Rewolucja lutowa w Rosji (1917), przewrót rewolucyjny w Rosji dokonany w dniach 8-15 III 1917, a wedle kalendarza juliańskiego, obowiązującego w tym państwie, od 23 II do 2 III 1917. Przyczyną były klęski na frontach wojennych, nieudolność cara Mikołaja II, głód, liczne strajki.
Fala rewolucyjna wzmagała się i osiągnęła swoje apogeum 3 III, kiedy zastrajkowały zakłady Putiłowa w Piotrogrodzie. 8 III doszło do ulicznych manifestacji, dwa dni później trwało już powstanie, wobec którego policja okazała się bezsilna. Armia odmówiła strzelania do tłumu, którego liczebność szacowano na 200 tys. ludzi. 12 III zdobyto arsenał, a większość garnizonu piotrogrodzkiego przeszła na stronę rewolucji i odmówiła wykonywania rozkazów swego dowódcy generała S. Czabałowa.
Car zawiesił obrady parlamentu i usiłował wrócić do stolicy ze swej kwatery w Mohylewie. Nie dopuścili do tego kolejarze, tak jak i do pomocy wojsk wiernych carowi. Ukształtowały się dwa ośrodki władzy. Jeden to powstała 12 III w Pałacu Taurydzkim Rada Delegatów Robotniczych (RDR), a później i Żołnierskich (RDRiŻ), po dokooptowaniu żołnierzy. Przewagę w niej mieli mienszewicy i eserowcy.
Tego samego dnia wieczorem utworzono Tymczasowy Komitet Dumy Państwowej (TKDP), złożony z przedstawicieli różnych partii, na czele którego stanął M. Rodzianko. Fakt, że w skład jego weszli też mienszewik N. Czcheidze (przewodniczący RDRiŻ) i eserowiec A. Kiereński (zastępca), ułatwił porozumienie. W jego wyniku utworzono 14 III Rząd Tymczasowy, na czele którego stanął książę Gieorgij J. Lwow. 15 III car, w obliczu beznadziejnej sytuacji, abdykował w imieniu swoim i 13-letniego syna na rzecz księcia Michała. Ten nie odważył się przyjąć korony. 16 III podpisał akt rezygnacji i przekazał władzę Rządowi Tymczasowemu.
Rosja stała się republiką, zlikwidowano resztki samodzierżawia, m.in. policję polityczną "ochranę", cenzurę, zwolniono więźniów politycznych. Faktycznie jednak w Rosji, aż do października 1917, funkcjonował system dwuwładzy.
Rewolucja październikowa w Rosji 1917, zamach dokonany z inspiracji bolszewików 6-7 listopada (24-25 października starego stylu), w stanie narastającego kryzysu politycznego i wobec zbliżających się wyborów do Konstytuanty.
Postanowiony na wniosek W.I. Lenina 29 (16) października na posiedzeniu Komitetu Centralnego Socjalistycznej Partii Robotniczej Rosji (bolszewików), został przygotowany przez Komitet Wojskowo-Rewolucyjny pod przewodnictwem L.D. Trockiego.
Zapoczątkowany wystrzałem z krążownika Aurora (sygnał do szturmu na Pałac Zimowy - siedzibę Rządu) doprowadził do obalenia Rządu Tymczasowego i utworzenia bolszewickiego rządu - Rady Komisarzy Ludowych z Leninem na czele.
Oprócz Piotrogrodu do największych walk doszło w Moskwie 7-15 listopada 1917. W terminologii komunistycznej rewolucja październikowa zyskała miano "wielkiej socjalistycznej rewolucji", wywarła decydujący wpływ na zmiany w Rosji, związane z wojną domową 1918-1920 oraz z budową ustroju komunistycznego.
Monachijski pucz 1923, nieudana próba przejęcia władzy w Bawarii przez A. Hitlera w dniach 8-9 listopada. 8 listopada 1923 w monachijskiej piwiarni Bürgerbraukeller miał wystąpienie generalny komisarz Bawarii G. von Kahr i grupa prawicowych polityków. Wtedy na salę wdarł się na czele bojówek nazistowskich A. Hitler. Wystrzałem z pistoletu przerwał mowę i ogłosił "narodową rewolucję". Zapowiedział usunięcie rządu bawarskiego i rządu Rzeszy oraz utworzenie "niemieckiego rządu narodowego", z sobą jako kanclerzem, i "marsz na Berlin". Uwięzieni członkowie władz bawarskich przyłączyli się (jak się okazało, tylko pozornie) do puczu.
Uwolnieni przenieśli się do Regensburga i rozpoczęli kontruderzenie. Brak poparcia władz skłonił Hitlera do przemarszu 9 listopada rano bojówek nazistowskich przez centrum Monachium w celu pozyskania poparcia ludności. Na czele obok Hitlera szedł E. Ludendorff.
Obok mauzoleum bawarskich bohaterów wojennych kolumna licząca ok. 3 tys. nazistów natknęła się na kordon policji. Doszło do strzelaniny, w wyniku której zginęło 14 uczestników marszu i 3 policjantów. Pucz był zakończony, a przywódców aresztowano i postawiono przed sądem. Na mocy wyroku Hitler otrzymał 5 lat więzienia (opuścił je w 1924), a niektórych uczestników uniewinniono, jak np. Ludendorffa. Rozwiązano NSDAP, która jednak powstała ponownie w 1925. Pucz "piwiarniany" zakończył okres walk wewnętrznych w Niemczech, ale jak się okazało nie na długo.
Traktat Wersalski 18.01.1019r, przewodniczyła „Rada Trzech” prezydent USA, premier UK, premier Francji, uczestniczyło 27 państw i 5 dominiów. Francja dążyła do osłabienia Niemiec, zaś UK obawiała się nadmiernego wzrostu wzmocnienia Francji.
Traktaty: 10.04.1919 z Austrią, Saint Germain, odszkodowania, demilitaryzacja 27.11.1919 z Bułgarią, Neuilly, odszk, demi, 10% terytorium dla Królestw SHS, Rumunii, Grecji 04.06.1919 z Węgrami, Trianon - odszk, demi, 2/3 teryt.dla K.SHS, Rumunii, Czechosł. 10.08.1920 z Turcją, Sevres - dla Gr: Tracja Wsch z Adrianopolem, Gr.zwierzchność nad Wysp.Morza Egejskiego bez Dodekanezu, który był dla Włoch *Sprawa PL - przyznano Wlkp, część Pom.Gd, przyjęto tr.mniejszościowy, plebiscyty na G.Śląsku, Warmii, Mazurach, Powiślu (wyznaczył miejsce w Europie, stabilizował i dawał szanse
Liga Narodów, kwiecień 1919 z siedzibą w Genewie przypisując jej cele: *ograniczenie zbrojeń do minimum określonego względami bezpieczeństwa państwa * poszanowanie dla jej członków ich integralności terytorialnej *zabezpieczenie pokoju między narodami. LN nie miała swoich sił zbrojnych.
Niemcy - Przegrana wojna zadała cios niemieckiej megalomanii, armia poniosła klęske, politycy musieli przyjąć upokarzające warunki TW: *Alzacja, Lotaryngia i kopalnia węgla w Zagłębiu Saary dla FR *Zag.Saary na 15lat pod Zarządem LN *Eupen, Malmeda dla Belgii *Szlezwik-Holsztyn przywrócono Danii *uznanie niepodległości PL i Austrii *zwrócenie PL Wlkp.i Pom.Gdańskiego *zrzec się kolonii *zniesiono służbę wojskową (armia do 100tyś) *odszkodowania. 1920 Utworzenie NSDAP (Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotniczej) na czele A.Hitler, utworzył „oddziały szturmowe” SA (przeciwnicy) i „sztafety ochronne” SS (ochrona władz polit.) 1922-Rapallo, 1923Pucz Monachijski, 1924Plan Davesa 1926 weszli do LN 1929-1933Kryzys
Kongres Berliński 1878-*Austro-Węgry otrzymały pod swój zarząd Bośnię i Hercegowinę. *Macedonię zwrócono Turcji. * niepodległość Rumunii, Serbii, Czarnogóry *w Azji Mniejszej Rosja rezygnuje z ziem na rzecz Turcji i Persji *odzielenie Bułgarii od M.Egejskiego
Dynastie: *Niemcy-hohenzollerów *Rosja-romanowie *Włochy-sabradzka *wlk.Brytania-nanowerska do1901 *Serbia-Obrenowicze(1815-1903 *Bułgaria-Kuburska
LN-10.01.1920
Rapallo 16.04.1922 - przełamanie izolacji radzieckiej przez Niemców, nawiązanie stosunków gosp.polit.wojskowych, wyrzekając się wzajemnych roszczeń finansowych za straty wojenne, umożliwiło to ZSRR rozbudowę przemysłu zbrojeniowego i dostęp do nowoczesnych technologii, a Niemcom obejście wersalskich klauzul
Odbudowa potencjału gosp. Niemiec, przyjęcie planu dawesa, konieczność normalizacji tego państwa na arenie międzynarodowej stanowiły porażkę dypl.Francji, wywołały niepokój - 05.10.1925 konfernecja w Locarno Anglia, Francja, Niemcy i Włochy *pakt reński: nienaruszalność granic Belgia-Niemcy, Niemcy-Francja (osłabiło to sojusz PL-FR) *traktat arbitrażowy: Czechosłowacja i PL zrzekły się wojny jako sposobu walki o granice
Włochy b.osłabione po Iwś - rozdrobnienie w parlamencie,liczne strajki, osłabienie gosp i zacofanie cywilizacyjne spowodowały wystąpienie społ. przeciw demokracji domagając się „silnej ręki”. Brak miejsc pracy dla powojennych kombatantów przyczynił się do utworzenia bojówek (czarnych koszul) Włoskich Zw. Kombatanckich za sprawą Banito Mussoliniego w1919r, atakujących komunistów. W 1921 Mussolini powołał Narodową partię Faszystowską - nie mogąc liczyć na parlamentarne zdobycie władzy w '22 podjęli próbę przewrotu - z Neapolu odbył się Marsz na Rzym, król Włoch Wiktor Emanuel III, nie powstrzymał M. dostrzegając w nim szanse na zakończenie konfliktów w kraju mianując go premierem. WŁ stały się monarchią parlamentarną tylko pozornie, w '24 przeciwnik M.-Matteotti został zamordowany przez fasz.bojówki. '25 wprowadzono system dyktatorski, zlikwidowano partie polit, zakazano działalności opozycyjnej, zlikwidowano zw.zawodowe tworząc Korporacje Zrzeszające Pracowników i Pracodawców-mające kontrole nad wszystkimi dziedzinami życia. Upaństwowiono część zakładów,rozwijały się siły zbrojne, przemysy, powstawały linie kolejowe,obiekty sportowe,drogi,osuszono bagna,rozwijała się admin. M. występował przeciw przestępczości, aparat tajnej policji tropił wszelkie przejawy nielojalności (opozycjonistów zsyłano na W. Lapiaryjskie). Działania faszystów ograniczyły bezrobocie, założeniem faszystów było stworzenie Autarkii.
Czwórprzymierze - Niemcy, A-W, Turcja, Bułgaria
SHS-powstało 29.10.1918 w Zagrzebiu
Konferencja Wersalska - (27państw, 5dominiów) traktat pokojowy między Niemcami a Państwami Ententy
Państw buforowe powstały 1919-1920 i rozgraniczały wpływy polityczne i militarne Rosji Radz. i Japonii
Układ w Rapallo 16.04.1922 Rosja Radz. i Niemcy podpisały umowę o współpracy gospodarczej i wojskowej, co przerwało izolację Związku Radz.
16.101925 Locarno- Anglia, Francja, Niemcy i Włochy *pakt reński: nienaruszalność granic Belgia-Niemcy, Niemcy-Francja *traktat arbitrażowy: Czechosłowacja i PL zrzekły się wojny jako sposobu walki o granice
1921 Sojusz Bilateralny z Francją na wypadek wojny z Niemcami, Rumunia na wypadek wojny ze Zw.Radzieckim
Plan Dawesa 1924r - dla potrzeb Niemiec, zakładał kredyty na odbudowę, rozłożenie odszkodowań na raty i zmniejszenie ich,dostawę surowców,zapewnienie rynków zbytu dla Niemiec
Uzupełniony planem Younga-kolejne obniżenie odszkodowań,rozłożenie ich na raty do 1987
Entente cordiale -serdeczne porozumienie - nazwa układu zawartego między Francją a Wielką Brytanią, 8 kwietnia 1904. Ustalało ono strefy wpływów kolonialnych tych państw. W Afryce w strefie Wielkiej Brytanii znalazł się Egipt, a Francji - Maroko. W okresie bezpośrednio przed I wojną światową miało to znaczenie w utworzeniu wspólnego frontu przeciw Niemcom.
Weltpolitik - termin stworzony w 1895 roku przez M. Webera - „wychodzenia na szerokie wody polityki światowej”, odnosi się do rządów Wilhelma II, ostatniego cesarza niemieckiego i króla Prus, panującego w latach 1888 - 1918. Przykładami działań w ramach "Weltpolitik" to m.in. : - protest wraz z Rosją i Francją w sprawie zbyt twardych warunków narzuconych Chinom przez Japonię po zwycięskiej wojnie w 1895r. - 1895 r. - depesza gratulacyjna do prezydenta burskiego Paula Krügera (Transwal) po odparciu napadu oddziałów angielskich z sąsiedniej Rodezji - 1900r. Chiny „powstanie bokserów” - udział w zbrojnej ekspedycji państw europejskich - 1905r. protesty (nie udane( przeciwko zakusom Francji na opanowanie Maroka, potem Drugi Kryzys Marokański i Skok Pantery (1908r) Niemcy w zamian za część francuskiego Konga, godzą się na dominację Francji w Maroku
Mitteleuropa - niemieckie słowo oznaczające Europę Środkową, mające znaczenie geograficzne[1], czasem używane także w innych językach i mające kilka różnych znaczeń. Oznacza także jako pojęcie historyczne[2], polityczny program będący celem wojennym Niemiec podczas I wojny światowej, zakładający dominację Cesarstwa Niemieckiego nad Europą Środkową i jej całkowitą eksploatację przez Niemcy, aneksję terytoriów zamieszkanych w większości przez ludność nie-niemiecką oraz ich germanizację.
Święte Przymierze, sojusz zawarty 26 września 1815 z inicjatywy cara Aleksandra I przez Rosję, Austrię w osobie Franciszka I i Prusy w osobie Fryderyka Wilhelma III. Był próbą stworzenia stałej federacji państw europejskich i oparcia jej na trwałych, chrześcijańskich, podstawach. W latach 1816-1817 do Świętego Przymierza zaproszono wszystkie kraje europejskie z wyjątkiem Turcji, jako kraju niechrześcijańskiego. W 1818 do Świętego Przymierza przystąpiła Francja. Głównymi zasadami, którymi kierować się miały państwa Świętego Przymierza były: *równowaga sił tj. wyrzeczenie się podbojów terytorialnych, by stworzyć Europę bez podziałów i sporów *legitymizm - tylko monarchowie z Bożej łaski mogą zasiadać na tronie, nie można było obalić monarchy *restauracja - przewidywała przywrócenie sytuacji terytorialnej i ustrojowej z przed 1789r. (system rządów absolutnych),podporządkowanie jednemu prawu, w niektórych krajach pozostano przy prawach Kodeksu Napoleona, utrzymywanie porządku w państwie, nie dopuszczanie do aktów rewolucyjnych, spisków oraz do obalenia istniejących dynastii.
Ententa Bałkańska Powstała w Atenach 9 lutego 1934 r. i objął: Grecję, Jugosławię, Rumunię i Turcję. Układ polityczny Ententy Bałkańskiej był wzorowany na pakcie organizacyjnym Małej Ententy, ale został uzupełniony tajnym aneksem wojskowym, przewidującym współpracę sztabów czterech uczestników w obronie istniejących granic na Bałkanach.
Ententa Bałtycka-Podstawą utworzenia tego bloku był układ między Estonią, Litwą i Łotwą, podpisany w Genewie 12 września 1934 r. cel:koordynacja polityki zagranicznej jej członków, funkcjonowała do 1940,kiedy te państwa przyłączone zostały do ZSRR
Mała Ententa: Czechosłowacja, Jugosławia i Rumunia lata 20. XX wieku.Cele:chęć wspólnego przeciwstawienia się rewizjonizmowi węgierskiemu, a także próbie powrotu Habsburgów na tron w Austrii lub na Węgrzech. Cele te jednak stopniowo stawały się mniej aktualne, gdyż każdy z osobna członek Małej Ententy był militarnie silniejszy od rozbrojonych po I wojnie światowej Węgier, a ewentualny powrót na tron Habsburgów z czasem stawał się coraz mniej realny.