Elementy topograficzne czaszki.

1. Elementy wewnętrzne.

2. Elementy zewnętrzne.

Ad 1.

Do elementów wew. czaszki zalicza się dół przedni; środkowy i tylny czaszki. Doły te budują powierzchnie wewnętrzne podstawy czaszki. Od przodu ku tyłowi doły te staja się coraz obszerniejsze i głębsze. Doły te są rozdzielone występami kostnymi.

Dół przedni od środkowego rozdziela brzeg tylny skrzydeł mniejszych i brzeg przedni bruzdy.

Dół środkowy od tylnego rozdzielają brzegi górne piramid i grzbiet siodła tureckiego.

Poszczególne doły wykazują połączenia elementami zew. czaszki. Dół środkowy ma najwięcej tych połączeń.

Dół przedni czaszki zbudowany jest z 3 kości, tj.: k. czołowej - części oczodołowe; k. sitowej - blaszka sitowa i k. klinowej - skrzydło mniejsze i część przednia powierzchni górnej trzonu.

Dół przedni łączy się z:

• jama nosową przez otwory sitowe i otwór ślepy;

• z oczodołem poprzez kanał nerwu wzrokowego.

Dół środkowy czaszki budują 2 kości, tj.: klinowa - swym skrzydłem większym i powierzchniami trzonu: częścią tylną powierzchni górnej i pow. bocznymi oraz kość skroniowa - pow. przednia piramidy i łuska.

Połączenia dołu środkowego.

• z oczodołem przez szczelinę oczodołową górna;

• z dołem skrzydłowo - podniebiennym prze otwór okrągły

• z dołem skrzydłowo-podniebiennym przez otwór okrągły;

• z dołem podskroniowym przez otwór owalny i kolcowy;

• z podstawą czaszki przez otwór poszarpany;

• otwór wew. szyjnej;

• 2 otwory nn. skalistych, mniejszego i większego.

Dół tylny czaszki budują 3 kości, tj.: cała potyliczna; ściana tylna piramidy i kąt sutkowy kości ciemieniowej.

Połączony on jest z uchem wew. poprzez otwór zew. wodociągu przedsionka i otwór słuchowy wew..

Pozostałe otwory wiodą na zew. pow. podstawy czaszki, należą tu:

• otwór wielki (potyliczny);

• kanał n. podjęzykowego;

• otwór żyły szyjnej;

• pole przedniogórne dna przewodu słuchowego wew. gdzie rozpoczyna się kanał n. twarzowego;

• otwór zew. wodociągu przedsionka, leży on z tyłu od otworu słuch wew..

Ad 2.

Elementy zew. urozmaicają konfiguracje twarzoczaszki, są nimi:

• dół skroniowy;

• dół podskroniowy;

• dół skrzydłowo-podniebienny;

• oczodół;

• jama nosowa.

Dół skroniowy ma 3 ściany: przyśrodkową; przednia i tylną.

ścianę przyśrodkową budują 4 kości:

• łuska k. czołowej;

• k. ciemieniowa;

• łuska skroniowa;

• powierzchnia skroniowa skrzydła większego.

(tworzą one razem tzw. płaszczyznę skroniową obramowaną odgórnie przez kresę skroniową górną).

ścianę przednią tworzą 2 kości:

• łuska czołowa;

• trzon k. jarzmowej.

ścianę boczną tworzą 2 kości, które tworzą łuk jarzmowy:

• wyrostek jarzmowy k. skroniowej;

• wyrostek skroniowy k. jarzmowej, łączy się on z oczodołem przez otwór jarzmowo-skroniowy.

dół łączy się z oczodołem i pow. licową czaszki przez otwór jarzmowo - skroniowy; przechodzi w dół podskroniowy.

Dół podskroniowy ma 5 ścian: górna, przednią, tylną, przyśrodkową i boczną (ma kształt sześcianu bez ściany dolnej).

ścianę górną tworzy:

- pow. podskroniowa skrzydła większego.

ścianę przednią tworzy:

• trzon k szczękowej.

ścianę tylna jest trójwyrostkowata:

• wyrostek rylcowaty i sutkowy k. skroniowej;

• wyrostek kłykciowy żuchwy.

ścianę przyśrodkową tworzy: blaszka boczna wyrostka skrzydłowa tego.

Dół podskroniowy ma 5 połączeń:

• z dołem środkowy czaszki przez otwór owalny i otwór kolcowy;

• z oczodołem przez szczelinę oczodołową dolną;

• z dołem skrzydłowo-podniebiennym przez szczelinę klinowo-szczękową;

• z pow. licową czaszki przez otwór żuchwy;

• ku górze przechodząc w dół skroniowy.

Dół skrzydłowo-podniebienny jest częścią głęboka dołu skroniowego. Ma on kształt maczugi, ostrosłupa o 4 ścianach, podstawą zwrócona ku górze a wierzchołkiem ku dołowi. Zbudowany jest z 4 ścian: górnej, przedniej, tylnej i przyśrodkowej.

ścianę górną tworzy trzon k. klinowej.

ścianę przednią tworzą 2 kości:

• wyrostek oczodołowy k. podniebiennej;

• trzon szczęki;

ścianę tylną tworzy:

• wyrostek skrzydłowaty k. klinowej;

• szczękowa pow. skrzydła większego k. klinowej.

ścianę przyśrodkową tworzy blaszka pionowa k. podniebiennej.

(brak ściany bocznej, która jak futryna bez drzwi łączy się z dołem podskroniowym).

Dół skrzydłowo-podniebienny ma 7 połączeń:

• z oczodołem przez szczelinę oczodołową dolną;

• z jamą nosową przez otwór klinowo-podniebienny;

• z jamą ustną przez otwory podniebienne: większy i mniejszy;

• z dołem podskroniowym przez szczelinę klinowo-szczękową;

• z dołem środkowym czaszki przez otwór okrągły;

• z podstawą czaszki przez kanał skrzydłowy i kanał podniebienno-pochwowy.

Oczodół ma kształt ostrosłupa o 4 ścianach z brakującą podstawa i ściętym wierzchołkiem.

Ma 4 ściany: górną; dolną; boczną i przyśrodkową.

ścianę górną tworzą 2 kości:

• cz. oczodołowa k. czołowej;

• skrzydło mniejsze.

ścianę dolną tworzą 3 kości:

• trzon k. jarzmowej;

• trzon k. szczękowej;

• wyrostek oczodołowy k .podniebiennej.

ścianę boczną tworzą 2 kości:

• skrzydło większe;

• trzon k. jarzmowej.

ścianę przyśrodkową tworzą 4 kości:

• wyrostek czołowy szczeki;

• blaszka papierowa błędnika sitowego;

• k. łzowa;

• trzon k. klinowej.

Oczodół komunikuje się z:

• przez kanał n. wzrokowego z dołem przednim czaszki;

• przez 2 otwory sitowe i kanał nosowo-łzowy z jamą nosową;

• przez otwór nad i pod oczodołowy z pow. licowa czaszki;

• przez otwór jarzmowo-oczodołowy z pow. licowa i dołem skroniowym;

• przez szczelinę oczodołową dolną z dołem podskroniowym i skrzydłem podniebiennym.

Jama nosowa jest położona pomiędzy dwoma oczodołami i dolami skrzydłowo-podniebiennymi.

Ma 4 ściany: górną, dolną, boczna i przyśrodkową.

ścianę górna tworzy:

• k. nosowa;

• kolec k. czołowej;

• blaszka sitowa;

• trzon k. klinowej (pow. przednia i dolna)

ścianę dolną (podniebienie) tworzą:

• wyrostki podniebienne szczeki ¾ przednie;

• blaszki jarzmowe kk. podniebiennych ¼ tylna.

ścianę przyśrodkową (przegroda kostna nosa) tworzą:

• blaszka przednia k. sitowej;

• lemiesz.

ścianę boczną tworzy 6 kości:

• wyrostek czołowy i trzon szczęki;

• k. łzowa;

• blaszka przyśrodkowa błędnika sitowego, z której zwisają 2 lub 3 małżowiny;

• blaszka pionowa k. podniebiennej;

• blaszka przyśrodkowego wyrostka skrzydłowatego.

Jama nosowa łączy się przez:

• otwór przysieczny z jama ustną;

• otwór klinowo-podniebienny z dołem skrzydłowo podniebiennym;

• przez 2 otwory sitowe i kanał nosowo-łzowy z oczodołem;

• przez kanał lemieszowo-pochwowy z pow. zew. czaszki;

• przez nozdrze tylne z jamą gardła.

exemplum: Udział k. klinowej w budowaniu elementów topograficznych.

4

Wykład XV - 22.02.2001r.

---