kontrola przepływów pieniężnych
- fiskalna- zapewnienie środków dla prawidłowego funkcjonowania państwa
ad 2) Transfery środków publicznych - dwojaki charakter
od pomiotów do budżetu (państwa lub j.s.t)
od budżetu do podmiotu
ad3) związane jest z oddziaływanie finansów publicznych na gospodarkę na czynniki makroekonomiczne (np.poprzez politykę fiskalną lub monetarną państwo może wpływać na warunki gospodarowania)
* Magiczny czworokąt 1. poziom bezrobocia
2. stabilizacja cen - infalcja
3.równowaga bilansu płatniczego
wzrost gospodarczy
Finanse publiczne mogą na nie oddziaływać poprzez:
automatyczne stabilizatory koniunktury - wkomponowane są w podatki dochodowe. W czasie dobrej koniunktury stosuje się progresje podatkową - ma na celu ograniczeniu wahań cyklu koniunkturalnego. W czasie spadku koniuktury - zwolnienia, niższe progi. Mogą działać globalnie lub selektywnie. Mogą być stymulujące albo hamujące np. akcyza na papierosy
instymenty dyskrecjonalne - uznaniowe
a+ b = polityka fiskalna
Charakterystyka systemu budżetowego - w tym systemie realizowana jest główna część finansów publicznych
Role budżetu:
jest funduszem środków publicznych
plan finansowy
akt prawny (ustawa lub uchwała j.s.t)
Rozwój pieniądza
-odejście od pieniądza towarowego na rzecz pieniądza kruszcowego: a) wagowy i b) odliczany
-proces psucia pieniądza
-pojawiają się monety (wybity znak eminenta i inf. O wadze i czystości metalu
-bimetalizm (monety ze srebra i złota)
-monetalizm (tylko monety złote
-złotniczy (poźniejsi bankierzy) deponowali pieniądz kruszcowy w zamiaw wystawiali pieniądze bankowe - kwity depozytowe wykształcają się banknoty (noty bankowe):
w pełni wymienne na złoto
ograniczona wymienialność na złoto: 2 systemy:
sztabowo złoty - wymiana w złocie następuje tylko między bankami centralnymi i w dużych ilościach (sztabach)
dewizowo - złoty - zabezpieczenia pieniądza papierowego innym pieniądzem zagranicznym wymienialnym na złoto
pieniądz w pełni niewymienialny na złoto
powstanie pieniądza bezgotówkowego - pieniądz bankowy nie ma materialnej postaci, istnieje tylko poprzez zapisy w księgach bankowych
Definicja:
Pieniądz: 1. powszechnie akceptowany instrument finansowy za pomocą którego dokonuje się płatności za towary i usługi oraz reguluje się zobowiązania płatnicze
2. prawnie określony i powszechnie akceptowamny środek płatniczy, który może wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość
Współczesny pieniądz gotówkowy to p. FIOUCJARNY, tj. sam w sobie nie posiada żadnej wartości jako papier, jego wartość wynika, jest uzależniona od zaufania do emitenta który nadał określoną wartość - nominał.
Funkcje pieniądza:
miernik wartości
-środek wymiany -> sprzedaż <-> pieniadz<-> kupno
przechowywanie wartości - tezauryzacja
jest to środek płatniczy prawnie nadano mu moc płatniczą
Formy współczesnego pieniądza:
gotówkowy
bezgotówkowy
elektroniczny
ad.1 Pieniądz gotówkowy - największa płynność postać banknotów - znak pieniężny drukowany na papierze, który na mocy decyzji władz, ma na określonym terytorium charakter prawnego środka płatniczego
bilon - drobne znaki pieniężne bite z materii pospolitych służą do obsługi drobnego obrotu płatniczego, pełnią funkcję pomocniczą względem banknotów
moneta - bite z kruszców wartościowych, charakter okolicznościowy, mogą mieć wysokie nominały
- tylko Bank Centralny może go emitować - Bank Centralny odpowiada za jego wartość
obrót gotówkowy jest anonimowy/ nienadzorowany
ad 2. Pieniądz bezgotówkowy - wkłady znajdujące się w bankach nie mające statusu prawnego środka płatniczego. Uprawnienie do emisji pieniądza bezgotówkowego ma:
Bank Centralny (kreowany jest z wkładów które wnosza instytucje publiczne, banki komercyjne) poprzez udzielenie kredytów innym bankom i poprzez obniżenie stopy rezerw obowiązkowych
Banki komercyjne - na bazie zgromadzonych depozytów kreowany jest bezgotówkowy pieniądz kredytowy - łatwo się przemieszcza za pomocą wehikułów - instrumenty płatnicze (nie są pieniądzem) polecenia przelewu/ zapłaty, karty płatnicze na miejsce czeków rozrachunkowych
Polecenie przelewu obciążęnie swojego rachunku na rzecz innego
Polecenie zapłaty wierzyciel ustanawia polecenia zapłaty rachunku bankowego dłużnika - tylko za zgodą stron
Karty płatnicze identyfikuje wydawcę i upoważnionego posiadacza - uprawniają do wypłaty gotówki lub zapłaty a w przypadku kart wydanych przez bank lub instytucję upoważnioną do udzielenia kredytów także do dokonywania wypłaty gotówki lub zapłaty z wykorzystaniem kredytu.
Ad 3. Pieniądz elektroniczny - odpowiednik p. gotówkowego, nośnikiem wartości nie są znaki pieniężne ale elektroniczne nośniki danych
wydawany jest w zamian za środki pieniężne
wartość jest równa nominalnie co pieniądza zamienionego
na żądanie podlega wymianie na środki pieniężne
wartość pieniądza elektronicznego jest wyrażona w jednostkach pieniężnych
ograniczenie jednostkowych transakcji do 150 euro (równowartość) (?)
Wtórna kreacja pieniądza pieniądz kredytowy, Bank Centralny, inne banki
Faza
Faza |
Depozyt pierwotny |
Kredyt udzielany w danej fazie |
Suma rezerw |
Pozostała nadwyżka |
1 2 3 4 5
|
100 |
0 90 81 72, 9 65, 61 : : 900 |
10 9 8,10 7, 29 6, 56 : : 100 |
90 81 72, 29 65, 61 59, 05
0 |
Tabela 1
Założenia:
tylko jeden bank komercyjny
rezerwa - część złożonych depozytów które nie będą wykorzystane w działalności kredytów:
obowiązkowa - ustalana przez bank centralny, ulegają przekazaniu do banku centralnego, w przykładzie 5%
nadobowiązkowa - wola banku, nie jest przekazywana do banku centralnego, w przykładzie 5%
Opis:
Faza 1 pozyskane środki 100zł
Faza 2 przekazujemy środki dla kredytobiorca A-90 odprawodzamy 9 (10%) jako rezerwa a 81 jako wkład
Faza 3 z pieniądzy przekazanych A (81zl) udzielamy kredytu dla B
Proces kończy się kiedy całość wkładu (100zł) trafia do rezerw
Te 100 zł zdeponowanych wykreowało 900 zł (jednostka pieniądza bezgotówkowego)
To ile można wygenerować zależy od:
ile pieniądza gotówkowego wyemitował Bank Centralny (im wiecęj tym lepiej)
określenie stopy rezerw obowiązkowych
sposób wykorzystania pieniądza kredytowego
Mnożnik kreacji pieniądza
M= 1/ R
Np. z tabeli m=1/r= 1/0.1= 10, 10*90=900 (możliwa ilość wykreowanego pieniądza)
r- stopa rezerw
suma wkładu pierwotnego i pieniądza pochodnego S= wp* m= 100*10=1000
wp - wkład pierwotny
m - mnożnik
Komentarz do tabeli 1
W przypadku gdy w Fazie 1 osoba A dostałaby kredyt gotówkowy to zakończyłoby to sprawę
Miernik podaży pieniądza (2 podejścia)
transakcyjne - za pieniądz uznaje się tylko środki które mogą być wykorzystane do bezpośredniego dokonania zakupu (przede wszystkim pieniądz gotówkowy)
płynnościowe - funkcje pieniądza mogą pełnić różne aktywa pod warunkiem odpowiedniej płynności (zamiana na pieniądz gotówkowy jest łatwa)
W tym podejściu stworzono agregaty monetarne (pienięzne) prezentują one ilość różnych form pieniądza w obiegu gospodarczym. Każdy kolejny agregat odnosi się do poprzednich.
W Polsce wykorzystuje się 4 rodzaje agregatów: M0 M1 M2 M3
Mo baza monetarna - pieniądz gotówkow w obiegu + środki na rachunku w banku centralnym
M1 pieniądz transakcyjny - suma M0 + wkładów zdeponowanych w bankach komercyjnych na rachunkach avista
M2 suma M1 + depozyty krótkoterminowe
M3 M2 + dłużne papiery wartościowe
Sektor finansowy
System ekonomiczny:
1. sfera realna (rzeczowa)
przedsiębiorstwa
gospodarstwa realne
2.strefa finansowa (sektor)
system finansowy (1. rynkowy system finansowy, 2. publiczny system finansowy
gospodarka finansowa gospodarstw domowych
Strefa finansowa - obejmują one tę cześć gospodarki w której następuje kreowanie oraz ruch pieniądza, jest pojęciem szerszym od systemu finansowego
System finansowy - obejmuje kreaowanie pieniądza i organizację obiegu pieniądza między podmiotami finansowymi, poza sferą realną. Świadczy usługi pozwalające na krążenie siły nabywczej w gospodarce (poprzez kreację pieniądza i organizowanie ruchu pieniądza)
Funkcja: 1. monetarna 2. kapitałowo -redystrybucyjna 2. kontrolna
Ad.1 system finansów - dostarcza pieniądz podmiotom sfery realnej, tworzenie systemu płatniczego
Ad 2. system finansów - za sprawą pośrednikó finansowych (banków) dochodzi do spotkania osób które maja nadwyżkę pieniądza z osobami które potrzebują pieniądza
Ad. 3 system finansów - możliwe jest kontrolowanie przepływów środków pieniężnych w okresie przeszłym i aktualnym
Elementy budowy rynkowego systemu finansów:
instrumenty finansowe
rynki finansowe
instytucje finansowe
zasady regulujące sposób działania systemu finansów
ad. 1 Instrumenty finansowe - roszczenie dotyczące 1 podmiotów gospodarujących w stosunku do drugich w przyszłości, ma charakter zobowiązania (obowiązek zwrotu środków), dla emitenta są zobowiązaniem, dla nabywcy jest elementem aktywów
Klasyfikacja instrumentów finansowych:
I - kryterium własnościowe:
o charakterze wierzycielskiem - zaciąganie długu (obciążające)
o charakterze własnościowym - np. akcje
II - kryterium charakter dochodu:
przynoszące stały dochód
przynoszące zmienny dochód
III - kryterium okresy wykupu przez emitenta
krótkookresowe - do 1 roku - pieniężne
średniookresowe - od roku do 5 lat - kapitałowe
długookresowe - więcej niż 5 lat
IV kryterium ze względu na ?
bezpośrednie - emitowane przez niefinansowe podmioty
pośrednie - emitowane przez podmioty finansowe
V kryterium - kształtowanie wartości
bazowe (rzeczywiste)
pochodne - ich wartość jest określana w oparciu o wartość instrumentu bazowego
Rynek finansowy - rynek w ramach którego dokonuje się obrót instrumentów finansowych
zachowanie uczestników determinuje także czynnik psychologiczny
asymetria informacji - występuje nierównomierny rozkład informacji dotyczącej ryzyka podejmowanej decyzji lub transakcji pomiędzy sprzedającym a kupującym instrumenty finansowe
Kryteria podziału rynku finansowego
1. moment emisji
rynek pierwotny (kreuje instrument finansowy)
rynek wtórny (odsprzedaż instrumentu finansowego)
2. ilość nabywców
rynek otwarty - na zasadzie przetargu
rynek zindywidualizowany - na warunkach uzgodnionych przez strony np.kredytowy ubezpieczeniowy
3. czas
rynek pieniężny - podmiotem obrotu są instrumenty o terminie 1 roku ( rynek pieniężny bankowy i pozabankowy)
rynek kapitałowy - ponad rok (giełdowy i pozagiełdowy)
4. waluta
w walucie krajowej
rynek dewizowy eurorynki 1. eurorynek pieniężny
eurorynek kapitału (obrót euro akcjami)
5. wielkość transakcji
hurtowy - uczestnikami są duże instytucje finansowe
detaliczny - uczestnikami są gospodarstwa domowe
Instytucje finansowe - zajmują się utrzymaniem i obiegiem instrumentów finansów. Kryterium podziału:
czy tworzą i emitują własne instrumenty finansowe
czy tworzą pieniądz
ad1.
instytucje pasywne - nie tworzą własnych instrumentów finansowych
organizują obrót
dystrybujca / przygotowanie
np. przedsiębiorstwa leasingowe, factoring, domy maklerskie, fundusz inwestycyjny, giełda papierów wartościowych, giełda towarowa, brokerzy, agenci ubezpieczeniowi
instytucje które tworzą infrastrukturę dla rynków kapitałowych: BFG, depozyt papierów wartościowych, związek banków śląskich
b) instytucje aktywne - mają możliwość zamiany własności instrumentów finansowych
głównie banki (zmieniają depozyty na kredyt)
ad. 2
monetarny - tylko banki (centralny i komercyjne), tworzą pieniąz gotówkowy i bezgotówkowy, mogą przyjmować depozyty, mogą udzielać kredytów
niemonetarny - wszystkie instytucje finansowe poza bankami
Zasady funcjonowania systemu finansowego
sformalizowane - prawo finansowe (ustawy + rozporządzenia) np. prawo bankowe, ustawa o funduszach emerytalnych, o obligacjach
niesformalizowane - normy poza prawne (moralne, etyczne) - kodeksy zawodowe
Charakterystyka poszczególnych rynków
I rynek pienięzny - ....i lokuje środki pienięzne na krótki okres
stronami są: podmioty które mają nadmiar pieniądza i podmioty potrzebujące pieniądza (poszukujący źródeł finansowania)
ma charakter rynku
1.między bankowego rynek pienięzny (MRP) -
- wpływa na zarządzanie płynnością banków, hurtowy charakter, odpowiedź na propozycje 1 banku `kwotowanie' - oferta która określa stopę procentową przy jakiej możliwe jest zawarcie tansakcji polegającej na pożyczeniu środków lub przyjęciu lokaty.
pełni funkcję cenotówrzą na tej podstawie banki dokonują ....(?)
a) rynek transakcji lokacyjnych ( zabezpieczony walutą lub papierem wartościowym, lub niezabezpieczony)
b) Rynek krótkoterminowych instrumentów dłużnych
WIBOK - średnie stawki jakie banki żądają za wyporzyczenie środków
WIBIT - średnie stawki jaką bank jest w stanie zapłacić za środki przyjęte do depozytu w obrębie stawek tworzy się szereg terminów, dla każdego terminy stawka jest inna. Np. WIBOR : O/N - over night - na 1 dzień, 1/W - na jeden tydzień
WIBOK I WIBIT - są ustalane codziennie na podstawie notowań grup banków, oblicza się średnią arytmetyczną
2. lokat terminowych
3. krótkoterminowe papiery wartościowe
II Rynek bonów skarbowych
emitowane przez Ministra Finansów- gdy opiewają na świadczenia pieniężne mogą być emitowane, wystawiane tylko przez Ministra Finansów, gdy opiewają na świadczenia niepieniężne emituje je minister właściwy do spraw SP w porozumieniu z Ministrem Finansów,
warunki emitowania danego rodzaju skarbowego papieru wartościowego określa poprzez rozporządzenie Minister Finansów
na okaziciela
na potrzeby zarządzania płynnościa budżetu państwa
najczęsciej 13 tyg/ 52 tyg.
Nabywca - banki, fundusze inwestycyjne, inni, osoby fizyczne, przedsiębiorstwa
Sprzedaż na zasadzie przetarg
Sprzedaż z dyskontem (po cenie niższej od ceny nominalnej)
Zysk kapitałowy - różnica dyskonta w stosunku do wartości nominalnej
III Rynek krótkoterminowych papierów dłużnych ( komercyjnych)
papiery emitowane są przez przedsiębiorstwa - sfera realna
tańsze niż kredyt źródło kapitału
emisja ma charakter niepubliczny
emitowane z dyskontem
ryzyko przy tych papierach jest wyższe oczekiwana wyższa stopa wzrotu
Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw zwane także skryptami dłużnymi lub papierami komercyjnymi są źródłem krótkoterminowego finansowania działalności przedsiębiorstw, co oznacza, iż uzyskane z nich środki przedsiębiorstwo może wykorzystywać na podtrzymywanie swojej bieżącej płynności, czyli regulowanie bieżących zobowiązań.
Na rynku polskim krótkoterminowe papiery dłużne istnieją od 1992 roku, a ich prekursorem był Polski Bank Rozwoju.
Krótkoterminowe papiery dłużne są instrumentem rynku pieniężnego. W swej istocie podobne są do klasycznego kredytu bankowego, jednakże w porównaniu z nim to źródło finansowania jest tańsze i bardziej elastyczne. Praktycznie krótkoterminowe papiery dłużne są pożyczką udzielaną przedsiębiorstwu przez uczestników rynku pieniężnego, czyli inwestorów. Należą do grupy papierów wierzytelnościowych, co oznacza, że emitent w terminie zapadalności papieru winien zwrócić zaciągniętą pożyczkę. Papiery te sprzedawane są z dyskontem, czyli poniżej ceny nominalnej, natomiast zwrot następuje wg wartości nominalnej.
Krótkoterminowe papiery dłużne należą wprawdzie do instrumentów krótkoterminowego finansowania, jednakże poprzez ich rolowanie (odnawianie emisji, zastępowanie nową emisją emisji poprzedniej) przedsiębiorstwo może je posiadać także w okresach średnich i finansować z nich swoje przedsięwzięcia inwestycyjne. Oznacza to, iż finansowanie działalności przedsiębiorstwa w okresie średnim odbywa się wg stóp procentowych krótkoterminowych, które są niższe od stóp procentowych w okresie średnim.
Formy krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstw.
Krótkoterminowe skrypty dłużne przedsiębiorstw w Polsce mogą być emitowane w trzech formach:
• Obligacje (egzekucja długu odbywa się tu w oparciu o ustawę o obligacjach)
• Weksle (egzekucja długu odbywa się w oparciu ustawy wekslowej)
• Bony komercyjne emitowane w oparciu o przepisy Kodeksu Cywilnego
Rating kredytowy można określić jako całościową wycenę i klasyfikację przyszłego ryzyka inwestycyjnego związanego z określonym emitentem i jego emisją. Ocena ratingowa jest wyrażana syntetycznie za pomocą zestawu symboli według przyjętej skali i jest wynikiem przeprowadzenia wszechstronnej analizy nie tylko sytuacji określonego podmiotu, ale także otoczenia, w jakim on działa
Oceny rating wg....... Polski
F1 - najwyższa jakość
F2 - satysfakcjonujące zdolność finansowa
F3 - wystarczająca zdolność finansowa
B - niepewność co do terminologii
C - duża niepewność
D - zbliżające się niedotrzymanie zobowiązań
Rola Banku centralnego
sterowanie ilością pieniądza - kształtuje płynność sektora bankowego
poziom stóp procentowych - jego ustalanie
realizacja operacji otwartego rynku - dokonywane z użyciem papierów wartościowych, których nabycie bądź sprzedaż przez bank centralny pozwala ściągnąć płynność z rynku lub zasilić płynność rynku - sektor bankowy
podział:
bezwarunkowy - podobny do kupna sprzedaży, konieczne jest tylko porozumienie stron co do warunków transakcji
warunkowy - a) warunkowego zakupu b) warunkowej sprzedaży
warunkowy zakup - bank centralny nabywa od banków komercyjnych z jednoczesnym przyrzeczeniem ich odsprzedaży w ustalonym terminie i po ustalonej cenie - zwiększa płynność.
Warunkowa sprzadaż - bank centralny sprzedaje papiery wartościowe z przyrzeczeniem ich odkupienia w określonym terminie i po określonej cenie
Papiery wartościowe , które stanowią przedmiot obrotu między bankiem centralnym a bankami:
państwowe - np.bony skarbowa
bony pieniężne NBP - emitowane przez NBP, krótkoterminowe, istotnie różnią się w stosunku do bonów skarbowych - cel emisji - ma na celu ściągnięcie pieniądza z rynku, oferoana w ramach przetargu, termin wykupu 28 dni, wartość nominalna 10.000, także 1000,000 i 1 000 000
dealer pierwotny rynku pieniężnego
BFG
Rynek kapitałowy
przedmiot obrotu - nadwyżka kapitału ( nie płynność)
średnio i dlugoterminowe
jest to rynek w ramach którego dochodzi do transakcji instrumentów finansowych pomiędzy podmiotem dysponującym nadwyżką kapitału a podmiotem poszukującym źródeł. Finansowanie działalności, głównie na inwestycje
Funkcja rynku kapitałowego:
alokacja kapitału - przemieszczanie się kapitału
mobilizacja kapitału - przyciątga inwestorów, którzy dysponują wolnym kapitałem, zakres zależy od: poziomu władzy inwestorów, dostęponości doradztwa finansowego
wycena kapitału - cyklicznie ustalana wartość instrumentów finansowych
Struktura rynku finansowego:
pierwotny
w ramach którego dokonuje się pierwszej emisji instrumentów finansowych
uczestniczy: emitent (podmiot publiczny, skarb państwa, j.s.t przedsiębiorstwa, banki) organizatorzy i gwaranci emisji - przygotowuje i obsługuje emisje (gł. Banki), inwestorzy (różne podmioty)
wtórny
giełda - jest to rynek w ramach którego inwestorzy z rynku pierwotnego mogą sprzedać nabyte instrumenty, nie uczestniczy tu emitent
Giełda - regularnie odbywające się w określonym czasie i miejscu, podporządkowane określonym normom i zasadom spotkania osób chcących zawrzeć umowę kupna - sprzedaży oraz osób pośredniczących w zawieraniu transakcji
Pośrednicy na rynku wtórnym
Instytucje pośredniczące r.k:
GPW
Centralna Tabela ofer
Biuro Maklerskie - jednostka wyodrębniona w strukturach banku i realizuje określony charakter usług
Dom Maklerski - podmiot niebankowy, który działa w oparciu o ksh
Kapitałowe instytucje finansowe:
Akcje - papiery wartościowe, charakter właścicielski, każdy kto kupuje akcje, wnosi do spółki tzw. Kapitał podstawowy, kapitał podstawowy jest związany ze spółką bezterminowo - nie trzeba go zwracać, prawo do udziału w rynku, cena jaką emitent płaci inwestorowi to dopuszczenie do udziału w zysku. Wysoki poziom ryzyka, ryzyko zmiany wartości. Podział akcji
zwykłe - obrót na giełdzie
uprzywilejowane - imienne, przywileje do głosu na w.z.a, dywidendy, stałość dywidendy
obligacje - dłużne papiery wartościowe, wierzycielskie,
Emitent: Skarb Państwa, jst, przedsiębiorca, który posiada osobowość prawną. Emitent zaciąga dług
Cechy: - wartość nominalna obligacji - kwota pożyczkowego kapitału
termin wykupu - moment w którym emitent musi wykupić obligacje np. 2 lata, 5lat
stopa procentowa obligacji
niskie ryzyko (zależne od podmiotu emitenta, najbardziej ryzykowne przedsiębiorstwa)
Inwestorzy na rynku kapitałowym:
instytucjonalni - banki, instytucje finansowe, przedsiębiorstwa TFI, OGR
indywidualni - gospodarstwa domowe
Odróżniają się: - skalą transakcji, sposób pudowy porfeli inwestycyjnych, jakość zarządzania związana ze znajomością rk