epika

Najwybitniejszym epikiem helleńskim był Homer aojd starogrecki . Wedle legendy był to ślepiec , o którego pochodzenie spierało się później aż siedem miast greckich . Aojdowie byli zawodowymi pieśniarzami i cieszyli się powszechnym szacunkiem . Występowali na dworach oraz na agorach , gdzie recytowali lub śpiewali przy kitarze własne bądź też cudze opowieści poetyckie . Homer żył na przełomie IX i VIII wieku p.n.e. Jemu przypisuje się autorstwo obu epopei greckich : " Iliady " i " Odysei " , których najdawniejsze rękopisy zaginęły , a zachowały się późniejsze odpisy bizantyjskie .
Sława pierwszego wybitnego epika przechodziła różne koleje . W średniowieczu wspomniano jedynie jego imię , gdyż dzieł na Zachodzie nie znano . Odkrył je dopiero humanizm renesansowy , a szerszą popularność przyniósł wiek XVIII , kiedy obydwa utwory przetłumaczono na języki narodowe .
Od najdawniejszych czasów pasjonuje znawców literatury tzw. " kwestia homerycka " , czyli spór o autorstwo obu epopei . Niektórzy badacze , tzw. Pluraliści , stoją na stanowisku , że oba utwory są dziełem wielu aojdów , a Homer jedynie powiązał w całość poszczególne rapsody , znane w różnych wersjach . Również autorstwo " Odysei " przypisują niektórzy innemu wybitnemu a nie znanemu z imienia epikowi . Większość jednak homerologów opowiada się za Homerem jako twórcą obu epopei , przy czym przyjmuje się , że " Iliada " jest utworem napisanym wcześniej , a " Odyseja " o wiele później . Powstały one najprawdopodobniej na wybrzeżu Azji Mniejszej , zasiedlonym przez Greków używających narzecza jońskiego .
Obie epopeje mają po 24 pieśni i zaczynają się od inwokacji do muz . Akcja " Iliady " rozgrywa się w ciągu 50 dni , zaś " Odysei " - 40 dni . Tematem " Iliady " jest epizod z ostatniego , dziesiątego z kolei roku oblężenia Troi . Druga epopeja przedstawia szczęśliwy powrót na rodzinną wyspę Itakę , po dziesięcioletniej tułaczce , Odyseusza , który swym pomysłem zbudowania " konia trojańskiego " przyczynił się do zdobycia grobu Priama. Pełna najdziwniejszych przygód tułaczka była zemstą bogów sprzyjających Troi , którzy w ten sposób brali odwet na sprawcy zagłady ich ukochanego miasta . " Iliada " zatem jest epopeją bohaterską , batalistyczną ,
" Odyseja " - fantastyczną , przygodową .
Epopeja ( epos ) była głównym gatunkiem epiki do końca XVIII w. , potem współzawodniczyła z nią powieść , która od połowy XIX wieku wysunęła się na czołowe miejsce . Epopeję antyczną cechował przede wszystkim paralelizm akcji . Fabułę bowiem tworzyły dwa równoległe ciągi wydarzeń : równocześnie z ludźmi działali bogowie . A zatem akcja toczyła się na dwu płaszczyznach . O jej przebiegu rozstrzygało przeznaczenie , nad czym czuwało Fatum , bóstwo losu , któremu podlegali nie tylko ludzie , ale również bogowie . Bohaterowie byli więc pasywni .
Kompozycja eposu ma charakter epizodyczny , gdyż jego części stanowią zamknięte całostki fabularne , które jako pojedyncze pieśni mogły być odrębnie recytowane przez aojdów czy rapsodów .
Autor jako narrator starał się zachowywać " epicki " dystans i obiektywizm w stosunku do przedstawionych faktów i ludzi , chociaż dzięki używanym epitetom , przenośniom i porównaniom ujawniał mimo woli swój uczuciowy stosunek do osób i przedmiotów . Homer lubował się przy tym w długich , szeroko i obrazowo rozbudowanych porównaniach , które otrzymały nazwę porównań homeryckich .
Styl narracji w epopei antycznej jest podniosły i uroczysty , pełen szczegółowych a wyrazistych opisów , które zwalniają wprawdzie tempo akcji , lecz umożliwiają za to ukazanie bogatego obrazu środowiska i tła .