,,Widok gór ze stepów Kozłowa”

Jest piątym z sonetów krymskich Adama Mickiewicza. Jest to sonet nietypowy. Autor nie zastosował w nim podziału na dwie strofy opisowe i dwie strofy refleksyjne, wykroczył też poza tradycyjne czternaście wersów. Utwór jest dialogiem między Pielgrzymem a Mirzą. Pielgrzym wypowiada się jako pierwszy. Jest to osoba śmiała, dociekliwa. Jest jednym z tych, którzy nie boja się tajemnic i pytań. Wędrowiec jest bardzo zafascynowany krymską rzeczywistością i przyrodą. Zadaje pytania dotyczące góry Czatyrdahu, którą widzi. Jej stworzenie przypisuje Allachowi, co nadaje szczytowi boskości. Pielgrzym nie jest w stanie opisać wspaniałego widoku, który go otacza i nawet wyszukany język, jakiego używa, nie jest w stanie opisać piękna góry.

„Czy Allach postawił ścianą morze lodu?

Czy aniołom tron odlał z zamrożonej chmury?

Czy diwy z ćwierci lądu dźwignęli te mury?

Dalej Mickiewicz opisuje wierzchołki Czatyrdahu, które odbijając promienie słońca sprawiają wrażenie jakby płonęły.

„Na szczycie, jaka łuna! Pożar Carogrodu!”

Pielgrzym drąży temat zadając kolejne pytania.

„Czy Allach(...)

Dla światów żeglujących po morzu natury

Tę latarnię zawiesił śród niebios obwodu?”

Chce się dowiedzieć czy owe płomienie są dziełem przypadku, czy celowym działaniem Allacha, który w ten sposób uczynił latarnie morską dla żeglarzy. W wypowiedziach Pielgrzyma, który choć nie oswoił się jeszcze z krymską rzeczywistością, uległ już wpływom języka Wschodu. Mówi on m.in. o „karawanach gwiazd”, „chyleniu nocy”, wspomina Allacha i diwy. Być może jest to tez próba przypodobania się Mirzie. Pielgrzym używając jego języka chce być traktowany jak brat, człowiek Wschodu.

Po licznych pytaniach, zadanych przez Wędrowca, czas na odpowiedź przewodnika. Mirza jest człowiekiem wychowanym na stepach. To muzułmanin, zachowujący dystans do otaczającego go świata i Pielgrzyma. Na zadawane pytania odpowiada spokojnie, prostym językiem. Przewodnik opowiada Pielgrzymowi o życiu wśród gór Krymskich. Opisuje warunki panujące u szczytu Czatyrdahu. Opowieść zaczyna od opisania srogiej zimy, następnie opowiada o rzekach, kończąc na ukazaniu ogromu gór.

Utwór kończy wypowiedź Pielgrzyma „Aa!!” Nie jest to typowe zakończenie dla sonetu, który zwykle kończy się myślą filozoficzną lub refleksyjną. Ta krótka odpowiedź jest podsumowaniem całego utworu. Wyraża jednocześnie zdziwienie wędrowca jak i podziw dla odwagi Mirzy.

W sonecie zastosowano liczne środki artystyczne. Autor stosuje rozbudowane metafory, które pozwalają czytelnikowi na wyobrażenie sobie krajobrazu stepów Kozłowa. Wykrzyknienia nadają utworowi tempo, a słownictwo orientalne pozwala na puszczenie wodzów fantazji. Mickiewicz stosuje też personifikacje nocy i zimy.

,,Droga nad przepaścią”

Sonet Adama Mickiewicza „Droga nad przepaścią w Czufut-Kale” jest bardzo orginalny i niezwykle plastycznie opisuje strome góry. Jest napisany w formie dialogu między Mirzą-przewodnikiem, a Pielgrzymem, którego możemy utożsamić z samym autorem. Pierwsze trzy strofy utworu stanowi wypowiedź Mirzy-przestrzega on wędrowca przed spoglądaniem w przepaść, a nawet zwracania ku niej myśli.

„Tam nie patrz, tam spadła źrenica(...)

I myśli tam nie puszczaj, bo myśl jak kotwica.”

A także daje Pielgrzymowi dobre rady:

„zmów pacierze”, „opuść wodze”, „odwróć na bok lica”

Przewodnik dobrze zna niebezpieczną drogę po górskich zboczach i wie, że kiedy przejście jest naprawdę wąskie, trzeba zdać się na intuicję konia, który wie jak się poruszać, by bezpiecznie przejść przez ciasny wiszar.

„Tu jeździec końskim nogom swój rozum powierza;

Dzielny koń! Patrz jak staje, głąb okiem rozmierza,

Uklęka, brzeg wiszaru kopytem pochwyca,

I zawisną...”

Mirza, w swojej wypowiedzi jest ironiczny, a nawet odrobine sarkastyczny.

„I rękom tam nie wskazuj, nie masz u rąk pierza.”

Przewodnik jasno daje Pielgrzymowi do zrozumienia, iż zsunięcie się w dół przepaści nieubłaganie zakończy się śmiercią, gdyż jedynie ptak mógłby przeżyć.

Z kolei ostatnia strofa jest jakby odpowiedzią Mirzy. Wędrowiec mimo dobrych rad spojrzał w dół.

„Mirzo, a ja spojrzałem! Przez świata szczeliny.

Tam widziałem- com widział, opowiem-po śmierci,

Bo w żyjących języku nie ma na to głosu.”

Pielgrzym, spoglądając w przepaść ujrzał coś, co wywarło na nim niesamowite wrażenie i o czym nie potrafi opowiedzieć. „Szczeliny świata” to metafora mająca na celu wyrażenie wyobrażenia, które zrodziło się w głowie Mickiewicza, wyobrażenie o tym, co czeka nas po śmierci.

Utwór zawiera liczne, barwne metafory pozwalające na wyobrażenie sobie świata górskiego. Tempa nadają utworowi przerzutnie i wykrzyknienia, a myślniki przyczyniają się do zastanowienia nad tekstem.

PODSUMOWANIE SONETÓW KRYMSKICH

Ajudah- przylądek na południowym wybrzeżu Krymu.

W języku tatarskim oznacza ”niedźwiedź” ze względu na sylwetkę niedźwiedzia pochylonego ku morzu pijącego wodę. Sonet ten jest 18, ostatnim ze zbioru „Sonetów krymskich”.

Jak każdy sonet składa się z 2-óch części;

-pierwszej-opisowej

-drugiej-refleksyjnej

Podmiot liryczny jest poetą LUB podróżnikiem.

POETĄ, ponieważ poezja jest dla niego sposobem na opanowanie chaosu przeżyć emocjonalnych.

PODROŻNIKIEM, ponieważ próbuje zagłuszyć ból poprzez szukanie nowych doświadczeń, stąd zainteresowanie wspaniałością natury.

W części opisowej podmiot liryczny zachwyca się pięknem przyrody krymskiej. Przyroda ta jest tajemnicza. Z góry Ajudah obserwuje spienione morskie fale uderzające o skały. Siła natury wzbudza w nim podziw i grozę.

Z kolei w części refleksyjnej podmiot liryczny porównuje fale do namiętności. Ogarnia ona dusze poety. Ujście znajduje w poezji, bo tak jak fale zostawiają po sobie na [piasku muszle perły i korale tak po poecie zostaną jego dzieła, nieśmiertelne pieśni.

Zgonie z ideałami romantycznymi dopatruje się Mickiewicz w namiętności źródeł poezji.

Trud włożony w tworzenie zostaje wynagrodzony wieczną sławą.

W sonecie ogromna role odgrywa przyroda. Podczas pisania tegoż utworu Mickiewicz przebywał poza swa ukochaną Litwą. Bardzo tęsknił za krajem. Pocieszenia szukał w przyrodzie. Przyroda jest dla niego formą terapii.

Rola przyrody choć bardzo ważna jest często wyolbrzymiona. Powodem jest fakt, że Mickiewicz wychowywał się na płaszczyznach litewskich i po raz pierwszy w życiu ujrzał morze i góry.

PODSUMOWANIE:

„Sonety krymskie” są wyrazem zainteresowania poetów doby romantyzmu-WSCHODEM.

W utworach tych, wielka rolę odgrywają opisy przyrody. Wysuwają się one na pierwszy plan, stanowiąc tło lub pretekst do wyrażania myśli lub uczuć podmiotu lirycznego.

Natura w sonetach to księga, z której odczytać można istotna prawdę o sobie samym i świecie. Natura przytłacza bohatera swą potęgą gór i morza, pięknem dolin i roślinności.

Wyrosłe z przemyśleń i doświadczeń życiowych sonety mogą przedłużyć życie poety szczepiąc pamięć o nim w umysłach ludzkich.

---