Wykład 04.11.2009

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W NAUCZANIU TO:

• dysleksja - specyficzne trudności w opanowaniu umiejętności czytania, przy zachowaniu przeciętnej lub ponadprzeciętnej inteligencji oraz prawidłowo funkcjonujących systemów sensorycznych;

• dysortografia - specyficzne trudności w poprawnym pisaniu, przy zachowaniu przeciętnej lub ponadprzeciętnej inteligencji oraz prawidłowo funkcjonujących systemów sensorycznych;

• dysgrafia - trudności w osiągnięciu odpowiedniego poziomu graficznego pisania, czyli pozwalającego na realizację jego funkcji komunikacyjnej;

• dyskalkulia - trudności w opanowaniu podstawowych umiejętności matematycznych przy zachowaniu przeciętnej lub ponadprzeciętnej inteligencji oraz prawidłowo funkcjonujących systemów sensorycznych;

Typy dyskalkulii:

1. akalkulia wynikająca z alekcji i liczb;

2. amarytmia - trudności w dokonywaniu obliczeń arytmetycznych;

3. dyskalkulia typu przestrzennego;

Typy ( klasyfikacja) dysleksji:

1) dotyczy sposobu dekodowania pisma:

* typ wzrokowy - przyczyną trudności są zaburzenia percepcji i pamięci wzrokowej,

powiązanie z zaburzeniami koordynacji wzrokowo - ruchowej i wzrokowo -

przestrzennej;

* typ słuchowy - przyczyną trudności są zaburzenia percepcji i pamięci słuchowej,

powiązane z zaburzeniami funkcji językowej;

* typ integracyjny - zaburzenia dotyczą koordynacji funkcji, przy prawidłowym ich działaniu w izolacji;

* typ mieszany - współwystępowanie zaburzeń o różnym podłożu;

2) dotyczą rozumienia czytanego tekstu:

* hiperdysleksja - trudności ze zrozumieniem czytanego tekstu mimo sprawnej

techniki dekodowania;

18.11.2009r

Temat: Funkcjonalny aspekt czytania i pisania.

Podczas czytania i pisania aktywizowane są następujące funkcje:

-percepcja wzrokowa

-funkcje somatosensoryczne

-percepcja słuchowa

-funkcje motoryczne

-percepcja słuchowa

-integracja percepcyjno-motoryczna

-funkcje językowe

-pamięć i uwaga

Percepcja wzrokowa- zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców wizualnych. Bodźce te charakteryzują się swoistymi cechami: barwa, kształt, wielkość, położenie

M. Frostig wyodrębniła sfery percepcji wzrokowej:

• spostrzeganie figury i tła (FT)

• stałość spostrzegania (SS)

• spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni (PP)

• spostrzeganie stosunków przestrzennych (SP)

WIELKOŚĆ TŁA

FT (spostrzeganie figury i tła) to zdolność do wyodrębniania centralnej części pola spostrzeżeniowego spośród całości jego elementów

-problemy-konsekwencje:

*mylenie liter o podobnym kształcie a,o,c; t,l,ł;

*nieuchwycenie różnic w szczegółach

SS (stałość przestrzenna) to zdolność spostrzegania przedmiotu jako posiadającego stałe właściwości (kształt, położenie, wielkość); niezależnie od zmiennych wrażeń wywołanych przez ten przedmiot na siatkówce oka

Problemy ze zróżnicowaniem pisma przy zastosowaniu różnej czcionki czy koloru

-porównywanie wielkości, mylenie, zamiana dużych i liter

PRZESTRZENNE POŁOŻENIE

PP (spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni) spostrzeganie relacji przestrzennych zachodzących pomiędzy przedmiotem a obserwatorem

-mylenie liter o podobnym kształcie a innym kierunku w stosunku do liniatury (p-b)

SP (spostrzeganie stosunków przestrzennych) zdolność do oceny położenia dwóch lub więcej przedmiotów wobec własnego ciała oraz relacji przestrzennych zachodzących między nimi

-problem z sekwencyjnością

-zamianą położenia (od-do)

-powtarzanie już raz zapisanych liter

-opuszczanie liter

Funkcje somato - sensoryczne - to inaczej czucie somatyczne, w którego skład wchodzi szereg wrażeń zmysłowych: odczuwanie bólu, temperatury, dotyku, pozycji ciała oraz doznań kinestetycznych;

-przy analizie wzroku pomijamy ból i temperaturę bo są to doznania z natury rzeczy nieprzyjemne;

• narzędzia kinestetyczne: chodzi o czucie narządów aktywizowanych podczas pisania i czytania- oczy, ręce, narządy mowy,

-jeżeli kinestezja artykulacyjna jest zaburzona występują wady wymowy, które negatywnie wpływają na czytanie i pisanie,

-czucie ruchów oczu umożliwia regularność i płynność w wykonywaniu ruchów

-odczuwanie napięcia i rozluźnienia mięśni podczas pisania;

• odczuwanie dotyku i pozycji ciała mają wpływ na tworzenie schematu własnego ciała; dzięki dostarczaniu wrażeń z ruszających się części ciała możemy uświadomić naszą stronność

modele lateralizacji czynności:

-jednostronna(prawostronna, lewostronna)

-niejednorodna(skrzyżowana, nieustalona)

-orientacja w przestrzeni to rzutowanie schematu ciała na zewnątrz

Funkcje motoryczne

-rozpatrujemy narządy, które biorą udział w pisaniu i czytaniu: oczy, ręce i artykulatory;

OCZY

Są 2 typy ruchów oczu podczas czytania i pisania:

1)skoki, inaczej sakkady

2)ciąg fiksacji- wolne przesunięcie

-mięśnie gałki ocznej poruszają okiem tak by światło padało na plamkę żółtą( by było lepiej widać)

-u osób z problemami w czytaniu występuje większa liczba fiksacji, w związku z tym dłuższy czas wpatrywania oraz regresji

RĘCE

1)inskrypcje- drobne ruchy palców i dłoni związane z kształtowaniem poszczególnych liter, są swoistą indywidualną cechą każdego człowieka; przydatna w kryminalistyce

2)progresje -

Progresja mała - przesuwanie dłoni podczas pisania kolejnych wyrazów aktywizowanie : dłoni i przedramienia Wyodrębnia się dwa typy progresji: progresja pełzająca mała - polega na tym, że dziecko pisząc wyraz wykonuje ruchy pełzające, opierając 4 i 5 palec na kartce progresja przerywana - podczas pisania wyrazów dziecko leciutko podnosi do góry długopis po trzech dwóch literach

Progresja duża - to przenoszenie ręki z lewej strony linii ku stronie prawej aktywizowanie: mięsnie barku które uruchamiają ramie przedramię w efekcie przesuwając łokieć systemem skokowym

NARZĄD ARTYKULACYJNY

• Niema potrzeby tworzenia w własnym domu specjalnych ćwiczeń artykulacyjnych, jeśli dziecko nieposiana konkretnej wady wymowy, dobrze jest jednak w domowych warunkach doszkalać narządy artykulacyjne np. poprzez picie gęstych napojów przez słomkę, poprzez zabawę, np. gwizdanie, mlaskanie itp.

• W przypadku problemów w artykulacji należy udać się do logopedy, przed pójściem przez dziecko do klasy pierwszej

Wykład 25.11.2010r.

INTEGRACJA PERCEPCYJNO - MOTORYCZNA

Integracja (scalanie) - to proces w układzie nerwowym pozwalający na jednoczesną aktywizację wielu neuronów określonego zespołu komórek.

1. Integracja intrasensoryczna - wewnątrz danego układu,

1. jednomodalna - w obrębie każdego układu informacja biegnie przez różne piętra układu przepływ informacji w sposób hierarchiczny od prostych układów do bardziej rozbudowanych (pierwszo, drugo, trzeciorzędowych)

(Opis przepływu informacji w obrębie każdego układu)

2. wielomodalna - ma charakter przetwarzania równoległego

2. Integracja intersensoryczna - między układami, integracja percepcyjno - motoryczna - to zdolność do syntezowania i koordynowania funkcji percepcyjnych (jedno i wielorzędowych) np. wzrokowych, słuchowych dotykowych, kinestetycznych z funkcjami motorycznymi czyli z reakcjami dotykowymi

Przykładowe typy koordynacji:

- wzrokowo słuchowa

- słuchowo wzrokowa

- wzrokowo ruchowa

- słuchowo czuciowa

Np. połączenie informacji z układem słuchowym na przykład wiemy jak wygląda stary samochód naszego dziadka, i jaki wydaje dźwięk jego silnik, w momencie gdy słyszymy ten dźwięk, a nie widzimy samochodu, od razu kojarzymy z faktem że to samochód naszego dziadka.

Tylko człowiek potrafi połączy informacje z wielu układów, co świadczy o naszej inteligencji.

TPO - ośrodek odpowiedzialny za integrację medialną, występuje na styku płata Skroniowo - ciemieniowo - potylicznego

Integracja między medialna - to zdolność której rozwój zaczyna się około 2 roku życia, a najbardziej intensywny przebiega między 4 a 7 rokiem życia. Dokonuje się w ontogenezie (rozwój osobowości) w związku z zmianami strukturalnymi (dojrzewanie TPO) i stymulowanie rozwoju przez środowisko zewnętrzne.

PERCEPCJA SŁUCHOWA

Zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców fonicznych, dźwiękowych

W poprawianiu percepcji słuchowej występują błędne ćwiczenia nie majce znaczenia z poprawieniem czytania i pisania.

Np. Uczniowie mają rozróżnić głosy poszczególnych ptaków, dzieci nie znając poszczególnych ptaków i ich głosów nie są w stanie ich rozróżnić.

Odpowiednie ćwiczenia na poprawę percepcji słuchowej, to ćwiczenia polegające na rozpoznawaniu i różnicowaniu dźwięków słuchu mównego.

Wyodrębniamy 2 typy słuchu mownego:

• słuch fonetyczny - jest to różnicowanie tzw. cech prozodycznych mowy do których należą: barwa głodu, natężenie głosu, tempo mowy, akcent, intonacja

• słuch fonematyczny - zdolność do rozpoznawania i różnicowania fonemów;

fonem - abstrakcyjny symbol dźwięku; podstawowa, najmniejsza funkcjonalna jednostka języka, która sama nie mając znaczenia jest nośnikiem zmiany znaczenia; daje się on określić jedynie relacyjnie - poprzez ustalenie stosunków, w jakie wchodzi z innymi fonemami;

Cechy różnicujące fonemy, to tzw. cechy dystynktywne, które tworzą system przeciwieństw, opozycji.

Opozycje:

* ustna, nosowa - spółgłoski i samogłoski;

- b:m (ból, mur); d:n;

- ą:o (bąk, bok); e:ę;

* stopnia zbliżenia narządów mowy:

- s:c (nos, noc); p:f, l:r; o:u (bok, buk); e:i;

* miejsca artykulacji:

- s:sz (kos, kosz); p:t:k; m:n;

- e:o (lek, log); i:u;

* tylko spółgłoskowe:

- dźwięczna i bezdźwięczna - b:p; t:d; k:g; w:f; z:s; ź:ś; ż:sz; dz:c; dż:cz; dź:ć;

Wykład 16.12.2009 r.

PAMIĘĆ

pamięć - zdolność organizmu do tworzenia śladów, kodowania, przechowywania i

odtwarzania informacji;

pamięć mechaniczna - nauka nowych treści przez wielokrotne powtarzanie;

pamięć logiczna - dołączenie nowych treści do świadomości już posiadanych;

Kryterium woli:

• pamięć dowolna - świadomie kontrolowanie uwagi, by informacje przyswoić;

• pamięć mimowolna - kiedy wiadomości wchodzą bez żadnej chęci, koncentracji;

Zasadnicza pamięć w neurobiologii:

1) czas trwania śladu pamięciowego:

• pamięć sensoryczna - wstępny etap kodowania napływającej informacji, rejest sensoryczny; chwilowe przechowywanie ulotnych wrażeń, wywołanych przez bodźce zmysłowe; chwila trwa od kilku milisekund do kilku sekund;

- ikoniczna - bodźce wzrokowe zanikają w ciągu 1 s;

- echoiczna - bodźce słuchowe, do ok. 4s.;

Ulotne, chwilowe, pierwsze wrażenie.

• pamięć krótkotrwała - pamięć świeża, operacyjna;

- związana jest z utrwaleniem postrzeganych ostatnio zdarzeń, charakteryzuje się niewielką pojemnością, zakres pamięci bezpośredniej (pojemność); stosunkowo krótkim czasem przechowywania;

Gdy nie ma koncentracji uwagi informacje tracone są od 1 do 20 sekend, gdy uwaga jest to może być utrzymywana do kilku minut.

- zwiększyć pojemność pamięci przez porcjowanie;

- powtarzanie opracowujące;

• pamięć długotrwała - związana z przechowywaniem różnego typu informacji, ma nie ograniczoną pojemność;

- pamięć długotrwała ze względu na charakter informacji:

* pamięć proceduralna - długotrwała pamięć umiejętności i nawyków nabywanych

drogą warunkowania, dotyczy sposobu wykonywania różnych czynności, jazda

na rowerze, na nartach, pływanie, czytanie;

* pamięć deklaratywna - pamięć informacji o określonych faktach, wiedzy o

wydarzeniach, zasadach, znaczeniu słów;

# pamięć epizodyczna - kontekst uczenia się;

# pamięć sematyczna - znaczenie słów i pojęć;

Trwały ślad pamięciowy powstający w określonej 1 komórce jest mobilizacja wielu wejść informacyjnych. Komórka musi być wielokrotnie pobudzona przez przekaźniki niosące równocześnie informacje uczucia, motywacji, emocji, uwagi.

Trwale pamiętamy to:

- na czym koncentrujemy uwagę

- co nas interesuje

- co ma duże znaczenie emocjonalne

- co rozumiemy

- co jest niezbędne do życia

- co często się powtarza w naszym doświadczeniu;

Wykład 13.01.2010 r.

FUNKCJE JĘZYKOWE

Język - system znaków wykorzystywany w celach porozumiewania się;

Analiza wielu języków świata oraz głównych ich form (werbalnej i pisemnej) oraz innych form, np. język migowy. Cechą wspólną tych języków, a zarazem różnicą są:

* każdy z tych języków, każdy z form różnią się elementami:

- systemów znaków (kod informacyjny)

- reguł, zasad łączenia tych znaków;

Analizując te formy - mówioną i pisana - zastanawiamy się nad zależnościami między nimi.

Aby nauczyć się pisania i czytania potrzebna jest konfrontacja dwóch systemów językowych (języka mówionego i pisanego).

Osoby głuche, które nie mówią musza mieć system dwujęzykowy, ale język werbalny będzie zastąpiony językiem migowym.

Osoby niewidome, które nie mogą pisać nie są pozbawione umiejętności czytania, ale musza skomfortować to z systemem języka migowego.

OSOBY MOWIĄCE, KTÓRE CHCĄ NAUCZYĆ SIĘ PISANIA I CZYTANIA:

JĘZYK PISANY

* kod informacyjny: w polskim języku pisemnym kodem są grafemy (zanki pisane_ -

48 są to wg Rocławskiego:

- 32 litery pojedyncze

- 13 dwuznaków

- 3 znaki trójznaki (drz, dzi, trz);

* reguły rządzące kodem: reguły poprawnej pisowni (ortografia);

JĘZYK MÓWIONY

* kod języka mówionego wyraża się w fonemach - 38 znaków;

* reguły rządzące kodem; reguły fonologiczne, reguły morfologiczne, reguły

syntaktyczne, reguły semantyczne;

główny problem tkwi w regułach fonologicznych;

reguły fonologiczne - świadomość dźwiękowej struktury słów, zdolność

wyodrębnienia początkowej, końcowej głoski oraz wyodrębnienie wszystkich

głosek w wyrazie - zdolność do wyodrębnienia mniejszych wyrazów w słowie -

analiza i synteza;

reguły morfologiczne - zakres słownictwa respektujący wiedzę o strukturze

słów (rdzeń, liczby, przypadki);

spuneryzm - błędy językowe polegające na zamianie pierwszych elementów w

wyrazie;

reguły syntaktyczne - zasady tworzenia zdań i całych wypowiedzi w danym języku;

reguły semantyczne - wiedza o znaczeniu słów, zdań, tekstów;

Znajomość reguł fonologicznych odgrywa główną rolę w stronie technicznej: r.m, r.s, mają wpływ na poziom czytania w zrozumieniu treści.

KOBIETY:

- gramatyka, ortografia, interpunkcja;

- wcześniej wypowiadają pierwsze słowa, więcej mówią;

- wcześniej zaczynają czytać;

- lepiej słyszą, większa wrażliwość na dźwięk;

MĘŻCZYŹNI:

- myślenie przestrzenne;

- poczucie kierunku;

- posługiwanie się mapą;

- gra w szachy;

- twierdzenia teoretyczne;

SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE

Potrzeby, które w procesie rozwoju dzieci i młodzieży wynikają z ich niepełnosprawności lub powstałych z innych przyczyn, trudności w uczeniu się.

KATEGORIE OSÓB O SPECJALNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH

- osoby z uszkodzeniami sensorycznymi (wzrok, słuch).

- osoby z uszkodzeniami motorycznymi (ortopedycznymi, postępującymi schorzeniami mięśni, itp.)

- osoby z przewlekłymi chorobami somatycznymi

- osoby z upośledzeniem umysłowym

- osoby z autyzmem dziecięcym i pokrewnymi zaburzeniami

- osoby z zaburzeniami komunikacji językowej

- osoby z zaburzeniami emocjonalnymi i zachowania

- osoby ze złożonymi niepełnosprawnościami /sprzężonymi/

- osoby ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się

SZKOŁA PODSTAWOWA
I ETAP EDUKACYJNY (klasy I - III)
Zajęcia edukacyjne	Liczba godzin tygodniowo w ciągu trzech lat według rozporządzenia z 2002 roku	Liczba godzin tygodniowo w ciągu trzech lat według zmian z rozporządzenia z 2009 roku
Kształcenie zintegrowane	53	59
Religia / Etyka	6	6
Godziny do dyspozycji dyrektora	13	7, lub więcej
Zajęcia edukacyjne	30	30

II etap edukacyjny (klasy IV - VI) - bez zmian w nowym rozporządzeniu

Zajęcia korekcyjno, kompensacyjne mieszczą się w zajęciach rewalidacyjnych i w godzinach do dyspozycji dyrektora.

Godziny do dyspozycji dyrektora, mogą być przeznaczone na:

1. Zwiększenie liczby obowiązujących godzin zajęć edukacyjnych

2. Realizację dodatkowych zajęć edukacyjnych w tym głownie język obcy

3. Realizacja ścieżek edukacyjnych (edukacja prozdrowotna, edukacja ekologiczna, edukacja czytelnicza i medialna, wychowanie do życia w społeczeństwie, wychowanie do życia w rodzinie, edukacja regionalna, wychowanie patriotyczne i obywatelskie)

4. Zorganizowane zajęcia edukacyjne z uwzględnieniem ich potrzeb i zainteresowań w tym zajęć dydaktyczno wychowawczych - dodane do ustawy w rozporządzeniu z 2009 roku

5. Nauczanie historii, geografii kraju ojczystego, mniejszości narodowych i grup etnicznych

6. Mogą być przeznaczone na zajęcia z uczniem zdolnym, lub z uczniem mającym trudności w nauce. - dodane do ustawy w rozporządzeniu z 2009 roku

rewalidacja - „działanie, które przy stosowaniu metod i środków zmierza do

umożliwienia jednostce ograniczonej lub upośledzonej, jak najlepszego rozwoju

fizycznego, psychicznego i przystosowania do społecznych zadań pomimo

istniejących braków”; (O. Lipkowski)

- „podejmowanie specjalnych działań usprawniających fizycznie, psychicznie i

społecznie w kontekście nauczania i wychowania dzieci i młodzieży” (A. Hulek);

Zajęcia rewalidacyjne:

- zajęcia logopedyczne

- zajęcia socjoterapeutyczne

- zajęcia korekcji wad postawy

- zajęcia korekcyjno - kompensacyjne;

Wykład 07.03.2010 r.

Organizacja zajęć korekcyjno - kompensacyjnych:

Trudności w czytaniu i pisaniu - 85% dzieci mających problemy w szkole; brak umiejętności jest przeszkodą w osiągnięciu celu, przeszkoda pasywno - wewnętrznych (tkwiąca w przedmiocie), powodującą frustrację (niepokój, poczucie winy, przygnębienie, wstyd, smutek, smutek, obniżenie własnej wartości, pojawiają się uczucia steniczne - motywujące do działania, zadanie, które należy pokonać; wzmożony, intensywny wysiłek; podejście, iż przeszkoda jest nieusuwalna (zniechęcenie, apatia), co powoduje zmniejszenie wysiłku układowego w naukę co zwiększy niepowodzenia oraz negatywne ocena siebie, uogólnienie negatywnego stosunku na zadania szkolne, zaprzestanie jakichkolwiek dążeń, brak motywacji, stres na wykonywanie zadań.

Na zajęcia korekcyjno - kompensacyjne uczęszczają dzieci:

- brak im poczucia bezpieczeństwa

- brak motywacji do pracy

- zaniżona samoocena

- brak kontaktu emocjonalnego z nauczycielem;

Zajęcia kompensacyjno - rewalidacyjne:

* aspekt psychoterapeutyczny

- zamierzone korygowanie zaburzeń czynności organizmu środkami

psychologicznymi (krotofil) - słowo, milczenie, mimika, gesty, relacje emocjonalne;

- zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa;

- zaspokojenie potrzeby kontaktu emocjonalnego (zainteresowanie innymi i

odwrotnie);

- kształtowanie motywacji;

- podnoszenie samooceny - gwarantuje powodzenie zajęcia korekcyjno -

kompensacyjnego;

3 rodzaje postawy:

1) intencjonalne

2) behawioralne

3) poznawcze;

Wykłady 17.03.2010 r.

Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne:

Motywacja - podjęcie działania - poprawa sprawności - podnoszenie samooceny - chęć do dalszego działania;

Co mamy zrobić, żeby dziecko chciało pracować?

Zasada, by czytanie nie traktować, jako celu, a środek do realizacji dążeń, zainteresowań. Należy wpleść czytanie w zainteresowania, materiały, które zainteresują dziecko.

Zaczynamy od aspektu psychoterapeutycznego.

Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne:

* aspekt pedagogiczny

• intencjonalne działanie przy użyciu środków pedagogicznych (gry, zabawy,

inscenizacja, ćwiczenia z zastosowaniem pomocy dydaktycznych);

1. usprawnianie funkcji leżących u podłoża umiejętności czytania i pisania:

# funkcje percypecyjno - motoryczne

- percepcja wzrokowa, kształtu i stosunków przestrzennych;

# percepcja wzrokowa

# funkcja somato - sensoryczna

- ćwiczenia orientacji przestrzennej;

# percepcja słuchowa

- słuch fonetyczny i fonematyczny;

# funkcja motoryczna

- oczy, ręce, narządy artykulacyjne;

# integracja percepcyjno - motoryczna

- intersensoryczna integracja

# funkcja językowa

- reguły fonologiczne, analiza i synteza głosek semantycznych;

# pamięć i uwaga

- wzrok - słuch; wzrokowo - słuchowa; ruchowo - dotykowa;

pamięć sensoryczna, krótkotrwała, długotrwała (proceduralna, deklaratywna).

2. usprawnienie umiejętności

- technika

- poprawność

- tempo.

motywacja - powoduje podjęcie działania, podjęcie działania spowoduje poprawę

sprawności; poprawa sprawności podnosi samoocenę; samoocena wzmaga chęci

do dalszego działania;

Co zrobić, by dziecko chciało pracować?

Kocowski: w przypadku małej sprawności musi być duża motywacja, większa niż w przypadku innych działań:

- należy współpracować z rodzicami

- czytania nie traktować, jako celu, a środek do realizacji dążeń, zainteresowań:

1) znać zainteresowania dziecka

2) nie może być nudno

3) musi być takie ułożenie zajęć, aby elementy koncentracji i odpoczynku były

nieprzemienne

4) zadania dostosować do możliwości dziecka;

Jak podnosić samoocenę?

- chwalić za wykonywanie działań

W chwaleniu musi być umiar - sposób w ocenianiu zadania, trzeba odnosić się do realizacji konkretnego działania.

Zajęcia rewalidacyjne:

- bezpieczne

- rozwijające chęci

- pozytywna atmosfera emocjonalna;

Wykład 31.03.2010 r.

Wykład 14.04.2010 r.

reedukacja - ponowne przywrócenie utraconych umiejętności. Termin obecnie nie

jest używany w terapii dzieci z trudnościami, gdyż nigdy nie posiadały one

umiejętności czytania i pisania, więc nie miały, czego stracić;

Reedukacja, jako ponowne podejmowanie działań mających na celu rozwinięcie umiejętności czytania i pisania.

Reedukacja, jako ponowne uczenie. Musimy dopasować inną metodą, aby nauczyć dziecko tych umiejętności.

Symptomatologia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.

Okresy w odniesieniu do różnych grup wiekowych:

1) objawy u dzieci przedszkolnych

W odniesieniu do dziecka nie można mówić o dysleksji, gdyż ono jeszcze nie nabyło umiejętności czytania i pisania.

Została sformułowana skala ryzyka dysleksji, w której są przedstawione wskaźniki trudności, które mogą się pojawić.

Wskaźniki ryzyka dysleksji wg Bogdanowicza:

1. dziecko jest mało sprawne ruchowo - słabo biega, skacze; niechętnie uczestniczy z zabawach ruchowych, zajęciach gimnastycznych:

- trudności w zakresie motoryki dużej,

¾ rok - okres ekspansji ruchowej; dobrze rozwijające się dziecko jest bardziej

ruchliwe (chłopcy). Obszar istotny dla rozwoju poszczególnych funkcji.

2. ma problemy z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, z czynnościami samoobsługowymi, trudności z posługiwaniem się nożyczkami:

- motoryka mała, precyzyjne ruchy;

3. niechętnie rysuje:

- zaburzenia w zakresie percepcji i koordynacji wzrokowo - ruchowej. Dziewczynki

chętniej rysują;

4. nie chętnie bawi się układankami, puzzlami, klockami lub nie umie układać ich wg wzoru (tworzy tylko własne kompozycje):

- trudności z zakresie percepcji wzrokowej, trzeba sprawdzić, czy dziecko tworzy

własne kompozycje, bo chce, czy nie umie;

5. ma problemy z odtworzeniem prostych szlaczków i figur geometrycznych:

- percepcja wzrokowa; koordynacja wzrokowo - ruchowa;

6. ma trudności z zapamiętywaniem liter:

- problem może tkwić w zakresie koordynacji pamięci wzrokowo - słuchowej;

7. ma trudności z odróżnianiem liter o podobnych kształtach:

- problem w zakresie percepcji wzrokowo - słuchowej;

8. odwzorowywuje litery, cyfry w sposób zwierciadlany lub wyrazy od strony prawej do lewej:

- trudności w orientacji przestrzennej;

9. wykonuje czynności posługując się raz jedną, raz drugą ręką (jest oburęczny):

- dziecko przed pójściem do szkoły musi wybrać rękę;

10. ma problemy z różnicowaniem prawej i lewej strony ciała:

11. ma kłopoty z określeniem kierunków w przestrzeni:

- myli pojęcia (nad, pod, obok) przestrzeni;

12. ma problemy z budowaniem wypowiedzi

- często brakuje mu słów, zmienia szyk wyrazów w zdaniu, błędnie używa trudniejsze wyrazy

13. przekręca słowa, zmienia przedrostki w wyrazach np. nauczyć się, używa nieprawidłowych form gramatycznych 

14. ma kłopoty z różnicowaniem wyrazów o podobnym brzmieniu np. noc-moc

15. ma trudności z koncentracją uwagi

16. ma kłopoty z rozróżnieniem wyrazów o podobnym brzmieniu (no - koc, góra - kura, tama - dama):

- trudności w zakresie percepcji słuchowej, trudności w zakresie słuchy

fonematycznego, trudności z opanowywaniem nowego słownictwa, trudności z

mową;

17. ma kłopoty z rozróżnieniem sekwencji dźwięków ( kark - krak, brak - bark):

18. ma trudności z zapamiętaniem krótkich wierszyków piosenek szeregów nazw

19. ma trudności z dzieleniem wyrazów na głoski, czy łączeniem głosek w wyrazy:

- trudności w zakresie funkcji językowych w ich obszarze reguł fonologicznych -

dotyczy analizy i syntezy mowy; podstawowe znaczenie dla opanowania w

wyrazów, które nie istnieją jeszcze w języku mowy dziecka;

20. ma wadę wymowy:

- dziecko, kiedy wstępuje do szkoły powinno nie mieć wad wymowy;

21. ma trudności z zapamiętywaniem krótkich wierszyków, piosenek, szeregów nazw (dni tygodnia, pory roku):

22. ma problemy z koncentracją uwagi:

- to zdolności potrzebne do uczenia się w ogóle, łączy się to z problemem ADHD;

2) Objawy w wieku szkolnym

Wykład 28.04.2010

Wskaźnik trudności w czytaniu i pisaniu

Czytanie:

• zbyt wolne tempo

• duża liczba i rodzaj popełnionych błędów

• problemy z techniką

• trudności z rozumieniem

Pisanie:

• duża liczba i rodzaj popełnianych błędów

• problemy natury graficznej

Objawy trudności w czytaniu

• w zakresie tempa czytania: występują wówczas, gdy istnieje rozbieżność pomiędzy uśrednionym stałym poziomem szybkości czytania ,a wytyczoną normą

komentarz: każdy człowiek czyta w określonym tempie ,w zależności w jakim jest stanie emocjonalnym ,choroba, wzburzenie mogą nastąpić pewne odstępstwa ,czytanie może odbywać się na poziomie niższym. Aby ustalić tempo czytania należy je zbadać kilka razy podczas różnych sytuacji i dokonać uśrednienia tempa. Tempo porównuje się z normą oznaczonej klasami .

normy czytania wyrazów po końcu każdej klasy

Klasa I: 22 w/min obecnie kiedy 6letnie dzieci poszły do szkoły: 15w/m

Klasa II:48 w/m 22w/m

Klasa III:76 w/m 48w/m

Klasa IV:88 w/m 76w/m

KlasaV:99 w/m 88w/m

Klasa VI:108 w/m 99w/m

Wg badań studenci czytają 200-250 wyrazów na minutę ,rekord świata to 10tys wyrazów.

O trudnościach w czytaniu danego ucznia mówimy wówczas ,gdy jego tempo czytania jest niższe o jedną do dwóch klas w stosunku do klasy ,do której uczęszcza.

Komentarz: jeżeli uczeń kończy kl.III i powinien czytać 48 wyrazów na minutę a czyta 30 lub 35 to nie SA to jeszcze trudności w czytaniu .By orzec ,że są trudności w czytaniu musi czytać ich na klasę o jedna mniejszą np. 22.Jeśli czyta wyrazy na klasę o dwie mniejsze to są już to duże trudności.

• rodzaj i liczba popełnionych błędów -to jakościowa analiza poprawności czytania .Do specyficznych błędów w czytaniu należą:

1. Mylenie liter zbliżonych obrazem graficznym np.: m-n, r-n, o-c, c-e, l-t,-ł, E-B

2. Rotacje/inwersje statyczne/ mylenie liter o podobnym kształcie a odmiennym kierunku w stosunku do liniatury np.: p-b-d, n-u itd.

3. Mylenie liter ,których odpowiedniki dźwiękowe /głoski/ stanowią podobieństwo brzmieniowe np.: b-p, d-t, g-k, s-c, z-s, w-f, itd.

4. Inwersje dynamiczne- przestawianie, zamiana kolejności liter ,sylab np.: od- do

5. Elizje-pomijanie ,redukcja liter ,sylab ,wyrazów, całego wersu np.: opuszcza cały wers i przeskakuje na kolejny

6. Zmyślenia- zamiana wyrazu na inny w wyniku dodania liter ,sylab zamiana końcówki bądź cząstki początkowej

7. Regresje -cofanie się i powtarzanie już raz przeczytanych liter ,sylab ,wyrazów

Komentarz: np. b-p może mieć różne podłoże np. zaburzenie percepcji słuchowej bądź wzrokowej. To pedagog ustala co jest zaburzone i dobiera odpowiednia terapie aby błędy wyeliminować.

Powyższe błędy stanowią objaw trudności w czytaniu wówczas, gdy występują w dużej liczbie .Dopiero z niej wypływają zależności w odniesieniu do tempa ,techniki czytania oraz rozumienia czytanej treści.

Kiedy pojawia się tendencja do popełniania stale tych samych błędów. Pojedyncze błędy , które się pojawiają ale nie często nie są trudnościami w czytaniu.

• Problemy z techniką czytania- oznaczają trudności w realizacji i strategii fonologicznej/ technika głoskowania/ polegające na wydłużeniu w czasie tej fazy czytania

3 fazy wg Uta Frith

1. Faza logograficzna -polega na wzrokowym rozpoznawaniu obrazu wyrazu wcześniej poznanego ,charakterystyczna dla dzieci w wieku przedszkolnym , nie pozwala odczytywać wyrazy nieznane

2. Faza alfabetyczna-zwana inaczej fonologiczna ,związana jest ze świadomością związku między litera a głoską ,charakteryzuje się stosowaniem techniki czytania Goskami ,czyli przyporządkowany kolejnym literom odpowiednich fonemów. Nauka pisania oparta na analizie fonemowej słów.

3. Faza ortograficzna-cechuje się umiejętnością rozpoznawania struktur wewnątrz sylabowych ,sylab ,morfemów- najmniejszych znaczeniowo niepodzielnych cząstek wyrazów oraz całościowym rozpoznawaniem krótkich i dobrze utrwalonych wyrazów .Technika całościowego czytania, sylabizowania

Ucząc się czytać stosujemy różne mechanizmy ,które sytuują nas na różnym poziomie czytania.

26.05.2010

Etiologia trudności w czytaniu i pisaniu, przyczyny.

Występuje wiele koncepcji, ale jest 5, które dominują:

1. Koncepcja dziedziczna.

2. Koncepcja organiczna.

3. Koncepcja opóźnionego dojrzewania CUN.

4. Koncepcja hormonalna.

5. Koncepcja emocjonalna (psychodysleksja).

1. Koncepcja dziedziczna.

Oznacza, że specyficzne trudności przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Badania na podstawie rozmów (2 metody):

1. Szukanie zjawiska w kilku pokoleniach (wywiady)

2. Porównywanie bliźniąt (jedno i dwujajowych, jeśli jednojajowe - to drugi też będzie miał problemy na 100 %, jeśli dwujajowych - 33%)

Dziedziczenie - 2 mechanizmy:

1. Wieloczynnikowy - zależny od kilku genów (znalezione geny na chromosomach 1,2,3,6,15,18), określa się je mianem słabszych, najwięcej na chromosomie 6. (transdakacja 15 - zespół Downa).

Ze wszystkich koncepcji ta jest najbardziej udowodniona.

2. Monogenowy - zaburzony jeden gen.

W badaniach:

1. Autosomalny dominujący - można odziedziczyć po matce lub po ojcu - w 25 % mogą wystąpić trudności (badanie DNA)

2. Recesywny sprzężony z chromosomem X (problem z czytaniem i pisaniem częściej z chłopakami (4krotnie)

• Zaburzone występowanie tylko u chłopców, przekazują mężczyźni, a kobiety są nosicielkami.

• Z prawa Mendla.

2. Koncepcja organiczna.

W wyniku uszkodzenia ośrodku - mikrouszkodzenia centralnego układu nerwowego. Okresy, w których może powstać:

1. Prenatalny

Zaburzenia w okresie prenatalnym, im wcześniej tym groźniej:

-blastopatia - (od poczęcia do 2 tygodni)

- embriopatia - (I trymestr - do IV), czynniki: promienie rentgenowskie, wirusy od grypy, świnki, różyczki), w I trymestrze nawet, gdy jesteśmy odporne, to może nie zadziałać. Matka uodporniona - wytwarza antyciało, ale łożysko nie przepuszcza ich, a do dziecka dochodzą małe wirusy, toksyczne takie jak: alkohol, papierosy)

- fetopatia - (po IV tygodniu)

2. Zarodkowy i płodowy

3. Perinatalny (moment porodu)

4. Postnatalny (po urodzeniu)

3. Koncepcja opóźnionego dojrzewania CUN.

Mamy do czynienia z niedojrzałością funkcji. Powstała w opozycji do koncepcji organicznej.

Geschwint - (Ojciec neurologii - integracja sensomotoryczna), związane z dojrzewaniem, najpóźniej dojrzewa.

4. Koncepcja hormonalna.

U chłopców częściej. Testosteron determinuje płeć i wpływa na kształtowanie się półkul mózgowych. Nadprodukcja (może spowolnić lewej półkuli (ośrodki mowy).

5. Koncepcja emocjonalna.

Mechanizm biologiczny - zaburzone emocjonalne mogą być przyczyną lub determinanty- niekorzystna sytuacja rodzinna. ( presja, dziecko zaczyna się bać). Zaburzenia te towarzyszą trudnościom w czytaniu i pisaniu.

14

---