Psychologia - bada i odkrywa prawa rządzące przebiegiem zjawisk i procesów psychologicznych; nauka o człowieku i jego zachowaniu oraz mechanizmach które je regulują; nauka, która pozwala ustalić co „kieruje ludźmi” i jak funkcjonuje ich psychika

Psych.1)teoretyczna-celem jest wykrycie prawd i prawidłowości rządzących procesami i zjawiskami psychologicznymi, stanowi fundament pojęciowo metodologicznych dla poszczególnych dyscyplin psychologii

a)psych.ogólna- jest podstawa wszystkich innych dziedzin, bada prawidłowości pracy psychicznej i mechanizmy które je uruchamiają(np.wrazenia, pamięć, myslenie)

b)psych.rozwojowa- bada prawa dotyczące psychiki człowieka jako gatunku i jako jednostki

c)psych.społeczna- bada zachowania jednostek pod wpływem różnych grup społecznych i środowisk

Psych.2)stosowana - służy rozwiązaniom praktycznych problemów i zasad w określonych przejawach aktywności ludzkiej

a)psych.wychowawcza - bada psychologiczne podstawy nauczania człowieka w różnych okresach jego życia

b)psych.kliniczna - zajmuje się zaburzeniami w zachowaniu ludzi mających przyczyny wew.(ENDOGENNE)i zew.(EGZOGENNE)

c)psych.pracy - zajmuje się analiza zawodowej działalności czł., psychika czł. W konkretnych warunkach zawodowych pracy zawodowej

d)psych.zarzadzania - jest zastosowaniem psychologicznych koncepcji podejść technik, metod w celu podniesienia efektywności kadry zarządzającej i funkcjonowania organizacji.

Osobowość - według języka psychologów - ogólna suma sposobów reagowania na innych ludzi(i obiekty) oraz sposobów wchodzenia z nimi w interakcje(wzajemne działanie na siebie 2 lub więcej osób), które sa charakterystyczne dla danej jednostki.

Cechy które sa charakterystyczne dla danej jednostki to agresywność i uległość.

Typy osobowości według temperamentu:

sangwinik, choleryk, melancholik, flegmatyk

TEMPERAMENT - właściwy dla danej jednostki zespól względnie stałych cech określających jej stosunek do rzeczywistości

CHOLERYK +towarzyski, człowiek czynu, dynamiczny, aktywny, o silnej woli, zdecydowany, nie zależny, dobry organizator - nadmierna wybuchowość, skłonność do zalegania negatywnych emocji, konfliktowość, sarkazm, nie czułość, pycha, często się złosci

SANGWINIK +towarzyski, spontaniczny, twórczy, energiczny, rozumny, wesoły, elastyczny w działaniu - niefrasobliwość, nie odpowiedzialność, słaba wola, egocentryzm, zmienność usposobienia

MELANCHOLIK + perfekcyjny, poważny, sumienny, dokładny, systematyczny, wrażliwy na potrzeby innych, zdeterminowany - wysoka meczliwosc, niska odporność na stres doprowadza do wyczerpania nerwic zachowań neurotycznych, zakąpleksiony, mało błyskotliwy

FLEGMATYK +spokojny, powściągliwy, opanowany, zrównoważony, uprzejmy, głęboko skrywa emocje, unika konfliktów - nie posiada zdolności szybkiej adaptacji, nie potrafi szybko podejmować decyzji

KOMUNIKACJA - to proces w którym osoba - nadawca komunikatu sprawia, ze jej myśli ,pragnienia i wiedza staja się znane i zrozumiale dla innej - odbiorcy

Zachowanie asertywne - to szczere, bezpośrednie, stanowcze wyrażanie wobec 2 osoby swoich uczuć, opinii, postaw, pragnień ale w sposób respektujący opinie uczucia i prawa 2 osoby

ZACHOWANIE ASERTYWNE oparte jest na 2 przekazach 1.Ja jestem w porządku i mam prawo być sobą. 2. Ty jesteś w porządku masz prawo być sobą.

Zachowanie - a)ULEGLE- ja nie jestem ok., ty jesteś ok.(akceptuje innych odrzucam siebie) b)ASERTYWNE - ja jestem ok., ty jesteś ok. (szanuje akceptuje siebie i innych) c)AGRESYWNE - ja jestem ok. ty nie jesteś ok. d) MANIPULAYJNE ja nie jestem ok., ty mnie jesteś ok.

Punktem wyjścia aby zostać osoba asertywna jest budowanie uczucia własnej wartości wysokiej samooceny, pewności siebie. Asert ma świadomość swoich mocnych stron ale i własnych ograniczeń;

Formy zachowań asertywnych:

1) wyrażanie i przyjmowanie uczuć pozytywnych i negatywnych (miłość, złość, sympatia, zdenerwowanie)

2) wyrażanie i przyjmowanie opinii sprzecznych z opiniami innych członków grupy

3) wyrażanie i przyjmowanie próśb i zaproszeń, odmawianie próśb i zaproszeń (sztuka mówienia NIE)

4) konstruktywna reakcja na nadmierną nieuzasadnioną krytykę, poczucie winy, krzywdy

5) stanowieni i obrona swoich indywidualnych praw (związanych z tzw. Terytorium psychologicznym) - plany, dążenia, potrzeby, aspiracje, dobra materialne, marzenia.

Asertywność pomaga w podejmowaniu trudnych decyzji w wydawaniu poleceń, wypowiadaniu opinii czy krytycznych uwag pod adresem innych w argumentowaniu i przekonywaniu oraz negocjowaniu w swojej obronie przed mobbingiem.

MOBBING - stwarzanie wrogiej onieśmielającej atmosfery w miejscu pracy, stosowanie presji psychicznej i poniżenia, zastraszanie, terroryzowanie,

MOBBER - dręczyciel

Typy zachowań jednostek:

1) typ agresywny - zdecydowany wygrywać nawet kosztem innych, stawia potrzeby własne ponad potrzeby innych, często oskarża i krytykuje osobę z nie jej zachowanie, często wtrąca się, przerywa innym, autorytarny, posługuje się sarkazmem, krytyką i szyderstwem, prośbą nadaje ton rozkazu, łatwo doprowadza do konfliktu, drażni i irytuje innych.

2) typ bierny (uległy) - stara się unikać konfrontacji, ma nadzieję, że ludzie „domyślą się” czego chce, przywiązuje nadmierną wagę do tego co myślą o nim inni, często samooskarża się, unika konkretnej rozmowy, łatwo daje za wygraną, wzbudza ludziach współczucie, ludzie nie traktują go poważnie, nie darzą respektem, jego opinie nie jest brana pod uwagę, osoba tak sama wpędza się w stres, traci szacunek dla samego siebie.

3) typ asertywny - broni własnych spraw jednocześnie nie odmawiając ich innym, potrafi i chce słuchać, stara się zrozumieć innych, traktuje ich z szacunkiem, jest przygotowany na konieczność kompromisu, zorientowany na szukanie rozwiązań, potrafi wyjaśnić czego chce, jest konkretny, lubiany, bezpośredni, szanowany, zyskuje silną wiarę we własne siły, mniej podlega stresom.

KOMUNIKOWANIE SIĘ:

- Nadawca (źródło) - zapoczątkowuje proces komunikacji, osoba która ma informację, potrzebę lub chęć i cel w jej przekazaniu.

- Kodowanie - nadawca przekształca informacje w wiele symboli lub obrazów, ważna jest wspólnota znaczeń

- Komunikat - jest fizyczną formą zakodowania komunikacji, przyjmuje postać, która może odczuć lub zrozumieć jeden lub więcej zmysłów odbiorcy

- Kanał - jest środkiem informacji przez jedną osobę do drugiej, musi być odpowiedni do komunikatu; komunikaty pisemne np. notatki, stanowią stały zapis; rozmowa bezpośrednia lub telefoniczna ma zaletę natychmiastowego sprzężenia zwrotnego.

- Odbiorca - osoba, której zmysły postrzegają komunikat nadawcy; komunikat należy opracować z myślą o doświadczeniach odbiorcy.

- Dekodowanie - interpretowanie przez odbiorcę komunikatu, przetwarzanie go zrozumiałą informację, na dekodowanie wpływ wywiera m.in. jego doświadczenie, własna ocena użytych symboli, oczekiwanie, itp.

- Szum - jest to każdy czynnik, który zakłóca, powoduje zamieszanie lub w inny sposób przeszkadza w komunikacji; dzielimy na wewnętrzni i zewnętrzny:

+ wewnętrzny - nasz wewnętrzny szum, brak koncentracji i uwagi

+ zewnętrzny - otoczenie

- Sprzężenie zwrotne - jest odwróceniem procesu komunikowania się, w którym wyraża się reakcję na komunikat nadawcy, może przyjmować różne formy, np. bezpośrednie sprzężenie zwrotne - ustne potwierdzeni przyjęcia komunikatu lub pośrednie sprzężenie zwrotne - wyrażające się działaniem lub dokumentacją

Przeszkody w skutecznym komunikowaniu się:

- różnice w postrzeganiu w tzw. Indywidualnej percepcji,

- różnice językowe ściśle związane z różnicami indywidualnej percepcji,

- szum

- emocje - reakcje emocjonalne, miłość, gniew, nienawiść, lęk, zakłopotanie, wpływają na zrozumienie przez nas cudzych komunikatów i na to jak nasze komunikaty oddziałują na innych,

- nieufność - brak wiarygodności nadawcy w pojęciu odbiorcy (na wiarygodność wpływają: kompetencje, obiektywizm i aktywność)

- niezgodność komunikatów werbalnych i niewerbalnych

35% informacji jest w słowach a 65% w mowie ciała

wg Mehrabiana: 7% to słowa, 38% to brzmienie głosu a 55% to mowa ciała

tzw. Pierwsze wrażenie - jest to okres od kilku do 90 sekund

Typy ekspresji niewerb.: -mimika twarzy-na twarzy najwyraźniej ujawniają się emocje; poszczeg. emocjom przyporządk. są odpowiadające im wyrazy mimiczne, np. gniew, płacz, śmiech, itp.; wyrazy mimiczne pozowane-kiedy staramy się ukryć rzeczyw. emocje (dobra mina do złej gry) -kinezjetyka- zajmuje się pozycjami ciała, postawą, gestami i innymi ruchami ciała; (np. sztywne, zasłonięte ramiona- pozycja obronna, poczucie zagrożenia) -parajęzyk- głosowe lecz niewerb. aspekty porozumiewania się; cechy głosu: wys., natęż., tempo mówienia, wahanie, błędy i inne zakłócenia mowy oraz wszelkie dźwięki pozajęzykowe (np. uch, ach, yyy, ziewanie) -proksemika - zajm. się przestrzenną odl. między ludźmi, którzy wchodzą ze sobą w jakąś interakcję (= wzajemne oddziaływanie na siebie 2 lub więcej osób), jak również ich stos. do siebie przejawiające się w kontakcie dotykowym i wzrokowym, usytuowanie, lokalizacja przestrzenna: a)komunikaty, których kanałem jest wzrok: oczy są 1 z najb. wymownych części ciała; nawiązanie kontaktu wzrok. poprzedza kontakt bezpośr.; częste utrzym. kont. wzrok. jest sygn. przyjaźni; unikanie i odwrac. wzroku to sygn. „uniku psychicznego”; zmiany wlk. źrenic: to, co budzi emocje pozyt., prowadzi do zwiększ. źrenic; to, co budzi emocje negat., powoduje zmniejsz. źrenic; b)dotyk i kontakt fiz: odgrywają ogr. rolę w bud. wrażenia bliskości lub dystansu psych.; świadczy to o stos. emocjonalnym; c)dystans fiz: im krótszy dystans przestrzenny, tym bliższe emocjonalne stos. między partnerami; czł. posiada instynkt zachowania właśc. dystansu=strefy dystansu; d)elem. środow. fiz.(otoczenia): sposób aranżowania wnętrza (rodz. mebli, oświetlenia, temp., koloru-mogą wpływać na zach. stymulująco lub odstraszająco) -samoprezentacja (autoprez.)- wygląd zew., budowa ciała, ubranie, fryzura, makijaż, biżuteria, kosztowne dodatki dają dużo inf. o jednostce i czasami już na wstępie przesądzają o relacjach komunik.(interpersonalnych); staranność, schludność sygnal. przywiązanie wagi do spotkania=nadawanie mu specj. znaczenia -chronemika - wykorzyst. czas jako sygnał kominuk., np. punktual., oczekiwanie, czas trwania jakiegoś zdarzenia;

Funkcje komunikatów niewerb. wg Knappa: 1.Powtarzanie- kanał niejęzykowy; przekazuje jednocześnie inf. zawarte w wypowiedzi słownej, np. gest wskazujący wnętrze mieszkania przy wypow. „zapraszam do środka”; 2.Zastąpienie- zamiast słów prezentowana jest sekwencja niejęzykowa, która oznacza to samo, np. gest pozdrowienia zamiast słów „Dzień dobry”; 3.Regulacja konwersacji- ustalenie kolejności wypow.; 4.Akcentowanie tekstu mówionego- ruchy rąk, głowy, itp. mogą podkreślać znaczenie wypow. Słów przez obrazowanie, np. pochylenie wobec rozmówcy jako wyraz szacunku; 5.Maskowanie- zachowania niejęzykowe mające na celu ukrycie prawdziwych uczuć, przekonań czy myśli, np. podczas kłamstwa;

Strefy dystansu:1.Intymna- spośród wszystkich najważniejsza, pilnie strzeżona przez każdego czł., uważana za jego własność; tylko uczuciowo związane osoby mają prawo jej naruszania (1-45cm) -substrefa- ściśle intymna (0-15cm); wyrażanie miłości lub nienawiści (sex lub agresja) 2.Osobista= dystans osobisty- odległość jaka dzieli nas od innych podczas przyjęć u znajomych, spotkań towarz., kontaktów w biurze, w pracy (46-120cm) 3.Społeczna- zachow. ją w stos. do znajomych, z którymi łączą nas kontakty społeczne, np. listonosz, sprzedawca, przełożeni do podwładnych (121-360cm) 4.Dystans oficjalny= strefa publiczna- najwygodniejsza odl., którą przyjmujemy zwracając się do większej gr. Ludzi, język jest b. formalny, trzeba mówić głośno; dystans ten cenią sobie osobistości (361-↑cm)

AUTOPREZENT.- kształtowanie sposobu w jaki spostrzegają nas

inni ludzie. Manipulacja wrażeniem wywieranym na innych.

Działanie zmierzające do wytworzenia w otoczeniu społ. pożądanego

przez jednostkę wizerunku własnej osoby. Środkiem autop. może być

właściwe każde zachowanie. .Zarówno niewerbalne jak i werbalne

np. zadawanie pytań o samopoczucie, ujmowanie wew. predyspozycji .

odpowiedzialne kształtowanie swojego otoczenia fizycz. i społecz .oraz

ujawnianie informacji innym na ten temat, posiadanie znajomych w

odpowiednich kręgach.

MOTYWY AUTOP.-1.osiąganie materialnych i społ. korzyści, których pozyskanie uzależnione jest od innych ludzi 2.Autowaloryzacja-utrzymanie lub podwyższanie własnej wartości 3.kształtowanie pożądanej tożsamości osobistej(cechy najbardziej charak.a zarazem najbardziej specyficzne tzn.najbar .odróżniające własną osobę od innych)

RODZAJE AUTOP.

*ZE WZG.NA SKUTKI:

-taktyczne- nawykowe i zautomatyzowane przedstawienie własnej

osoby w audytorium ,które jest obecne tu i teraz stanowiące zrutynizowane

powtarzające się zachowania będące ekspresją własnego ja. np. uśmiech na

powitanie

-strategiczny-(długofalowe)zabiegi przemyślane i zaplanowane

(z wyprzedzeniem czasowym) ukierunkowane na odległe efekty a wiec

kształtowanie wizerunku naszej osoby (jaki tworzyć będzie sobie jakiś

przyszłe audytorium nieobecne w bieżącej sytuacji)np. odchudzanie)

*ZE WZG. NA DZIAŁANIE:

- TAKTYKI OBRONNE- zachowanie ukierunkowane na ochronę , utrzymanie lub obronę

zaatakowanej lub zagrożonej tożsamości i wartości naszej osoby motywowane

pragnieniem uniknięcia porażki charak.osoby o niskiej samoocenie.

# samo utrudnianie -angażowanie się w działania które obniżaja szansę

sukcesu ale uwalniają z odpowiedzialności za porażkę (a w dodatku nasilają

osobistą chwałę w przypadku sukcesu)np. zaniechanie wysiłku podczas

przygotowywania się lub wykonywania zadania. Wybór bardzo trudnego

zadania lub nieodpowiedniego partnera do wykonywania zadania.

# suplikacja- prezentowanie własnej bezradności, słabości i zależności od

innych w nadziei uzyskania pomocy od innych dzięki odwoływaniu się do

normy, odpowiedzialności społ. nakazującej pomagać tym których losy zależą

od nas czyli wizerunek osoby niezaradnej, niezdolnej do samodzielnego radzenia sobie z

zadaniami i wymaganiami, wymagające opieki „specjalnego” traktowania przez

innych

# wymówki- zaprzeczanie intencji wyrządzania szkody lub przekonywania ,że

nie miało się kontroli nad zachowaniem które szkodę wyrządziło(redukowanie

odpowiedzialności)np..„to nie moja wina”.. Odwoływanie się do okoliczności

łagodzących przekonywanie o własnej ignorancji np. nieznajomości przepisów

#usprawiedliwienia- akceptowanie własnej odpowiedzialności przy jednoczesnych

próbach redefinicji czynów jako mało szkodliwego lub dotyczącego innego niż

szkoda np. .odwoływanie się do powszechności występku. Zaprzeczanie, krzywdzie

ofiary lub przekonywanie ,ze zasłużyła na swój los

#przeprosiny - akceptowanie własnej odpowiedzialności za szkodę, okazanie żalu,

rekompensowanie szkody ofierze

- TAKTYKI ZDOBYWCZO ASERTYWNE -ukierunkowane na zbudowanie pozyskanie

,utrwalanie jakiejś naszej tożsamości naszej osoby, motywowane pragnieniem

osiągnięcia sukcesu, charak. dla osób o wysokiej samoocenie

# ignorancja- wkradanie się w cudze łaski czy też pozyskanie sympatii. Wizerunek

osoby miłej sympatycznej posiadającej cechy ”nagradzające” dla partnera interakcji
(przymilanie się)

a)prezentowanie własnych myśli nie koniecznie istniejących cech wzbudzających sympatię

b)schlebianie innym i prawienie im komplementów

c) konformizm -prezentowanie opinii podobnych do poglądów partnera

d)wyrządzanie przysług

#autopromocja - przedstawienie siebie jako osoby sprawnej i kompetentnej

posiadającej wiele uzdolnień przydatnych do sprawnego realizowania zadań.

Podkreślanie ,ze nasze dokonania są większe niż się wydaje rzadko osiągane pomimo

różnych przeszkód itd. mogą wystąpić podejrzenia o niemiłe cechy.

#autopromocja przez skojarzenie - kojarzenie własnej osoby z pozytywnymi zdarzeniami

lub osobami. Nasilanie związku z osobami odnoszącymi sukces i nasilanie znaczenia ich sukcesu

#świeceni przykładem -przedstawienie siebie jako osoby moralnej demonstrowanie doskonałości

moralnej „męczennika” poświęcającego się dla sprawy „wzorca postępowania ”jedynego

sprawiedliwego” itp. przekonywanie innych do naszej moralności , wymaga bardziej czynów

niż słów i wymaga konsekwencji

# zastraszanie- przedstawianie siebie jako „twardego faceta” osoby agresywnej nie

przyjemniej groźnej która może narobić kłopotów i od której nie można niczego uzyskać.

Stosowana przez osoby o wysokiej pozycji w hierarchii władzy (przełożony i rodzic)

i osoby o pozycjach podporządkowanych w postaci „zrobienia sceny” .

---