Temat: Zarządzanie czasem pracy

1. Struktura czasu roboczego

2. Techniki badania czasu

• Technika obserwacji ciągłej ( fotografia dnia roboczego)

• Technika obserwacji migawkowych (wyrywkowych, chwilowych)

• Technika chronometrażu

Time based menagement

Czas roboczy - jest to czas obecności pracownika (robotnika) w organizacji

Dzielą się na :

• Czas pracy wykorzystywany przez pracownika na aktywne wykorzystywanie zadań

• Czas przerw zależnych i niezależnych od pracownika

Normy czasu i normy wydajności (ilości) opracowane na podstawie dokładnej analizy procesu produkcyjnego i pomiarów czasu(np. za pomocą chronometrażu lub fotografii dnia pracy) noszą nazwę norm technicznie uzasadnionych lub technicznych norm pracy.

Norma pracy stanowi pewien miernik pracy wyrażający w określonych jednostkach nakłady czasu pracy niezbędne do wykonania danego zadania roboczego w określonych warunkach technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych z uwzględnieniem wymagań stawianych przez fizjologię pracy.

W praktyce wyróżnia się :

1. Normy czasu określające ilość czasu niezbędnego do wykonania danego zadania lub jednostki produktu pracy (np. 20 min na sztukę, 30 min na tonę).

2. normy wydajności (ilości) oznaczające liczbę jednostek wyrobu konieczną do wykonania w określonej jednostce czasu (np. 3 sztuki na godzinę lub zmianę roboczą itp.), normy wydajności są odwrotnością normy czasu.

3. Normy obsługi określające liczbę urządzeń (obiektów) przydzielonych do obsługi jednemu pracownikowi lub zespołowi pracowników pracujących w systemie obsługi wielostanowiskowej (stosowane są np. w obsłudze wielomaszynowej lub wielowarsztatowej, obsłudze konwersacyjnej, pracy nadzorczej itp.)

4. Normy obsady (normy zatrudnienia) oznaczające liczbę pracowników niezbędnych do obsługi jednego lub kilku urządzeń (stosowane głównie w hutniczych lub chemicznych procesach aparaturowych), względnie do wykonania określonej pracy w danej komórce organizacyjnej (np. normy obsad pracowników umysłowych)

Struktura czasu roboczego zwłaszcza w odniesieniu do pracownika jest niezbędną przesłanką ustalania stopnia wykorzystania czasu oraz normy pracy.

W zależności od celu i przedmiotu badania stosuje się w praktyce 3 zasadnicze techniki badania czasu a mianowicie :

• Technika obserwacji ciągłej (fotografia dnia roboczego)

• Technika obserwacji migawkowych (wyrywkowych, chwilowych)

• Technika chronometrażu

Każda z technik realizowana jest w 3 etapach :

• Przygotowanie badania

• Realizacja badania

• Ocena i analiza procesu badania .

Badanie czasu roboczego jest podstawowym narzędziem wykrywania, zmniejszania i eliminowania czasu nieużytecznego, czyli czasu traconego przez pracownika zarówno z przyczyn obiektywnych( niezawinionych) jak i subiektywnych ( zawinionych)

Zasadniczo upływ czasu podczas wykonania określonej pracy analizuje się w odniesieniu do :

• Wykorzystania czasu samego pracownika

• Wykorzystania czasu pracy maszyn i urządzeń

• Czasu obróbki lub spoczynku materiału

Fotografia dnia pracy

Celem fotografii dnia pracy jest obserwowanie i rejestrowanie w sposób ciągły wszystkich czynności i przerw na stanowisku pracy dla ustalenia stopnia wykorzystania czasu pracowników oraz wielkości rzeczywistego zużycia czasu, umożliwiającego opracowanie norm obsad lub wybranych normatywów czasu.

Obserwacją obejmujemy wszystkie elementy (frakcje) czasu pracy przerw w ciągu całej zmiany roboczej lub jej części.

W zależności od celu i przedmiotu badania wyróżnia się:

• Indywidualną fotografię dnia pracy

• Zespołową fotografię dnia pracy polegającą na równoczesnym badaniu czasu pracy kilku pracowników realizujących wspólnie zadanie aby uchwycić wzajemne powiązania w procesie pracy oraz opracować bilans dnia roboczego dla określonych stanowisk

• Fotografię na trasie obejmującą obserwację pracy kilku lub kilkunastu pracowników podczas stałej marszruty na określonej trasie

• Samo fotografię polegającą na przeprowadzaniu indywidualnej fotografii dnia przez samego wykonawcę. Jest ona szczególnie zalecana w badaniu organizacji pracy kierowniczej i biurowej.

Wyniki fotografii dnia pracy mogą być wykorzystane w szczególności do :

• Uzyskania pełnego obrazu (fotografii) i struktury wszystkich czynności i przerw w ciągu całej obserwacji

• Dokładnego ustalenia przyczyn wszystkich przestojów i przerw w pracy (rezerw czasu)

• Opracowania wykazu przedsięwzięć organizacyjno-technicznych zmierzających do racjonalizacji organizacji pracy w celu ograniczenia przerw

• Opracowania normatywów czasu przygotowawczo-zakończeniowego, czasu obsługi i czasu na potrzeby fizjologiczne, potrzebnych w normowaniu pracy

• Opracowania normatywów obsad i norm zatrudnienia określających ilość pracowników niezbędnych do wspólnego wykonywania zadań w danej jednostce produkcyjnej lub komórce organizacyjnej

Technika obserwacji migawkowych

Celem techniki tej jest badanie czasu pracy ludzi i maszyn pozwalające ustalić strukturę wykorzystania czasu na podstawie dużej liczby losowo wybranych momentów obserwacji.

Technika obserwacji migawkowych polega na :

1. przeprowadzeniu 1-2 sekundowych spostrzeżeń w ściśle określonych (w sposób losowy) momentach czasu

2. skojarzeniu spostrzeżeń z odpowiednią frakcją czasu roboczego

3. zarejestrowaniu wyników obserwacji systemem kreskowym w odpowiedniej kolumnie oznaczającej daną frakcję czasu

4. obliczeniu struktury zużytego czasu według przyjętej wcześniej struktury klasyfikacji czasu

Zastosowanie techniki obserwacji migawkowych wymaga dotrzymania trzech warunków:

• reprezentatywności, tj. ustalenia odpowiednio dużej próbki określonej liczbą obserwacji

• losowości, tj. dokonania w sposób losowy wyboru momentów obserwacji

• ciągłości przyczynowo-skutkowej, tj. przeprowadzenia obserwacji w sytuacji występowania warunków uznanych za typowe

Chronometraż jest techniką mierzenia powtarzalnych operacji lub jej elementów, mających na celu ustalenie czasu ich trwania w normalnym tempie pracy, a w konsekwencji normy czasu lub normatywów czasowych na typowe czynności b ruchy robocze.

Obserwacje chronometrażowe obejmują pomiar czasu trwania elementów cyklu pracy za pomocą odpowiednich przyrządów, zarejestrowanie wyników w formularzu i oszacowanie tempa pracy.

Pomiarów chronometrażowych dokonuje się za pomocą stopera(jedno- lub dwuwskazówkowego), rzadziej chronografu lub kamery wideo.

Czas trwania cyklu pracy można ustalić przez pomiar ciągły lub pomiary wyrywkowe. Pomiar ciągły rozpoczyna się wraz z początkiem cyklu pracy a rejestracja czasu prowadzona jest narastająco bez zatrzymywania stopera poprzez wszystkie, wyróżnione elementy cyklu pracy. Pomiar wyrywkowy jest pomiarem każdego z elementów pracy z osobna, co oznacza iż określa on czas trwania tylko tego elementu

Ocena tempa pracy to ocena szybkości (intensywności) i skuteczności wykonywanych prze pracownika działań

Najlepiej oba składniki tempa pracy oceniać oddzielnie. Wzorcem wykorzystywanym w ocenie tempa pracy jest tzw. Tempo normalne.

Normalne tempo pracy odpowiada tzw. Normalnej intensywności pracy oraz normalnej jej skuteczności wyrażonej wydajnością pracy.

Normalna intensywność pracy polega na tym, że pracownik może wykonywać pracę przez dłuższy czas, z umiarkowanym wysiłkiem bez szkody dla zdrowia, wykorzystując odpowiednio czas przeznaczony na odpoczynek i potrzeby naturalne

Jako wzorzec tempa normalnego przyjmuje się np. ruch nóg mężczyzny o normalnej kondycji fizycznej, poruszającego się po płaskim terenie bez obciążenia, w normalnej temperaturze z szybkością 3 mil na godzinę (4,8 km/godz.), lub ruchy rąk przy rozdawaniu przetasowanej talii kart brydżowych (52) na cztery części w czasie 0,5 minuty. Wzorzec tempa normalnego określa się w skali 100 lub rzadziej 60-cio punktowej.

Chronometraż jest techniką badania czasu, która pozwala precyzyjnie określić pracochłonność zadania, a przez to normę czasu. Jest to technika złożona, wymagająca długiego okresu przygotowania i wprawy, Ze względu jednak na rzetelność wyników należy ją polecać w przypadku ustalania norm technicznych i organizacyjnie uzasadnionych oraz wyboru racjonalnych metod pracy.

Czas jest zawsze istotnym czynnikiem konkurencyjności firmy, a można go wykorzystać przez :

• skrócenie procesów (oszczędność czasu)

• dotrzymywanie umówionych terminów (punktualność)

• uformowanie na nowo istniejących procesów (płynność czasu)

• rozwój nowych produktów i procesów (innowacyjność)

Problematyką zarządzania czasem w przedsiębiorstwie zajmuje się

TIME BASED MANAGEMENT (tbm) - koncepcja zarządzania w oparciu o czas, u której podstaw leży efektywne wykorzystanie czasu w przedsiębiorstwie.

Zarządzanie czasem lub skierowanie uwagi przedsiębiorstwa na czas w celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej nie jest niczym nowym. Zarządzanie czasem jest koncepcja, która pojawiła się w latach 90-tych bieżącego stulecia, łącznie z lean management czy reengineeringiem

Dla zrozumienia koncepcji Time based management, trzeba zapoznać się z jej głównymi częściami składowymi, na które składają się :

1. proces lub procesy

2. ustalenie pojęć

3. zasady kształtowania optymalnej struktury procesu

4. zespół

5. pomiary czasu

6. bariery kulturowe

7. cykl uczenia się

KONCEPCJE WYKORZYSTANIA TOME BASED MANAGEMENTU :

Time based management jest koncepcją opracowaną przez bostońską grupę konsultingową (Boston consulting group). Koncepcja ta opiera się na pięciu ogólnych założeniach :

• Orientacja na czynnik czasu - Czas można zmierzyć

• Orientacja na skok ilościowy - Sukces można osiągnąć tylko dzięki operacjom na dużą skalę. Marginalne ulepszenia nie są wystarczające

• Orientacja na proces - Umożliwia optymalizację procesów i ustalenie miejsc krzyżowania się procesów z funkcjami

• Orientacja na wartości - Oznacza eliminację lub redukcję konfliktów w miejscach przecinania się procesów z funkcjami. Pozwala na likwidacje tych działań, które nie tworzą wartości

• Orientacja na zespół - Przy pomocy zespołu nastąpi rozwiązanie konfliktów w miejscach krzyżowania się procesów z funkcjami.

CZAS ROBOCZY ROBOTNIKA

CZAS PRACY

CZAS PRZERWY

Czas przygotowawczo-zakończeniowy

Czas wykonania

Czas Główny

Czas pomocniczy

Czas obsługi stanowiska

Czas obsługi technicznej

Czas obsługi organizacyjnej

Czas przerw technologicznych

Czas potrzeby fizjologiczne

Czas na odpoczynek

Czas na potrzeby naturalne

Czas strat

Straty z przyczyn organiz-techn.

Straty z przyczyn indy. (z winy pracownika)

---