05.12.07

Ćw. 5 INTEGRACJA EUROPEJSKA I PRAWO WSPÓLNOTOWE

Inne zmiany wprowadzone traktatem nicejskim

Procedura wzmocnionej współpracy

• zwiększono rolę Parlamentu Europejskiego oraz Komisji Europejskiej w procedurze jej ustanawiania

• ograniczono możliwość zablokowania decyzji o jej podjęciu przez 1 państwo członkowskie

• traktat ustanowił 10 przesłanek, których spełnienie pozwala na skorzystanie z tej procedury

• wprowadzenie i uregulowanie procedury poprzedzającej podjęcie przez Radę decyzji w sprawie uznania państwa członkowskiego winnym poważnego i stałego naruszania zasad z art. 6 u1 TUE (wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz zasady państwa prawnego)

Procedura ta obejmuje następujące działania:

• wniesienie wniosku przez 1/3 państw członkowskich lub Parlament Europejski, lub Komisję Europejską

• wysłuchanie danego państwa, co do którego istnienie podejrzenie o poważne i stałe naruszanie zasad

• podjęcie decyzji przez Radę Unii Europejskiej większością 4/5 głosów państw członkowskich za zgodą Parlamentu Europejskiego

• skierowanie zalecenia do danego państwa

Sankcją stosowaną w przypadku stałego, trwałego naruszania zasad z art. 6 u1 TUE jest możliwość zawieszenia w prawach członka wynikających ze stosowania Traktatu o UE łącznie z prawem głosowania w Radzie.

Zmiany w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

1. wprowadzono procedurę podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów przy mianowaniu specjalnych przedstawicieli do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

2. wprowadzono głosowanie większościowe w sprawie zawierania pozorumień międzynarodowych w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa z państwami lub organizacjami międzynarodowymi

Szczyt w Nicei

W grudniu 2000 roku proklamowano Kartę Praw Podstawowych. Była to deklaracja o charakterze politycznym, gwarantująca prawa i swobody obywatelskie.

29 października 2004 - podpisanie Konstytucji Europejskiej w Rzymie przez przedstawicieli 25 krajów UE. Od tego momentu zaczął się proces ratyfikacji konstytucji, który nie doszedł do skutku ze względu na odrzucenie jej przez Francję i Holandię.

Obecnie trwają prace nad traktatem reformującym instytucje UE.

Charakter prawny i struktura Unii Europejskiej

Struktura UE jest określana jako „Struktura 3 Filarów”, „Struktura Świątyni” lub „Struktura Domu”.

Dach w tej strukturze tworzą postanowienia wspólne, które są zawarte w art. 1-7 TUE. Odnoszą się one do:

• celów UE

• jednolitych ram instytucjonalnych

• aksjologii (wspólnych wartości) UE

I Filar obejmuje Prawo Wspólnotowe. Na I Filar składają się postanowienia:

• Traktatu ustanawiającego dawną Europejską Wspólnotę Gospodarczą

• Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (od 23 lipca 2002 przestał on obowiązywać, ale w praktyce jego postanowienie włączono do Traktatu o Wspólnotach Europejskich

• Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej

II Filar obejmuje współpracę międzynarodową. Na II filar składają się przepisy art. 11-28 TUE, wg których w ramach II filaru realizowana jest wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.

III Filar obejmuje współpracę międzynarodową. Na III Filar składają się przepisy art. 29-42 TUE. Uprzednio, wg Traktatu o UE w ramach III Filaru realizowana była współpraca w dziedzinie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości. Obecnie Traktat amsterdamski współpracę w ramach III Filaru nazywa współpracą policji i sądową w sprawach karnych.

Na fundament Unii Europejskiej składają się:

• postanowienia odnoszące się do procedury wzmocnionej współpracy. Uregulowana jest ona w
  art. 43-45 TUE

• postanowienia końcowe zawarte w art. 46-53 TUE.

Dach

Cele UE

Cele Unii są zawarte w art. 2 Traktatu o UE:

• popieranie postępu gospodarczego i społecznego oraz wysokiego poziomu zatrudnienia i doprowadzenie do zrównoważonego i trwałego rozwoju, zwłaszcza poprzez utworzenie przestrzeni bez granic wewnętrznych, umocnienie gospodarczej i społecznej spójności oraz ustanowienie unii gospodarczej i walutowej, obejmującej docelowo jedną walutę, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu;

• potwierdzanie swej tożsamości na arenie międzynarodowej, zwłaszcza poprzez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym stopniowe określanie wspólnej polityki obronnej, która zgodnie z artykułem 17 mogłaby prowadzić do wspólnej obrony;

• umacnianie ochrony praw i interesów obywateli jej Państw Członkowskich poprzez ustanowienie obywatelstwa Unii;

• utrzymanie i rozwijanie Unii jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji oraz zapobieganie i zwalczanie przestępczości;

• pełne zachowanie dorobku wspólnotowego i jego rozwój, z uwzględnieniem zakresu, w jakim polityki i formy współpracy, ustanowione niniejszym Traktatem, wymagają zrewidowania w celu zapewnienia skuteczności mechanizmów i instytucji Wspólnoty.

Jednolite ramy instytucjonalne

Określone są one w art. 3-5 Traktatu o UE. Zgodnie z nimi UE dysponuje jednolitymi ramami instytucjonalnymi, które zapewniają ciągłość i spójność działań podejmowanych dla osiągnięcia celów UE przy poszanowaniu i rozwijaniu wspólnego dorobku prawnego. Państwa członkowskie w ramach wspólnot europejskich współpracują oraz mogą posługiwać się instytucjami wspólnot na zasadzie ich zapożyczania. Działania państw członkowskich UE w ramach 3 filarów muszą być ze sobą kompatybilne oraz muszą być zgodne z Prawem Wspólnotowym. Za zachowanie spójności działań w ramach UE odpowiedzialna jest Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska.

Aksjologia UE

Cechy aksjologiczne UE są określone w art. 6 Traktatu o UE. Zgodnie z ustępem 1 UE opiera się na zasadach:

• wolności

• demokracji

• poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności

• państwa prawnego

Grupa tych zasad jest określana jako zasady wspólne dla państw członkowskich.

Zgodnie z ustępem 2 UE szanuje prawa podstawowe wynikające z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka przyjętej w listopadzie 1950 roku w Rzymie oraz prawa wynikające z tradycji konstytucyjnych państw członkowskich. Grupa zasad określonych w tym ustępie jest określana jako zasady ogólne prawa wspólnotowego.

Zgodnie z ustępem 3 UE szanuje tożsamość narodową państw członkowskich.

I Filar

W jego skład wchodzą 2 wspólnoty europejskie, które są organizacjami międzynarodowymi o charakterze ponadnarodowym (Ewg, Euratom). Utworzyły one samodzielny, autonomiczny porządek prawny, który ma skutek bezpośredni i pierwszeństwo wobec prawa krajowego państw członkowskich. Wspólnoty europejskie mają wspólne instytucje i rządzą się reżimem wspólnotowym. Posiadają one podmiotowość prawną w rozumieniu prawa międzynarodowego i krajowego.

---