Proces i jego efektywność
Pojęcie kształcenia zawodowego należy rozpatrywać w dwóch znaczeniach: jako określony stan wiedzy oraz jako proces.
Przez pojęcie procesu kształcenia zawodowego należy rozumieć logiczny zwarty układ czynności nauczycieli i uczniów, prowadzący do zmian w osobowości uczniów, głównie w zakresie ich wiadomości i umiejętności, stanowiących o istocie przygotowania zawodowego.
Do strukturalnych składników procesu kształcenia zawodowego należą:
treści kształcenia zawodowego określone zazwyczaj programem nauczania;
uczniowie szkoły zawodowej, podlegający oddziaływaniom pedagogicznym;
nauczyciele szkoły zawodowej, których głównym zadaniem jest organizowanie procesu uczenia się;
oraz warunki, w których dany proces się odbywa.
Cele kształcenia zawodowego
Cele kształcenia są to sensowne, świadome, z góry oczekiwane, planowe, a w miarę konkretne efekty systemu edukacji narodowej. Cele edukacji szkolnej są jednym z najważniejszych motywów aktywności ludzkiej. Takie cele regulują zachowania ludzkie, nadają sens i porządek życiu, pomagają w tworzeniu i uregulowaniu przyszłości i pomagają odkrywać własne możliwości.
Wyróżniamy cele ogólne kształcenia zawodowego oraz cele szczegółowe kształcenia zawodowego:
A. cele ogólne (kierunkowe) zakładają kształtowanie osobowości człowieka, uwzględniają kształtowanie prawidłowy stosunek do świata wartości, społeczeństwa, drugiego człowieka, samego siebie, świata kultury i przyrody.
B. cele szczegółowe (instrumentalne - operacyjne) - to :
opanowanie wiedzy, umiejętności nawyków zawodowych, warunkujących należyte przygotowanie do zawodu;
opanowanie typowych metod, środków i form działalności zawodowej;
rozwinięcie specjalnych uzdolnień , motywacji, zainteresowań i sprawności, niezbędnych do wykonywania zawodu;
rozwinięcie umiejętności i przyzwyczajeń do ciągłego podnoszenia własnych kwalifikacji w drodze doskonalenia zawodowego;
wykształcenie gotowości do mistrzostwa w zawodzie.
3. Treści kształcenia zawodowego
Zgodnie z określonymi wyżej celami wyróżnia się:
treści zawarte w przedmiotach ogólnokształcących i prowadzące do realizacji celów kierunkowych;
treści zawarte w przedmiotach ogólnozawodowych, gwarantujące przygotowanie szerokoprofilowe;
treści zawarte w przedmiotach specjalistycznych, prowadzące do specjalizacji zawodowej;
treści związane z zajęciami praktycznymi, realizowanymi w warsztacie szkolnym w centrum kształcenia praktycznego lub w zakładzie pracy;
oraz treści ogólnowychowawcze.
Dobór treści szczegółowych zależy od wielu czynników, m.in. od typu szkoły oraz poziomu i kierunku zawodowego.
W zasadniczych szkołach zawodowych przeznacza się około 60% czasu treściom ogólozawodowym i ogólnokształcącym, pozostałe 40% na zajęcia praktyczne.
W średnich szkołach zawodowych treści ogólnozawodowe i specjalistyczne zajmują 40% czasu, ogólnokształcące 40% a 20% zajęcia praktyczne.
Prawidłowy dobór treści warunkowany jest przez:
aktualne i perspektywiczne potrzeby gospodarki rynkowej
cele kształcenia i wychowania wspólny dla całego systemu oświatowego oraz dla danego typu szkoły
charakterystyki zawodowe i programy nauczania określające m.in. zakres wiadomości i umiejętności niezbędnych do wykonywania zawodu
możliwości percepcyjne uczniów
odpowiednie wyposażenie szkół w przypadku zajęć praktycznych.
Współcześnie dąży się do tego aby przekazywane w procesie kształcenia zawodowego treści :
stanowiły układy strukturalne i zintegrowane,
gwarantowały maksymalne wiązanie teorii i praktyki
odpowiadały obecnemu etapowi postępu naukowo - technicznego i informatycznego
spełniały założone celami kształcenia funkcje poznawcze, kształcące i wychowawcze
odpowiadały standardom europejskim w danym zakresie.
Treści ustrukturyzowane
To układy akcentujące występowanie podstawowych elementów wiedzy( pojęć, praw, teorii, zasad) oraz związków logicznych zachodzących między nimi.
Podejście strukturalne do treści nauczania stanowi jeden z liczących się warunków powodzenia szkolnego.
Literatura
Stefan Kwiatkowski - „Kształcenie zawodowe”
Źródła internetowe
1