FARMAKOLOGIA
WYKŁAD 5
LEKI PRZECIWCUKRZYCOWE
&
LEKI W ZABURZENIACH GOSPODARKI WAPNIOWEJ
Wyróżniamy dwa rodzaje cukrzycy:
1. Cukrzyca typu I (insulinozależna)
u dzieci i młodych dorosłych (genetycznie predysponowanych)
pod wpływem czynników zewnętrznych (wirusy, białko mleka)
dochodzi do indukcji autoagresji
skutek: uszkodzenie i zanik wydzielających insulinę komórek beta wysp trzustki
objawy przy niedoborze insuliny:
- duża hiperglikemia i cukromocz
- pragnienie
- wielomocz
- chudnięcie
- kwasica ketonowa
- świąd sromu
2. Cukrzyca typu II (insulinoniezależna)
choroba dorosłych
uwarunkowana genetycznie
przyczyny wystąpienia:
- czynniki środowiskowe
- otyłość
- nadciśnienie
- podwyższone trójglicerydy
Powikłania
a) ostre:
- kwasica ketonowa, mleczanowa, śpiączka hipermolarna
b) przewlekłe:
- mikroangiopatie w małych naczyniach4 OCZY retinopatia, NERKI nefropatia, w nerwach obwodowych i autonomicznych - neuropatie
- makroangiopatie 4 nasilona miażdżyca tętniczek i tętnic, choroba niedokrwienna serca, udar mózgu, miażdżyca kończyn dolnych
I typ trzeba podawać insulinę
INSULINA
hormon, białko, składa się z 51 aminokwasów
wstrzykuje się ją podskórnie w okolice:
- ramion
- ud
- brzucha
- między łopatki
ciągła zmiana miejsce podawania
PODZIAŁ I PREPARATY INSULINY
1. Działająca krótko:
insulina rozpuszczalna:
a) działa krótko i szybko (po 30min czas działania do 8h)
b) stosowana dożylnie w ciężkich stanach hiperglikemii
- insulina lispro
- insulina aspart
2. Działająca pośrednio (semilente, lente)
- insulina cynkowa (zawiesina)
- insulina izofanowa
3. Działajaca długo (ultralente)
- zawiesina insuliny cynkowej lub krystalicznej
- działa do 35 godzin
- długie działanie może prowadzić do akumulacji insuliny i powodować wystąpienie groźnego stanu hipoglikemii
WAŻNE!
1. Insulina izofanowa kompleks insuliny + protaminy
2. Wszystkie insuliny w pewnym stopniu immunogenne
3. Insuliny mogą być wołowe bądź ludzkie
4. Podajemy 2 razy na dobę, przed śniadaniem i kolacją
5. Insulina krótko-działająca ma małą zawartość cynku
WSKAZANIE:
- insulinę stosujemy w cukrzycy typu I z powodu zaniku komórek beta wysp trzustki
- okresowe leczenie insuliną jest też konieczne w cukrzycy typu II ma to miejsce, gdy jest mała ilość endogennej insuliny, występuje kwasica ketonowa / mleczanowa, zgorzel, ciąża
POWIKŁANIA:
niedocukrzenie krwi
- głód, pobudzenie, częstoskurcz, bladość, rozszerzenie źrenic
- wzrost ciśnienia tętniczego
- splątanie, niepamięć, zaburzenia widzenia, mowy
- skurcze mięśni toniczno-kloniczne
- powikłania immunologiczne uczulenie
- przerost i zanik tkanki tłuszczowej podskórnej
- lipodystrofia, insulinooporność
- niedociśnienie ortostatyczne
- zatrzymanie wody
DOUSTNE LEKI PRZECIWCUKRZYCOWE
pochodne sulfonylomocznika
- wywodzą się z sulfonamidów
- nie obniżają cukru u ludzi pozbawionych trzustki
- nie stosujemy ich w cukrzycy I typu (tylko typu II)
- tolbutamid, glipizyd, glikazyd, glibenklamid
biguanidy
- stosowane w cukrzycy II typu
- zmniejszają biosyntezę ATP
- zwiększają tkankowe zużycie glukozy w jelitach
- hamują wydalanie glukozy
- metformina
inhibitory glukozydazy = hamulec glikozydazy
AKARBOZA
opóźnia trawienie skrobi i cukru
hamuje dany enzym w jelitach
GLITAZONY
nowa grupa leków
zwiększają wrażliwość na insulinę
PIOGLITAZON
ROSIG LITAZON
* DZIAŁANIE UBOCZNE NIEDOCUKRZENIE dotyczy:
leków przeciwcukrzycowych
stosowanych doustnie
ZABURZENIA GOSPODARKI WAPNIOWEJ
WAPŃ
ważny dla czynności mięśni, układu nerwowego
przekaźnik komórkowy
wchodzi w skład kości
nadmiar wysoce szkodliwy(!)
Regulatory poziomu wapnia i całej puli kostnej:
- witamina D3
- parahormon
- kalcytonina
Witaminę D3 = preparaty (vigantol, disenon,devisol)
zastosowanie: leczenie krzywicy u dzieci
PREPARATY WAPNIA
Bifosfoniany
pochodne kwasu bifosfoniowego
oporne na działanie enzymów
szybko przenikają do kości
hamują czynność osteoklastów (nie będzie uwalniania wapnia)
hamują resorpcję kości
WSKAZANIA nowotwory kości
- aredia
- bonefos
- diphos
Sole wapnia i fosforu PREPARATY
- cytrynian wapnia, mleczan Ca, glukonian Ca
Wskazania do podawania soli wapnia:
osteoporoza
krzywica
osteomalacja
ciąża
okres karmienia
nasilają aktywność osteoblastów
zwiększają masę beleczek kości
„+" wpływ na powstawanie szkliwa zębowego i układu kostnego
osteoporoza i zaburzenia układu kostnego - podawane hormony
PREPARATY
• estradiol
• walerianian estradiolu
• estriol
• 17 estradiol (piastry)
WAŻNE!
1. Korzystny wpływ na tkankę kostną mają ANDROGENY
2. Sterydy anaboliczne stosowane w:
- odleżynach
- złamaniach kości
- osteoporozie
3. W osteoporozie podajemy również KALCYTONINĘ
- hormon złożony z 35 aminokwasów
- działa przeciwnie do parathormonu w okresie przekwitania
miacalcic
w okresie przekwitania
przy złamaniu kręgów
witamina D3
w leczeniu krzywicy u dzieci
nasila wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego
- wiązanie Ca w kościach