Teoria fizjoterapii

Anatomia, fizjologia, fizjopatologia, dysfunkcja, regeneracja, kompensacja, reedukacja, adaptacja, zaburzenia czynności mięśni i zaburzenia kostnienia

 

Zabiegi fizykalne:

- zabiegi przygotowujące do ćwiczeń

- zabiegi zwiększające skuteczność ćwiczeń i działające nie zależnie

- wpływ czynników fizykalnych na ustrój człowieka ogólny i miejscowy

 

1)       def. rehabilitacji( wg WHO)

impairment - uszkodzenie - jakakolwiek utrata lub nieprawidłowość strukturalna lub funkcjonalna o charakterze psychologicznym, fizjologicznym lub anatomicznym

disability- niepełnosprawność -jakiekolwiek ograniczenie lun brak( wynikający z uszkodzenia) zdolności do wykazywania aktywności w rozumieniu lub zakresie uznanym za normalny dla istoty ludzkiej

handicap - zależność, upośledzenie, inwalidztwo - niedogodność dla danego osobnika wynikająca z uszkodzenia i niepełnosprawności, która ogranicza lub uniemożliwia mu spełnienie dotychczasowych normalnych roli ( zależnie od wieku, czynników społecznych, kulturowych

Inwalidztwo- stan organizmu charakteryzujący się ograniczeniem sprawności

 

- rewalidacja

- resocjalizacja

-readaptacja

 

Rehabilitacja -      habilitas- zręczność, sprawność

                             re - zwrotność

Proces medyczno- społeczny, który dąży do zapewnienia osobom niepełnosprawnym (14 % społeczeństwa)godziwego życia w poczuciu pożyteczności społecznej i bezpieczeństwa społecznego oraz zadowolenia.

2)       rehabilitacja zespołowa( kompleksowa)

- lecznicza

- psychologiczna

- zawodowa

- społeczna

3)       zespół rehabilitacyjny (team)

- lekarz

- magister rehabilitacji ( fizjoterapii)

- technik fizjoterapii ( licencjowani fizjoterapeuci)

- terapia zajęciowa (ergoterapia)

- psycholog ( diagnostyka: badania osobowości, zaburzenia, psychoterapeuta)

- logopeda (nerologopeda, afazja- zaburzenie mowy - nauka mowy, reedukacja mowy)

- asystent socjalny( sprawy socjalne, zapomogi, ZUS)

- instruktor rehabilitacji zawodowej

- technik ortopeda

- pedagog socjalny

- pielęgniarka - bardzo ważna rola w procesie rehabilitacji

4)       adaptacja niepełnosprawności

- przez chorego

- przez rodzinę

- przez środowisko

- przez społeczeństwo

5)       bariery

- z postaw

- architektoniczne

         w mieszkaniu

         urbanistyczne

         komunikacyjne

- legislacyjne - nieprawidłowe rozwiązania prawne

 

 

 

6)       polska koncepcja rehabilitacji

- powszechność ( każdy ma prawo)

- kompleksowość( zajęcie całym pacjentem, różne metody)

- wczesność( rehabilitacja powinna zacząć się jak najszybciej)

- ciągłość

7)       Rehabilitacja/fizjoterapia: fizykoterapia i kinezyterapia

Działy fizjoterapii:

- światłolecznictwo

- ciepłolecznictwo

- elektrolecznictwo

- hydroterapia

- mechanoterapia- masaż

- ultradźwięki

• Fizjoterapia (physis-natura, therapy- leczenie)- stosowanie czynników fizykalnych( naturalnych) dla celów rehabilitacji leczniczej

• Fizykoterapia- wykorzystanie czynników fizycznych dla celów leczniczych

Działy fizykoterapii:

- elektroterapia

- światłolecznictwo

- ultradźwięki

- krioterapia- leczenie zimnem -100 stopni C

- magnetoterapia

- laseroterapia

- termoterapia - ciepłolecznictwo

• Kinezyterapia( kinesis - ruch)- gimnastyka lecznicza - leczenie ruchem

 

1)       Neurologia odtwórcza (reparative neurologie, restorative neurology) - nauka zajmująca się odtworzeniem

2)       Plastyczność mózgu- anatomiczny i czynnościowy proces przywracania funkcji mózgu  po jego uszkodzeniu

3)       Naprawianie uszkodzeń OUN ( ośrodkowego układu nerwowego)- trzy strategie:

a)     przywracanie funkcji - teoria nadmiarowości- redundancji, mózg nigdy nie jest w pełni wykorzystywany

b)     ponowne kształtowanie funkcji- teoria strategii alternatywnych- próbujemy coś wykonać inaczej

c)      Kompensacja - wykorzystanie wszystkich niezaburzonych elementów - teoria działania zastępczego

4)       Mechanizmy naprawcze:

         Strukturalne

- synteza białek

- strukturalna modyfikacja neuronów

- stała zamiana w neuromodulatorach

- zmiany w receptorach mózgowych

- zmiany w neuroprzekaźnikach ( receptorach)

         Funkcjonalne

- tworzenie się nowych połączeń w OUN

- pobudzanie bocznicowania neuronów (strauting)

- wzmożony wzrost aksonów

5)       Zabiegi fizykalne

a) zabiegi przygotowujące do ćwiczeń:

 - działanie przeciwbólowe( zabiegi cieplne, masowanie kostkami lodu, elektroterapia)

 - działanie rozluźniające (masaż podwodny, zabiegi cieplne)

 - działanie poprawiające krążenie ( zabiegi cieplne, masaż)

 - działanie poprawiające wentylacje płuc( inhalacje, ćwiczenia oddechowe)

b) zabiegi zastępujące ćwiczenia( wpływające na czynności mięśni)

c) zabiegi zwiększające skuteczność ćwiczeń lub zabiegi działające niezależnie ( np. elektrogim - elektrostymulacja):

- działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe

- wpływające na gospodarkę mineralną

- zwiększające odporność ( lampa kwarcowa, kąpiele naprzemienne)

- działające hartujące( kąpiele - bicze wodne, kąpiele naprzemienne, szczotkowania)

- działające ogólnie ( hydroterapia, komora krioskopowa, sauna fińska)

- niektóre zabiegi z poprzednich grup

6)       Wpływ czynników fizykalnych na ustrój człowieka

- zjawisko elektrochemiczne

- zjawisko elektrokinetyczne

 

- czynniki termiczne( ciepło( egzogenne- zew. i endogenne - wew.) i zimno)

- czynniki fotochemiczne

- czynniki elektrochemiczne

- czynniki elektrokinetyczne

- czynniki mechaniczne i kinetyczne

- czynniki o działaniu złożonym

 

Mechanizm działania czynników fizykalnych zależy od:

- ilości energii

- czasu działania energii

- właściwości tkanki

 

Odczyn może być :

         miejscowy

- na ciepło :

      - rozszerzenie naczyń krwionośnych i limfatycznych

      - zwiększenie przepływu krwi

      - działanie przeciwbólowe

      - zmniejszenie napięcia mięśniowego

         ogólny

- na ciepło

      - przegrzanie organizmu

      - wydzielanie potu

      - przyspieszenie tętna

      - spadek zawartości tlenu we krwi tętniczej

      - wzrost zawartości tlenu we krwi żylnej

      - przyspieszenie oddechu

      - zmniejszenie napięcia mięśniowego

      - działanie uspokajające

 

Energia - nośnik czynnika fizykalnego - czynnik fizykalny - bodziec - wyzwala odpowiedz tkankową - odczyn - efekt leczniczy - tkanka

 Np.: energia elektromagnetyczna - fala ultrafioletowa A o długości  fali 315 - 400 nm, czynnik fotochemiczny - bodziec - uaktywnienie zawartej w skórze prowitaminy D3- odczyn - działanie przeciwzakrzepowe - efekt leczniczy

 

7)       Wpływ czynników fizycznych na organizm człowieka

- miejscowy

- ogólny

- układ krążenia- wzrost częstości tętna, wzrost objętości minimalnej serca, podwyższenie ciśnienia tętniczego

- układ oddechowy - wzrost wentylacji płuc

- układ kostno- stawowy - odtworzenie beleczek kostnych, -co 3 tygodnie osteoblasty i osteoklasty)

- układ nerwowy -miejscowo- przyspieszenie tempa reakcji, ogólny- poprawa koordynacji

- aparat ruchu -przyrost masy mięśniowej

 

Zjawiska fizyczne:

- Promieniowanie -radiacja

- Przenoszenie - konwekcja - przez powietrze lub wodę

- Przewodzenie - kondukcja - przez przewód

- pochłanianie - absorpcja

 

 

 

Anatomiczne i fizjologiczne podstawy fizjoterapii

Skóra:

1)       Warstwy skóry

- naskórek

- skóra właściwa

- tkanka podskórna

2)       Funkcje skóry

- ochronna

- pośrednictwo między organizmem a środowiskiem zewnętrznym - receptory - wrażliwe na dotyk i ucisk, wrażliwe na ciepło i zimno- zjawisko termoregulacji - podnosi lub obniża temperaturę ciała, wrażliwe na ból

Szkielet:

1)       Podporowa funkcja szkieletu

- stabilność ciała i równowaga

- ekonomia wydatku energetycznego

- dogodna pozycja wyjściowa dla ruchu

- nie zaburzenie funkcji narządów wewnętrznych

- wydolność statyczno- dynamiczna

- wymogi estetyczne i psychologiczne

2)       ruchowa funkcja szkieletu

         połączenia ścisłe

- więzozrosty (synarthroses)

- chrzęstozrosty (syndesmoses)

- kościozrosty (synostoses)

         połączenia ruchome - stawy

- stawy rzeczywiste

- półstawy

 

- mechaniczne i anatomiczne:

      - proste (paliczki - zgięcia i wyprost)

      - złożone ( staw ramienny i biodrowy)

Włókienka mięśniowe:

         wolnokurczliwe -posturalne ( szkieletowe), powoli się męczą, wolna pobudliwość, czerwone, duża liczba wrzecionek występuje, unerwienie - motoneurony alfa 2

         szybkokurczliwe -ruchowe ( zapewniają ruch), szybka męczliwość, szybka pobudliwość, białe, liczba wrzecionek umiarkowana., unerwienie - motoneurony - alfa 1

1)       Skurcze mięśni

- pojedyncze

- tężcowe

            - zupełne

            - niezupełne

                       - izotoniczne ( skurcz mięśnia z jego skracaniem)

                       - izometryczne ( nie powoduje zmiany długości mięśnia

- izokinetyczne (stały ruch ze stała szybkością, zapewnia przyrost mięśnia bez wykonania ruchu)

2) Podział mięśni

                        - antagonistyczne- triceps, prostownik

                        - agoistyczne - biceps , zginacz

                        - stabilizujące- umożliwiają ruchy innym mięśniom, m. pośladkowe

                        - synergistyczne- m. ramienno - promieniowy ( wspomaga biceps)

 

3)Typy włókien nerwowych

I a - szybkie, z zakończeń pierścieniowo- spiralnych włókien mięśniowych

I b - szybkie, z zakończeń narządów Golgiego w ścięgnach

II - średnie, z zakończeń bukietowatych wrzecion mięśniowych i zakończeń wrażliwych na ból

III - średnie, z zakończeń wrażliwych na temperaturę i ból

IV -wolne, z zakończeń wrażliwych na ból

 

 

 

 

 

Obniżenie temperatury tkanek:

 

Obniżenie te temperatury tkanek

Uśmierzenie bólu - zimno

Zwolnienie odruchów ścięgnistych                                                                                             hamowanie procesu zapalnego

Okresowy skurcz naczyń

Okresowe rozszerzenie naczyń                                                                                    zwolnienie przemiany materii

Cofanie się obrzęków

Poprawa funkcji stawów

Wzrost napięcia mięsni ( krótkotrwałe działanie zimna)

Zmniejszenie napięcia mięśni( długotrwałe działanie zimna)

 

 

Leczenie zimnem- krioterapia

- Konwekcja ( przepływ zimnego powietrza ponad skórą)

- Odparowywanie( rozpylanie - np. chlorek etylu)

- Kondukcja - sterowanie ciał stałych, płynów, gazów o temperaturze niższej nic ciepłota ciała- azot - 160stopni C

 

1)       Okłady z użyciem plastikowych worków( używalność do ok 100 razy)

- wypełnionych kostkami lodu ( temp. ok. O º C)

- z żelem silikonowym( przed zamrożeniem jest plastyczny)temperatura do -12º C

2)       Masaż lodem

- kostkami lodu

- granulkami ( „ fango”)

3)       Kąpiele w śniegu „ice slush”- kończy się tym obecność w saunie fińskiej

4)       Okłady z oziębionych ręczników „ ice towels”

5)       krioterapia kompresyjna - RMP ( podciśnienie, nadciśnienie - skuteczne na obrzęki) naprzemian oziębienie i masaż w mankiecie ciśnieniowym

6)       Rozpylanie oziębiające „stretch and spray”- chlorkiem etylu

7)       Gazowe kąpiele kriostymulujące

         Lokalne ( -100 º-178ºC) ok.  3 min.

         Ogólne (-100º- 160ºC)zazwyczaj -100 - ciekły azot - para

Komory krioskopowe

 

Zjawisko elektrochemiczne - elektroliza- wykorzystywane w jonoforezie

- jony (+) np. Na⁺, dąży do katody ( -)

- jony (-) np. Cl^-­, dąży do anody ( +)

 

 Zjawisko elektrokinetyczne - elektroforeza

- kataforeza ( przemieszczanie się jonów ku katodzie)

- anaforeza( przemieszczanie się jonów ku anodzie)

 

Elektroosmoza - ruch fazy rozpraszającej układu koloidowego w stosunku do fazy rozproszonej przez błonę półprzepuszczalną

 

Elektroterapia :

a)      prąd stały

         Galwanizacja- wykorzystanie prądu stałego

w zależności od ułożenia elektrod:

- podłużna

- poprzeczna(po dwóch stronach przedramienia

ze względu na czynną elektrodę: elektroda czynna lub bierna( do niej płynie prąd)

- katodowa

- anodowa

 

 

      Elektrody         płaskie ( kwadratowe lub prostokątne)

                             specjalne

                                         dyskowe

                                         wałeczkowe

                                         półmaska( elektroda Bergoniego)

 

Przepływ prądu między elektrodami zależy od:

- rozmiaru elektrod

- ich wzajemnego ustawienia względem siebie

- przewodnictwa tkanek

- odległości między elektrodami

 

Gęstość prądu =natężenie prądu / powierzchnie przepływu ( mniejsze elektrody większe prawdopodobieństwo poparzenia)

J= 1/s

 

Dawki natężenia prądu stałego:

- słaba              0,01 - 0,1 mA/ cm²

- średnia                       0,1-0,3 mA/ cm²

- mocna                        0,3- 0,5 mA/ cm²

 

liczba zabiegów 1 - 20 razy, czas trwania zabiegu: 10-30 min( 15 - 20 min)

 

Wskazania:

- nerwobóle

- zespoły bólowe kręgosłupa

- porażenia wiotkie ( obniżenie napięcia mięśnia)

- zaburzenia krążenia obwodowego

 

Przeciwwskazania:

- stany zapalne skóry

- stany zapalne tkanek miękkich

- zmiany skórne

- spastyczność ( zwiększenie napięcia mięśniowego)

- gorączka

- ciąża

 

Jonoforeza - wprowadzenie siłami pola elektrycznego jonów działających leczniczo

            - katodowa

            - anodowa

Roztwory leków używane do jonoforezy ( elektrolizy)

- jodek potasu               stężenie:          1-2 % z katody

- chlorek wapnia                                   1-2 % z anody - przy złamaniach

- lignokaina                               1-2 % z anody - przy bólach

- solu - medrol                          1mg/1ml  z katody - przeciwbólowe

- hydrokortyzon                         1mg/1 ml  z katody - przy zapaleniu, przeciwbólowe

 

Kąpiel elektryczno - wodna komorowa:

- dwukomorowa

- czterokomorowa

• wstępująca ( pobudza, podnosi ciśnienie krwi)- prąd płynie z kończyn dolnych do górnych( kończy w komorach)

• zstępująca - uspokaja , obniża ciśnienie krwi, dla ludzi z nadciśnieniem tętniczym, nadpobudliwych, z kończyn górnych do dolnych

 

natężenie : 10- 30 mA

temperatura wody: 34-39 ºC

czas trwania: 5-15 min

częstotliwość: 2-3 razy w tygodniu

 

Elektroterapia:

a)      prądy interferencyjne ( prądy Nemeca)

- prądy średniej częstotliwości

- wynik interferencji dwóch prądów przemiennych średniej częstotliwości o przebiegu sinusoidalnym ( 4 elektrody, prądy spotykają się w miejscu, które leczymy), w lecznictwie 3900- 4000 Hz, 4000 - 4100 Hz

 

- prąd interferencyjny o stałej częstotliwości regulowanej ręcznie w zakresie 0-100 Hz

- prąd interferencyjny o częstotliwości zmieniającej się rytmicznie - automatycznie w zakresie

                             0- 10 Hz

                             25-50 Hz

                             50-100 Hz

90-100 Hz

0-100 Hz

 

- interdynamik - aparaty służące aplikacji tych prądów

b)      prądy Traeberta - prąd ultrabodźcowy - masaż prądem

- przebieg tego prądu jest jednobiegunowy prostokątny

- czas trwania bodźca 2 ms

- czas trwania przerwy 5 ms

- częstotliwość 143 Hz

- natężenie dawka czuciowa ponadprogowa ( pacjent czuje ból)

- czas trwania zabiegu  8 - 15 min

- seria 3 - 6 - 10 zabiegów

- wywołuje drażnienie mięśniowe powodujące rozluźnienie mięśni

- szybko powoduje przyzwyczajanie

- zbyt duże natężenie może doprowadzić do poparzeń skóry

c)       prądy Kotza - rosyjska symulacja

- ma to służyć zwiększeniu masy i siły mięśniowej

- stymulacja elektroneuromięśniowa (ENMS)

- przerywany prąd zmienny

- częstotliwość nośna  2500 Hz zmodulowana do 50 Hz

- impulsy wybuchowe ( „burst”)

- czas trwania impulsu 10 ms ( z tego 0,2 ms na drażnienie nerwu)

- przerwa po skurczu  50 s

d)      TENS ( Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation-  przezskórna elektryczna stymulacja nerwów

- metoda objawowej stymulacji przeciwbólowej zazwyczaj prądami małej częstotliwości i zazwyczaj przy użyciu małych stymulatorów

 

Prądy Stochastyczne:

- ze zmienną częstotliwością

- z przypadkowo zmieniającymi się przerwami między kolejnymi impulsami ( 0,5 ms, 1 ms, 2 ms)

 - ze zmieniającym się czasem trwania bodźca

 

Rodzaje TENS:

         Konwencjonalna

- prąd wysokiej częstotliwości 40 - 150 Hz

- krótkie impulsy 50 µs

- natężenie małe (czuciowo progowe) 250-030 mA

- czas trwania zabiegu 30-6 min dziennie

         Podobna do akupunktury

- prąd małej częstotliwości 2Hz

- czas trwania impulsu 0,2 ms

- natężenie w salwach duże do 100 mA

- przebiegi

                 prostokątne

                 jedno- lub dwubiegunowe

za pomocą małych elektrod drażni się:

- punkty spustowe ( trigger points)

- punkty motoryczne

- punkty bólowe

         Burst - wybuchowa

- serie bliźniaczych impulsów o dużym natężeniu, częstotliwości 40-150 Hz

         Krótkie intensywne

- impulsy 0,2 ms

- częstotliwość ok. 100 Hz

- natężenie maksymalne tolerowane (ból w trakcie zabiegu potem działanie przeciwbólowe)

         O zmodulowanych parametrach

- zmodulowane długości, częstotliwość, amplituda impulsu

- modulacja stała lub przypadkowo zmienna

e)      Fonoforeza ( zastosowanie ultradźwięków w celu wzmocnienia wchłaniania się leku przez skórę)

- tylko leki przepuszczające ultradźwięki

- po przygotowaniu skóry ( ogrzanie, ogolenie)

- natężenie termiczne ( 1,5 W/ cm² i więcej)

- po zabiegu pozostawić lek na skórze pod opatrunkiem

 

- kortykosteroidy (hydrokortyzon, kortyzon)

- salicyjany ( kw. salicylowy, salicynian trolaniny, aspiryna)

- leki znieczulające lignokaina

- NLPZ - leki przeciwzapalne - pochodne diclofenacu

- inne

f)        prądy diadynamiczne / Bernarda

- mała częstotliwość

- powstają w wyniku prostowania prądu sinusoidalnego zmiennego o częstotliwości 50 Hz

 

1)       Prąd DF( diphane fexe)

- nałożenie na jednopołówkowo wyprostowany prąd sinusoidalnie zmienny drugiego takiego samego prądu przesuniętego w fazie o 180 º częstotliwość 100 Hz

2)       Prąd MF(monophase fixe)

- jednopołówkowo wyprostowany prąd sinusoidalnie zmienny o częstotliwości 50 Hz(czas trwania impulsów i przerw = 10 ms)

3)       Prąd CP (courant module en courles periodes)

-powstaje w wyniku okresowej zmiany prądów DF i MF w czasie 1 s

4)       Prąd LP(courant module en longes periodes)

- powstaje w wyniku nałożenia na prąd MF analogicznego prądu modulowanego w amplitudzie i przesuniętego w fazie o 180º

5)       Prąd RS (rytm synkopowy- przerywany MF)

6)       Prąd MM ( monofaza modulowana)

 

Światłolecznictwo - ( zalicza się tu także laseroterapie i helioterapie - terapie słońcem)dział fizykoterapii, w którym wykorzystuje się 3 rodzaje promieniowania :

         Podczerwone - niewidzialne, umiejscowione w widmie promieniowania elektromagnetycznego między czerwienią widma światła widzialnego a krótkimi falami radiowymi emitowanymi przez rozgrzane ciało długość fali - 770-15000 nm ( wykorzystywane w lecznictwie )

         Widzialne - między promieniowaniem podczerwonym a promieniowaniem nadfioletowym, długość fali 400- 760 nm

         Nadfioletowe - Okłady parafinowe zabiegi cieplne działają głęboko i bardzo silnie ( nie można stosować u osób powyżej 70 roku życia lub z osteoporoza), niewidzialne , umiejscowione bezpośrednio za obszarem fioletu widma widzialnego , długość fali 380 - 200 nm - wykorzystywane w lecznictwie

 

Teoria kwantowa Plancka:

- promieniowanie rozchodzi się w postaci oddzielnych porcji energii - kwantów , zwanych fotonami

- fotony - cząsteczki o charakterze pola elektromagnetycznego obdarzone określoną masą i energią

 

Promieniowanie padając na granice między dwoma ośrodkami ulega:

- załamaniu

- odbiciu

- rozproszeniu

- ugięciu( dyfrakcji)

- pochłonięciu ( prawo Grothusa -Dropera)

 

Promieniowanie podczerwone (IR- infra red)

- krótkofalowe ( bliskie)              770-1500 nm

- średniofalowe                          1500-4000 nm

- długofalowe( dalekie)               4000-15000 nm

 

Wnikanie w głąb tkanek zależy od jej grubości:( im krótsza fala tym głębiej wnika)

- krótkofalowe    10-30 mm

- długofalowe     0,5 - 3 mm

 

Wpływ promieniowania podczerwonego na ustrój:

- rozszerzenie naczyń włosowatych

- zwiększony przepływ krwi tętniczej

- reakcja naczyń położonych głębiej

- zmniejszenie napięcia mięśniowego

- działanie przeciwbólowe

- pobudzanie receptorów cieplnych skóry

 

Odczyn miejscowy: rumień cieplny:

- w trakcie naświetlania

- zaczerwienienie nierówne (plamiste)

- zanika po zakończeniu naświetlania

 

Lampy i urządzenia emitujące promienie podczerwone - promienniki

• Lampa Solux

- statywowa

- przenośna

- filtr czerwony - głębokie i mocne nagrzewanie

- filtr niebieski - mniejszy efekt cieplny, duży efekt przeciwbólowy

• Lampa Minina

• Budka polano

• Świetlanka solar

 

Promieniowanie nadfioletowe (UV- ultra fiolet)

- obszar A długości fali 400 - 315 nm

- obszar B długości fali 315 - 280 nm

- obszar C długości fali 280 - 200 nm

 

Im krótsza fala tym większa częstotliwość i energia

 

Przenikanie promieniowania fali UV przez różne ośrodki:

- szkło kwarcowe                                              od 180 nm

- powietrze                                                      od 185 nm

- szkło okienne                                     od 320 nm

- filtr Wooda - stosowany w diagnostyce            313-405 nm

- szkło Chence- Crookesa : pochłania promieniowanie UV ( stosowane w okularach ochronnych)

 

Promieniowanie nadfioletowe - właściwości fotochemiczne wywołuje:

- rumień fotochemiczny

- tworzenie pigmentu

- wytworzenie witaminy D

- fotouczulenie

 

Rumień - odczyn skóry na działanie promieni UV wyrażający się zaczerwieniem skóry( rozszerzenie naczyń krwionośnych) najsilniejszy na promieniowanie o fali 297 - 250 nm

 

Ewolucja rumienia

- okres utajenia ( 1- 6 h)

- okres narastania ( 6 - 24 h)

- okres ustępowania ( do kilku dni)

 

Intensywność rumienia fotochemicznego zależy od:

- długości fali promieniowania nadfioletowego

- intensywności emisji źródła promieniowania

- odległości skóry od źródła promieniowania ( na początku 1m)

- wrażliwości skóry

- wrażliwości osobniczej

- wpływ leków i niektórych związków chemicznych

 

Tworzenie pigmentu:

- fala ultrafioletowa o długości 290- 330 nm ( po działaniu takiej fali)

- melanoblasty ( powstają pod wpływem działania tej fali )

- promelanina

- tyrozyna( aminokwas)

- tyrozynaza (enzym powodujący powstanie dwuhydroksyfenyloalaniny)

- dwuhydroksyfenyloalanina

- melanina

 

Wytworzenie związków przeciwkrzywiczych:

- fala ultrafioletowa A o długości 320- 400 nm

- czynnik fotochemiczny - bodziec

- wywołuje uaktywnienie zawartej w skórze prowitaminy D3- odczyn

- działanie przeciwkrzywicze - efekt leczniczy

 

Wpływ promieni nadfioletowych na organizm człowieka:

- przemiana materii

- przemiana mineralna

- gruczoły wydzielania wewnętrznego

- układ oddechowy

- układ krążenia

- krew i ukł. krwionośny

 

Mechanoterapia:

Ultradźwięki - drgania mechaniczne o czestotliwości przekraczającej granice słyszalności ucha ludzkiego ( powyżej 20 000 Hz)

 

Zastosowanie w lecznictwie :             800 kHz                       - np. do zbijania kamieni nerkowych

                                               1000 kHz                     

                                               2400 kHz

 

Wytwarzane przez przetworniki ultradźwiękowe wytwarzają fale ultradźwiękowe ( fala podłużna)

 

Prędkość rozchodzenia się fali ultradźwiękowej zależy od:

• zdolności ośrodka do przenoszenia drgań

- powietrze( temp. 0 stopni C)                      331,45 m/s

- woda ( 25 stopni C)                                   1497 m/s         

- tkanka tłuszczowa                                    1450 m/s

- tkanka miękka                              4000 m/s

- żelazo                                         5850 m/s

• głębokości oddziaływania fali (UD zależy od częstotliwości drgań)

- działanie terapeutyczne UD o częstotliwości 800 kHz

- sięga do głębokości ok. 6 cm od powierzchni skóry

- UD 3 mHz ( 3000 kHz)  - 2 cm

 

Obliczanie dawki UD

- moc 10 W emitowana przez przetwornik o powierzchni 10 cm² =1W/cm²

- moc 10 W emitowana przez przetwornik o powierzchni 2cm² =  5W/cm²

 

 

 

Dawki:

- niskie - słabe             0,05 - 0,5 W/cm²

- średnie                                   0,5 - 1,5 W/ cm²          

- duże - mocne                         1,5 - 2 W/cm² stosowane do fonoforezy ale rzadko

 

Laseroterapia - teoria laserowa / biostymulacja laserowa

LASER - Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation

Laser- urządzenie, w którym uzyskuje się wzmocnienie lub generację promieniowania elektromagnetycznego przy pomocy emisji wymuszonej

 

Historia lasera:

1917 - Einstein - teoria promieniowania laserowego

1960 - konstrukcja pierwszego lasera

1969 - pierwsze zastosowanie nieinwazyjne w lecznictwie

1976 - laseropunktura ( akupresura + laseroterapia)

 

Teoria Maiman- pierwszy laser rubinowy

Zwang i Peabody - leczenie odklejeń siatkówki

Leon Goldman - usunięcie zmian naczyniakowatych

- pierwsze lasery dla instytutów wojskowych, w technice, przemyśle, i następnie tkanki miękkie

- promieniowanie laserowe nie rozdrabnia się

 

Kryteria podziału laserów stosowanych w medycynie:

a)      długość fali (UV, obszar widzialny, IR)

- w zakresie UV < 400 nm

- w zakresie światła widzialnego 400-780 nm

- w zakresie IR > 780 nm

w medycynie 157- 340 nm

b)      rodzaj ośrodka czynnego(stały, ciekły, gazowy, półprzewodnikowy)

c)       modulacje pracy(impulsowa, ciągła)

d)      moc

- wysokoenergetyczne (chirurgiczne) - do przecinania lub niszczenia tkanek - laser dwutlenkowęglowy( moc wyjściowa 10- 100 W)

- średnioenergetyczne ( terapia fotodynamiczna) w nowotworach, częściowe zniszczenie tkanki nowotworowej( moc wyjściowa od kilku do 10 W)

- niskoenergetyczna( stymulacyjne) półprzewodnikowe, helowo- neonowe( moc wyjściowa 10-100W)

 

Low Level Laser Therapy - leczenie światłem laserowym niskiej mocy

 

Oddziaływanie promieni elektromagnetycznych z materią:

- adsorpcja

- emisja spontaniczna

- emisja wymuszona

 

Właściwości promieniowania laserowego:

- monochromatyczność( jednobarwność - monoenergetyczność)

- koherencja ( spójność, uporządkowanie)

- skolimowanie ( równoległość, wiązki małe rozproszenie , duży zasięg)

- intensywność ( cała moc zawarta w wąskiej wiązce promieni)

 

Właściwości optyczne tkanek:

- odbicie

- ugięcie ( dyfrakcja)

- rozproszenie

- absorpcja

- emisja

- polaryzacja

 

 

 

Mechanizm działania analgetycznego promieniowania laserowego:

- obniżenie przewodnictwa we włóknach czuciowych poprzez ich hiperpolaryzację

- zmiany w zakresie przewodnictwa w synapsach serotoninergicznych i cholinergicznych

- pobudzenie wydzielania beta-endorfin we włóknach nerwowych i OUN( endo - wew. - organizm sam je produkuje)

 

Oddziaływanie promieniowania laserowego małej mocy:

- na poziomie tkanki

- na poziomie komórki

- na poziomie subkomórkowym

 

Działanie biologiczne promieniowania laserowego:

- odbicie od powierzchni zabiegowej  40-50 %

- rozproszenie

            absorpcja

            transmisja - wnikanie (głębokość transmisji promieniowania laserowego od kilku mm do kilku cm)

 

Techniki naświetlania:

• bezkontaktowa

- punktowa

- powierzchniowa

- przemiatanie („ skanowanie”) stałe bądź przenośne

• kontaktowa

- przemiatanie

- technika z uciskiem

- „dziobanie” ( z uciskiem pulsacyjnym)

 

Klasy laserów pod względem bezpieczeństwa:

Klasa 1 -całkowicie bezpieczne

Klasa 2 - ochrona oczu uzyskiwana przez odruch mrugania

Klasa 3 a - patrzenie w wiązkę lasera przez przyrządy optyczne może być niebezpieczne

Klasa 3 b - patrzenie w wiązkę w pobliżu urządzenia zawsze niebezpieczne, patrzenie w odbite promienie niezogniskowane nie jest          niebezpieczne

Klasa 4 - mogą powodować urazy bezpośrednie i odbicia potencjalne zagrożenie pożarowe

 

Przepisy BHP:

- pomieszczenia ( pacjent + terapeuta)

- ochrona ludzi ( okulary ochronne)

 

Norma PN-91/T-06700 „ Bezpieczeństwo przy promieniowaniu emitowanym przez urządzenia laserowe”

 

Wskazania:

- zwalczanie bólu - choroby kręgosłupa, bóle stawów, nerwobóle, zwyrodnienia, przykurcze stawowe

 

Przeciwwskazania:

- ogólne : gorączka, nowotwór, gruźlica czynna( stan ogólny pacjenta)

- miejscowe : zmiany skórne - ropa, odleżyny, odparzenia, technika kontaktowa nie wolno!

 

Magnetoterapia

 

• Pole magnetyczne -w zależności od zachowania w czasie

Pole elektryczne ( elektrostatyczne) - nie zmienia się w czasie

Pole magnetostatyczne( magnetyczne) - nie zmienia się w czasie

Pole elektromagnetyczne - zmiana w czasie

 

• Prawo Maxwella (1873)

I wokół zmiennego pola magnetycznego wytwarza się zmienne wirowe pole magnetyczne

II wokół zmiennego pola magnetycznego wytwarza się zmienne pole elektryczne

 

• Wielkości charakteryzujące pole elektromagnetyczne (indukcja - Tesla - jednostka)

- natężenie pola elektrycznego (E)

- natężenie pola magnetycznego (H)

- częstość zmian parametrów pola

- prędkość rozchodzenia się zmian pola

 

źródło	częstotliwość	indukcja
pole magnetyczne ziemi	stałe	30-70µT
urządzenie gosp. dom.	50/60Hz	0,1-30µT
linie przesyłowe energii elektrycznej	stałe 50 / 60 Hz	10-25 µT 10-100µT
urządzenie transportowe	stałe	2-100 mT
MRI(magnetyczny rezonans jądrowy)	stałe	0,15-1,5 T
aparaty do magnetoterapii	1-75 Hz	1-30mT
urządzenia telekomunikacyjne	10-100 kHz	1-50µT
identyfikatory osobiste	6-1000 kHz	0,1mT

 

Biologiczne efekty działania zmiennego pola magnetycznego:

- intensyfikacja procesu utylizacji tlenu

- intensyfikacja oddychania tkankowego

- działanie wazodilatacyjne - rozszerzenia naczyń krwionośnych

- działanie angiogenetyczne - tworzenie nowych naczyń krwionośnych

- przyspieszenie procesów tworzenia zrostów kostnych

- nasilanie procesów regeneracji tkanek miękkich

- działanie przeciwbólowe - analgetyczne

- działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe

Przeciwwskazania do stosowania magnetoterapii:

- ciąża

- czynna choroba nowotworowa

- czynna gruźlica

- cukrzyca młodzieńcza

- nadczynność tarczycy

- krwawienie z przewodu pokarmowego

- ciężkie infekcje

- inflanty elektroniczne ( rozruszniki serca i stymulatory neurologiczne)

 

Magnetostymulacja:

Aparaty do magnetoterapii                                                        1-75 Hz             1-30mT

Aparaty do magnetostymulacji(MRS 2000, VIOFOR JPS)            5-3000Hz                      1-130 µT

Pole magnetyczne Ziemi                                                          stałe                            30-70µT

 

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna(Tornscranial Magnetic Stimulation(TMS)         

- nieinwazyjna procedura diagnostyczna ( potencjały wywołane ) i terapeutyczna

- wykorzystują pole magnetyczne o dużej indukcji - rzędu 2T i krótkim przepływie 100- 200µs

- stymulacja sięga do 20 mm od powierzchni czaszki

- stosowanie m. in. w stwardnieniu rozsianym, padaczce, depresji, chorobie Parkinsona

- ocena uwagi:

            pamięci

            ruchu

            wzroku

            słuchu

mowy

 

 

 

 

 

 

Kinezyterapia:

1)       ćwiczenia czynne ( ćw. zwiększające siłę i oporowe)

2)       ćwiczenia bierne ( właściwe i redresyjne- tam gdzie powstały przykurcze stosujemy)

-          autoredresyjne - pacjent sam pokonuje przykurcz przez rozciąganie -

-          gdy za nocno - wylewy, krwiaki

-          właściwe - lekarz rozciąga pacjenta mającego ruchome stawy

3)       Leczenie ułożeniowe- schorzenia układu oddechowego, Poch/ pozycja Brussa, Trendelenburga,  przeciwbólowe, Perschl - trójzgięcie delordolyzacja, na chorym lub zdrowym boku

4)       Wyciągi

-          Ćw. kształtujące poszczególne cechy sprawności - przywrócenie gibkości

-          Ćw. kształtujące postawę ciała

-          Ćw. rozluźniające

-          Ćw. odruchowe

-          Ćw. synergistyczne

 

Ćwiczenia czynne:

- kształtują  i zwiększają siłę - oporowe wspomagane przyrządami obciążającymi ( atlasy, gumy Theraband - pasy)

a) izometryczne - zwiększające siłę

                        - nie zmienia się długość mięśnia, czas skurczu 5 - 10 sek.., zmiana napięcia mięśniowego,

                        - gumy( pasy)o różnym oporze, podobnie działają do ekspanderów, sprężyn, z pasami można też ćwiczyć w wodzie

            - zwykłe ( należy ćwiczyć codziennie)

- krótkie ( 5-10 sek. Przerwy między ćwiczeniami, 5 x w tygodniu, dochodzi do 30setów - skurczy dziennie, 33 - 66 % oporu mięśnia)

b) izotoniczne             - zmienia się długość a nie napięcie mięśnia

- ruch płynny

- trening oporowy

 

      Mc Queen - 40 dźwignięć = 4 sety * 10 dźwignięć, maksymalne obciążenie, 3 razy w tygodniu, przerwa  2 min, to odmiana hipertroficzna,

      Trening z progresywnie wzrastającym obciążeniem - Delorna i Wotkinsa( 2 min przerwy, ćwiczymy 7 dni w tygodniu, 3 sety: 1 set 50% maksymalnego ciężaru, 2 set 70%, 3 set- 100%)

      Program Oksfordzki - (5 razy w tygodniu) spada obciążenie, 10 setów, odmiana z obciążeniem progresywnie malejącym, 1 set: maksymalne obciążenie w każdym kolejnym -0,5 kg

      Fotel oporowy - na m. czworogłowy (ciężar na łydki, wyprost w stawie kolanowym, dźwiganie w osi stawu kolanowego)

 

Ćwiczenia ułożeniowe :metoda Botatów

- NDT - dla dzieci z porażeniem(udarem mózgu), dorośli  po udarze mózgu

- ćwiczenia drenażowe - stosujemy gdy płyn zalega w płucach- pacjent zgaduje się w takiej pozycji, że płuco z płynem u góry

- przy niedostatecznym krążeniu kończyn dolnych - metoda Bergera- w pozycji leżącej - 6 min seansu( 2 min stopa w górę, potem w dół i płasko)

- w wadach postawy i skoliozach ( długotrwałe lub inne). Musi leżeć na wypukłości

- pozycja Trendelenburga- głowa w dół, nogi poniżej, stosowane też w radiologii, gdy obniżona jest sprawność mięśnia pośladkowego

- pozycje antalgiczne - przeciwbólowe- pacjent znajduje sobie pozycje w której nie czuje bólu

 

Ćwiczenia bierne:

- po niedowładach kończyn rehabilitacje rozpoczyna się od ćwiczeń biernych, które pomagają wprowadzić, przygotować pacjenta.

- ważny jest odpowiedni chwyt

- ćw. autoredresyjne - najbezpieczniejsze, pacjent sam ćwiczy jedna kończynę za pomocą drugiej

 

Wyciągi:

- krótkotrwałe

- długotrwałe

- po złamaniach kończyn, ortopedia, traumatologia

- 20 - 30 stopni - pętla Glissona- wyciąg kręgów szyjnych

- Perschl - wyciąg kręgów lędźwiowych i krzyżowych

- w wodzie krzesełkowy

 

A)      Ćwiczenia kształtujące

- gibkość - na drodze eliminowania przeszkód - długość i elastyczność mięśni w stawach

- koordynacja ruchowa i równowaga- ćwiczenia różnego rodzaju

- ćwiczenia kształtujące koordynację ruchową

- ćwiczenia Frankla- najbardziej znane, stwardnienie rozsiane , Parkinson, uszkodzenia móżdżku

- doskonalenie reakcji obronnych - popychamy pacjenta by się bronił przed upadkiem i potrafił wstać - trudne u osób po amputacji

B)      Ćw., kształtujące siłę i wytrzymałość

- izotoniczne

- izokinetyczne

- izometryczne

C)      Ćw. kształtujące postawy ciała - korekcyjne

- skoliozy

- niedowład (asymetria napięcia mięśni kończyn)

- na pograniczu wychowania fizycznego i rehabilitacji

D)      Ćw. rozluźniające

- trening autogenny - Schultza - metoda relaksacyjna - relaks muzyczny - głos spikera - rodzaj autosugestii - zupełna cisza , skupienie, półmrok, można w domu

E)      Ćw. odruchowe

- sposób aktywizowania mięsni, które same nie mogą być aktywne ( są  bierne)

- często wartość profilaktyczna przy początkowych fazach rehabilitacji

F)      Ćw. synergistyczne

- wykorzystanie współruchów fizjologicznych lub patologicznych (z tej samej lub przeciwnej strony)

a) synergizmy względne - nabyte( np. zgięcia ramienia, wzrost napięcia mięśnia drugiej kończyny

b) synergizmy bezwzględne - wrodzone ( np. zginając stopę napina się mięsień czworogłowy uda)

- ćw. synkinistyczne

- ćw. kontralateralne

- ćw. psylateralne

 

Ćwiczenia oddechowe
- lepsze utlenianie krwi - lepsza praca mięśni

- choroby układu oddechowego, po udarze mózgu, zapobieganie zapaleniu płuc

- szybki głęboki wdech, długi głęboki wydech

      Ćw. czynno - bierne

      Ćw. bierno - czynne

      Ćw. ogólnie usprawniające

      Ćw. zwiększające ruchomość stawów

      Ćw. kondycyjne

            - trening interwałowy ( też przy treningu sportowym)

            - metoda Delorna

            - przy problemach ukł. krwionośnego

 

1)       reedukacja nerwowo- mięśniowa

- ponowne odzyskiwanie utraconych możliwości motorycznych

- metoda lastrowania - stosuje się plaster na pofałdowania skórne - cel - korekcja mechaniczna stawów( rozluźnienie)

- przywracanie chłonki

- działanie przeciwbólowe

- na ogoloną skórę

- nie stosuje się pilastrowania okrężnego

- na wysokości urazu nie mogą się krzyżować

- opatrunek - wygodny- komfortowy

- chodzi o „ skrócenie” przyczepów mięśniowych

- metodę wymyslił Tomaszewski

- metoda FAY

      prymitywne wzorce ruchowe (homologiczny wzorzec ruchowy)

      wzorzec homolateralny- amfibia- równoczesne ruchy kończyn jednoimiennych P lub L

      wzorzec heterolateralny - reptilia - równoczesne ruchy kończyn przeciwnych- przeciwskręt tułowia Rp i Rl    

      ćwiczenia leżenie przodem

      techniki ułatwiające przeciwdziałanie spastyczności: podrygiwanie

- metoda Rood

      rozluźnienie antagonistów

      spinanie agonistów

 

poziom:

1) mobilność

2) stabilność

3) mobilność nałożona  na stabilność

4) zręczność / wprawa

 

Sekwencje rozwojowe:

Okres I             - związane z aktywnością mięśni mobilizujących z niskim progiem pobudliwości, wrażliwe na bodźce

Okres II            - związany z aktywnością mięśni stabilizujących z wysokim progiem pobudliwości

Okres III           - okres rozwoju funkcji mięśni mobilizujących na postawie stabilizujących

Okres IV          - okres rozwoju mięśni mobilizujących niezależnie od stabilizujących - rozwój zręczności (dexterity)

 

Podział mięśni:

a) mobilizujące

- zginacze

- przywodziciele

b) stabilizujące

- prostowniki

- odwodziciele

 

      Uaktywnienie stabilizatorów

- szybkie szczotkowanie

- bodźce dotykowe przez ćwiczeniem

- okłady z lodem (3-5 sek.)

- nacisk na prostowniki

- docisk stawowy

      Ćw. stabilizatorów

- ćw. w podporach

- ćw. wyprostu i rotacji zew. ramienia

- ćw. ręki („przedłużenie ramienia dźwigni”)

- pozycja czworonożna spastyczności

      Drażnienie zmysłów( głównie u dzieci)

- wykorzystanie odruchów z kłębka szyjnego

- drażnienie bodźcami węchowymi

- drażnienie bodźcami smakowymi

 

2) Terapia SI (sensoryczno - integracyjna)

- integracja sensoryczna wg. Eyres

- OUN może odbierać i odpowiadać na bodźce - u dzieci nad i niedowrazliwych

- sprzęt terapeutyczny ma zachęcić dziecko do aktywności

      suche baseny, huśtawki, hamaki

      szczoteczki- nadwrażliwość od miękkich do twardych

      huśtawka obrotowa- zaburzenie błędnika

      test kalifornijski

 

3) Stymulacja sensomotoryczna(SMS)

- stymulacja według Jandy i Babrowa

- kompleksowa

- facylitacja- ułatwienie

- punkt wyjścia do ćwiczeń: badanie równowagi pacjenta i jego stanu zdrowia

 

 

4) biologiczne sprzężenie zwrotne - widzimy efekt działania, np. na monitorze widać, że udało się napiąć mięsień

 

W rehabilitacji obowiązują dwie strategie postepowania:

1) terapia oparta na objawach+

- ang. facilitation

- impairment based approach - urazy narządu ruchu, nie w urazach neurologicznych

2) terapia oparta na zadaniach

- task oriented

- disability - focused approach - podstawowe ćw. koordynacyjne, zwiększające zdolność do wysiłku, np. trening na bieżni( trening interwałowy, u osób z przewlekłymi chorobami niedowłady, stwardnienie rozsiane)

 

Ćwiczenia aerobowe (tlenowe)

- taki rodzaj aktywności, która przyspiesza oddech i bicie serca, do mięsni i narządów ciała dociera więcej utlenowanej krwi

- serce i płuca - współpracują przy dostarczaniu tlenu do organizmu, zmuszają płuca i serce do zwiększenia pracy, wzmacniają je poprawiając ich kondycje, np. spacerowanie, praca w ogródku, sprzątanie na podwórku, chodzenie po górach, jeżdżenie na rowerze, pływanie, jogging, tenis pojedynczy, koszykówka, jazda na biegówkach

- Typowy okres ćwiczeń 20 - 60 min

- w momencie rozpoczęcia ćwiczeń metabolizm gwałtownie wzrasta o ok. 20 razy względem spoczynku- jest to bardzo korzystna zmiana, jeśli powtarzana jest w sposób regularny, zdolność mięśni do  wytworzenia tej energii zależy od stałej dostawy wodoru

- 3 godziny w tygodniu na tych ćwiczeniach wzmacnia serce

- następuje wzrost wydolności serca i zdolności mięśni do wytworzenia tlenu

- inne korzyści: spadek ryzyka zawału serca, spadek rozwoju choroby wieńcowej, poprawa profilu cholesterolu, poprzez wywierany nacisk na kości, pomoc w utrzymaniu i wzroście siły kostnej, zwiększenie klasy związków chemicznych w mózgu(tzw. neurotransmiterów), które mogą spowolnić utratę pamięci krótkotrwałej, poprawa zdolności w wykonywaniu więcej niż jednego zadania za jednym razem, wzrost wytrzymałości w 1/3 i więcej, poprawa przepływu krwi do kończyn i innych narządów

- jedno z najskuteczniejszych narzędzi w spadku ciśnienia krwi oraz wzroście ilości tkanki tłuszczowej w organizmie

- codziennie: łagodzenie stresu, napięcia, zapobieganie depresji, pochodzenia endogennego

 

Ćw. anaerobowe

- wykonywanie krótkotrwałego, energetycznego wysiłku, który zwiększa siłę mięśniową, a nie poprawia krążenie ani oddychanie, np. bieg na krótki dystans, podnoszenie ciężarów, zdolność do wykonywania danej pracy nie zależnie od dostępu tlenu z powietrza- opiera się na energii zgromadzonej w mięśniach - jest to zapas ograniczony- krótki czas trwania ćwiczenia

- większość ćwiczeń to kombinacja ćwiczeń tlenowych i beztlenowych

- udział każdego z nich zależy od tego, jak ciężki jest to wysiłek

- przy ćwiczeniach beztlenowych po ok. 90 s. zaczyna brakować tlenu - palenie w płucach

- przy wysiłku tlenowym moment, gdy zaczyna brakować wodoru i przechodzi się na wykorzystywanie zapasów - próg beztlenowy

-przy słabej formie ciało nie radzi sobie z dostarczaniem H do mięśni

- różnice pomiędzy zapotrzebowaniem na tlen, a możliwościami organizmu w zakresie dostarczania H są wypełniane przez procesy beztlenowe, aż do wyczerpania ich źródeł

- w miarę jak wydolność rośnie - organizm jest w stanie pokonać większy dystans w krótszym czasie wciąż zapewniając tlen swoim mięśniom- skromne zapasy energetyczne nie są uszczuplane

- ćw. beztlenowe pomagają w osiągnięciu lepszych wyników w sporcie, ale nie zapewniają korzyści zdrowotnych w późniejszym okresie

 

Ćwiczenia oporowe - siłowe:

- wzrost siły, wzrost masy mięśniowej, wzrost wytrzymałości kości, wzrost metabolizmu organizmu

- pomagają poprawić wygląd ciała

- zmuszenie mięsni do wzrostu pracy, nadmierne obciążenie pobudza wzrost drobnych białek wewnątrz każdego mięśnia, które grają ważną rolę w możliwościach mięśnia di wytworzenia siły

- różne metody : wolne obciążenie, maszyny obciążające, gimnastyka zdrowotna(masa własnego ciała jako siły oporowe), rurka oporowa( zakładanie gumek elastycznych)

- najlepiej sprawdzony sposób rozwijania siły - podnoszenie ciężarów w trzech turach: po 8 - 12 powtórzeń

- program ćwiczeń siłowych: ( specjalny sprzęt) - skupienie się na konkretnych grupach mięśni

      1-3 tur danego ćw. ( tura: 8 -15 powtórzeń, tura:1 min., sesja t =30 min)

      2-3 razy w tygodniu: wzrost siły i wielości mięśni( przyspieszone reakcje chemiczne w komórkach mięśniowych)

      największe zmiany kilka pierwszych miesięcy regularnych ćw.

- poprawa stanu ukł. sercowo - naczyniowego- wzrost poziomu lipoprotein HDL

- im większa masa mięśniowa wzrost poziomu metabolizmu, wzrost spalanych kalorii

- obciążenie kości i mięśni - wzrost masy mineralnej kości, zapobiega osteoporozie, walka ze stopniowym zanikaniem mięśni, które zachodzi z wiekiem

 

Ćw. izometryczne

-mięśnie kurczą się, stawy nieruchome

- opieranie się o nieruchoma powierzchnie

- rozwijanie całkowitej siły mięśnia

- w rehabilitacji - często - wyodrębnienie określonego słabszego miejsca, a następnie zastosowanie ćw. wzmacniające pod odpowiednim kątem zgięcia stawu

- nie do trenowania jakiejś dziedziny sportu

- to trening: szybko i wygodnie wzmacnia mięśnie bez potrzeby użycia specjalnego sprzętu, przy wzroście ryzyka urazu

 

Ćw. izotoniczne

- w czasie wykonywania ćw. rytmiczne wydłużanie i kurczenie się mięśni w obrębie aktywnej części ciała, np. przysiady, pompki, podciągania, podnoszenie lekkich ciężarów lun hantli

 

Ćw. izokinetyczne

- wykonywanie na specjalnej maszynie( kontroluje szybkość kurczenia się mięśni w danym zakresie ruchu)

- maszyny : Cybext and BiodexT - sprzęt ten nie jest dostępny dla większości ludzi

 

Leczenie ułożeniowe

- stosujemy by nie doprowadzić do przykurczu

- zapobieganie odleżynom ( do 2 -3 h zmieniamy ułożenie, smarujemy tłustą maścią by nie doprowadzić do otarć)

- niedowład połowiczny

- stosujemy różne wałeczki

 

      pacjent leży na chorym boku

      pacjent leży na plecach

- z ręką przy głowie - zapobiegamy rotacji wew.- przygotowanie do nauki chodzenia

- z ręka przy boku

      pacjent leży na zdrowym boku - najlepsza pozycja w zapobieganiu przykurczu barku

 

Kinezyterapia w hemiplegii:

- gimnastyka poranna, ćwiczenia ogólnokondycyjne, ogólnorozwojowe, ćw. oddechowe, ćw. bierne i czynne, ćw. poprawiające funkcje kończyny górnej, nauka chodzenia, indywidualne lub w grupie, ćw. bloczkowe, ćw. odciążające, trening rowerowy, ćw. wodne ( rozluźnienie mięśni i stawów w stanach bolesnych)

 

Kompleksowa rehabilitacja w hemiplegii

- kąpiele solankowe

- masaże podwodne

- fizykoterapia

- funkcjonalne elektrostymulacja (FES)

- terapia ciepłem

- krioterapia

- pneumatyczny masaż podciśnieniowy

- muzykoterapia

- terapia zajęciowa(nauka czynności życia codziennego)

- psychoterapia indywidualna

 

 

 

 

Metody kinezyterapii w hemiplegii:

      Metoda Kobata - PNF - proprioreceptywne torowanie nerwowo - mięśniowe- obniżenie pobudliwości drażnionego miejsca przez sumowanie pobudzenia podprogowego w obrębie synaps

      Metoda Bobath( stosowanie u dzieci i dorosłych NDF terapia neurorozwojowa

      Zasadnicze sprzężenie zwrotne ( bio feedback-EMG)

      Funkcjonalna elektrostymulacja FES

 

Metoda proprioreceptywna:

- opracowano Centrum Rehabilitacji Fundacji Kaisera w Kalifornii przez czeskiego neurrofizjologa Hermana Kobatha i fizjoterapeutę D.E.Voss w 1946,  póżniej sporo jej rozwoju wnieśli Viela

- używana jest także nazwa „ metoda wzorców”

- wywodzi się ona z spostrzeżenia, że ruchy stosowane w kinezyterapii najczęściej nie pokrywają się z naturalną codzienna pracą mięśni,

- zauważono ,że ruchy wykonywane w pracy i życiu codziennym mają charakter diagonalny i spiralny, nie odbywają się tylko w jednej płaszczyźnie

- podstawą metody są złożone wzorce ruchowe

-opracowane wzorce dla kończyny górnej, dolnej i głowy

-istotnymi elementami ćwiczeń są: pozycja wyjściowa, kierunek ruchu, rozciągnięcie mięśnia, ciąg , nacisk, wzmocnienie aktywności mięśnia z wykorzystaniem mechanizmów odruchowych, opór, chwyt, kolejność pracy mięśni

- jako techniki torowania proprioreceptywnego stosuje się opór bezpośredni, powtarzane skurcze, zwroty( zmiana kierunku ruchu na przeciwny i rytmiczna stabilizacja + techniki rozluźniające jako kolejne metody

 

Metoda Bobath

- wykorzystuje ona ocenę stopnia dojrzałości ośrodkowego układu nerwowego (OUN) do wczesnego wykrywania zaburzeń ruchowych

- metoda opiera się na zgodności ćw. z naturalnym rozwojem ruchowym człowieka, poprzez zmianę patologicznych wzorców postawy( hamowanie ) można wpłynąć na przywrócenie prawidłowego napięcia mięśni i uzyskać zróżnicowane ruchy czynne( torowanie )

- hamowanie oparte jest na zmianie ułożenia punktów kluczowych głównych( głowa, szyja, obręcz barkowa i biodrowa) i punktów kluczowych pomocniczych( nadgarstek, stopa, palce)

 

W zależności od stanu pacjenta wydziela się 4 etapy ćwiczeń:

I okresie - wczesnym- bezpośrednim po zachorowaniu, kiedy niedowłady i porażenia mają jeszcze charakter wiotki, szczególna uwagę zwraca się na właściwe ułożenie pacjenta w łóżku i układ ciała w różnych pozycjach. Stosuje się zmiany pozycji, co 2 h, kinezyterapia w tym okresie obejmuje ćw. zmian pozycji ciała w łóżku, przygotowanie do siadania i stania i chodzenia, usprawnianie kończyny górnej, praca nad kontrolą kończyny dolnej, ćw. równowagi

II okresie - usprawniania chorego po udarze, kiedy zaczyna się już pojawiać spastyczność, zmierza się do ćw. na siedząco, w pozycji pionowej, przechodząc stopniowo do ćw. chodu

III okresie - tu uwagę koncentruje się na lokomocji i funkcji kończyny dolnej

IV okresie - doskonalenie funkcji ręki

 

Parkinsonizm - ćwiczenia koordynacyjno- równoważne wg. H.S. Frenkla  ( stwardnienie rozsiane, uszkodzenia układu pozapiramidowego, uszkodzenie móżdżku)

 

Pozycje :         leżąca

                        siedząca

                        pionowa

 

1) Nauka chodzenia i siadania: tempo na trzy

- cofnięcie stóp

- pochylenie tułowia- wyprost kończyn dolnych i powstanie

 

2) Nauka chodzenia

- krok odstawczo - dostawczy

- chód naprzemienny

- chodzenie bokiem

- chodzenie do przodu

- chodzenie do tyłu

- chodzenie po schodach

 

tempo na trzy : odstawianie nogi

                        obciążenie

                        dostawianie drugiej nogi

 

Chodzenie po chodniku śladami:

- półkroki

- ćwierćkroki

- trzy czwarte

- całe kroki

 

3) Nauka zwrotów: tempo na trzy: po chodniku z zaznaczonymi śladami

4) Nauka współruchów kończyn górnych

5) Chodzenie z jednoczesnym posługiwaniem się kończynami górnymi

                        noszenie przedmiotów

                        usuwanie przeszkód z drogi

 

Ćwiczenia bierne:

a) ćwiczenia redresyjne

b) postizometryczna relaksacja mięśni

 

- powodują obniżenie napięcia

- wyrabiają napięcie mięśni

- potrzebne w wypadku zwiększenia napięcia emocjonalnego i mięśniowego

- element odnowy biologicznej

- dzielimy na :

• Gimnastyczne( bierne lub czynne np. osiowe podtrzymywanie kończyny i wibracje kończyny)

• Relaksacyjno- koncentrujące ( trening autogenny)

- pomieszczenie ogrzane, łagodne oświetlenie, cisza, głos miękki

- przed można zastosować ciepłolecznictwo

- wg. Jackobsona - stopniowe rozluźnianie

- długo program ćwiczeń (1h)

- wielokrotne powtarzanie określonego ćwiczenia

 

Schultz psychoterapia - trening autogenny

- rozluźnienie całego ciała do bezwładu

- zwolnienie tętna i częstości oddechu

- wygodna, nieruchoma pozycja

- medytacja

- yoga

- ćwiczenia oddechowe

 

Terapia manualna:

- zwiększają ruchomość stawową

- przy pomocy rąk

 

Elementy terapii manualnej:

Mobilizacja -ślizgowe przesuwanie powierzchni stawowych, z udziałem pacjenta lub z czynnym udziałem, powtarzanie ruchów ślizgowych bądź obrotowych, przy 1 stopniowej ograniczonej ruchomości, także narządów wewnętrznych

Manipulacja -bardzo szybki rękoczyn polegający na pchnięciu 1 odcinka ciała, a 2 odcinek jest ustabilizowany, odbywa się to na bardzo małym dystansie , podczas wydechu, przy 2 stopniowym ograniczeniu ruchomości

Trakcja - ręczne wyciąganie w stawach, dzielimy na trzy stopnie

 

Ćwiczenia bierne:

- ćw. Redresyjne

- postizometryczna relaksacja mięsni wg. Mitchela - powolne rozciąganie, stabilizacja, próba ruchów powrotnych , wdech, rozluźnienie, wydech

- stretching

- mobilizacja

- manipulacja

- trakcja

 

• Metoda Cyriaxa - wyjście do wielu technik manualnych - deep fiction - masaz poprzeczny

• Metoda Menella( metoda ślizgu stawowego) - przywracanie prawidłowej ruchomości stawowej, gra teorii ślizgu stawowego

• Metoda Kaltenborna_Evjenth`a(OMT)

• Metoda Mailtanda

• Metoda Mickenziego

• Metoda Travell Simons

• Metoda Kraniosakralna Sutherlanda

 

CIT - metoda wymuszania ruchu

- stosunkowo nowa metoda kinezyterapii opierająca się na wymuszaniu posługiwania się kończyną niedowładną poprzez unieruchomienie kończyny zdrowej- u chorych z niedowładem połowicznym

- prof. E. Traub- przeprowadził eksperyment na małpach człekokształtnych

- pozbawili czucia jedna łapę- nie używała małpa tej łapy - zjawisko nieużytkowania - stała się 3 nożna, ale mniej sprawna

- Metoda CIT jest rodzajem terapii behawioralnej - ma ona na celu zwalczenie niekorzystnego zjawiska obserwowanego po odnerwieniu kończyny, zwanego „wyuczonym nieużyciem”

- unieruchamia się kończynę zdrową na 4 - 9 h dziennie przez okres 2 - 3 tygodni- zwykle uzyskuje się to przy pomocy specjalnej łuski wykonanej z tworzyw termo- utwardzalnych, unieruchamiającej nadgarstek i palce

- można też przymocować kończynę do tułowia przy pomocy opaski elastycznej, lub zastosować temblak lub chustę trójkątną lub nałożyć na rękę rękawicę jednopalczastą

- ćwiczenie: głównie elementy podstawowych czynności życia codziennego, rozszerzonych czynności życia codziennego, terapia zajęciowa

- np. gra w szachy, ćw. z wyłącznikiem, ćw. z kłębkiem wełny, ćw. z tablicą z pineskami, spożywanie posiłków, otwieranie i zamykanie szafki

 

Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne :

1)       ćw. rozwijające świadomość osoby

2)       ćw. kształtujące świadomość schematu ciała

3)       ćw. kształtujące świadomość przestrzeni

4)       ćw. oparte na relacji „Z”

5)       ćw. rozwijające relacje „ przeciwko”

6)       ćw. oparte na relacji „razem”

7)       zabawy z kocem

8)       zabawy z chustą

9)       zabawy na początek spotkania

10)   zabawy w pozycji stojącej

11)   zabawy w pozycji siedzącej

12)   zabawy w pozycji lezącej

13)   zabawy w odrywanie ról

14)   zabawy z chustą i piłką

15)   zabawy z „tunelem”

16)   zabawy na zakoszenie spotkania

 

Chwyty: hakowy(ciężarek), cylindryczny(szklanka), dłoniowy(długopis), szczypcowy (kartka)

 

Ocena funkcji k. górnej:

• testy zręcznościowe:

test tablicy z kołkami - test Purdue

test 9 kołków i 9 otworów (9 HOLE - PEG - TEST)

 

9 HOLE - PEG - TEST

- włożenie i wyjęcie z otworów prostych drewnianych kołków- średnicy 9 mm i długości 32 mm

- mierzony jest czas w sekundach potrzebny do wykonania osobno do każdej ręki

 

 

Test Jebseba i Taylora:

- ocenia się pisanie i odwracanie kartek, zdolność do pochwycenia małych przedmiotów codziennego użytku, wykonuje się stymulowaną próbę spożywania posiłku

- próba rysowania ratek, uchwytu dużego, lekkiego przedmiotu np. karton i dużego ciężkiego przedmiotu

 

Test świńskiego ogona:

- badany musi przeciągną c na czas umocowane na drewnianej rączce miedziane kółko o średnicy 3 cm wzdłuż pofalowanego na kształt świńskiego ogona miedzianego drutu

 

Test Ręki Frenchav (Frenchav arm test- FAT)

-          używanie obu rąk do otwarcia słoika dżemem

-          używanie obu rąk do przeciągnięcia linii prostej

-          użycie ręki w celu podniesienia i postawienia na miejsce cylindra o średnicy 2 cali = 5 cm

-          użycie ręki w celu podniesienia i postawienia z powrotem cylindra o średnicy 0,5 cala =1,25cm

-          użycie ręki w celu wypicia wody ze szklanki

-          użycie ręki w celu uczesania się

-          użycie ręki w celu otwarcia i zamknięcia wieszaka na ubranie

---