Uzupełnienie do wykładu VI

Swoboda przepływu osób

Problemy:

1. Zapewnienie na obszarze 27 krajów niedyskryminacji ze względu na pochodzenie narodowe, etniczne, płeć, religię, kolor skóry, orientację seksualną (równe prawa dostępu do zatrudnienia, podejmowania nauki i studiów, przemieszczania się osób towarzyszącym najemnikom i uczniom).

2. Koordynacja systemów świadczeń społecznych.

3. Wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych (najpierw zostało przyjęte uznawanie dyplomów uczelnianych).

4. Problem definiowania zawodów regulowanych (został przyjęty katalog zawodów regulowanych) (czy jest wymagane doświadczenie, wykształcenie, znajomość języka itp.)

• 1985 - podpisano w Schengen Układ Bazowy o Usuwaniu Barier Zewnętrznych (Niemcy, Francja, kraje Beneluksu) - dotyczył on przemieszczania się osób

• 1990 - została podpisana Konwencja Wykonawcza w Sprawie Stopniowego Znoszenia Kontroli na Wspólnych Granicach - przyspieszyła ona usuwanie barier granicznych

• 1990 -Włochy przystąpiły do Układu z Schengen

• 1991 - Portugalia i Hiszpania przystąpiły do Układu z Schengen

• 1992 - Grecja przystąpiła do Układu z Schengen

• 1995 - Austria przystąpiła do Układu z Schengen

• 1996 - Dania, Finlandia i Szwecja przystąpiły do Układu z Schengen

• Od 1996 Islandia i Norwegia posiadają specjalne stosunki z grupą z Schengen

• 21 grudnia 2007 - Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowacja, Słowenia, Czechy, Węgry i Malta przystąpiły do Układu z Schengen (jeśli chodzi o Polskę, to usunięto tylko granice ziemne)

• Marzec 2008 - usunięto granice powietrzne między Polską a innymi krajami należącymi do Układu z Schengen

Stosunki zewnętrzne UE - relacje między krajami UE i krajami trzecimi (nie ma liberalizacji, jeśli chodzi o stosunki zewnętrzne) wiążą się z procesem globalizacji (współczesne potęgi gospodarcze: NAFTA (USA, Kanada, Meksyk), Japonia, Chiny, BRIC (nowe tygrysy gospodarki światowej - Brazylia, Rosja, Indie, Chiny.

Preferencje UE wobec reszty krajów

• dawne kolonie - kraje AKP (Afryka, Karaiby, Pacyfik)

• basen Morza Śródziemnego jako strefa wpływów

• wymiar północny - stosunki z Rosją, Islandią, częścią Norwegii

• wymiar wschodni - stosunki z Białorusią, Ukrainą, dawnymi krajami Związku Radzieckiego

Relacje UE z WTO - wielostronne porozumienia

Zagadnienie: Czy liberalizować całkowicie relacje z krajami trzecimi, czy tworzyć narzędzia regulujące

• polityka handlowa

• polityka zagraniczna

Tworzy się strategię postępowania wobec krajów trzecich.

Ekonomia Integracji Europejskiej

Wykład VII

Wspólna polityka handlowa

Struktura wykładu

1. Definicja polityki handlowej

2. Zadania polityki handlowej

3. Narzędzia polityki handlowej

4. Skutki polityki handlowej - rodzaje argumentów za protekcjonizmem

5. Wolny handel a protekcjonizm

6. Zadania wspólnej polityki handlowej UE

7. Narzędzia WPH

8. Stosunki handlowe UE z grupami krajów - piramida preferencji

Definicje i cele polityki handlowej

• Polityka handlowa kształtuje całość stosunków handlowych kraju z zagranicą

• Cele:

1. oddziaływanie na rozmiary, kierunki i strukturę obrotów

2. zawieranie umów handlowych

3. ochrona uczciwego handlu (dbanie o to, żeby transakcje z krajami trzecimi były oparte na zasadzie równego pola gry np. walczy się z dumpingiem)

4. kształtowanie dostępu do rynku (jakimi narzędziami zwiększać dostęp do rynków krajów trzecich i jak wspierać firmy tam działające)

5. ochrona krajowego rynku - protekcjonizm

6. polityka wspierania eksportu (wspieranie i finansowanie konferencji handlowych oraz misji handlowych)

Cele polityki handlowej

1. Tworzenie relacji z krajami partnerskimi

2. Udział w wielostronnej regulacji handlu

3. Ochrona krajowego rynku przed zniszczeniem (zwłaszcza ze strony krajów azjatyckich - firmom grozi upadek lub delokalizacja)

4. Ochrona uczciwego handlu (zajmują się tym licznie instytucje, na przykład Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego)

5. Dostosowywanie gospodarki do wymogów konkurencji międzynarodowej

6. Promocja eksportu

Narzędzia polityki handlowej

Narzędzia taryfowe

• Cła importowe (importer płaci cenę i cło)

• Cła eksportowe (stosowane, gdy chce się ograniczyć sprzedaż zasobów ważnych dla danego kraju np. surowe skóry w Polsce przed przystąpieniem do UE)

• Cła od ilości/specyficzne

• Cła ad walorem (w procencie od wartości)

• Cła fiskalne (nakładane ze względów budżetowych, żeby uzupełnić środki budżetowe - obecnie rzadko stosowane)

• Taryfa celna (zestawienie wszystkich stawek celnych)

• Preferencje celne (zniżki, ulgi, cła zredukowane, stawka zerowa)

Cła dotyczą produktów widzialnych (rolnych i przemysłowych), podnoszą cenę, zmieniają układ rynkowy, gdyż są nakładane odgórnie.

Narzędzia pozataryfowe

Narzędzia bezpośrednie

• Ilościowe

• Fiskalne

• Administracyjne

• Ilościowe - ograniczenia ilościowe, kwoty, kontyngenty, licencje importowe (jest to narzędzie najbardziej restrykcyjne)

• Dobrowolne ograniczenia eksportu, porozumienia

• Uporządkowany marketing, opłaty wyrównawcze

• Minimalne ceny importowe, specyficzne opłaty od importu

Narzędzia fiskalne

• Subwencje eksportowe

• Subsydiowane kredyty eksportowe

• Subsydiowane ubezpieczenia handlowe

• Promocja eksportu

• Handel państwowy (wymiana handlowa prowadzona przez instytucje państwowe, jest to narzędzie bardzo restrykcyjne, zakazane przez WTO, może stać się przyczyną stosowania dyskryminacji celnej przez inne kraje)

• Podatki graniczne

Narzędzia administracyjne

Procedury celne

• Embargo

• Kontrola cen importowych i eksportowych

• Reguły pochodzenia towarów

• Procedury antydumpingowe

• Procedury antysubwencyjne

Narzędzia pośrednie

• Subwencje regionalne i subwencje produkcyjne

• Subsydiowanie przedsiębiorstw państwowych

• Wsparcie rządowe rolnictwa

• Techniczne standardy, normy jakościowe, wymogi sanitarne i fitosanitarne, wymogi w zakresie opakowania lub oznakowania produktu

• Standardy pracy

• Reguły ochrony praw handlowych i przemysłowych

• Ograniczenia dewizowe

Formy polityki handlowej

• Polityka konwencyjna (stosuje się reguły WTO)

• Polityka autonomiczna (stosowana wobec krajów nienależących do WTO)

• Polityka preferencyjna

• Retorsji handlowych (odwetu - reakcja na dyskryminacyjne praktyki innych krajów np. jeśli dany kraj narusza zasady uczciwego handlu)

Zasada wolnego handlu a protekcjonizm

Istotne argumenty na rzecz protekcjonizmu

• Ochrona procesu rozwoju - argument Infant Industry (problem: czy chronić sektor, który dopiero powstaje u nas, skoro gdzie indziej jest mocno rozwinięty. Jest to istotne np. w krajach, gdzie rozwija się przemysł komputerowy)

• Cło optymalne - poprawa terms of trade (relacji między cenami eksportowymi i importowymi. Jest to stosunek zmian cen eksportowych do zmian cen importowych)(można je wykorzystać dla poprawy relacji importu i eksportu)

• Ochrona gałęzi i przedsiębiorstw przechodzących restrukturyzację (klauzula restrukturyzacyjna)

Zagadnienie: jak chronić przedsiębiorstwa, które muszą się zrestrukturyzować np. stocznie w Polsce (w UE jest to raczej pomoc państwowa niż oddziaływanie na cła)

• Ochrona uczciwego handlu

• Wyrównywanie pola gry (level playing field) - np. poprzez ochronę własności intelektualnej i ochronę przed dumpingiem

• Polityka strategiczna (stosowana np. wobec sektorów nowej technologii, bezpieczeństwa energetycznego)

Nieistotne argumenty na rzecz protekcjonizmu

• Ochrona krajowego zatrudnienia

• Ochrona bilansu płatniczego

• Oddziaływanie na podział dochodów

• Korygowanie zakłóceń na krajowych rynkach czynników produkcji (zakłócenia te powinny być regulowane przez mechanizm konkurencji)

• Ochrona nowo tworzonego rządu - infant government (dotyczy krajów, które przy zmianie rządów poprzez politykę handlową chcą sobie zapewnić finansowanie)

• Reakcja na lobbing i tzw. szukanie rent politycznych

Alternatywa dla protekcjonizmu handlowego - rozwiązania second best

• Polityka przemysłowa

• Harmonizacja norm i standardów

• Wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw

• Promocja badań i rozwoju (na przykład poprzez ulgi)

• Tworzenie przyjaznego klimatu biznesowego (na przykład poprzez ulepszanie prawa)

• Otwieranie rynku zamówień publicznych

• Kontrola zasad konkurencji (poprawa konkurencyjności, polepszenie pozycji komparatywnej firm)

• Liberalizacja transferów międzynarodowych

Wspólna polityka handlowa

Polityka handlowa - jest to interwencja w stosunki zewnętrzne/międzynarodowe

• narusza reguły wolności rynkowej

• musi mieć uzasadnienie

• kraje muszą dokonywać wyboru optymalnych narzędzi interwencji

• muszą być ważone argumenty za i przeciw

• musi być rozpatrywana alternatywa w postaci innych polityk

Cele ogólne

• Polityczne - udział w polityce kształtowania stosunków z krajami trzecimi, nowego członkowstwa, stowarzyszenia, współpracy gospodarczej, pomocy finansowej, wspierania rozwoju

• Ekonomiczne - zabezpieczenie otwartej gospodarki, uczciwego handlu, ochrona przed nadmiernym importem, promocja eksportu, strategia dostępu do rynków

1957 - Traktat Rzymski - polityka handlowa jako wspólnotowa - organy narodowe mają wyłączne kompetencje

Komisja Europejska - przygotowuje propozycje

Rada Unii Europejskiej - zatwierdza propozycje

Parlament Europejski

Komisja Europejska i Rada Unii Europejskiej określają politykę taryfową, mają wyłączne kompetencje do zawierania umów handlowych

Umowy handlowe to umowy I generacji

Umowy II generacji wymagają zgody Parlamentu Europejskiego (dotyczą stowarzyszeń, partnerstw, umów akcesyjnych)

(zmian traktatowe także wymagają zgody Parlamentu Europejskiego

Organy ponadnarodowe tworzą strukturę powiązań z krajami trzecimi

(Niewiele polityk należy wyłącznie do organów ponadnarodowych, większość to kompetencje dzielone)

Cel wewnętrznych WPH

• zabezpieczenie rynku wewnętrznego

• zapewnienie niezbędnej ochrony producentom Unii przy zachowaniu zasady otwartości gospodarek z wolną konkurencją

• ochrona interesu wspólnoty

• wyrównywanie pola gry

• jednolite reguły, jednolity obszar

• wzmacnianie konkurencyjności, przemysłu wspólnoty

• zabezpieczenie realizacji Wspólnej Polityki Rolnej

• zabezpieczenie realizacji polityki konkurencji

Cel zewnętrzny WPH

• wielostronna liberalizacja handlu

• rozwój kontraktów handlowych z partnerami zewnętrznymi w formie umów o strefy wolnego handlu, unii celnych lub stowarzyszenia partnerstwa

• wspierania rozwoju krajów słabiej rozwiniętych przez system preferencji szczególnych i zgeneralizowanych GSP

• wspomaganie celów polityki zagranicznej, w tym przez działania pozytywne oraz obronne takie jak: embargo, bojkot, kontrola, dyskryminacja

• działanie na rzecz wielostronnej liberalizacji handlu dobrami i usługami

Narzędzia wspólnej polityki handlowej

• cła w ramach wspólnej taryfy celnej

• środki ochronne - wspólne reguły dotyczące importu (kontyngenty, system nadzoru, autoryzacja procedur importowych)

• środki ochronne - wspólne reguły dotyczące eksportu (ograniczenia eksportu)

• handlowe instrumenty ochronne - ochrona przed barierami handlowymi krajów trzecich (zawieszenie lub wycofanie koncesji handlowych, podniesienie stawek celnych, wprowadzenie opłat za import, ograniczenia ilościowe)

Postępowania antydumpingowe

Dumping - sprzedawanie za granicę po cenach niższych od krajowych

Zasady

• definicja szkody materialnej wyrządzonej przemysłowi

• określanie marginesu dumpingu

• decyzje w postaci

• dostosowywania cenowego

• cła tymczasowego (6 miesięcy)

• cła definitywnego (ostatecznego) (5 lat z możliwością przedłużenia)

• procedury (postępowanie następuje na skutek wniosku firm europejskich do Komisji Europejskiej lub Komisja Europejska sama może wszcząć postępowanie)

• przypadki szczególne (Chiny, Indie, Wietnam, Rosja, USA)

• zagrożenia

Powyższe pojęcia definiuje Układ GATT artykuł 6. W roku 1994 został do niego dołączony Protokół na Temat Dumpingu.

Na wniosek Polski wprowadzono cło definitywne na mrożone truskawki z Chin w wysokości 50%. Na wniosek UE wprowadzono cło definitywne w wysokości 30% na obuwie skórzane z Chin.

Preferencje celne

• ulgi celne określane w umowach handlowych

• koncesje przyznawane jednostronnie w ramach GSP (zgeneralizowane preferencje celne), AKP

• koncesje wynikające ze specyficznych porozumień

• preferencje na zasadzie wzajemności

• reguła pochodzenia - kraj pochodzenia to taki, w którym dokonał się ostateczny, zasadniczy i ekonomicznie uzasadniony proces przetwórczy, a jego skutkiem jest wytworzenie nowego produktu lub wykonanie ważnego etapu przetwórstwa

Struktura stosunków zewnętrznych - piramida preferencji (Chine'a)

• Europejski obszar gospodarczy

• Unia celna z Turcją, San Marino i Andorą

• Porozumienia ze Szwajcarią

• Układy europejskie (umowy I generacji)

• Partnerstwo europejskie i partnerstwo akcesyjne (kraje przyszłej akcesji) (dotyczy krajów, które mają umowy II generacji)

• Umowy handlowe z Izraelem

• Preferencje dla krajów AKP

• Ramowe programy regionalne

• USA, Kanada, Japonia, Australia, Nowa Zelandia, RPA, Singapur - tylko na podstawie zasad WTO

Im niżej dany kraj stoi w piramidzie (i jest niżej na powyższej liście), tym mniej preferencji handlowych z UE.

1

---