Ekonomia Integracji Europejskiej
Wykład IX
Unia Gospodarcza i Walutowa - wstęp
Problem UE:
Czy iść dalej, niż wolny rynek?
Pierwszy problem - jak budować integrację monetarną
Drugi problem - Czy połączyć ją z unią gospodarczą
Integracja monetarna - rozwiązania w zakresie systemu kursów walutowych
Jaki system wybrać, aby posłużył integracji monetarnej?
Czy stosować system kursów płynnych (elastycznych) czy system usztywniania kursów?
(Kurs - cena waluty wyrażona w jednostkach innej waluty)
Rodzaje kursów walutowych brane pod uwagę:
Nominalne (jak na bieżąco kształtuje się kurs)
Realne (uwzględniają relacje cenowe w różnych krajach w oparciu o wskaźnik ogólnych cen lub stopień inflacji) - wyraża konkurencyjność cenowo-kosztową kraju
Jeśli kurs realny rośnie, to konkurencyjność się pogarsza
Kurs bilateralny - relacja wartości wobec innej waluty, koszyka innych walut
Kurs efektywny -często bierze się pod uwagę udział danej waluty w całym handlu
Tworzy się system
Kursów płynnych - nie ma interwencji administracyjnych, kurs kształtuje się na rynku
Kursów sztywnych - decydują władze kraju (zwykle bank centralny) - określa stosunek wartości waluty do innych walut, kurs nie kształtuje się na rynku
Kursów mieszanych
Aprecjacja - wzrost wartości waluty w stosunku do innych walut
Deprecjacja - spadek wartości waluty w stosunku do innych walut
Rewaluacja - odpowiednik aprecjacji w kursie sztywnym
Dewaluacja - odpowiednik deprecjacji w kursie sztywnym
Margines odchyleń rynkowych - usztywnia się kurs, ale pozostawia pewien margines wahań rynkowych (W UE +/- 15%) - ERM
ERM - mechanizm ten ma służyć zastąpieniu waluty euro
Zaczep walutowy (peg) - w krajach, które szykują się do przyjęcia euro przyczepia się walutę do walut innych krajów
Pełzająca dewaluacja - szukanie wartości złotówki w stosunku do innych krajów
Zarząd walutowy - currency board - silne związanie naszej waluty z inną walutą - inna waluta jest równie mile widziana jak nasza. (Estonia i Bułgaria zastosowały ten system)
Dlaczego kraje upłynniają kursy walut? - Aby to rynek decydował o dostosowaniach cenowo-kosztowych bez regulacji władz
Zalety płynnego systemu walut:
Większa autonomia polityki gospodarczej - bank centralny nie musi interweniować, więc może zająć się innymi zadaniami
Nie trzeba utrzymywać dużych rezerw dewizowych
Wady płynnego systemu walut:
Niesie duże ryzyko walutowe - koszty transakcyjne (zdobywania informacji itp.)
Zalety systemu sztywnego:
Daje mniejsze ryzykowno walutowe - łatwiej dokonywać kalkulacji
Wady systemu sztywnego:
Wymaga współpracy z innymi krajami
Trzeba utrzymywać rezerwy dewizowe
Nie wiadomo, czy kurs jest kursem równowagi
Pytanie z lat 60-tych
Czy rozwijać jednolite systemy walutowe, czy tworzyć obszary walutowe?
Definicja obszaru walutowego - grupa krajów, która decyduje się albo na wprowadzenie wspólnej waluty, albo na stałe usztywnienie kursów walut z zachowaniem kursów płynnych wobec krajów trzecich przy jednoczesnej integracji własnych rynków kapitałowych i woli politycznej przy współpracy w zakresie polityki pieniężnej
1961 -Mandell w czasopiśmie American Economy Review w artykule „Optymalny obszar walutowy” optował, żeby walutą była waluta któregoś z krajów (dokładniej chodziło mu o dolara).
Pojawiały się koncepcje wymyślenia waluty np. „Bankor”, „SDR”
Na czym polega optymalność obszaru?
Czy na całym świecie może być wspólna waluta, czy raczej obszary regionalne (według Mandella to drugie)
Kryteria optymalności:
Istnieje swoboda kapitału (gwarantująca elastyczność cen i płac) i pracy między krajami członkowskimi (mechanizm rynkowy zastąpi zmiany kursów walutowych)
Trzeba oceniać stopień podatności krajów na szoki zewnętrzne (lepsza jest symetryczna wrażliwość na szoki np. zmiany cen surowców - reakcje powinny być podobne)
Kryterium woli politycznej - chęci współpracy w zakresie polityki pieniężnej i fiskalnej
Inne kryteria według McKinnon'a i Kennen'a
Stopień otwartości gospodarek (mierzony udziałem dóbr handlowych w produkcji krajowej) - im większy, tym łatwiejsze dostosowanie
Powinny znaleźć się obszary, które nie są monokulturalne
W latach 70-tych pojawiły się dwa nurty
Analiza kosztów i korzyści
Nacisk na kryterium inflacji (kraje, które tworzą obszar walutowy powinny mieć niską inflację, stabilne ceny)
Nurt II pchnął do analiz, na ile na obszarze walutowym dokona się konwergencja cenowa i na ile trzeba kontrolować poziom inflacji.
Dla integracji monetarnej niezbędne jest powołanie ponadnarodowego banku, który będzie się kierował kryterium cenowym (dbanie o stabilność cen) - Europejski Bank Centralny
Rozważania idą w stronę Unii Walutowej
Czy integrację monetarną połączyć z integracją makroekonomiczną
Zgodnie z debatą z lat 90-tych - iść w stronę silniejszej integracji walutowej
U Balassy - pełna unia monetarna i niepełna unia ekonomiczna (tylko koordynacja polityk)
Przyjęto jedną walutę, Bank Centralny ma wyłączne uprawnienia do polityki monetarnej w eurosystemie.
Stopień konserwatywności banków centralnych - unia walutowa bardziej czy mniej konserwatywna?
Stopień zależności od władz publicznych - w UE bardzo konserwatywnie - banki niezależne od innych instytucji krajowych i europejskich.
Czy stabilność cen, czy wzrost gospodarczy, na ile są ze sobą powiązane - krzywa Philipsa
1