Ekonomia Integracji Europejskiej

Wykład IV

Zasady integracji europejskiej

Zasada państwa prawa

Art. 6 i 7 UE

• UE respektuje prawa zawarte w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - podpisanej w Rzymie 4.11.1950r. przez Radę Europy

• Prawa tradycji konstytucyjnej wspólne dla państw członkowskich

• Ogólne prawa Wspólnoty (hasło Europa Wartości - wartości stoją przed interesami grupowymi)

[Państwa członkowskie muszą mieć ustrój demokratyczny, rządy prawa (trójpodział władzy), poszanowanie praw człowieka i mniejszości etnicznych]

Zasada niedyskryminacji (równych szans)

• Równość wobec prawa

• Zakaz dyskryminacji z takich względów jak płeć, rasa, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, wyznania lub przekonania, mniejszość narodowa, urodzenie, wiek, orientacja seksualna

• Zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo

• Zakaz dyskryminacji w życiu gospodarczym

• Równość kobiet i mężczyzn

• Integracja społeczna niepełnosprawnych

• Niedyskryminacja ze względu na pochodzenie towarów (wszystkie towary z krajów UE traktowane jako towary europejskie)

• Zasada traktowania narodowego (wszystkie produkty i dobra zagraniczne muszą być traktowane jak krajowe)

• Niedyskryminacja w przemieszczaniu się osób (swoboda przepływu osób)

Zasada poszanowanie różnorodności

• Różnorodność kulturowa

• Tożsamość narodowa

• Różne modele organizacji politycznej (w ramach ustroju demokratycznego)

• Różne modele organizacji gospodarczej (nie ma przymusu, że gospodarka musi być w rękach prywatnych)

• Różne tradycje związków z krajami trzecimi

Zasada solidarności

• Solidarność w realizacji dobra wspólnego

• Solidarność finansowa - budżet UE na rok 2007 - 126,5 mld Euro, w tym prawie 70% to wpłaty krajów członkowskich liczone od PKB (administruje nim Komisja Europejska. 126,5 mld Euro stanowi około 1% PKB krajów członkowskich, maksymalnie budżet może stanowić 1,27% PKB krajów członkowskich)

(płatnicy netto - więcej wpłacają niż zyskują

beneficjenci netto - więcej zyskują niż wpłacają)

• Solidarność w zakresie praw i obowiązków

(Nowe elementy traktatu Lizbońskiego:

1. Klauzula solidarności politycznej (na wypadek ataku terrorystycznego, klęsk żywiołowych czy szkód wyrządzonych przez człowieka)

2. Solidarność energetyczna - różne instrumenty zabezpieczające solidarność, wspólne funkcjonowanie rynku energii

Zasada gospodarki rynkowej

• Integracja rynkowa oparta na otwartych i konkurencyjnych rynkach

• Liberalizacja wewnętrzna i zewnętrzna

• Deregulacja i demonopolizacja

• Stanowienie lepszego prawa - „Better regulation (prawo powinno być dobre i skuteczne, każdy przepis prawny powinien być oceniany ze względu na skutki, jakie wywrze na gospodarkę)

• Ochrona konkurencji na jednolitym rynku (na całym obszarze zintegrowanym)

• Prawo i polityka konkurencji

C.D. Zasada gospodarki rynkowej

Ochrona konkurencji

Cele ogólne:

• Ocena struktury rynkowej - udział w rynku

• Ocena władzy rynkowej - definicja indeksu Lernera (P - MC)/P = 1/ E(QP) (elastyczność cenowa popytu) (czy podmiot może zawyżać ceny)

• Ocena praktyk rynkowych (porozumienia firm, dominująca pozycja, fuzje/koncentracje)

• Ocena zachowań rynkowych - zmowy przedsiębiorstw, kolektywna dominacja (teoria gier - podmioty mogą prowadzić działalność niezależnie lub obserwować, co robią inne podmioty)

• Ocena organizacji rynku (jakie są relacje między producentami i dystrybutorami)

• Ocena barier wejścia i wyjścia na rynek (model Baina, Demsetza, Stillera)

(Bain stworzył definicję barier wejścia)

Europejskie prawo konkurencji

Cele i zasady:

• Cele: zabezpieczenie konkurencji oraz wspieranie procesów integracyjnych

• Wymiar międzypaństwowy (bada tylko oddziaływania między krajami, a nie w danym kraju)

• Nadrzędność prawa europejskiego nad prawem narodowym

• Zasada powszechności (podlegają wszystkie podmioty prywatne i publiczne, z krajów UE i krajów trzecich operujących na ryku jednolitym)

• Zasada proporcjonalności (kontrola proporcjonalna do skali działalności, narzędzia proporcjonalne do celu, nakładana kara proporcjonalna do szkodliwości)

• Zasada rzetelności (służby oceniające muszą wypełniać swoje funkcje rzetelnie)

• Zasada sprawiedliwości, uczciwości rynkowej i słuszności

Struktura europejskiej polityki konkurencji

Polityka wobec przedsiębiorstw:

• Zakaz porozumień ograniczających konkurencję - Art. 81 TWE

• (porozumienia poziome i porozumienia pionowe, blokowe i indywidualne wyłączenia; porozumienia tzw. bagatelne - zasada de minimis)

• Zakaz nadużywania dominującej pozycji - Art. 82 TWE

• Kontrola koncentracji (rozporządzenie Rady Nr 4064/1989)

• Liberalizacja sektorów monopolistycznych - Art. 86 TWE

Praktyki monopolistyczne - zakazane

• Niekonkurencyjny wpływ na ceny oraz inne warunki rynkowe

• Niekonkurencyjne ceny, ograniczanie lub kontrolowanie produkcji, rynków, rozwoju technologii lub inwestycji (na przykład kartele)

• Niekonkurencyjny podział rynków lub źródeł zaopatrzenia

• Stosowanie wobec partnerów handlowych niejednakowych warunków do podobnych transakcji - dyskryminacja

• Wymogi przyjmowania dodatkowych zobowiązań niezwiązanych z istotą transakcji

Polityka wobec pomocy państwowej - Art. 87 i 88

• Generalny zakaz pomocy państwowej niezgodnej z regułami jednolitego rynku (zakaz udzielania pomocy państwowej, jeśli łamie to zasadę jednolitego rynku)

• Możliwość uznania pewnych rodzajów pomocy jako zgodnych z rynkiem europejskim (głównie pomoc regionalna) (fundusze strukturalne)

Zasada konwergencji i spójności społecznej, ekonomicznej (1986) i terytorialnej (Traktat Lizboński)

• Fundusze strukturalne i fundusze spójności

• Polityka regionalna

• Polityka społeczna (walka z wykluczeniem, dyskryminacją, promowanie wzrostu zatrudnienia, walka z niską stopą aktywności zawodowej)

• Współpraca terytorialna (problematyka euroregionów, współpracy gospodarczej, zagranicznej, cel - zmniejszenie różnic między regionami i krajami)

Zasada subsydiarności (pomocniczości) i proporcjonalności

• Art. 5 TWE i 3a Traktatu z Lizbony

„w zakresie, który nie podlega wyłączonej kompetencji Wspólnoty (UE), Wspólnota podejmuje działania zgodnie z zasadą subsydiarności tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być skutecznie zrealizowane w odpowiedni sposób przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na skalę lub skutki tych działań mogą być lepiej zrealizowane przez Wspólnotę (UE)

• Żadne działanie WE (UE) nie wykracza poza to, co konieczne do zrealizowania celów określonych w niniejszym traktacie

Subsydiarność c.d.

Zasady (wywodzą się z filozofii subsydiarności):

• Dobro wspólne

• Aktywność obywatelska - społeczeństwo obywatelskie

• Efektywność

• Niewystarczalność

• Obowiązek ingerencji (ingerencja wyższego szczebla, gdy niższy sobie nie radzi)

• Wyposażenie władz w niezbędne środki finansowe

• Prawo dyskusji

Zasada Europejskiego Modelu Socjalnego

• Wysoki poziom zatrudnienia jako cel wspólny

• Dostęp do świadczeń społecznych bez dyskryminacji

• Walka z wykluczeniem społecznym

• Równouprawnienie w dostępie do rynku pracy

• Poprawa jakości miejsc pracy

• Minimalne standardy socjalne:

• Europejska Karta Socjalna

• Europejska Karta Podstawowych Praw Pracowniczych

• Karta Praw Podstawowych UE (Traktat Lizboński)

Zasada jednolitych ram instytucjonalnych - obowiązuje od 1965 od traktatu o fuzji organów

Instytucje obecnie obowiązujące:

Decyzyjne:

• Parlament Europejski (podział na kluby - chadecja, socjaldemokracja, liberalny)

• Rada Unii Europejskiej - Rada Ministrów (jej członkowie reprezentują interesy narodowe)

• Komisja Europejska [(działa w interesie wspólnym (formalnie)]

• Europejski Trybunał Sprawiedliwości

• Trybunał Obrachunkowy (kontroluje finanse)

• Rzecznik Praw Obywatelskich

Instytucje C.D.

Organy doradcze:

• Komitet Ekonomiczno-społeczny

• Komitet Regionów

Organy finansowe:

• Europejski Bank Centralny (Frankfurt)

• Europejski Bank Inwestycyjny (Luksemburg)

Organ polityczny:

• Rada Europejska

Ramy instytucjonalne w Traktacie z Lizbony

Instytucje Unii Europejskiej:

• Parlament Europejski

• Rada Europejska

• Rada (dawniej Rada Unii Europejskiej)

• Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zajmuje się sprawami łamania praw UE)

• Europejski Bank Centralny

• Trybunał Obrachunkowy

Instytucje doradcze:

• Komitet Ekonomiczno-Społeczny

• Komitet Regionów

Trybunały:

• Trybunał Europejski Unijny

• Trybunał Haski

• Trybunał Praw Obywatelskich

Nowe rozwiązania z Traktatu z Lizbony

• Przewodniczący rady europejskiej - wybierany na dwa i pół roku

• Wysoki przedstawiciel unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa - pełniący jednocześnie funkcję wiceprzewodniczącego Komisji

• Nowy skład Komisji od 2014r. - dwie trzecie liczby państw członkowskich

• Unia przystępuje do Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

• Prawo inicjatywy obywatelskiej (min. milion mieszkańców)

Nowe rozwiązania

• Nowe uprawnienia parlamentów narodowych

• Nowy system podejmowanie decyzji od 1.11.2014r. - większość kwalifikowana to reprezentacja co najmniej 55% krajów członkowskich lecz nie mniej niż 15, reprezentujących kraje których liczba ludności stanowi co najmniej 65% ludności Unii.

Zasada integracji z gospodarką światową

• Europa Partner Świata

• Udział w rundach negocjacyjnych GATT/WTO

• Inicjatywy nowych rozwiązań wielostronnych WTO

• Propozycje w ramach WTO - standardy socjalne, standardy środowiskowe, ochrona konkurencji, pomoc państwa, standardy techniczne, liberalizacja sektora usług

• Globalizacja - wyzwanie współpracy i konkurencji, migracja, klimat, środowisko, miejsca pracy, delokalizacja, deindustrializacja

Delokalizacja - przenoszenie się firm do krajów gorzej rozwiniętych

Deindustrializacja - czy europejski przemysł upada

Zasada wspierania rozwoju zrównoważonego

• Definicja rozwoju zrównoważonego (wersja z Rio de Janeiro z 1992)

„zaspokajanie potrzeb gospodarczych, społecznych i środowiskowych bieżących pokoleń bez ograniczania możliwości zaspokajania tych potrzeb przez pokolenia przyszłe”

3

---