Wprowadzenie rozdział I
1.1 medycyna jest integralną częścią danego systemu społecznego, instytucje medyczne elementem organizacji życia społecznego, a wiedza medyczna, praktyki medyczne wytworem określonej kultury.
Socjologia medycyny - zainteresowanie psychospołecznym funkcjonowaniem człowieka:
- Medycyna rehabilitacyjna (jakość życia, choroby przewlekłe, starość)
- Psychiatria
- Medycyna psychosomatyczna
- Gerontologia
- Epidemiologia środowisko społeczne a zdrowie
- Medycyna pracy
- Etyka w medycynie
- Zdrowie publiczne
- Organizacja opieki medycznej
Zmiany demograficzne: przedłużenie życia ludzkiego, starzenie się społeczeństwa, wzrost chorób charakterystycznych dla osób starszych, spadek śmiertelności, spadek umieralności niemowląt i przyrostu naturalnego.
Zmiana relacji pacjent - lekarz na relacje partnerskie. (humanizacja zawodów medycznych).
Choroby somatyczne/Choroby psychiczne Objawy kliniczne/Kontekst społeczny
Definicja społeczna zjawiska: 1. Jakość opieki medycznej oferowanej chorym
2. Poziom wiedzy medycznej
3. Poziom usług i działań medycznych
4. Kulturowe i społeczne wyznaczniki zachowań w chorobie
5. Postawy społeczne wobec chorób
6. Postawy społeczne wobec choroby (stigma)
Szpital(duża kompleksowa organizacja, w której można wyróżnić hierarchię pozycji i ról, praw i obowiązków, postaw, zadań i celów) System ochrony zdrowiaSpołeczeństwoZdrowie
Zmiana oczekiwań pacjenta ze względu na wzrost wiedzy medycznej.
Zmiana warunków panujących w szpitalach - pacjenci mogą posługiwać się osobistymi przedmiotami
1.2 Choroba + Zdrowie = Jakość życia uwarunkowana stanem zdrowia.
Choroba w znaczeniu somatycznym ale też w znaczeniu psychospołecznym
1.3 Socjologia medycyny - lata 50 XX w. Talcott Parsons the social system; R. Merton i E. Freidson w Polsce Magdalena Sokołowska
Zadania: wykrywanie i wyjaśnianie społecznych prawidłowości warunkujących stan zdrowia jednostek oraz całych zbiorowości, a także wpływu procesów społecznych na funkcjonowanie współczesnej medycyny.
Socjologia medycyny - zdrowia, choroby, zawodów medycznych, instytucji medycznych
Socjologiczne pojęcie zdrowia i choroby rozdział II
Zdrowie 1 pojęcie przeciwstawne chorobie
2 fizjologiczno-biologiczna charakterystyka zdrowia
3 stan pełnej równowagi
Wymiary zdrowia:
Trwanie życia
Brak choroby
Brak złego samopoczucia
Zdolność do funkcjonowania - wykonywania zadań i ról społecznych
Zajmowanie określonego statusu ekonomicznego i społecznego
Zdolność do zaspokajania własnych potrzeb
Niezależność. Brak potrzeby korzystania ze świadczeń medycznych i socjalnych
Zdrowie jako element porządku społecznego
WHO „Zdrowie to nie tylko brak choroby, lecz pełny dobrostan jednostki w sensie biologicznym, psychicznym i społecznym.”
2.1 Definiowanie zdrowia przez nieprofesjonalistów:
- Negatywne odpowiedzi - nieumiejętność określenia zdrowia
- Zdrowie jako brak poczucia „że jest się chorym”
- Zdrowie jako brak choroby i pomimo choroby np. cukrzyca
- Zdrowie jako „rezerwa”
- Zdrowie jako zachowanie i zdrowe życie
- Zdrowie jako energia, witalność
- Zdrowie jako relacja społeczna - bycie aktywnym wśród ludzi
- Zdrowie jako funkcja - „bycie zdolnym do zrobienia czegoś”
- Zdrowie jako dobrostan psychospołeczny - zdrowie stanem ducha
2.2 WIELOWYMIAROWE UJĘCIE ZDROWIA:
- wymiar ogólny (samoocena aktualnego stanu zdrowia)
- zdrowie społeczne (interakcje, ilość więzi, wykonywanie ról)
- stan umysłowy (panowanie nad swoim zachowaniem, myślami)
- zdrowie fizyczne (ograniczenia w stanie fizycznym, wydolność organizmu)
Zdrowie - 6 wymiarów dobrostanu:
- fizyczny - aktywność, zróżnicowana dieta, samoopieka
- społeczny - interakcje, aktywność w życiu publicznym, troska o środowisko
- emocjonalny - wyrażanie emocji i panowanie nad nimi
-intelektualny - poczucie kreatywności i pokonywanie wyzwań
- duchowy - rozumienie wartości życia, spokój „ducha”
- zawodowy - satysfakcja z pracy, równowaga pomiędzy pracą a czasem wolnym, interakcje ze współpracownikami
2.3 Społeczny wymiar zdrowia
Dobrostan społeczny - funkcjonowanie w relacjach ze środowiskiem:
- społeczne interakcje i ich zasięg
- umiejętności radzenia sobie z przeciwnościami
- przystosowanie środowiskowe
2.4 Dynamiczny model zdrowia
Ujmowanie zdrowia w powiązaniu z przeszłością, teraźniejszością i przyszłością.
2.5 Koncepcje choroby:
- zaburzenie funkcjonowania na poziomie biologicznym
- doświadczenie związane z dewaluującymi zmianami w samopoczuciu i funkcjonowaniu społecznym
- symbol
Prawa chorego
- bycie zwolnionym z innych ról społecznych
- nieponoszenie odpowiedzialności za stan choroby
Obowiązki:
- chęć wyzdrowienia
- fukanie fachowej opieki, pomocy, współpraca w procesie leczenia
Znaczenie choroby w życiu chorego:
- Jak dalece zaburza codzienną aktywność życiową
- W jakim stopniu staje się sytuacją kryzysową
- Do jakiego stopnia wyzwala w chorym postawę przezwyciężenia tej sytuacji kryzysowej
Choroba przewlekła: zaburzenie wykonywania podstawowych czynności
Choroba jako dewiacja:
- zachowanie zakłócające porządek społeczny
- zachowanie niezgodne z oczekiwaniami społecznymi
- zachowanie wychodzące poza obszar społecznej tolerancji
- zachowanie polegające na braku akceptacji celów kulturowych lub zinstytucjonalizowanych środków prowadzących do ich osiągnięcia
- zachowanie świadomie sprzeczne z normami społecznymi
- zachowania tak nazywane przez ludzi
ETYKIETOWANIE DEWIANTÓW - teoria naznaczenia społecznego (charakter relatywny)
Reakcja społeczna na naznaczenie chorobą:
- dewiant traktowany lepiej
- dewiant traktowany neutralnie
- dewianta spotykają negatywne sankcje
Dewiacja - wtórna i pierwotna
Kryteria medyczne:
Zdrowiechoroba w stadium przedklinicznymchoroba w stadium klinicznym choroba rozpoznanazmiany pod wpływem leczeniastan po leczeniu