Epika:

- podmiot liryczny narrator:

* zajęty jest relacjonowaniem zdarzeń zachodzących w świecie przedstawionym w takim przebiegu, jaki zgodny jest z naszym doświadczeniem

*respektuje następstwa czasowe, przyczynowe i przestrzenne

*wyznacza związki logiczne między elementami świata przedstawionego

*zachowuje dystans wobec świata przedstawionego

*obiektywny

-dominuje czas przeszły i 3 os. czasownika

-opis, opowiadanie

-przywołania wypowiedzi bohaterów, które mogą mieć charakter:

*mowy niezależnej (charakter dosłowny)

*mowy zależnej (wkomponowane w wypowiedź narratora)

*mowy pozornie zależnej (charakter mieszany)

- o kształcie językowym decyduje sytuacja narracyjna i przedmiot opowiadania

-świat przedstawiony ma charakter autonomiczny

-czynnikiem dominującym jest narracja i fabuła

-dwie płaszczyzny narracji: czas akcji i czas narracji

Narrator- postać należąca do fikcji dzieła literackiego, którą akt mówienia, czyli narracja, kreuje na sprawcę świata przedstawionego i tego wszystkiego, co się w tym świecie dzieje: skoro mówi-istnieje. Jego wypowiedź stwarza świat przedstawiony: fabułę, postaci literackie i środowisko, w którym działają.

-jest postacią stworzoną przez autora, wie więcej, niż może wiedzieć jakakolwiek postać rzeczywista, i fakt ten w sposób oczywisty podkreśla jego fikcyjny charakter i status.

-jego relacje mogą dotyczyć odległej przeszłości

-ma możliwość zwracania się do czytelnika i przedstawienia siebie i sytuacji, w jakiej prowadzi narrację sytuacji narracyjnej.

-różnymi sposobami może ujawniać swoją obecność i charakter w utworze, ale jeśli nie chce zwracać na siebie uwagi i pozostaje poza światem przedstawionym, pozwala przesłonić się relacjonowanymi faktami, to i tak zawsze umiemy o nim sporo powiedzieć

-płaszczyzny czasowe:

*czas narracji (jest późniejszy od czasy fabuły)

*czas fabuły/akcji ( stanowi wyraźnie określony faktami odcinek)

-sposób wypowiedzi (formy wypowiedzi):

*mowa zależna narrator streszcza wypowiedzi bohaterów

*mowa pozornie zależna narrator przytacza słowa bohaterów, ale w pewnym momencie oddaje głos bohaterowi

*mowa niezależna narrator przytacza dokładnie słowa bohatera

-typy narratora:

* narrator autorski- nie należy do świata przedstawionego i nie ujawnia się jako podmiot literacki. Wyróżnia się tutaj następujące podtypy:

• narrator wszechwiedzący

• narrator z wiedzą pozornie ograniczoną o tym, co dzieje się w świecie przedstawionym

•narrator będący obserwatorem interpretującym i oceniającym zaszłości świata przedstawionego

•narrator neutralny, którego opowiadanie zaledwie rejestruje fakty

•narrator, który organizuje narrację w taki sposób, że punkt widzenia „przenoszony jest” z postaci na postać, ale wypowiedź realizowana jest w 3 os.

•narrator, którego punkt obserwacyjny sytuowany jest w jednej postaci.

*narrator mistyfikujący tożsamość z autorem zewnętrznym dzieła

*narrator jest postacią fikcyjną, należącą do świata przedstawionego utworu

•narrator opowiada o historii, w której uczestniczył

•narrator rejestrujący swe aktualne przeżycia

*narrator, który godzi pewną sprzeczność: należąc do świata przedstawionego zachowuje przywilej wszechwiedzy o tym świecie.

Narracja- komunikacyjne czynności narratora, które polegają na formowaniu wypowiedzi o charakterze monologowym, w której zrelacjonowany zostaje ograniczony czasowo ciąg zdarzeń, przedstawione uczestniczące w nim postaci, traktowane jako ich sprawcy bądź uczestnicy, a także tło zdarzeń i środowisko działających postaci.

-sytuacja narracyjna, którą tworzy stosunek pomiędzy narratorem, światem przedstawionym i czytelnikiem. Stosunki te ustalane są przez historycznie określone reguły estetyki literackiej, reguły poetyki, które mogą być modyfikowane, łamane bądź odrzucane.

-narracja obejmuje również językowe zachowania postaci

-elementy narracji:

*opowiadanie- element narracji ujmujący dynamiczny aspekt świata przedstawionego, czy fabułę (ciąg zdarzeń pozostający w związku przyczynowym)

•opowiadanie właściwe

• opowiadanie informacyjne ( takie, którego funkcja polega na dostarczaniu czytelnikowi dodatkowych informacji, tłumaczących stan i zachowanie postaci)

•opowiadanie unaoczniające (jego istotę sprowadzamy do okazjonalnego relacjonowania zaszłości w czasie teraźniejszym, jakkolwiek formy tego czasu mają obsłużyć zdarzenia przeszłe i skończone. Tak użyty czas przeszły nazywa się praesens historicum, a jego zadanie polega na „unaocznianiu”, które jest efektem wysiłku narratora zmierzającego do zlikwidowana dystansu między czasem dziania się wydarzeń a czasem opowieści o nich.

*opis- element narracji, który służy przedstawianiu stanu i wyglądu postaci, przedmiotów i scenerii wydarzeń relacjonowanych w narracji; kształtuje przestrzeń, wyposaża ją, charakteryzuje, za jego pomocą narrator przygotowuje miejsce dla mających się rozegrać zdarzeń.

•opis zewnętrzny (uzyskują znaczy stopień autonomii w obrębie narracji)

•opis psychologiczny (polega na przedstawieniu charakteru doznań emocjonalnych, a także przekonań; ma za zadanie wprowadzić czytelnika w jakieś środowisko, przygotować go za zachowania i reakcje)

•opis tła zdarzeń fabularnych

•opis sytuacji

-każda narracja jest monologiem, ponieważ każda narracja jest przytoczeniem historii

Monolog wypowiedziany- mówi jedna osoba do kogoś, ale ten ktoś nie odzywa się. Nie istnieje on bez słuchacza. Słuchacz milczy, a jego słowa znajdują odzwierciedlenie w słowach narratora. Największą popularnością cieszył się w latach 56-61 w Polsce. Tematem jest rozrachunek ze swoim życiem (fragmentem lub calym). Bohater znajduje sobie najczęściej przypadkowego słuchacza. Najczęściej ma krótką formę. Sytuacja narracyjna jest wyraziście zarysowana i staje się elementem narracji, która prowadzona jest w 1 os. Kolejną cechą monologu jest wyraziście zarysowana funkcja fatyczna –narrator nawiązuje i podtrzymuje kontakt ze słuchaczem. Tekst monologu w niektórych momentach posiada momenty retoryczne (liczne powtórzenia, pytania retoryczne). Stylizowany ma styl potoczny. Występuje także dialogizacja monologu. Sam fakt mówienia jest składnikiem świata przedstawionego. Przykład: „Wzlot” Iwaszkiewicza.