Rzeczpospolita 25.08.07 Nr 198

Podatki

CZYNNOÅšCI CYWILNOPRAWNE

Pieniądze od najbliższych można pożyczać bez podatku

Od umów pożyczki trzeba oddać fiskusowi zasadniczo 2 proc. Bez podatku można zaciągać pieniężne długi u najbliższych, jednak o większych trzeba zawiadomić urząd skarbowy

Tak jest od 1 stycznia 2007 r. Od tej daty, po spełnieniu podobnych warunków, z podatku zwolnione są także spadki i darowizny między najbliższymi.

Wcześniej pożyczki w najbliższej rodzinie obciążone były -powyżej pewnego limitu - 2-proc. podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Do tego limitu, wynoszącego aktualnie 9637 zł, nadal zwolnione są z daniny wszelkie pożyczki między osobami należącymi do I grupy podatkowej (patrz ramka).

Zwolnienie automatyczne i z warunkami

Zwolnienie to przysługuje automatycznie, bez potrzeby dopełniania jakichkolwiek formalności czy opowiadania się fiskusowi i bez względu na przedmiot pożyczki. Limit dotyczy pożyczki od jednej osoby i obejmuje pięć lat (pożyczki z tego okresu się sumuje).

Dopełnienie formalności jest konieczne, jeśli pożyczka przekracza ten limit i chcemy skorzystać z nowego zwolnienia dla najbliższych. Krąg osób do niego uprawnionych jest taki jak krąg osób należących do I grupy podatkowej, z istotnym wyjątkiem: nie obejmuje teściów, synowej ani zięcia.

Nowe zwolnienie dla najbliższych przysługuje bez względu na wysokość pożyczki, ale dotyczy tylko pożyczek pieniężnych. Inne (np. materiałów budowlanych) są zwolnione, tak jak wszystkie pożyczki w I grupie podatkowej, jedynie do limitu 9637 zł. Takie jednak pożyczki to w praktyce margines.

Z deklaracjÄ…

W celu skorzystania z nowego zwolnienia dla najbliższych trzeba spełnić następujące warunki:

> pożyczane pieniądze muszą być wpłacone na rachunek bankowy pożyczkobiorcy albo na jego rachunek w SKOK lub przesłane przekazem pocztowym,
> pożyczkobiorca musi udokumentować wpłatę,
> pożyczkobiorca musi złożyć w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni od uzyskania pożyczki deklarację podatkową.

Warto pamiętać o każdym z tych warunków, bo niedopełnienie któregoś z nich oznacza, że stajemy się dłużnikami fiskusa. Tak będzie, jeśli np. ojciec wpłaci pożyczkę nie na rachunek córki, ale zięcia, albo przekaże ją z rąk do rąk.

Ze względu na limit 9637 zł zwolnienia automatycznego warto wiedzieć, że jeśli małżonkowie zawrą umowę pożyczki z synem i synową, będą to cztery pożyczki, każda zwolniona do wskazanego limitu automatycznie, bez potrzeby informowania o niej kogokolwiek. Jeśli zaś ojciec lub matka przekażą córce np. na dwa lata 10 tys. zł, są to dwie pożyczki po 5 tys. zł. Zawiadomienie urzędu skarbowego będzie potrzebne, jeśli np. po trzech latach córka otrzyma od rodziców drugą pożyczkę wynoszącą np. 15 tys. zł.

Umowa pożyczki, której wartość przekracza 500 zł, musi być zawarta na piśmie. Przepisy normujące podatek od czynności cywilnoprawnych wprawdzie takiego wymagania nie stawiają, ale zostało ono zapisane w art. 720 kodeksu cywilnego.

20 proc. jako sankcja

Jeśli kwota pożyczki lub pożyczek uzyskanych od jednej osoby należącej do kręgu najbliższych w ciągu pięciu lat przekracza 9637 zł, niedopełnienie warunków zwolnienia, np. niezłożenie w terminie deklaracji w urzędzie skarbowym, może drogo kosztować.

Tak bywa, gdy np. urząd skarbowy pyta o źródło finansowania zakupu nieruchomości i wszczyna postępowanie pod kątem opodatkowania dochodu z nieujawnionego źródła.

W razie powołania się na taką pożyczkę w czasie czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego trzeba zapłacić karny podatek wynoszący 20 proc., a więc dziesięć razy wyższy od zwykłego. Należy się on też we wszystkich sytuacjach, gdy należny podatek od czynności cywilnoprawnych nie został zapłacony, a pożyczkobiorca powołuje się na pożyczkę przed przedstawicielami fiskusa.

Dotyczy to również pożyczek między innymi osobami niż należące do I grupy podatkowej, a więc np. udzielonych przez ciotkę, szwagierkę, kolegę z pracy, gdy przekraczają kwotę objętą zwolnieniem. Tak więc obecnie zwolnione są z podatku -bez względu na cel i przeznaczenie - pożyczki od jednego pożyczkodawcy do kwoty 5 tys. zł, a od wielu pożyczkodawców - do wysokości 25 tys. zł. Limity te obejmują pożyczki z trzech lat.

masz pytanie do autorki, e-mail:
[e-mail]

IZABELA LEWANDOWSKA

Kto należy do I grupy podatkowej

¦ małżonek, ¦ dzieci, ¦ wnuki, prawnuki (zstępni), ¦ rodzice, dziadkowie, pradziadkowie (wstępni), ¦ rodzeństwo, ¦ pasierbowie, ¦ ojczym i macocha, ¦ zięć i synowa, ¦ teściowie.

Jak zawiadomić fiskusa

Obowiązek złożenia deklaracji podatkowej warunkującej prawo do zwolnienia dla najbliższych ciąży na pożyczkobiorcy. Deklarację składa na urzędowym formularzu mającym - mówiąc najogólniej - formę podobną do znanych nam PIT. Jest to formularz PCC-3 "Deklaracja w sprawie podatku od czynności prawnych". Można ją ściągnąć z Internetu? www.mofnet.gov.pl/podatki/formularze podatkowe/inne/PCC-3. Jest tam również wersja interaktywna. Pożyczkodawca korzystający ze zwolnienia dla najbliższych wypełnia w PCC-3 tylko? ¦ część A. "Miejsce i cel składania deklaracji"; adresatem jest urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania pożyczkodawcy, ¦ część B. "Dane podatnika dokonującego zapłaty lub zwolnionego z podatku na podstawie art. 9 pkt 10 lit. b ustawy"; we wskazanym przepisie chodzi właśnie o zwolnienie dla najbliższych, ¦ część C "Przedmiot opodatkowania i treść czynności cywilnoprawnej", w tym poz. 24 "Zwięzłe określenie treści i przedmiotu czynności cywilnoprawnej (np. umowa pożyczki 15 tys. zł), ¦ w części D. "Obliczenie należnego podatku od czynności cywilnoprawnych, z wyjątkiem umowy spółki lub jej zmiany" pożyczkodawca wypełnia tylko wiersz trzeci "Umowa pożyczki lub depozytu nieprawidłowego, w tym zwolniona na podstawie art. 9 pkt 10 lit. b ustawy" (w poz. 31 wpisujemy kwotę pożyczki, a w poz. 33 - "0"). ¦ część H. 1. "Oświadczenie i podpis podatnika". Trzeba też pamiętać o wpisaniu w poz. 1, na górze pierwszej strony PCC-3, własnego numeru identyfikacji podatkowej - NIP. Można wypełniony formularz przesłać do urzędu skarbowego pocztą. O dochowaniu 14-dniowego terminu decyduje data stempla pocztowego. Termin ten liczy się od dnia, w którym pieniądze znalazły się na koncie lub zostały doręczone przez pocztę albo były do odebrania na poczcie.

---