Dokończenie wykładu VII

Unia Europejska tworzy piramidę relacji z krajami trzecimi, partnerami są kraje albo grupy krajów

Porozumienia z blokami (grupami krajów) - blokowe polityki UE

Umowa z Kotonu - ponad 60 krajów, które mają szczególne relacje

Ekonomia integracji europejskiej

Wykład VIII

Wybrane polityki UE - polityka stosunków zewnętrznych i inne

• Polityka stosunków zewnętrznych

• Struktura układów bilateralnych i regionalnych

Programy regionalne stosunków zewnętrznych UE

• Wymiar północny (inicjatywa Finlandii)

• Partnerstwo euro-śródziemnomorskie -tzw. proces barceloński (1995 - podpisano układ w Barcelonie)

• Współpraca transatlantycka (głównie z USA)

• Układ o współpracy z Rosją

• Europejska polityka sąsiedztwa (inicjatywa z 2001 - najbardziej interesuje Polskę, która chce stworzyć wymiar wschodni UE)

Europejski obszar gospodarczy

• Podpisany w Porto 2 maja 1992

• Wszedł w życie 1 stycznia 1994 (Liechtenstein 21.01.1995)

• Tworzy zintegrowany obszar z 4 wolnościami

• Zharmonizowano standardy techniczne, normy i systemy wzajemnego uznawania

• Obejmuje też wspólne polityki osłonowe (polityka konkurencji, B+R, ochrony środowiska, ochrony konsumenta, socjalną)

• Kraje EOG nie płacą składki do budżetu UE, stąd tworzą mechanizmy finansowe

Wymiar Północny

• Inicjatywa Finlandii z grudnia 1997 - propozycja skoordynowania strategii wobec regionu północnego - kraje od Bałtyku aż za koło biegunowe

• Pomoc finansowa

Wymiar północny - cele

• Bezpieczeństwo, stabilność

• Potencjał dostaw gazu, ropy i innych surowców

• Ochrona środowiska

• Zagospodarowanie odpadów nuklearnych

• Bezpieczeństwo nuklearne

• Rozwój infrastruktury transportowej, sieci telekomunikacyjnych, informatycznych

• Bezpieczeństwo granic, walka z przestępczością

Stosunki UE - Rosja

• Układ o partnerstwie i współpracy z 30.X 1997 zawarty na 10 lat, odnowiony w 2007

• Części układu:

• Dialog polityczny

• Handel towarowy - KNU ale bez zasady traktowania narodowego

• Ochrona konkurencji

• Współpraca gospodarcza, walka z przestępczością

• Usługi transgraniczne

Stosunki UE - Rosja

Ważne problemy

• Dostawy gazu i ropy

• Dążenie UE do otwarcia rynku rosyjskiego dla europejskich przedsiębiorstw petrochemicznych

• Względy bezpieczeństwa atomowego

• Specyficzna struktura handlu UE z Rosją

• Przygotowanie Rosji do członkostwa w OECD i WTO

• Włączenie Rosji do Europejskiej Polityki Sąsiedztwa

Stosunki Euro-Śródziemnomorskie

• Partnerstwo euro-sródziemnomorskie - tzw. Proces Barceloński - podpisane 27 28 listopada 1995

• Deklaracja Barcelońska - obecnie 10 krajów MS i 27 krajów UE. Trzy koszyki współpracy:

• Polityka i bezpieczeństwo

• Sprawy gospodarcze i finansowe (strefa wolnego handlu do 2010)

• Sprawy społeczne, kulturalne i humanistyczne

Europejska Polityka Sąsiedztwa

• Powstała w 2004 w celu wzmocnienia współpracy z krajami leżącymi na wschód od UG, na południe od Unii i na wschodzie basenu Morza Śródziemnego

• Obejmuje takie kraje jak: Algieria, Armenia, Azerbejdżan, Liban, Libia, Mołdawia, Maroko, Autonomia Palestyńska, Syria, Tunezja, Ukraina

• Jest instrumentem wspierania reform demokratycznych i gospodarczych (przy czym reformy demokratyczne są ważniejsze)

Współpraca UE - Stany Zjednoczone

• Zasady WTO

• Liberalizacja handlu

• Silna wymiana handlowa, transfer FDI

• Współpraca transatlantycka:

• Program partnerstwa i współpracy między UE i USA od 1990 r. - Deklaracja Transatlantycka: liberalizacja, OECD, polityka konkurencji, współpraca gospodarcza, naukowa, kulturalna

• Nowa Transatlantycka Agenda z 1995 - dialog biznesu, dialog w zakresie ochrony środowiska, wspieranie pokoju i stabilizacji

• Transatlantyckie Partnerstwo Gospodarcze z 1998 - umowy o wzajemnym uznawaniu

Stosunki UE - Chiny

• Chiny drugim po USA partnerem handlowym UE

• Żądania UE pod adresem Chin:

• zaprzestanie dumpingu

• wdrożenie i przestrzeganie reguł WTO, w tym pełnej obniżki ceł

• liberalizacja sektora usług

• zapewnienie dostępu do rynku

• ochrona własności intelektualnej, walka z piractwem

• ochrona praw autorskich

• liberalizacja sektora bankowego

• wycofania państwa z gospodarki

Chiny są drugim po USA partnerem handlowym UE

Europejski fundusz dostosowania do globalizacji - narzędzie do przeciwdziałania negatywnym skutkom konkurencji światowej.

Środki z budżetu UE, które są wypłacane pracownikom zwolnionym z powodu konkurencji światowej (ale tylko w przypadku zwolnienia powyżej 1000 pracowników, choć zdarzają się wyjątki) - 500 mln euro rocznie

IMPORT (w procentach)
	Rok 1999	Rok 2001	Rok 2005	Rok 2006
UE-27	100,0	100,0	100,0	100,0
Chiny (-Hong Kong)	7,1	8,4	13,6	14,4
USA	22,3	20,8	13,9	13,2
Rosja	4,8	6,7	9,5	10,4
Szwajcaria	7,4	6,5	5,6	5,3
Turcja	2,1	2,3	3,1	3,1
Norwegia	4,1	4,7	5,7	5,9
Japonia	10,1	8,3	6,3	5,7
Korea	2,8	2,4	2,9	2,9
Brazylia	1,9	2,0	2,0	2,0
Tajwan	2,9	2,5	2,0	2,0

EKSPORT (w procentach)
	Rok 1999	Rok 2001	Rok 2005	Rok 2006
UE-27	100,0	100,0	100,0	100,0
USA	27,4	27,8	24,0	23,2
Szwajcaria	9,3	8,6	7,8	7,5
Chiny	2,9	3,5	4,9	5,5
Rosja	2,5	3,6	5,4	6,3
Japonia	5,2	5,1	4,2	3,9
Turcja	3,2	2,5	4,2	4,3
Norwegia	3.5	3,1	3,2	3,3
Kanada	2,5	2,5	2,3	2,3
ZEA	1,4	1,6	2,4	2,2

Wybrane polityki europejskie

• Dwie grupy polityk:

• 1. polityki usuwające niedostatki rynkowe na jednolitym rynku - polityki osłonowe

• 2. polityki wspierające funkcjonowanie podmiotów gospodarczych na jednolitym rynku

I . najpierw działa mechanizm rynkowy, zapewniający efektywność

II. w razie potrzeby regulacji mechanizmu rynkowego najpierw powinny zająć się tym władze państwowe (regionalne, lokalne, centralne), dopiero później władze UE

Filozofia europejska - niektóre działania (polityki) mogą być podejmowane tylko przez instytucje ponadnarodowe. W przypadku kompetencji dzielonych instytucje ponadnarodowe pełnią funkcję stabilizującą.

Trzecia grupa polityk - polityki sektorowe

Skierowane są wyraźnie do określonych sektorów np. wspólna polityka rolna, wspólna polityka rybacka, polityka transportowa (zapisana w Traktacie Rzymskim z 1957, polityka energetyczna)

Polityki usuwające niedostatki jednolitego rynku

• Polityka ochrony konkurencji

• Polityka socjalna

• Polityka ochrony środowiska

• Polityka ochrony konsumentów

Zajmuje się nimi komisja UE (komisarz z Polski - Danuta Hübner). 27 komisarzy podejmuje decyzje. Pracą merytoryczną zajmują się urzędnicy).

Polityki wspierające funkcjonowanie podmiotów na jednolitym rynku

Podział na regulacje i instrumenty finansowe (np. instytucje kredytowe, Europejski Bank Odnowy i Rozwoju EBOR)

• Polityka przemysłowa

• Polityka przedsiębiorczości

• Polityka innowacyjna

• Polityka naukowo-badawcza i technologiczna

Polityki sektorowe

• Polityka rolna

• Polityka energetyczna

• Polityka transportowa

Polityki horyzontalne:

• Polityka pieniężna w ramach UGW

• Polityka zatrudnienia

• Polityka spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej

Polityki osłonowe - przeciwdziałania niedostatkom rynkowym

Wady rynku i niedoskonałości rynku (od czasów Adama Smitha toczy się debata na temat niedoskonałości rynku - bo nie zawsze działa niewidzialna ręka rynku - invisible hand of market):

1. rynki niedoskonale konkurencyjne - potrzeba ochrony konkurencji (zarówno na poziomie krajowym - Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jak i europejskim)

2. niewłaściwy podział dochodów między jednostki i grupy społeczne - potrzeba polityki społecznej, idea społecznej gospodarki rynkowej

3. efekty zewnętrzne (externalities) - koszty zewnętrzne - potrzeba polityki ochrony środowiska, polityki zrównoważonego rozwoju, polityki ochrony konsumenta

4. dobra publiczne (zabezpieczają interesy całych środowisk np. infrastruktura, latarnie na ulicy) - potrzeba działań zastępujących rynek

Polityka ochrony konkurencji w UE

• Wyłączne kompetencje UE w zakresie jednolitego rynku (TWE art. 81, 82, 87, 88)

• Kontrola praktyk przedsiębiorstw - porozumienia, dominująca pozycja, fuzje i koncentracje firm (czy nie zagrażają konkurencji)

• Kontrola pomocy państwowej - generalny zakaz pomocy niezgodnej z rynkiem wewnętrznym

Wprowadzono pułap pomocy państwowej za środków krajowych i UE - nie może on przekroczyć 4% PKB)

Polska dostała od UE 67 mld euro na 7 lat

Konkurencja ma być efektywna, gwarantować podział korzyści między konsumentów i producentów.

Polityka społeczna UE

Zasada dzielonych kompetencji z władzami krajowymi - zasada subsydiarności i proporcjonalności

(Wszystkie konwencje i deklaracje Radu Europy funkcjonują na terenie UE)

Regulacje unijne:

1. Europejska Karta Socjalna - 1961 (Rada Europy)

2. Wspólnotowa Karta Podstawowych Prac Socjalnych Pracowników z 1989 r.

3. włączenie zapisów Karty do Traktatu Amsterdamskiego, art. 136-145

4. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej - Traktat Lizboński

Europejska polityka ochrony konkurencji tylko wspomaga działania narodowe)

Zadania społeczne UE

• Gwarancja minimalnych standardów w zakresie bezpieczeństwa, zdrowia i higieny pracy (ryzyko zawodowe, eliminacja zagrożeń, szkolenie pracowników, określanie maksymalnego czasu pracy)

• Zabezpieczanie podstawowych praw pracowniczych: prawa do urlopu, prawa ochrony macierzyństwa, ochrony pracy młodocianych, zwolnienia grupowe, czas pracy kierowców itd.

• Wspieranie dialogu społecznego między partnerami społecznymi

• Przeciwdziałanie wszelkim formom dyskryminacji na rynku pracy

• Walka z wykluczeniem społecznym (część osób nie może zadbać o swój własny byt - np. osoby niepełnosprawne)

• Zabezpieczenia społeczne związane z przemieszczaniem się osób

Polityka społeczna UE

Metody realizacji:

• Regulacje UE - dyrektywy

• Wytyczne UE w zakresie polityki rynku pracy i zatrudnienia

• Programy „Better Regulation” - zachęcanie krajów członkowskich do reform (polegających nie na rozdawaniu pieniędzy, lecz na mobilizowaniu do działania)

• Metoda otwartej koordynacji - tworzenie wzorów najlepszej praktyki (methods of open coordination - szukamy punktów odniesienia, określamy silne i słabe strony, porównujemy i szukamy najlepszych rozwiązań(

Polityka ochrony środowiska UE i zrównoważonego rozwoju

Ochrona środowiska staje się jednym z największych problemów UE - twórzmy benchmarki, wzory, które będą mogły naśladować inne kraje.

Zasada: kompetencje dzielone, subsydiarności i proporcjonalność

Zadania:

1. zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego

2. ochrona zdrowia ludzkiego

3. racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych

4. promowanie ochrony środowiska na arenie międzynarodowej

Projekty infrastrukturalne finansowane są z funduszy strukturalnych.

Zadania szczegółowe ochrony środowiska

• Zasoby odnawialne i nieodnawialne

• Zagospodarowanie odpadów, recykling

• Ochrona przyrody

• Ochrona przyrodniczej i biologicznej różnorodności - Program Natura 2000

• Zmiany klimatu, przeciwdziałanie globalnemu ociepleniu

• Rozwój zrównoważonego transportu

• Zdrowie publiczne - bezpieczeństwo żywności, wykorzystanie chemikaliów, choroby zakaźne, antybiotyki, GMO

Prawa do emisji zanieczyszczeń mogą stanowić ograniczenie wzrostu gospodarczego.

Metody realizacji polityki ochrony środowiska

1. zasada prewencji

2. zasada ostrożności

3. zasada sprawcy (ppp)

4. zasada subsydiarności

5. wieloletnie programy ochrony środowiska

6. program Natura2000

7. strategia zrównoważonego rozwoju - strategia z Gotenborga z 2001: OZE, emisja gazów cieplarnianych, biomasa, biopaliwa

Rozwój zrównoważony zabezpiecza interesy nie tylko tego pokolenia, ale i przyszłych pokoleń.

5

---