Ubezpieczenia stanowią jedno z ogniw systemu finansowego. Ubezpieczenia powinny być rentowne, płynne, powszechne - stanowią one instytucję zaufania społecznego.

Ubezpieczenie - urządzenie gospodarcze, którego nadrzędnym zadaniem jest łagodzenie (lub likwidowanie) negatywnych skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ich ciężaru na wiele jednostek, którym dane zdarzenia zagrażają. - definicja ubezpieczeń majątkowych. W ubezpieczeniach na życie ubezpieczenie stanowi źródło środków finansowych lub finansuje potrzeby, których nie jesteśmy w stanie samodzielnie zaspokoić.

Usługa ubezpieczeniowa: polega na sprzedaży ochrony ubezpieczeniowej, która oznacza gotowość przejęcia przez zakład ubezpieczeń materialnych i niematerialnych skutków realizacji ryzyka, będącego przedmiotem prawnego stosunku ubezpieczenia, na warunkach i w wysokości określonej w umowie ubezpieczenia.

Działalność ubezpieczeniowa polega na wykonywaniu czynności związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń przyszłych, niepewnych których nastąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub majątkowych bądź zwiększenie potrzeb majątkowych osoby objętej ochroną ubezpieczeniową, zwanych zdarzeniami losowymi.

Czynności ubezpieczeniowe:

1. Czynności ubezpieczeniowe wykonywane wyłącznie przez zakład ubezpieczeń, których nie może zlecić innym podmiotom:

• zawieranie i wykonywanie umów ubezpieczeniowych, umów reasekuracji lub umów gwarancji ubezpieczeniowych lub zlecanie ich zawierania uprawnionym pośrednikom ubezpieczeniowym

• składanie oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowanie lub inne świadczenia należne z tytułu tych umów

• ustalanie składek i prowizji należnych z tytułu zawieranych umów ubezpieczenia, reasekuracji lub umów gwarancji ubezpieczeniowych

• ustanawianie w drodze czynności cywilnoprawnych zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych, jeżeli są one bezpośrednio związane z zawieraniem w/w umów.

2. Czynności ściśle związane ze świadczeniem ochrony ubezpieczeniowej które zakład ubezpieczeń może zlecać innym podmiotom:

• ocena ryzyka w ubezpieczeniach osobowych i majątkowych oraz w umowach gwarancji ubezpieczeniowych

• wypłacanie odszkodowań i innych świadczeń należnych z tytułu umów ubezpieczeniowych, reasekuracji lub umów gwarancji ubezpieczeniowych

• przejmowanie i zbywanie przedmiotów lub praw nabytych przez zakład ubezpieczeń w związku z wykonywaniem umowy ubezpieczeniowej lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej

• prowadzenie kontroli przestrzegania przez ubezpieczających lub ubezpieczonych, zastrzeżonych w umowie lub w ogólnych warunkach ubezpieczeń odnoszących się do przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową

• prowadzenie postępowań regresowych oraz windykacyjnych odnoszących się do wierzytelności ubezpieczającego, mających bezpośredni wpływ na zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeniowego z tytułu umów ubezp., reasekuracji lub umów gwarancji ubezpieczeniowych

• lokowanie środków zakładu ubezpieczeń.

3. Czynności, które mogą być podejmowane przez różne podmioty, ale jeżeli są wykonywane przez zakład ubezpieczeń lub w jego imieniu i na jego rzecz przez upoważniony podmiot - wówczas obejmuje się je również mianem czynności ubezpieczeniowych:

• ustalanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych

• ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpiecz. Lub umów gwarancji ubezpieczeniowych

• ustalanie wartości przedmiotu ubezpieczenia, czynności zapobiegania powstaniu albo zmniejszenia skutków wypadków ubezpieczeniowych lub finansowanie tych działań z funduszu prewencyjnego.

Za czynności ubezpieczeniowe uważa się również:

• prowadzenie postępowań regresowych oraz windykacyjnych odnoszących się do wierzytelności ubezpieczającego, mających bezpośredni wpływ na zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeniowego z tytułu umów ubezp., reasekuracji lub umów gwarancji ubezpieczeniowych

• ustalanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych

• ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczeniowych lub umów gwarancji ubezpieczeniowych; gdy są wykonywane przez zakład ubezpieczeń na wniosek innego zakładu ubezpieczeń, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych lub uprawnionego z tytułu umów ubezpieczeniowych, reasekuracji lub gwarancji ubezpieczeniowych, nawet jeżeli umowy te są zawarte z innymi zakładami ubezpieczeń.

Zakres ryzyka w ubezpieczeniach społecznych jest znacznie węższy niż w ubezpieczeniach gospodarczych. Ubezpieczenia majątkowe dzielą się następująco:

• sensu stricte - odpowiedzialność cywilna

• ubezpieczenie majątku rzeczowego (dom, samochód).

Nie można łączyć ubezpieczeń z działu I - na życie - z ubezpieczeniami z działu II - majątkowe i inne.

Podział ubezpieczeń gospodarczych :

1. indywidualne

2. grupowe (np. szkoła, zakład pracy)

3. zbiorowe - polisa na wiele ryzyk dla jednego podmiotu

Elementy umowy ubezpieczenia:

1. podmiot ubezpieczenia

2. przedmiot ubezpieczenia

3. warunki ubezpieczenia

4. suma ubezpieczenia

5. składka - taryfa składek

6. odszkodowanie/świadczenie:

• udział własny

• franszyza integralna/warunkowa

• fanszyza redukcyjna

• regres

• czas trwania umowy ubezpieczenia

Ad.1. podmioty: zakład ubezpieczeń; ubezpieczający (płaci składki, negocjuje warunki umowy, zawiera umowę); ubezpieczony (jego mienie, zdrowie lub życie jest przedmiotem ubezpieczenia); uposażony = uprawniony (osoba, która jest wskazana do odbioru świadczenia w wypadku ubezpieczeń na wypadek śmierci).

Ubezpieczenia ze względu na sferę działania dzielimy na:

• gospodarcze

• społeczne

SPOŁECZNE	KRYTERIA:	GOSPODARCZE
XIX wiek	czas i przesłanki powstania	początki - starożytność; ubezpieczenia morskie („pożyczka morska”)
stworzone przez ustawodawcę; narzucone np. ZUS	regulacje prawne i system finansowy	najpierw ubezpieczenia potem regulacje prawne
ubezpieczenia osobowe	przedmiot	osobowe i majątkowe (sensu stricte i majątku rzeczowego)
z mocy prawa przez zgłoszenie	stosunek ubezpieczenia	na podstawie umowy (dobrowolne i obowiązkowe)
świadczenia pieniężne i rzeczowe	zaspokojenie roszczeń	wypłaty pieniężne
metoda repartycyjna i kapitałowa	źródła finansowania	metoda kapitałowa
ZUS, KRUS, OFE	podmioty oferujące ubezpieczenie gwarancje	większa swoboda wyboru, mniejsze gwarancje

Początki ubezpieczeń gospodarczych - ubezpieczenia morskie. Otto Bismarck wprowadził pierwsze obowiązkowe ubezpieczenia wypadkowe robotników. W ubezpieczeniach gospodarczych praktyka dała początek regulacjom prawnym, w ubezpieczeniach społecznych - odwrotnie. Ubezpieczenia społeczne mają gwarancje Skarbu Państwa.

Uposażonego można zmienić. Jeżeli nie ustali się uposażonego lub umrze on wcześniej, to pieniądze dostają ustawowi spadkobiercy.

Zakład ubezpieczeń - ma w swojej nazwie zakład (towarzystwo) ubezpieczeń, zakład reasekuracji bądź ubezpieczeń i reasekuracji (a nie zakład ubezpieczeniowy).

Krajowe zakłady ubezpieczeń:

• ubezpieczeniowa spółka akcyjna

• TUW Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych

Zagraniczne zakłady ubezpieczeń:

• oddział - jeśli siedziba macierzysta znajduje się w państwie UE

• główny oddział - jeśli siedziba macierzysta znajduje się w państwie nie należącym do UE.

Ad.2. Przedmiotem ubezpieczeń są zdarzenia wywołujące uszczerbek na życiu/zdrowiu ubezpieczonego lub powodujące stratę materialną w jego majątku.

Ad.3. warunki:

- strony - prawa i obowiązki

- czas trwania umowy. Ubezpieczony ma prawo wypowiedzieć umowę w okresie do 30 dni od momentu zawarcia umowy - jeśli jest osobą fizyczną oraz do 7 dni - jeśli jest osobą prawną.

Ogólne warunki ubezpieczenia (owu) zawierają warunki oraz wyłączenia. Zakład ubezpieczeń ma obowiązek wręczyć klientowi owu przed zawarciem umowy.

Obowiązki poza zapłaceniem składki:

• zabezpieczenia dodatkowe

• procedura postępowania w przypadku wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego

• dołożenie starań aby zabezpieczyć dobro podlegające uszkodzeniu (np. zgasić pożar w mieszkaniu)

Ad.4. suma ubezpieczenia - górna granica odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z tytułu danego ryzyka. W przypadku ubezpieczeń majątkowych odpowiada wartości ubezpieczeniowej przedmiotu ubezpieczenia. W ubezpieczeniach osobowych zależy od osiąganych dochodów i przewidywanych przyszłych potrzeb. W ubezpieczeniach majątkowych sensu stricte wycena sumy ubezpieczenia (sumy gwarancyjnej) zależy od rozmiaru prowadzonej działalności, prawdopodobieństwa popełnienia błędu.

Ad.5. składka - cena usługi ubezpieczeniowej, zależy od sumy ubezpieczenia; jest podawana przeciętnie dla danego ryzyka. Jej wysokość zależy od wypadkowości, posiadanego doświadczenia, kontynuacji ubezpieczenia.

Ad.6. * czas określony - zazwyczaj 1 rok (lub ewentualnie na terminy poniżej 1 roku)

* odpowiedzialność od dnia zapłacenia składki i zawarcia umowy

Ad.7. Odszkodowanie dotyczy ubezpieczeń majątkowych; świadczenie - osobowych.

Odszkodowanie - przekazanie strumienia na pokrycie strat; świadczenie - dotyczy ryzyk osobowych, ubezpieczenia na życie, osobowe.

Czy można ubezpieczyć jedno ryzyko u kilku ubezpieczycieli jednocześnie i otrzymać świadczenie/ubezpieczenie od wszystkich ubezpieczycieli?

• Nie - w przypadku majątkowych; służą one pokrywaniu strat a nie zarabianiu, wyjątek stanowi ubezpieczenie bussiness interuption obejmujące koszty stałe. W przypadku ubezpieczenia u kilku ubezpieczycieli ubezpieczony otrzymuje odszkodowanie od jednego z nich lub od każdego po trochu (dzielą się ryzykiem).

• Tak - w przypadku ubezpieczeń na życie - ryzyk osobowych; można mieć wiele polis ubezpieczeniowych, ubezpieczeń NW.

Odszkodowanie (majątkowe) może być pomniejszone o franszyzę lub udział własny.

Udział własny - partycypacja ubezpieczonego w pokryciu straty określana procentowo (odsetek wartości szkody); cel - zwiększenie bezpieczeństwa ubezpieczyciela. Czasem można zlikwidować udział własny wpłacając do zakładu dodatkową składkę.

Franszyza redukcyjna - każdorazowe pomniejszenie odszkodowania o określoną kwotę lub o procent sumy ubezpieczenia. Cel - ma ona wyeliminować pokrywanie strat, które nie mają charakteru losowego - dotyczą naturalnych właściwości towaru np. higroskopijność transportowanego towaru.

Franszyza integralna - zakład ubezpieczeń nie pokrywa szkód nie przekraczających pewnej kwoty lub procentu sumy ubezpieczenia, ale w przypadku wystąpienia szkody o wartości wyższej niż określona ubezpieczyciel pokrywa całą szkodę (np. ubezpieczenia ogniowe, samochodowe). W przypadku ubezpieczenia majątku o dużej wartości lepsza jest franszyza kwotowa. Cel: wyeliminowanie z odpowiedzialności ubezpieczyciela małych szkód, których koszty postępowania likwidacyjnego przekroczyłyby wartość poniesionej przez ubezpieczonego straty. Powinna być na tyle niska aby nie wpływała negatywnie na sytuacje majątkową ubezpieczonego. Franszyza integralna decyduje o tym, czy występuje odpowiedzialność ubezpieczyciela.

Regres - roszczenie zwrotne zakładu ubezpieczeń wobec sprawcy szkody. Występuje w ubezpieczeniach majątkowych (nie występuje w OC). Zakład ubezpieczeń ściąga roszczenie także od sprawcy posiadającego ubezpieczenie oc w przypadku, gdy narusza on warunki ubezpieczenia.

Funkcje ubezpieczeń:

• społeczna - tworzenie bezpieczeństwa, stabilizowanie warunków działania podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych;

• ekonomiczna - umożliwianie zachowania ciągłości działalności gospodarczej, zapewnienie bytu ubezpieczonym i ich rodzinom przez minimalizację konsekwencji szkód losowych np. gdy zabraknie jedynego żywiciela;

• ochrony (kompensacyjna) - funkcja naczelna ubezpieczeń, ubezpieczenie zapewnia ochronę ubezpieczeniową od momentu podpisania umowy a u niektórych podmiotów ochrona będzie się przeradzać w kompensację strat (w przypadku realizacji zdarzenia losowego). Funkcja kompensacyjna stanowi element ochrony ubezpieczeniowej

• prewencyjna - równie ważna jak funkcja ochrony; zakład ubezpieczeń zmusza do przestrzegania ogólnych norm bezpieczeństwa, nieprzestrzeganie norm/obowiązków wynikających z umowy powoduje odmowę wypłaty świadczenia. Charakter prewencyjny ma też udział własny oraz finansowanie przez zakład ubezpieczeń działań, których nadrzędnym celem jest ograniczanie ryzyka bądź minimalizowanie i wcześniejsze wykrywanie ryzyka - tak aby ewentualne straty były jak najniższe (finansowanie badań dotyczących przewidywania kataklizmów, inwestycje zwiększające bezpieczeństwo, współfinansowanie działań promujących zdrowy tryb życia).

• kontrolna - pokrywa się z funkcją kontrolną finansów. Można wnioskować o przebiegu realnych zdarzeń gospodarczych na podstawie obserwacji przepływów pieniężnych między ubezpieczeniami a innymi ogniwami finansów. Zakład ubezpieczeń kontroluje podmioty przystępujące do ubezpieczenia - czy przestrzegają owu (czy alarm jest włączony itp.)

• redystrybucyjna - ubezpieczenia stanowią jedno z ogniw systemu finansowego; pobierając składki zakład tworzy rodzaj funduszu - rezerwy, które służą do finansowania osób, które miały wypadek losowy.

• stymulacyjna - jeśli majątek podmiotu jest ubezpieczony to częściej, na większą skalę i śmielej będą podejmowane działania, które mogą służyć rozwojowi i postępowi technicznemu, działania poprawiające efektywność;

• lokacyjno-kredytowa - zakład ubezpieczń inwestuje środki funduszu ubezpieczeniowego, które służą później do wypłaty odszkodowań (instytucjonalny inwestor rynku finansowego);

• oszczędnościowa - dotyczy ubezpieczeń na życie. Z chwilą rezygnacji z ubezpieczenia posagowego/rentowego otrzymuje się wartość polisy (a nie sumy ubezpieczeniowej). Po wielu okresach składkowych wartość polisy może przewyższać sumę ubezpieczeniową. Przed upływem 2 lat wycofanie się z umowy wiąże się z utratą wpłaconych składek

Aby ubezpieczenia spełniały wymienione funkcje - funkcje muszą spełniać następujące zasady:

Zasady ochrony ubezpieczeniowej

1. zasada realności - ma charakter bezwzględny

a) gwarancje prawne - umowa ubezpieczeniowa regulowana KC;

b) gwarancje ekonomiczne - posiadanie kapitału, prawidłowo kalkulowana składka.

Realność: pewność, gwarancja urzeczywistnienia prawa do otrzymania odszkodowania ubezpieczeniowego, prawdziwa rękojmia tego prawa. Ma charakter bezwzględny.

2. zasada pełności - zasada względna, decyduje o jakości.

a) aspekty techniczne - franszyza, udział własny

b) aspekty ekonomiczno-prawne

Pełność: zapewnienie ubezpieczonym takiego poziomu finansowego wyrównania strat losowych, jaki w danych warunkach jest możliwy do osiągnięcia (zapewnienie świadczeń wynikających z umowy na poziomie maksymalnym)

3. zasada powszechności

a) podmiotowa - dostępność podmiotowa

b) przedmiotowa - doskonalenie produktów zgodnie z potrzebami klientów, dostosowanie do sytuacji

Powszechność: stworzenie takiej organizacji i zasad funkcjonowania ubezpieczeń, aby zabezpieczały każdej zainteresowanej w ubezpieczeniu jednostce możliwości korzystania z tego urządzenia w miarę potrzeb. Poza ubezpieczeniem nie powinien pozostawać żaden przedmiot ani podmiot występujący w ubezpieczeniu.

Charakter zasad ochrony ubezpieczeniowej:

1. względny - powinny być przestrzegane; nie przestrzeganie danej zasady obniża jakość usługi

2. bezwzględny - muszą być przestrzeganie, nieprzestrzeganie sprawia, iż ubezpieczenie traci sens.

Zasady pełności i powszechności maja charakter względny, decydują o jakości usługi.

Jakiekolwiek niejasności dotyczące treści umowy ubezpieczeniowej rozstrzygane są przez sąd na korzyść ubezpieczonego.

Wyróżniamy krajowe i zagraniczne zakłady ubezpieczeń.

Zakłady krajowe - podmioty powołane do życia zgodnie z polskim prawem; przedsiębiorca mający siedzibę w Polsce, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na jej terytorium (podmioot zarejestrowany w Polsce). Kapitał zakładu krajowego może być krajowy lub zagraniczny. Mają postać ubezpieczeniowej spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych.

Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych - specyficzny twór różniący się od zakładów ubezpieczeniowych w formie spółki akcyjnej tym, że ma ono inny cel; podstawą jest zasada wzajemności - wszyscy członkowie towarzystwa powinni być ubezpieczeni (suma składek - 90% od członków towarzystwa).

• statut tuw może zawierać zapisy zobowiązujące członków tuw do dodatkowych dopłat w razie straty bilansowej lub mogą oni uzyskać zwrot składek w tych grupach ubezpieczeń, które cechują się dużą rentownością.

• tuw stanowi wspólnotę ryzyka

• tuw nie ma gwarancji stopy zwrotu

• w tuw-ach możliwe jest umarzanie części kapitału zakładowego, środki z umorzenia kapitału mogą zostać wypłacone członkom tuw

• w dłuższym horyzoncie czasowym składki tuw mogą być niższe niż w ubezpieczeniowych spółkach akcyjnych (na początku są raczej równe).

• tuw charakteryzuje się niższymi kosztami funkcjonowania niż ubezpieczeniowe spółki akcyjne.

• wszyscy członkowie tuw są jednocześnie ubezpieczonymi, są oni współodpowiedzialni za losy towarzystwa (w przypadku spółki akcyjnej akcjonariusze nie muszą być zainteresowani współpracą , produktami; celem działania jest przede wszystkim zysk - wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa, rozszerzanie rynku, maksymalizowanie stopy zwrotu).

Zakłady zagraniczne - przedsiębiorca zagraniczny wykonujący w Polsce działalność ubezpieczeniową. Na dzień dzisiejszy mogą one podejmować bezpośrednią działalność ubezpieczeniową tylko i wyłącznie przez główny oddział. Od maja 2004 zagraniczny zakład ubezpieczeniowy może mieć formę:

• oddziału - oddział zakładu ubezpieczeń z państwa członkowskiego UE

• w innej formie niż oddział zakładu ubezpieczeń z państwa członkowskiego UE (w ramach swobody świadczenia usług; istnienie takiego rozwiązania wynika z tego, iż niektóre zakłady ubezpieczeniowe powstały i funkcjonowały przed wprowadzeniem odpowiednich uregulowań prawnych dotyczących np. obowiązującej formy działalności)

• głównego oddziału - oddział zakładu ubezpieczeń z państwa nie będącego członkiem UE.

Żeby prowadzić działalność w formie głównego oddziału w Polsce należy zwrócić się do polskiego organu nadzoru o koncesję na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej. Odziały są właściwe dla sa i tuw.

Główny oddział - proces weryfikacji koncesyjnej odbywa się w Polsce (np. w stosunku do USA).

Oddział - proces weryfikacji koncesyjnej ma miejsce w kraju, z którego pochodzi dany ubezpieczyciel (jeden z krajów UE). Działanie na terenie Polski nie wymaga zgody polskich organów nadzorczych - następuje jedynie przepływ informacji.

By uzyskać koncesję, podmiot musi spełnić szereg wymogów: formalnych, osobowych oraz finansowych (kapitałowych). Zastosowanie wymogów formalnych ma dać odpowiedź na pytanie, czy przy danych warunkach działalności ubezpieczeniowej działanie podmiotu będzie bezpieczne. W zależności od zakresu działania podmioty muszą spełnić różne warunki (zróżnicowanie zależy od zakresu działalności).

Statut - zawsze ma formę aktu notarialnego.

Aktuariusz - statystyk ubezpieczeniowy.

Wymogi formalne dla podmiotów ubiegających się o uzyskanie zezwolenia na utworzenie krajowego zakładu ubezpieczeń:

• przedstawienie organowi nadzoru wniosku zawierającego nazwę, siedzibę i adres zakładu ubezpieczeń, jego terytorialny i rzeczowy zakres działalności oraz jego formę organizacyjno-prawną

• przedstawienie projektów: statutu krajowego zakładu ubezpieczeń oraz ryzyk wynikających z owu, w zakresie których ma być wydane zezwolenie

• przedstawienie planu działalności obejmującego okres pierwszych 3 lat obrotowych

• przedstawienie rachunku symulacyjnego pierwszych 3 lat obrotowych działalności

• jeżeli założycielem krajowego zakładu ubezpieczeniowego jest osoba prawna - istnieje obowiązek przedstawienia odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego lub równoznacznego dokumentu wystawionego poza granicami RP, wydanego nie później niż 3 miesiące przed złożeniem wniosku

• gdy założycielem jest zagraniczny zakład ubezpieczeń, musi on ponadto przedłożyć zaświadczenie organu nadzoru, właściwego dla swej siedziby, dotyczące wykonywanej przez niego działalności oraz spełniania wymogów w zakresie wypłacalności

Plan działalności - powinien zawierać informacje dotyczące:

• rodzaju ryzyk, które krajowy zakład ubezpieczeń zamierza ubezpieczać

• programu reasekuracji określającego formę i zakres reasekuracji oraz reasekuratorów

• źródeł finansowania środków w wysokości minimalnego kapitału gwarancyjnego (mkg) i marginesu wypłacalności (mw)

• oszacowania kosztów utworzenia administracji krajowego zakładu ubezpieczeń i organizacji działalności z określeniem źródeł finansowania tych kosztów

• w przypadku gdy zakład ubezpieczeń zamierza oferować ubezpieczenia świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania, należy określić środki niezbędne do realizacji tej grupy ubezpieczeń

• organizacji działalności ubezpieczeniowej, w tym:

• struktury organizacyjnej krajowego zakładu ubezpieczeń

• sposobu zawierania umów ubezpieczyciela

• zasad akceptacji ryzyk

• sposobu ustalania stawek ubezpieczeniowych

• sposobu ustalania rezerw techniczno-ubezpieczeniowych

• przyjętych zasad rachunkowości, w szczególności zasad rozliczania kosztów, w tym kosztów administracyjnych i kosztów akwizycji

• systemu ustalania wartości odszkodowań lub świadczeń

• systemu zarządzania aktywami

• systemu kontroli wewnętrznej

Rachunek symulacyjny pierwszych trzech lat obrotowych działalności powinien zawierać oszacowane wraz z uzasadnieniem:

• kosztów działalności ubezpieczeniowej (w tym kosztów administracyjnych i kosztów akwizycji)

• składki i świadczeń z wyróżnieniem działalności bezpośredniej i reasekuracji

• liczby zawieranych umów ubezpieczenia, stopy wypowiedzeń umów i wartości sum ubezpieczenia jeżeli zakład ubezpieczeń zamierza oferować ubezpieczenia działu I

• wysokość środków niezbędnych do pokrycia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i środków własnych w wysokości marginesu wypłacalności oraz wskazać źródła ich finansowania

Wymogi finansowe dla podmiotów ubiegających się o uzyskanie zezwolenia na utworzenie krajowego zakładu ubezpieczeń:

• udokumentowanie posiadania środków finansowych wolnych od obciążeń w wysokości równej kapitałowi zakładowemu i funduszowi organizacyjnemu

• załączenie oświadczenia o przeznaczeniu w/w środków na te cele

• złożenie oświadczenia o wysokości kapitału zakładowego wskazując jednocześnie podmioty obejmujące akcje lub udziały, sposób objęcia akcji lub udziałów, ilości obejmowanych akcji lub udziałów oraz rodzaj akcji lub udziałów

• jeżeli założycielem jest osoba prawna, przedstawia ona swoje sprawozdanie finansowe wraz z notami objaśniającymi

• gdy założycielem jest zakład ubezpieczeń dodatkowo powinien on przedstawić wyliczenie marginesu wypłacalności i wyliczenie wartości środków własnych

• założyciele będący osobami fizycznymi, które nie mają obowiązku sporządzania sprawozdań finansowych przedkładają sprawozdania z przepływu środków pieniężnych na rachunkach bankowych, obejmujące okres roku do dnia złożenia wniosku, zeznania podatkowe za ostatnie 3 lata oraz oświadczenie o pochodzeniu środków pieniężnych przeznaczonych na pokrycie kapitału zakładowego i funduszu organizacyjnego

• jeśli założycielem jest firma zagraniczna - ma obowiązek przedstawienia kaucji będącej odpowiednikiem minimalnych środków własnych..

Wymagania o charakterze osobowym:

• nazwa albo imiona i nazwiska założycieli oraz przedstawienie poświadczonych notarialnie odpowiednich dowodów tożsamości wraz z życiorysem oraz oświadczeniem o uczestnictwie w organach zarządzających i nadzorujących spółek handlowych, a także o toczących się przeciwko nim postępowaniach sądowych w związku ze sprawą gospodarczą (oświadczenie - pisemne, potwierdzone)

• członkowie zarządu i rady nadzorczej krajowego zakładu ubezpieczeń oraz aktuariusz:

• przedstawienie życiorysu i zgody na zajmowanie określonego stanowiska

• muszą udokumentować odpowiednie wykształcenie i doświadczenie zawodowe a aktuariusz dodatkowo wpis do rejestru aktuariuszy

• przedstawienie zaświadczenia o niekaralności wydanego nie później niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku

• osoby przewidziane na członków zarządu i rady nadzorczej podobnie jak założyciele składają oświadczenia o uczestnictwie w organach zarządzających i nadzorujących spółek handlowych oraz o toczących się przeciwko nim postępowaniach sądowych w związku ze sprawą gospodarczą.

• zakłady ubezpieczeń działu I zamierzające oferować ubezpieczenia na życie związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym mają obowiązek zatrudnienia doradcy inwestycyjnego (musi on spełniać te same warunki co członkowie zarządu, rady nadzorczej).

Zakład ubezpieczeń zobowiązany jest posiadać środki własne w wysokości

• nie niższej niż margines wypłacalności (istotne w dłuższym okresie)

• nie niższej niż minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego (istotne zwłaszcza na początku prowadzenia działalności).

mw ≤ św ≥ mkg (środki własne NIE są równoważne kapitałom własnym)

Środki własne zakładu ubezpieczeń to aktywa zakładu ubezpieczeń z wyłączeniem:

• aktywów przeznaczonych na pokrycie wszelkich przewidywalnych zobowiązań i WNiP

• aktywów stanowiących środki własne zakładu ubezpieczeń powiązanego posiadanych przez ten zakład ubezpieczeń akcji i innych aktywów finansujących kapitały własne zakładu ubezpieczeń i należących do tej samej grupy kapitałowej.

Środki własne zakładu ubezpieczeń powinny być adekwatne do:

• wartości opłaconego kapitału zakładowego

• połowy należnych wpłat na kapitał zakładowy, pod warunkiem że co najmniej 25% kapitału zostało opłacone

• kapitału zapasowego oraz kapitału rezerwowego

• nie podzielonego wyniku finansowego z lat ubiegłych: zysk - wielkość dodatnie, strata - wielkość ujemna

• wyniku finansowego netto okresu sprawozdawczego: zysk - wielkość dodatnia, strata - wielkość ujemna

• w przypadku tuw:

• do wysokości 50% należnych w roku obrotowym dopłat od członków, których może zażądać tuw na podstawie statutu - maksymalnie 50% wartości tych dopłat

• wartości zobowiązań wobec członków tuw spełniających wymagania określone w ustawie.

Wymagania te dotyczą zapisów w statucie, iż:

• zobowiązania wobec członków będą spłacone tylko wtedy, gdy spłata nie spowoduje obniżenia poziomu środków własnych poniżej marginesu wypłacalności i minimalnego kapitału gwarancyjnego

• zobowiązania będą spłacone członkom towarzystwa w przypadku jego likwidacji dopiero po spłaceniu wszelkich innych zobowiązań

• spłata zobowiązań wobec towarzystwa zostanie dokonana jeżeli nie wyrazi sprzeciwu organ nadzoru poinformowany o tym fakcie na 30 dni przed terminem spłaty. Nie dotyczy to indywidualnych płatności związanych z wygaśnięciem członkostwa.

Na wniosek zakładu ubezpieczeń i na podstawie przedstawionych przez niego dowodów organ nadzoru może wyrazić zgodę na uwzględnienie przy ustalaniu wysokości środków własnych:

• wszelkich ukrytych rezerw, wynikających z niedoszacowania aktywów lub przeszacowania pasywów w bilansie, o ile rezerwy te nie mają wyjątkowego charakteru (przy wycenie aktywów stosuje się wartość godziwą lub koszt historyczny nabycia)

• kapitału pożyczek podporządkowanych spełniających określone warunki.

Dodatkowym elementem, który może być brany pod uwagę przy ustalaniu wysokości środków własnych tuw jest rezerwa na zwrot składek dla członków, jeżeli rozliczenie tej rezerwy nastąpi w okresie nie krótszym niż 5 lat.

Warunki, jakie musi spełniać kapitał pożyczkowy:

• powinien być opłacony w pełnej wysokości

• nie może stanowić więcej niż 25% środków własnych

• w umowie powinien się znaleźć zapis, że w przypadku upadłości lub likwidacji zakładu ubezpieczeń zaspokojenie pożyczkodawcy nastąpi dopiero po zaspokojeniu wszystkich innych wierzycieli

• umowa nie może zawierać żadnych warunków dotyczących wcześniejszej spłaty pożyczki, z wyjątkiem sytuacji, w której nastąpi likwidacja zakładu ubezpieczeń

• wszelkie zmiany do umowy pożyczki mogą być dokonywane tylko za zgodą organu nadzoru.

Kapitał pożyczkowy NIE może pochodzić z kredytu, pożyczki bankowej, nielegalnych źródeł; można go zaciągnąć w celu rozszerzenia działalności (nie przy starcie); pożyczki udziela akcjonariusz lub udziałowiec na określony %; nie może być spłacona wcześniej niż to wynika z umowy.

Ćwiczenia

Nadzór ubezpieczeniowy (gwarancje prawne):

• nadzoruje zakłady ubezpieczeń, fundusze emerytalne, pośrednictwa ubezpieczeniowe, pracownicze programy emerytalne

• cel: pośrednia ochrona finansów podmiotów ubezpieczających się w w/w instytucjach

• organ: Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych.

Zadania KNUiFE:

• kontrola podmiotów - czy prowadzą działalność zgodnie z prawem (aspekt prawny)

• kontrola stanu majątkowego w/w podmiotów (aspekt finansowy).

W skład Komisji wchodzą:

• prezes - przewodniczący Komisji; powoływany na 5 lat przez premiera

• Prezes Urzędu Ochrony Konsumenta - związane ze zwiększeniem uprawnień konsumentów

• przedstawiciel prezydenta - sprawdza zgodność działań z konstytucją

• Rzecznik Ubezpieczonych

• Prezes Komisji Papierów Wartościowych i Giełd lub wskazany przez niego

• Przedstawiciel Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego

Komisja obraduje tylko w określonych sytuacjach, przy podejmowaniu kluczowych decyzji związanych np. z kontrolą, bezpieczeństwem. Na co dzień działa jedynie przewodniczący komisji.

Podmioty ubezpieczone mogą działać na rynku finansowym, giełdowym, bankowym.

Przewodniczący komisji musi spełniać następujące warunki:

• obywatelstwo polskie

• wykształcenie ekonomiczne, prawnicze lub matematyczne

• minimum 4-letnie doświadczenie w sektorze funduszy emerytalnych/rynku kapitałowego/rynku bankowego na stanowisku kierowniczym.

Zespół ludzi, którym kieruje przewodniczący KNU i FE - Urząd Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Zadania Urzędu:

• wydawanie i cofanie licencji na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej

• zgoda na powołanie osób będących członkami zarządu

• łączenie/podział zakładu ubezpieczeń, przekształcenia tuw

• przeniesienie portfela ubezpieczeń

• likwidacja zakładu ubezpieczeń (przymusowa lub inna)

• zezwolenie na nabycie akcji zakładów ubezpieczeń i funduszy emerytalnych

• ustanawia zarząd komisaryczny

• nakłada kary pieniężne na podmioty podległe - towarzystwa emerytalne, członków zarządu, zakłady ubezpieczeń

• nadaje decyzje rygoru natychmiastowej wymagalności

• może wystosować wniosek o ogłoszenie upadłości zakładu ubezpieczeniowego

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG):

• przynależą do niego zakłady ubezpieczeniowe prowadzące ubezpieczenia obowiązkowe OC komunikacyjne i OC rolnicze

• zakład ubezpieczeniowy staje się członkiem UFG z chwilą zawarcia pierwszej umowy ubezpieczenia (przynależność obowiązkowa)

• wypłata odszkodowania/świadczenia występuje:

• w przypadku szkody wyrządzonej na osobie - gdy sprawca nie został zidentyfikowany a szkoda została wyrządzona przez posiadacza pojazdu mechanicznego

• w przypadku szkody na mieniu lub osobie - gdy zidentyfikowano sprawcę ale nie ma on ważnego OC.

• UFG ściąga ze sprawcy regresem wypłacone odszkodowanie, stosuje wobec sprawcy kary

• przyczyną powstania UFG jest masowość ryzyk

• UFG w przypadku upadłości zakładu ubezpieczeń wypłaca ubezpieczonym:

• 50% przyznanego świadczenia w ubezpieczeniach na życie lecz nie więcej niż równowartość 30 000 euro

• 100% w przypadku sektora II - OC

• 100% ubezpieczeń budynków rolnych

• w przypadku błędu w sztuce lekarskiej UFG wypłaca 50 % wysokości wierzytelności lecz nie więcej niż 30 000 euro

• w przypadku obowiązkowych ubezpieczeń wynikających np. z unijnych traktatów - do 50% i nie więcej niż równowartość 30 000 euro

• w przypadku upadłości 1-go ubezpieczyciela sektora ub. życiowych - pozostali z tego sektora stają się obligatoryjnie członkami funduszu (?)

UFG może udzielać pożyczki zwrotnej zakładowi ubezpieczeń przejmującemu portfel ubezpieczeń obowiązkowych OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i OC rolników (przejmowany jest portfel zakładu upadającego). Pożyczka jest udzielana do wysokości rezerw pokrytych aktywami i musi być użyta na spłatę zobowiązań/roszczeń (w celu ochrony interesów ubezp).

UFG prowadzi rejestr umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, wypadków, poszkodowanych. Informacje te są udostępniane bezpłatnie poszkodowanym, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Rzecznikowi Ubezpieczonych, zakładowi ubezpieczeń, Polskiej Izbie Ubezpieczeń.

Pożyczki na czas określony:

• ustalany w umowie okres spłaty nie może być krótszy niż 5 lat

• na 12 miesięcy przed terminem spłaty zakład ubezpieczeń powinien przedstawić organowi nadzoru plan, w jaki sposób zamierza utrzymać lub podnieść wysokość środków własnych do ustawowej wysokości

• możliwe jest stopniowe, przez okres co najmniej 5 lat, ograniczanie wielkości pożyczki uwzględnianej przy obliczaniu środków własnych

• na wniosek zakładu ubezpieczeń organ nadzoru może zezwolić także na przedterminową spłatę pożyczek, jeżeli zostanie utrzymana wysokość środków własnych niezbędnych do prowadzenia dalszej działalności ubezpieczeniowej.

Pożyczki na czas nieokreślony:

• okres wypowiedzenia powinien być przynajmniej 5-letni, chyba że pożyczka nie jest już zaliczana do środków własnych

• na wniosek zakładu ubezpieczeń organ nadzoru może zezwolić na przedterminową spłatę pożyczek

• wniosek o przedterminową spłatę powinien zostać złożony co najmniej na 6 miesięcy przed planowanym terminem spłaty wraz z aktualnymi danymi o wartości środków własnych przed i po dokonaniu płatności

• organ nadzoru może zezwolić na spłatę pożyczek jeżeli zostanie utrzymana wysokość środków własnych niezbędnych do prowadzenia dalszej działalności ubezpieczeniowej

Zakłady ubezpieczeń na życie za zgodą nadzoru mogą uwzględnić przy obliczaniu środków własnych:

• kwotę 50% przyszłych zysków zakładu ubezpieczeń ustalonych przez pomnożenie przewidywanego rocznego zysku, którym jest średnia arytmetyczna zysków zakładu wykazanych w okresie ostatnich 5 lat działalności przez współczynnik, który określa pozostały średni okres ważności umów ubezpieczenia, nie przekraczający 10 lat.;

• różnicę między wysokością rezerwy obliczonej przez zakład ubezpieczeń i wysokością rezerwy obliczonej metodą Zillmera z uwzględnieniem kosztów akwizycji w pełnej wysokości. Wielkość ta nie może przekroczyć 3,5% sumy różnicy między sumami kapitału i wysokości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla wszystkich umów ubezpieczeniowych, dla których stosowanie metody Zillmera jest dopuszczalne; różnica zaliczana do środków własnych jest pomniejszana o nierozliczone koszty akwizycji, wykazane w bilansie jako aktywa.

Minimalny kapitał gwarancyjny dla poszczególnych grup ubezpieczeń w dziale I i II (dane w euro).

Dział i grupa ubezpieczenia	Ubezpieczeniowa spółka akcyjna	Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych
Dział I	800 000	600 000
Dział II Grupy 1-8, 16 i 18 Grupy 9 i 17 Grupy 10-13 i 15 Grupa 14	300 000 200 000 400 000 400 000	225 000 150 000 300 000 300 000
Gdy udział zbioru przypisu składki z tej grupy ubezpieczeń >4% zbioru składki rocznej zakładu ubezpieczeń lub w ostatnich trzech latach >2.500.000 euro	1 400 000	1 050 000

Kapitały własne zakładu ubezpieczeń:

• zakładowy

• zapasowy

• rezerwowy z aktualizacji wyceny

• inne zapisy wynikające ze statutu, np. kapitał tworzony z zysku

Minimalny kapitał zakładowy (równy minimalnemu kapitałowi gwarancyjnemu - na początku działalności) jest uzależniony od:

• działu w jakim dana firma chce prowadzić działalność (życiowe/majątkowe)

• formy organizacyjno-prawnej prowadzonej działalności ubezpieczeniowej

• w dziale II zależy od grupy ubezpieczeń jaką się zamierza prowadzić (minimalny kapitał gwarancyjny = najwyższemu minimalnemu kapitałowi?)

Kapitał zakładowy w tuw jest o 25% mniejszy niż w ubezpieczeniowej spółce akcyjnej z powodu współodpowiedzialności członków tuw. Początkowo MKG był określany w złotówkach, obecnie - w euro. Dla zakładów ubezpieczeń działów I i działu II wymagany MKG wynosi 3 000 000 euro; dla tuw - o 25% mniej niż dla s.a. Jeśli inflacja przekroczy 5%, nastąpi indeksacja tych kwot.

Kapitał zakładowy w ubezpieczeniowej spółce akcyjnej jest wnoszony przez akcjonariuszy w drodze nabycia imiennych akcji (tylko i wyłącznie). Jedynym wyjątkiem od tej zasady są akcje spółek ubezpieczeniowych dopuszczone do obrotu publicznego przez KPWiG (giełda na rynku publicznie regulowanym) - są to akcje na okaziciela. Gdy spółka opuszcza rynek publiczny- w ostatnim dniu notowań akcje na okaziciela są wymieniane na imienne; występuje zakaz wykonywania praw z akcji.

Na wyraźne żądanie zakładu ubezpieczeń instytucje rynku np. biura maklerskie są zobowiązane sporządzić imienny wykaz podmiotów, które mają więcej niż 5% ogółu głosów na walnym zgromadzeniu danego ubezpieczyciela (informacja odpłatna).

Kapitał zakładowy powinien być wniesiony w całości w wartościach pieniężnych (bez aportów). W przypadku ubezpieczeniowej spółki akcyjnej musi to nastąpić przed rejestracją spółki, w przypadku tuw - do 30 dni po dokonaniu rejestracji.

Ograniczenia w obrocie akcjami/udziałami ubezpieczycieli (tuw i sa):

• organ nadzoru musi zostać poinformowany o przejęciu przez dany podmiot ponad 10% prawa głosu na walnym zgromadzeniu (nie jest wymagana zgoda organu nadzoru, jedynie informowanie)

• zgody organu nadzoru wymaga nabycie praw z akcji/udziałów które dają 25%,50%, 75% głosów na walnym zgromadzeniu (po wejściu do UE - 20/33/50%)

Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej może ulegać obniżeniu do granicy minimalnego kapitału gwarancyjnego poprzez:

• zmniejszenie wartości nominalnej akcji

• połączenie lub umorzenie akcji

Zwiększenia kapitału zakładowego:

• emisja nowych akcji

• wzrost wartości nominalnej wyemitowanych akcji

(obydwa przypadki wymagają opłacenia poprzedniej emisji w co najmniej 90% - pierwsza emisja - 100%)

Wszelkie zmiany kapitału zakładowego muszą mieć odzwierciedlenie w statucie oraz Krajowym Rejestrze Sądowym. Kapitał zakładowy ma charakter gwarancyjny - nie można go wykorzystać na pierwsze wyposażenie przedsiębiorstwa.

W tuw do kapitału zakładowego przykłada się mniejszą wagę:

• kapitał zakładowy jest niższy niż w sa

• kapitał zakładowy może zostać spłacony na rzecz członków towarzystwa gdy kapitał zapasowy jest wystarczająco wysoki

• kapitał zakładowy może zostać umorzony (tylko i wyłącznie z rocznych nadwyżek finansowych)

• spłata kapitału zakładowego wobec zarządu lub członków Rady Nadzorczej następuje poprzez nabycie udziałów (tuw nabywa własne udziały); udziały te muszą zostać zbyte w ciągu 12 miesięcy lub umorzone.

Kapitał zapasowy - zgodnie z KSH tworzony jest z odpisów minimalnie 8% zysku do momentu, gdy osiągnie 1/3 wartości kapitału zakładowego. W przypadku zakładów ubezpieczeniowych może on przewyższać kapitał zakładowy nawet kilkakrotnie. Cel tworzenia kapitału zapasowego - pokrycie ewentualnej straty bilansowej. Ma charakter gwarancyjny, może być tworzony:

• z agio (objęcie udziałów/akcji powyżej wartości nominalnej)

• z zysku

• w zamian za opłatę udziałowców w TUW-ie za specjalne uprawnienia.

Pierwsza polisa musi zostać sprzedana do 1 roku - jeśli nie, licencja ubezpieczyciela wygasa.

Fundusz organizacyjny tworzony jest ze specjalnych wpłat założycieli firmy, pokrywa koszty uruchomienia działalności.

• TUW może być zwolniony z obowiązku tworzenia funduszu w przypadku, gdy koszty uruchomienia działalności zostaną wpisane w koszty założycieli.

• Fundusz jest amortyzowany przez okres maksymalnie 5 lat (lub mniej - jeżeli wynika to ze statutu). Realny okres amortyzacji określony jest w statucie.

Margines wypłacalności - instrument określający bezpieczny i wymagany poziom środków własnych, jakim powinien legitymować się podmiot n danym etapie rozwoju. Im więcej ryzyk, im większy udział w rynku - tym wyższe są wymagane środki własne.

W dziale II margines wypłacalności zależy od:

• zbioru składek

• wypłacanych odszkodowań

• zakresu prowadzonych działań reasekuracyjnych

W dziale I zależy od:

• rozmiaru ryzyka przekładającego się na sumę ubezpieczenia

• poziomu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.

Jeżeli środki własne zakładu ubezpieczeń są mniejsze niż 1/3 marginesu wypłacalności to zakład traci licencję. Zakład zyskuje miano wiarygodnego gdy środki własne są 2 razy większe od marginesu wypłacalności i minimalnego kapitału gwarancyjnego.

Klasyfikacja przychodów zakładów ubezpieczeń

Przychody zakładów ubezpieczeń
Przychody techniczne	Przychody z działalności lokacyjnej	Pozostałe przychody operacyjne
- Składki z działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej - Pozostałe przychody techniczne na udziale własnym	- Przychody z udziałów, akcji - Przychody z pozostałych lokat - Wynik dodatni z rewaloryzacji - Wynik dodatni ze sprzedaży lokat	- Przychody z innych operacji finansowych - Przychody z tytułu wykonywania czynności komisarza awaryjnego - likwidacja środków trwałych - rozwiązywanie innych rezerw niż rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe - odpisanie zobowiązań przedawnionych, umorzonych lub nieściągalnych - powstanie dodatnich różnic kursowych - otrzymanie darowizn

Komisarka awaryjna - umowy zawierane między krajowymi i zagranicznymi zakładami ubezpieczeń dotyczące świadczenia usług ubezpieczeniowych.

Podstawowa grupa przychodów to składki - mają w nich odzwierciedlenie wszystkie koszty oraz marża zysku (wyższa dla spółek akcyjnych niższa dla TUW).

Metody ustalania składki:

1. repartycyjna - składka dzielona po fakcie - najpierw zakład ubezpieczeń podpisuje umowę a po zakończeniu ochrony ubezpieczeniowej klient poznaje cenę. Metoda ta miała miejsce w I fazie rozwoju ubezpieczeń, jest łatwa i zapewnia ściągalność składki przez zakład ubezpieczeń; nie nadaje się do stosowania w przypadku masowych ubezpieczeń.

2. Odgórna - składka kalkulowana na podstawie ustalania prawdopodobieństwa, na wysokość składki wpływa: rozkład ryzyka, suma ubezpieczenia, wszystkie dostępne informacje dla zakładu ubezpieczeń, koszty dotychczasowego funkcjonowania. Jest to składka stała.

3. Mieszana - występuje pewna składka stała kasowana od ubezpieczonego, lecz nie jest to składka o sumie stałej - występują dopłaty lub zwroty. Składka ta może mieć zastosowanie w TUW-ie (zapisy w statucie umożliwiają zwrot składek; dotyczy to jednak tylko najbardziej zyskownych grup ubezpieczenia).

Składka netto - tzw. składka ryzyko, składka czysta - jest adekwatna do rozkładu ryzyka.

Składka brutto - składka netto powiększona o koszty funkcjonowania zakładu ubezpieczeń i o partycypację zakładu w zysku. Klient poznaje składkę brutto (tyle faktycznie płaci).

Sposoby opłacania składek:

Jednorazowo - jedna wpłata przez cały okres ubezpieczenia

Ratalnie - składka bieżąca płacona w ustalonych odstępach czasu za kolejny okres ubezpieczenia.

Aby powstała odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń konieczna jest opłata składki lub pierwszej jej raty - chyba że umowa stanowi inaczej.

Składka jako przychód zakładu ubezpieczeń

Składka jest uśredniona do poziomu ryzyka w tabeli składek lecz może być zwiększana lub zmniejszana o czynniki mające wpływ na poziom ryzyka oraz o czynniki handlowe (głównie zniżki - charakter marketingowy).

- SKŁADKA PRZYPISANA (brutto/na udziale własnym) - jeśli składka jest płacona jednorazowo to składka przypisana jest równa zainkasowanej; jeśli jest płacona ratalnie to składka przypisana jest składką ogólną natomiast składka zainkasowana to 1-sza rata.

- SKŁADKA ZAINKASOWANA (brutto/na udziale własnym)

- SKŁADKA ZAROBIONA (brutto/na udziale własnym) - składka przypisana skorygowana o rezerwę składek

Składka na udziale własnym - składka skorygowana o udział reasekuratorów w składce

Składka brutto - płacona przez ubezpieczonych.

Przychód zakładu ubezpieczeń stanowi:

• składka przypisana należna na cały czas ubezpieczenia gdy jest on określony, niezależnie od tego, czy została ona wpłacona czy nie

• w przypadku nieokreślonego okresu ubezpieczenia (ub. na życie) przychodem zakładu jest składka przypisana należna za dany okres sprawozdawczy niezależnie od tego czy została opłacona czy też nie.

---