PALNIKI ACTYLENOWO- TLENOWE.
Palnik służy do spalania gazów dobrze wymieszanych z tlenem. Rozróżnia się palniki wysokiego ciśnienia oraz palniki niskiego ciśnienia. W palnikach wysokiego ciśnienia doprowadzenie każdego z gazów odbywa się prawie pod jednakowym ciśnieniem wynoszącym 0,01- 0,1 Mpa. Palnik niskiego ciśnienia jest palnikiem smoczkowym w którym podczas przepływu gazu (tlenu) o wyższym ciśnieniu przez środkową dyszę następuje zasysanie drugiego gazu ze zbiornika o niskim ciśnieniu.
Używanie palnika. Palnik nie może być zanieczyszczony olejem ani smarem. Aby zapalić palnik trzeba najpierw otworzyć zawór tlenu, a następnie acetylenu. W przypadku zatkania się wylotu dzioba palnika w czasie pracy trzeba natychmiast zamknąć zawór do acetylenu, a następnie do tlenu.
Płomień i jego regulacja. Poprawne wyregulowanie płomienia ma istotny wpływ na przebieg i wyniki spawania. Płomineń acetylenowo- tlenowy można podzielić na trzy strefy ; jądro, stożek i kitę.
METODY SPAW. ACETYLENOWEGO.
Przedmioty przeznaczone do spawania trzeba oczyścić z rdzy, farby i tłuszczów. Ważną czynnością poprzedzającą spawanie jest prawidłowe wyregulowanie płomienia acetylenowo-tlenowego , a następnie wybranie odpowiedniej pozycji spawania. Najlepszą spoinę można wykonać w pozycji podolnej. Znane są trzy metody spawania gazowego: w lewo, w prawo i w górę. Przy każdej metodzie palnik trzyma się w prawej ręce, a drut do spawania w lewej. Przy metodzie spawania w lewo palnik przesuwa się z prawej strony do lewej w miarę narastania spoiny bez ruchów poprzecznych. Płomień osłania stopiony metal i podgrzewa brzegi blach przed ich stopieniem. Metoda ta nadaje się do spawania blach o grubości do 4mm. Blach grubsze powyżej 4mm spawa się metodą w prawo , natomiast metoda w górę jest stosowana przede wszystkim do zespołów które można ustawić pionowo.
CIĘCIE METALI TLENEM.
Cięcie odbywa się za pomocą specjalnego palnika, który przypomina palnik do spawania lecz jest wyposażony w dodatkową dyszę tlenową. Jeżeli spawacz zwiększy dopływ tlenu do palnika to płomień taki będzie spalał nagrzany metal wypalając w nim wąska szczelinę. Cięcie samym tlenem stosuje się do stali konstrukcyjnych i niskostopowych. Natomiast żeliwo, stale austenityczne oraz metale nieżelazne można przecinać tym sposobem przez wprowadzenie do strumienia tlenu topników np, proszku żelaza.
CIĘCIE ŻELIWA I STALI ODPORNYCH NA KOROZJIĘ.
Cięcie palnikiem żeliwa polega na wytapianiu szczeliny. W tym celu stosuje się płomień podgrzewany o nadmiarze acetylenu. Zwiększenie ilości paliwa ma na celu osiągnięcie w szczelinie wysokiej temp na całej grubości potrzebnej do wytopienia szczeliny. Przy cięciu żeliwa szybkość cięcia jest znacznie mniejsza niż przy cięciu stali. Warunki cięci żeliw i stali odpornych na korozję można znacznie poprawić przez doprowadzenie do strefy cięcia topników w postaci proszków, które zwiększają płynność ciekłego metalu i usuwają trudno topliwe tlenki.
Cięcie lancą Lanca jest to rurka ze stali miękkiej o średnicy 12-25mm w którą wkłada się kilka cienkich drutów o średnicy 2-5mm . przez przestrzeń między drutami płynie strumień tlenu. Na rurkę nakręca się uchwyt wykonany z grubszej rurki zaopatrzonej w kurek do otwierania i zamykania dopływu tlenu.. Koniec po nagrzaniu do czerwoności palnikiem przyciska się do przedmiotu otwierając zawór tlenu. Spalanie się rurki i drutów wytwarza wysoką temp , topiący się żużel mieszając się ciekłym metalem ułatwia jego spalanie.
ZJAWISKA FIZYCZNE ZACHODZĄCE PRZY SPAWANIU.
Podczas spawania metal wydłuża się przy nagrzewaniu i kurczy się przy studzeniu. Przy ogrzewaniu miejscowym płaskownika wydłużenie metalu będzie odbywało swobodnie tylko na zewnątrz pręta, natomiast odkształcenie wzdłuż i w poprzek będzie hamowane przez „sztywną ramkę” którą tworzy zimny metal. Wydłużenie pręta powoduje jego wygięcie. Odkształcenia przedmiotu są dowodem częściowego wyzwolenia naprężeń. Najważniejsze naprężenia występują wówczas gdy skurcz metalu jest w znacznej części hamowany wskutek dużej grubości (sztywności przedmiotu spawanego).
ZAPOBIEGANIE ODKSZTAŁCENIOM I NAPRĘŻENIOM.
Podgrzewanie przed spawaniem zmniejsza różnicę temp między konstrukcją a spoiną, a także zmniejsza stygnięcia metalu po spawaniu (czynności te mają zasadniczy wpływ na powstawanie naprężeń) . przy spawaniu konstrukcji ze stali niskowęglowych nie stosuje się żadnego podgrzewania ze względów oszczędnościowych. Natomiast spawanie stali węglowych skłonnych do pod hartowywania się daje dobre wyniki przy podgrzewaniu do temp ok. 200C.
Wyżarzanie odprężające po spawaniu jest najskuteczniejszym sposobem usuwania naprężeń. Zaznaczyć należy że wyżarzanie usuwa nie tylko naprężenia powstałe w wyniku spawania , ale i po przednio w procesie walcowania.
Odkształcenia wstępne nadane elementowi przed spawaniem powinny mieć kierunek odwrotny do spodziewanych odkształceń po spawaniu. Wielkość nadanego odkształcenia powinna być tak dobrana aby po spawaniu odkształcenia spawalnicze zlikwidowały odkształcenie nadane wstępnie a element uzyskał pożądany kształt.
Ograniczenie swobody przesuwania się poszczególnych elementów w konstrukcji podczas spawania uzyskuje się w wyniku odpowiednich przyrządów służących do sztywnego mocowania elementów podczas spawania i studzenia. Sposób ten stosowany tylko wtedy gdy nie można stosować innych bardziej skutecznych metod zapobiegania odkształceniom a to dlatego że nie zapewnia on całkowitego usunięcia odkształceń spawalniczych. Skuteczną metodą zapobiegania odkształceniom konstrukcji jest tzw. Metoda wyrównywania odkształceń. Metoda ta polega że spoiny w danej konstrukcji dzieli się na oddzielne odcinki które rozkłada się i spawa w takiej kolejności żeby odkształcenie każdego następnego odcinka było w przybliżeniu równe wielkości odkształcenia poprzedniego a kierunek był przeciwny. Wadą tej metody jest to że można ją stosować tylko w przypadku spin symetrycznych.
Odprowadzania ciepła z pasa spawania przez ułożenie wzdłuż spoiny grubych stalowych nakładek.
Przy spawaniu rur następuje wskutek skurczu spłaszczenie. Aby po spawaniu otrzymać rurę okrągłą należy przewidzieć naddatek na skurcz i nadać rurze przed spawaniem odpowiedni owalny kształt.
Przy spawaniu blach niewielkiej grubości następuje nachodzenie na siebie krawędzi, aby tego uniknąć blachy ustawia się pod pewnym kątem do siebie i w miarę spawania odstęp między nimi maleje.
ZGRZEWANIE ELEKTRYCZNE, OPOROWE.
Zgrzewaniem nazywa się proces łączenia metali przez nagrzanie obu łączonych części do stanu ciastowatości i następnie dociśnięcie ich do siebie . Powstałe w ten sposób połączenie nazywa się zgrzeiną. Zależnie od źródła ciepłego użytego do nagrzania łączonych części rozróżnia się zgrzewanie: ogniskowe (kowalskie), gazowe i elektryczne. Zgrzewanie elektryczne dzieli się na doczołowe, punktowe, liniowe i garbowe. Źródłem ciepła w zgrzewaniu elektrycznym oporowym jest prąd elektryczny, który w miejscu największego oporu zamienia się na ciepło. Miejsce styku dwóch metali wykazuje tak znaczny opór dla przepływającego prądu, że przy dostatecznym natężeniu prądu nagrzewa się ono do wysokiej temperatury, a materiał staje się plastyczny. Po wywarciu nacisku stykające się ze sobą części łączą się bez trudu . Do zgrzewania stosuje się prąd o stos niskim napięciu lecz o dużym natężeniu dochodzącym do kilku tysięcy amperów. Zalety:
-niewielki wydatek ciepła,
-brak dostępu powietrza do zgrzeiny, -możliwość łączenia metali trudno-spawalnych (np. stal z miedzią) , -czas zgrzewania krótszy niż przy spawaniu.
ZGRZEWANIE LINIOWE.
Jest stos tam , gdzie zależy nam na szczelności szwu. Wykonuje się je na specjalnych zgrzewarkach liniowych, w których elektrody mają kształty krążków . Krążki , z których górny napędzany jest silnikiem , obracają się i przesuwają między sobą łączone blachy. Co pewien czas krążki są zasilane impulsowo prądem o dużym natężeniu . Zgrzewanie liniowe wykonywane jest zwykle na zakładkę. Obsługa zgrzewarek sprowadza się najczęściej do regulowania przepływu prądu oraz nacisku na łączone blachy.
ZGRZEWANIE PUNKTOWE.
Polega na łączeniu za pomocą szeregu punktów dwóch elementów cienkościennych ułożonych jeden na drugim (na zakładkę). Operację zgrzewania wykonuje się na maszynie wyposażonej w elektrody kłowe najczęściej miedziane, między którymi umieszcza się elementy zgrzewane. Szereg zgrzein w kształcie punktów tworzy szew punktowy. Zgrzeiny te są bardzo mocne i prawie nierozłączne. Blachy w chwili docisku zostają „przestrzelone” ład elektrycznym , zgrzewanie zachodzi w krótkim czasie .
Zgrzewanie punktowe zastępuje nitowanie i służy przeważnie do łączenia blach. Znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle samochodowym , lotniczym.
ZGRZEWANIE GARBOWE.
W zgrzewaniu garbowym łączone wielkości i rozmieszczenie punktów zgrzewania są z góry ustalone przez wytłoczenie garbów na jednej z części łączonych. Przy dociśnięciu obu części na odpowiedniej prasie-zgrzewarce między płaskimi elektrodami o dużej powierzchni i jednoczesnym przepływie prądu, silnie nagrzane garby ulegają spłaszczeniu i otrzymuje się w tych miejscach zgrzeiny. Jest stosowane do złączy przylgowych , do łączenia kołków, śrub, itd. Ze ściankami płaskimi.
ZGRZEWANIE DOCZOŁOWE.
Dzielimy na zwarciowe i iskrowe. Przy zwarciowym elementy łączone dociskane są do siebie przed włączeniem prądu , gdy materiał pod działaniem natężenia prądu rozgrzeje się do tego stopnia że przechodzi w stan ciastowatości, następnie pod wpływem docisku powoduje zgrzanie i charakterystyczne spęczenie metalu w miejscu łączonym. W metodzie zgrzewania iskrowego prąd włącza się przy styku otwartym a docisk następuje na samym końcu procesu. Podczas zbliżania się obu części zgrzewanych prąd przepływa najpierw nielicznie wysuniętymi punktami styku nadtapiając nierówności przekroju, utworzone mostki ciekłego metalu i tlenków eksplodują w postaci iskier pozostawiając na powierzchni wgłębienie (kratery). Przy końcu drogi ruchomego elementu iskrzenie obejmuje całą powierzchnię, następuje silny docisk , a stopiony metal i żużel zostają wyciśnięte na zewnątrz tworząc rąbek , który po ukończeniu operacji usuwa się poprzez np. oszlifowanie.
ZGRZEWANIE TARCIOWE.
Jest to zgrzewanie doczołowe przy którym źródłem ciepła jest tarcie wywołane szybkim obrotem jednej lub obu części łączonych przy jednoczesnym docisku osiowym. Prędkość obrotowa, siła docisku, czas są zależne; twardości metalu, przewodności cieplnej oraz samej zgrzewarki. Przy mniejszym docisku niezbędna jest większa prędkość obrotowa i odwrotnie. Ponieważ zgrzewanie ograniczona jest od powierzchni, więc unika się niekorzystnych zmian struktury w przypadku metali wrażliwych na przegrzanie lub szybkie stygnięcie. Dzięki temu można tą metodą zgrzewać bez trudu stale hartujące się , duraluminium.
SPAWANIE TERMITOWE.
Części łączone winny zostać dobrze oczyszczone. Między brzegami łączonymi należy wykonać szczelinę aby ciekły metal mógł tam swobodnie wpłynąć. W miejscu łączonym wykonuje się z wosku dokładny model przyszłej spoiny, a wokół tego modelu wykonuje się formę odlewniczą, która ma za zadanie utrzymać ciekły metal w złączu. Przez boczny otwór wysusza się formę i ogrzewa się bezpośrednio przed spawaniem. Boczny otwór zamyka się glinką ogniotrwałą i gdy forma jest jeszcze gorąca zapala się mieszaninę sproszkowanych tlenków żelaza i aluminium tzw termit, przygotowany w tyglu zawieszonym nad formą. Po ukończeniu reakcji w tyglu roztopione żelazo spuszcza się do formy wybijając glinkę. Żelazo otrzymane ze spalania termitu jest silnie przegrzane dlatego jego strumień wypełniając formę nadtapia ścianki łączonych elementów np. szyn i dobrze łączy się z metalem rodzimym.
LUTOWANIE.
Nazywa się proces łączenia części głównie metalowych dodatkowym roztopionym metalem (lutem) łatwiej topliwym niż metale łączone. W czasie lutowania łączone metale pozostają w stanie stałym a stopiony lut przenika do szczeliny między nimi. Połączenie uzyskuje się dzięki adhezji i dyfuzji między cząsteczkami lutu i łączonych przedmiotów. W zależności od temp topnienia lutu rozróżnia się; lutowanie miękkie (do 500C) i lutowanie twarde (powyżej 500C) .
LUTOWANIE MIĘKKIE.
Wykonuje się z użyciem lutów miękkich. Przed operacją z powierzchni części w miejscu ich łączenia usuwa się za pomocą topników warstewkę związków nie metalicznych. W tym celu używa się topników chemicznie czynnych tj korodujących i topników biernych nie korodujących. Głównymi składnikami topników chemicznie czynnych są; chlorek cynku, amonu, potasu i kwas solny oraz ortofosforowy. Topniki te są stosowane jako roztwory wodne lub alkoholowe. Do grupy topników biernych należą; kalafonia, roztwór kalafonii w alkoholu etylowym lub metylowym i łój. Bardzo skuteczne są też topniki uaktywnione zawierające kalafonię i kilka procent chlorku cynku. Dobre połączenie powierzchni lutowanych nastąpi wówczas gdy będą one dokładnie oczyszczone mechanicznie i chemicznie od tłuszczów i tlenków. Oczyszczania mechanicznego dokonuje się za pomocą opiłowania, skrobania, ścierania a chemicznego za pomocą topników. Do lutów miękkich zalicza się luty cynowe i ze stopów cyny z ołowiem, bizmutem i innymi domieszkami. Używa się również lutów bez cynowych w skład których wchodzą ołów, kadm, antymon. Do lutowania opakowań produktów spożywczych używa się tylko lutów cynowych , ponieważ dodatek ołowiu czyni lut trującym. Luty miękkie są wykonywane w postaci prętów, drutu, płytek, proszków i past a najczęściej pałeczek.
LUTOWANIE TWARDE
Wykonuje się za pomocą lutów twardych. Lutowanie twarde jest stos do połączeń ślusarskich , w budowie ram rowerowych , w kołnierzach połączeń rurociągów, w produkcji narzędzi skrawających. Lutowanie to daje połączenie nie tylko szczelne lecz także o dużej wytrzymałości na rozerwanie. Do lutowania twardego stosuje się luty z miedzi technicznej lub mosiądzu , a niekiedy stopów srebrnych. Jako czynnik chemiczny odtleniający przy tym lutowaniu stosuje się topniki zawierające boraks oraz kwas borowy z domieszkami chlorków i fluorków sodu, potasu , litu itp. .źródło ciepła stanowi płomień gazowy , urządzenie do grzania elektrycznego; oporowego łukowego , indukcyjnego, a także ognisko kowalskie. Technika lutowania jest następująca; łączone elementy dokładnie oczyszcza się , dobrze dopasowuje do siebie , następnie smaruje się je pędzlem zanurzonym w roztworze boraksu i kładzie się między łączone powierzchnie blaszki lutu a potem wiąże obie części drutem. Po posypaniu boraksem związanych części nagrzewa się je w ognisku kowalskim , w płomieniu palnika gazowego lub lampy lutowniczej tak długo aż lut się roztopi i zwiąże łączone części. Niekiedy lut umieszcza się nie między powierzchniami łączonymi lecz na zewnątrz wzdłuż szwu. Po zalutowaniu wyjmuje się połączone części z płomienia , odkłada do ostygnięcia a następnie przemywa szew wodą zakwaszoną i usuwa nadmiar lutu palnikiem.
LUTOSPAWANIE.
Jest lutowaniem twardym gdyż w tym procesie metal rodzimy nie ulega topieniu a jako lutu używa się mosiądzu. Lutospawanie stosuje się szeroko do naprawy pękniętych części żeliwnych zamiast spawania ponieważ metal po lutospawaniu jest bardziej wytrzymały niż żeliwo i bardziej ciągliwy, połączenie lutospawane przenosi swobodnie odkształcenia powstałe w skutek skurczu podczas chłodzenia równoważąc naprężenia wewnętrzne swoją ciągliwością. Stosuje się do łączenia twardych gatunków stali stopowych, stopów miedzi i brązu.
KLAS. PROC. SPAWALN.
SPAWALNICTWO
1.Spajanie
a) spawanie
--elektryczne
--gazowe
--termitowe
b) zgrzewanie
--elekt. Oporowe
--termitowe
--specj.metody zgrzewania
c) lutowanie
--miękkie
--twarde
--lutospawanie
2 Proc.pokrewne spajaniu
--metalizacja natryskowa
--hartowanie powierzch.
--nakładanie metali
--cięcie i żłobienie termiczne
--inne procesy pokrewne
KL.PROC.SPAW.ELEKTR.SPAWANIE ELEKTRYCZ.
1.Plazmowe 2.Żużlowe
3.Elektronowe 4.Laserowe
5Łukowe a) łukiem krytym
--automatyczne
--półautomatyczne
b) łukiem otwartym
-- elektrodą topliwą
*grawitacyjne
*elektrodą pojedynczą
^^ręcznie elektr. Gołą
^^ ręcznie elektr.otuloną
^^elektr. Leżącą
*eletrodą ciągłą
^^elektr. Opalaną
^^w osłonie gazów obojętnych
^^ w osłonie CO2
--elektrrodą nietopliwą
*elektr. Wolframową
^^ atomowe
^^ w osłonie gazów obojętny.
*elektr. Węglową
^^jędną elektr. ^^dwiema elek
SPAW.ŁUKOWE ELEKT.
TOPLIWĄ I NIETOPLIWĄ
Łuk elektryczny jest żródłem ciepła,którewykorzystujesiędo
Spawania.Temp. łuku jest bardzo wysoka i często sięga
Kilku tyś. stopni C.Na rys.A
Elektroda jest jednocz. spoiw.
Które w czasie spalania ulega
Stopnieniu.Na B między przedmiotem spawanymsłużą-
cym jednocz. za elektrodę a elektr. wolframową jarzy się
łuk elektryczny.Spoiwo wpo-
staci pręta(drutu) ulega w łu-
ku stopieniu i wraz z nadtopionym materiałem ro-
dzimym tworzy spoinę.Po-
łożenie elektrody i ruchy wykonywane elektr. w czasie spawania zależą od rodzaju spoiny,pozycji spawania i ro-
dzaju samej elektrody.Na rys.
przedst. pochylenie elektrody
przy spawaniu, rodzaje ruch-
ów bocznych wykonywanych
przez elektr. podczas spawania oraz sposób układania spoin
wielowarwstwowych.Elektr.-
powinna być pochylona pod kątem .Dla elektrod nie otulonych i cienkich kąt
wynosi 10-30 st. A dlaelektrod
średnio i grubo otulonych-30-60st. Kąt boczny zalerzy ściśle od pochylenia układanej
spoiny.Luk elektryczny zajarza się przez dotknięcie elektr. przedm. spawanego
ruchem przypominającum zapalenie zapałki. W czase spa.
Trzeba utrzymać prawidłową
długość łuku, tj nie przekr.dł.
elektrody. zbyt długi łuk pow-
duje dostanie się do spoiny tlenu i azotu, zmniejsza gł.
wtopienia , daje duży rozprysk metalu
SPAW. ŻUŻLOWE
Polega ono na tym że spaw.
elem.ustawia się pionowo,
pozostawiając między łączo-
nymi brzegami odstęp 20-30mm,a przestrzeń między
nimi w miejscu spawania
zamyka się specjalnymi
miedzianymi nakładkami(su
wakami)chłodzonymi wodą
Do ograniczonej w ten sposób
przestrzeni podaje się automat
drut elektrodowy i dosypuje drobnymi porcjami topnik
Doprowadzona do miejsca spaw energia elektr.zmienia
Isę w warstwie powstałego
żużla w energię cieplną w
skutek bardzo dużego oporu
jaki stawia żużel przep.prąd.
topnik spełnia tu roloę elem.
grzejnego,który stapia doprowadzony drut elektrod.
Oraz brzegi łączonych elem.
Ogranicz..nakł. miedzianymi
Wten sposób stopiony metal
Osiadając na dnie kąpieli
Żużla, łączy się z brzegami
Materiału podstawowego i
Po zakrzepnięciu tworzy
Spoinę.Automat podający drut elektrodowy i topnik w
miarę narastania spoiny prze-
suwa się w sposób ciągły lub
skokami pionowo w górę.
SPAW.ELEKTRONOWE I
L ASEROWE
Polega na stosowaniu wiązki
elektronów jako żródla energ
Spoina wykonana tą metodą ma bardzo małą szer. Rzędu
0.05-0.04 szer. spoiny wykon.
z zastosowaniem spaw.łukow
Tak malą szer.spoiny otrzym
Się dzęki:
a) wielkiej koncentracji energ
b) natych. zamianie energi
kinetycznej na ciepło
c)szybkiemu przenikaniu cie-
pła w głąb spawanych metali
d) duzej szybkości spawania
Zastosowanie: łączenie drobnych elementów z metali
Trudno spaw(tytan,beryl molib.) oraz elem. ze stali stop. i kwasoodpornych
1-przyrząd do przesuw.przdm
2-przyrz. Do zamoc. Przedm.
3-przedmiot spawany
4-wiązka elektronów
5-soczewki ogniskujące
6-anoda 7-żrudło prądu
8-katoda 9-komora próżniowa
10-żródło prądu stałego.
LASEROWE
Polega na zastosow. jako żró-
dła ciepła promieni świetlnyh
Natęrzenie energi lasera osiaga wartości miliony razy większe od natęrzenia energi
Światła słonecznego o tej
Samej szerokości wiązki
Zalety: bardzo wąskie strefy
przetapiania materiału ,duża
szybkość spawania,złącza bez
zmian strukt.mater. podstaw.
możliwość spawania we wszystkich środ. i atmosf.
duża gęstość energii,niestosow
próżni,małe rozmiary sprzętu
POZYCJE SPAWANIA
ŁUKOWEGO
1 Pozycja podolna-(a)
Elektroda przy wykonywaniu
Spoin czołowych dla układan. Pierwszego ściegu graniowego Winna być nachylona do przedmiotu podkątem60stpUkładanie następnych ściegów winno
być pod kątem 80 stp. do
spawanego przedm.
2. Pozycja naboczna-przy
układaniu spoiny. (b) pachwinowej elektrodę należy kieroać na dolną blachę,ponieważ ona słabiej odprowadza ciepło i
łatwiej ulega przetopieniu.
Elektrd. nach.pod kąt.50stp
3. Poz. Naścienna (c).
Spawanie odbywa się bez
dodatkowych ruchów bocznych elektr. Śred.elekt
wynosi 5mm
4.Poz. Pułapowa i (e)
Okapowa (d)
Spawanie odbywa się elekt. Grubootuloną,o szybko stygnącym żużlu średnica elektr. do 4mm.
5. poz. Pionowa (f)
aby przeciwdziałać ściekaniu płynnego metalu
spaw. Wykonuje suę krótkim łukiem , elektr.
do4mm.Spawanie odbywa się od dołu do góry
SPAW. ELEKTRODĄ LEŻĄCĄ
Elektroda grubootulona ułożona wzdłuż rowka
Spoiny między elem. spaw.
Swoim lużnym końcem go-
łym z jednym biegunów spawarki przedmiot połończony jest z drugim
Elektr. jest umieszczona
w formie miedzianej lub
stalowej wyłożonej blachą
miedzianą.Łuk miedzy
elektrodą a przedmiotem
zajarza się za pomącą pręta
grafitowego.Łuk samoczynnie jarzy się pod
formą topiąc spoiwo tj.elek
i warstwę mat. Rodzimego.
W przypadku spoiny czołowej niezbędna jest
Podkładka,gdyż wyciekanie metalu powoduje gaśnięcie łuku.
1,2-Przedmiot spawany
3-elektrody
4-forma miedziana
5-podkładka
ELEKTRODY OTULONE
Elektrodami są pręty z odp.
Stali(drut elektrodowy ze stali nieuspokojonej)stanowiące
rdzeń elektrody otoczone warstwą otuliny zawieraj.
* skł. ułatwiające jonizację
powietrza,a przez to zapłon i jomizację łuku,stosuję się
tu związki sodu i potasu wapnia.
*skł. wytwarzające gazy chroniące łuk i roztopiony metal przed dostępem pow.
Np. kreda skrobia celuoza
*Skł. tworzące żużel izolujący
spoiwo od powietrza i powodujący wolniejsze stygnięć
spoiny , jest to szpat polny,
wapień, ruda tytanu
* skł. wchodzące do spoiwa i
ulepszające je.np.,rudy żelaza
nikiel ,chrom *skł. wiążące wyżej wymienione materiały w
masę plastyczną np.dekstryna,
szkło wodne
Są najczęściej używanymi ele-
ktrodami do spaw.elektrycz.
Elektrody Cienko Otulone:
Do spaw.cienkich blach.Mają
one otulinę,której dwustronna
grubość nie przekracza 20%śr.
rdzenia .
Elektrody Średnio Otulone:
O dwustronnej grubości otulin
20-40%śred. rdzenia.
Do prac montażowych
Elekt.Bardzo grubo otulone:
Grubość otuliny-100%gr.rdzenia
Tzw.otuliny wysoko wydajne.w
otulinie duża ilość sproszkowa.
Fe.Najlepsze wł.wytrzymałość.
W zależ.od składu chem.otuliny:
A)W otulinie kwaśnej
B)zasadowej,rutylowej(R)
Celuozowej(C),utleniającej(O)
Otulina ochrania stapiane spoiwo i metal przed dąstępem tlenu i azotu z powietrza a ponadto tworzy ze spalaj.się skład.warstwy żużla,który chroni stopiony metal przed
zbyt szybkim stygnięciem.
Otulina uzupełnia skł.stop.
W metalu spawanym,które
ulegają wypaleniu w czaie spaw.
Wprowadza nowe pierw.które
polepszają wytrzym.i ciągliwość
spoiny.
URZĄDZENIA DO SPAWAN
ŁUKOWEGO
Przetwornica spawalnicza-składa się z silnika napędowego-
trójfazowy asynchroniczny siln.
elektr. i przetwornicy spawaln.-
jednostanow. lub wielostanow.
Daje ona prądy o natęż.od kilku
set do kilkutyś.amper.przy napię
20-70V.za pomocą pokrętła.
Transformator spawalniczy-
Spawalnica prądu przemiennego
Plega na przekszt.prądu przem.
sieciowego o wyrzszym nap.na
prąd spawania o dużym natężen.
i niskim napięciu.Transformator
ma 3 uzwojenia.Pierwotne(1)i
wtórne(2)są nawinięte na główn.
kolumnach rdzenia ,uzwojenie(3
jest połączone szeregowo z uzwojeniem wtórnym.Regulacja
prądu spawania odbywa się przez zmianę szczeliny powietrznej cześcią ruchomą(4)
w obwodzie uzwojenia dławiącego(3).Rzeń jest wyk.ze stali miękkiej i tworzy zamkn. obwód magn. Jeżeli przez uzw. pierwotne popłynie prąd,to wtyworzy on strumień magnet. i namagnesuje rdzeń stalowy transformatora. Zmienny strumienia magnetyczny wytwarza na zasadzie indukci siłę elektrod w uzwojeniu wtórnym.
Prostownik spawalniczy - służy do przetwarzania prądu przem. sieciowego na prąd pulsującystały. Prostownik składa się z
transformatora i regulatora służącego do zmiany natężenia prądu oraz z urządzenia prostującego prąd, które przepuszcza prąd tylko w jednym kierunku, dzięki działaniu płytek selenowych lub diod lampowych.
WARUNKI BHP PRZY
SPAWANIU ŁUKOWYM
Łuk spawalniczy wydziela promienie świetlne widzialne (które w czasie krótkotrwał. oddziaływania na oczy oślepiają, a w czasie długotrwałym osłabiają wzrok) niewidzialne podczerwone przenikają do oka i powodują w nim po dłuższym czasie trwałe zmiany. Niewidzialne prom. Ultrafioletowe wywołują zapalenie spojówek rogówki, powiek .W związku ze szkodliwym oddziaływaniem prom. na organizm człowieka spawacz powinien nosić odp. odzież ochronną, a oczy chronić tarczami, przyłbicami ochr. W czasie spawania zabrania mu się odsuwać tarczę lub przyłbicę zbyt daleko od twarzy,odkładać ją przed zagaśnięciem łuku,zapalać
łuk bez zabezp. twarzy.podczas spaw. wydzi.
się szkodliwe gazy powoduj.
zatrucie organizmu.W związku z tym spawacz prac.
w kotle czy zbiorniku powinien być zaopatrzony w
odp. maskę z dopływem świeżego powietrza lub specj.
wyciąg wentylacyjny.Niezal-
eżnie od tego pracownicy wi-
nni mieć przerwy w czasie pracy na świerzym powietrzu.
Pracownik powinien mieć pomocnika który by go obser-
Wwał w czasie pracy w trudnych warunkach.
SPAWANIE ŁYKIEM
KRYTYM
Cechą charakter.jest jarzenie się łuku pod warstwą specjal.
proszku zwanego topnikiem
Grubość tej warstwy zawira się w granicach od 40-60mm.
Jarzący się pomiędzy elektr.
Gołą a materiałem rodzimym łuk jest osłaniany warstwą topnika podawanego ze specjalnego zbiornika.w wyniku częściowego stapiania się topnika nad ciekłym jeziorkiem metalu
Powstaje żużel skutecznie chron.spoinę przed szkodliwym wpływem atm.
Nadmir topnika jest zbierany z powrotem do zbiornika.
Proces jest całkowicie zautymatyzowany.
URZĄDZENIA TLENOWE I ACETYLENOWE
Butla tlenowa-
Korpus (cylinder),szyjka na której jest wyciagnięty jest na gorąco pierścień zew. Nagw.
,kołpaka ochronnego,stopy.
Pojemn.-0,5do50lit.Ciśnienie
Robocze -15Mpa przy 15stp.
Butle te maluje się na kolor niebieski,oznacza się nap.tlen o2
Butle acetylenowe-
Ciągnione bez szwu ze stali.poj.-40l.Dop.ciś robocz-
1,5Mpa .Wnętrze butli acetyl.
Jest wypełniona masą porowatą której zadaniem jest zadaniem rozprzestrzenianie się acetonu(produktu rozkładu acetylenu) pod wpływem np.wstrząsów:aceton rozpuszcza acetylen.wW jed.
Litrze acetonu pod ciśnieniem 0.1Mpa rozpuszcza się 23l acetylenu i w miarę wzrostu ciśnienia wzrasta prop.ilość pochłoniętego acetylenu.butle acetylenowe są malowane na czerwono z napisem acetylen c2h2.
Reduktory butlowe
Pobieranie gazu z butli wymaga zastosowania tzw. Reduktorów,których zadaniem jest obnirzenie ciś.wylotowego gazu do poziomu ciśnienia roboczego
A nastepnie utrzymywaniu go bez zmian w czasie pracy mimo że ciś.w butli maleje,w miare jego opróżniania.obecnie każdy reduktor jest wyposażony w zawór bezpieczeństwa,który wypuszcza nadmiar gazów z komory roboczej w raie nadmiernego wzrostu ciś.reduktory do tlenu i acetylenu różnią się tylko sposobem mocowania na zaworze butli.
Wytwornice acetylenowe-
Nazywa się urzązenia do produkcji acet. Podczas reakcji chem. Karbidu z wodą
Wytwornice dzeli się na:
Wsypowe-niskiego i wysokiego ciś.,przenośne i stałe oraz ze względu na konstrukcję na: wsypowe, dopływowe i wyporowe.
Każda wytwornica acetylenu składa się z nastep.części:
-zbiornika na wodę, zbior. Na gaz ,zbir. Na karbid, oczyszczacza i bezpiecznika wodnego.na rys przedstawione wytwornicę,w której kosz wypełniony karbidem zawieszony jest na otwieranej pokrywie.Karbid stykając się okresowo z wodą
wydziela acetylen.wytwornicę uruchamia się przez przesunięcie rączki do podnoszenia kosza z karbidem w dół.Wytwarzany acetylen wypiera wodę ze zbiornika centr. Do zbiorn. Wyporowego.Gdy po zuzyciu acetylenu ciś. Gazu obnirzy się,to poziom wody w zbiorniku centralnym podniesie się i produkcja acetylenu rozpocznie się na nowo. W przypadku gdy ciśnienie gazu wzrożni powyżej 0,15 Mpa zaczyna działać bezpiecznie.